71ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 20 December 1930
Derde Blad
No. 21707
OU Buitenl. Weekoverzicht.
T" LEEUWARDEN- 'J
BRIEVEN UIT BERLIJN.
LONDENSCHE BRIEVEN.
Een nederlaag-overwinning. Spaansche
verdeeldheid. In Engeland de
alternatieve stem.
In Frankrijk is senator Steeg er werkelijk
in geslaagd om een kabinet te vormen, zij
het ook, dat dit niet de concentratie bracht,
die hij zich zelf wel had voorgesteld te be
reiken, doordat de meer naar rechts staande
groepen medewerking weigerden. De groe
pen, doch een paar volgelingen van Tardieu
lieten zich toch overhalen om een porte
feuille te aanvaarden. En zoo kwam er toch
een ministerie tot stand Nauwelijks ge
reed, liepen een paar onderministers weer
heen, doch Steeg zette door; zelfs toen op
den dag, dat het nieuwe kabinet voor de
Kamer zou treden, een minister en nog twee
onderministers hem een dolkstoot in den rug
toedienden en eveneens eclipseerden. Een
voorname houding kan dit zich terugtrekken
op 't laatste nippertje niet worden genoemd
en het is niet onmogelijk, dat Ilerriot, de
radicaal-socialistische leider in de Kamer,
bij zijn verdediging van het kabinet juist
het meeste effect verkreeg door zijn geeselen
van de politieke immoraliteit van een der
gelijk optreden Hoe het echter zij, na een
zeer verzoeningsgezinde politiek te hebben
ontvouwd, wist Steeg met een meerderheid
van 7 stemmen in de Kamer te overwinnen,
in deze overwinning tevens, hoe vreemd het
misschien mag klinken, verkrijgend de on
misbare aankondiging van zijn spoedig
komenden va! 1 Het kabinet is immers gered
door de stemmen van de socialisten, die het,
afgezien van de buitenl. politiek, direct zal
verliezen bij bijkans iedere andere kwestie,
die zich zal voordoen of anders wel zal
worden „gemaakt", want scherpe oppositie
is Steeg aangezegd! Loopt alles gunsti*g,
m. a. w. kan Steeg het parlement voor het
tot beslissingen komt naar huis .sturen op
reces, dan beleeft Frankrijk in den aan
vang van het komend jaar direct wederom
een regeeringscrisis
Een crisis heeft ook Spanje doorstaan. Of
moeten wij zeggen: tot-dus ver doorstaan?
Dit zal spoedig blijken. In ieder geval is de
regeering-Berenguer vooreerst baas ge-
bl even
Toen Primo de Rivera gedwongen was
heen te gaan en werd opgevolgd door Be-
renguer, was het blijkbaar de eerlijke be
doeling de dictatuur zoo vlug mogelijk te
begraven en te vervangen door een consti
tutioneel e regeering. Dit was echter mak
kelijker op papier dan in de werkelijkheid,
daar inlusschen in diverse partijen, die van
origine monarchistisch getint mochten hee-
tcn. tegen koning Alfonso een bepaalde
vijandschap was ontstaan; men vereenzel
vigde daar den koning met de diclatuur-
Berengner.
Als gevolg van een en ander mocht het
Borenguer niet gelukken, om Spanje terug
te voeren naar normale toestanden. Ette
lijke malen reeds werd een datum genoemd
voor parlementsverkiezingen, doch even
zoovele malen werd deze wederom uitge
steld, daar- telkens de tijden nog niet rijp
bleken voor iets dergelijks. Gematigd op
treden van het nieuwe bewind leidde tot
geregeld in scherpte toenemende agitatie
tegen den koning en dientengevolge tot een
opnieuw langzaam maar zeker afglijden der
regeering naar de dictatuur, die men
wenschte af te schaffen. Arrestaties hadden
plaats en daaronder ook van den bekenden
vlieger-officier majoor Franco, die zich een
overtuigd voorstander toonde van de repu
bliek Het lukte echter dezen, ongetwijfeld
met behulp van buitenaf, te ontvluchten en
het was majoor Franco, die zich aan het
hoofd heeft gesteld van de beweging, waar
van men het mislukken juist heeft kunnen
waarnemen. Deze werd ingezet in het
grensplaatsje Jaca, in de Pyrrheneeën, doch
vond te weinig navolging om voor hel be
wind gevaarlijk te worden, dat bovendien al
eenigen lijd op zijn hoede was voor derge
lijke gebeurlijkheden. Berenguer voelde zich
zelfs sterk, naar men mag aannemen, want
anders zou hij het voorbeeld van zijn voor
ganger wel hebben gevolgd en geen dood
vonnissen hebben doen voltrekken! Hij deed
dit pc'hter wel, hoezeer in regeerrngskringen
ze;' daarferen werd gewaarschuwd!
Franco opende persoonlijk op het Madri-
lecnsche vliegveld den aanval, maar zag
zich genoodzaakt per vliegmachine de wijk
te nemen naar Portugal, waar men hem
zaï interneeren.
fn enkele plaatsen hadden kleine scher
mutselingen, eenige wanorde tengevolge,
terwijl in eenige arbeidscentra de algemeene
staking werd afgekondigd, doch zonder al
te vee! inspanning bleef de regeering mees
ter van den toestand en momenteel is de
rust vrijwel overal teruggekeerd. De tegen
standers van het huidige bevind zjjn ook
nog te veel onderling verdeeld om ge
vaarlijk te kunnen worden!
Verdeeldheid allerwege, dat is het beeld
van het Spaansche koninkrijk en daarom
zijn voorspellingen over den verderen gang
van zaken al bijzonder riskant. Wee echter
de regeering, die alleen daarop is gebouwd!
Majoor Franco.
Moeilijke tijden heeft ook de Engelsche
regeering Mc Donald weer achter den rug
en haar leven moet telkens bij aanvallen der
conservatieven door de liberalen worden
gered, op wier steun niet altijd even vast
is te rekenen. Mogelijk, dat daarin eenige
verbetering zal intreden, nu Labour een
wetsvoorstel zal indienen inzake wijziging
van het kiesrecht in dier voege, dat naast
de directe stem komt' te staan de alter
natieve stem, hetgeen den liberalen in dit
opzicht grootendeels tegemoet komt. Deze
alternatieve stem wil zeggen, dat men aan
geven kan op welke partij de stem overgaat,
zoo geen meerderheid wordt behaald. B. v.
men stemt liberaal met labour als tweede
partij of de conservatieven Verplicht is deze
alternatieve stem echter niet Wie aldus
do meeste stemmen verwerft is gekozen!
RECLAME.
lDRAI$fflA-YAN-VMK£nBURG'S--
Ie 1 •iLEVERTRAMI -
7701
(Van onzen correspondent.)
„IM WESTEN NICHTS NEUES".
Berlijn, December.
Wil ik eerlijk-actiieel% blijven, dan moet
ik ditmaal toch iets oVer de oorlogsfilm
van Eric'h Maria Remarque schrijven, die
de gemoederen in Duitsehland en in het
bijzonder in Berlijn zoozeer in beweging
gebracht heeft.
De film u weet hei is inlusschen
door de hoogste censuur-instantie voor ge
heel Duitsehland verboden. Het is niet waar
schijnlijk. dat men dit Amerikaansche film
product binnen de Duitsche grenzen nog te
zien zal krijgen. Vergis ik mij niet, dan is
de film „lm Westen nichts Neues" hier
slechts in Berlijn gedraaid In andere Duit
sche steden was zij wel reeds aangekon
digd, maar vermoedelijk nog niet ongevoerd.'
Het is in dit geval van be teekenis, zulks
vast te stellen. In Berlijn namelijk is in
Slechts één bioscoop de film gedraaid gedu-
rende zes dagen, en wel driemaal per dag.
Daarbij is tengevolge van demonstraties
een voorstelling reeds bij het begin onder
broken en de daarop volgende uitgevallen.
We komen dus tot zestien voorstellingen,
waarbij ongeveer 1000 personen per voor
stel! ;ng aanwezig geweest zijn. Nemen we
in het gunstigste geval aan. dat in elke
voorstelling 50 pCt. verwoede tegenstanders
van Remarque aanwezig waren (25 pCt. zou
nóg veel te hoog berekend zijn), dan zouden
we een eindcijfer van S000 Du it sellers be
reiken, die op grond van eigen waarneming
een protestbeweging begonnen zijn en die
er zich thans op beroepen, dat zij het
verbod van een groote propaganda voor
den wereldvrede hebben uitgelokt'
Achtduizend mc-nschen op een bevolking
van vijfenzestig millioen.
Men moet echter nog even verder gaan.
Het staat namelijk vast. dat de meeste pro-
testeerenden behoorden tot de zoogenaamde
„Stormafdeelingen" van de rechts-radicale
zoogenaamde Hitler-pnrtij. welke bij dit
alles de leiding gehad heeft en ,dat deze
stormafdeelingen in hoofdzaak bestaan uit
nog zeer jonge menschen tusschen zes
tien en dertig jaar die dus op enkelen
na nimmer den wereldoorlog meegemaakt
hebben, evenmin als hun aanvoerder bti de
groote straatschandalen, die de laatste week
plaats gehad hebben, de bekende dr. Goeb-
bels, die een zoogenaamden horrelvoet heeft
en dus voor militairen dienst afgekeurd
werd.
Van de 50 pCt protesteerenden moet men
dus negen-zestiende afnemen, die niet tot
objectief oordcelen bevoegd waren, omdat
zij niets van den oorlog te zien gekregen
hadden, dus ook niet vast konden s'clton of
Remarque en de filmregie een juist be?ld
van de verschrikkingen aan de fronten ge
geven hebben.
Dit teekent voldoende het oneerlijke van
deze opgeblazen protestbeweging, die leidde
tot een verbod, dat in het buitenland "ig
overal met veihijster 'ig zal zijn opgenomen.
Deze Beriijnsche correspondenties hebben
nimmer een politiek karakter gehad. Ik wil
o' de7** goede gewoonte ook ditmaal geen
inbreuk maken. Maar het ware aan den
anderen kant een onverantwoordelijkheid
van den chroniqueur, indien hij de jongste
gebeurtenissen in Berlijn negeeren -wilde,
omdat ze ook een sterk politiek karakter
hebben. De politiek heeft zich, als altijd in
het hedendaagsche Duitsehland, van deze
filmgeschiedenis onmiddellijk meester ge
maakt. Maar men mag niet vergeten, dat de
kern der dingen dieper ligt en dat de zaak
ten slotte een hoogmerv^chelijke, een ethi
sche beteekenis heeft, die het geval van
wereldbeteekenis maakt. Vooral oök, waar
deze film over heel de wereld vertoond
wordt en stellig ook spoedig naar Neder
land en Nederlandsch-Indië zal komen.
En nu dringt zich bij den lezer van de
tallooze berichten over „lm Westen nichts
Neues" natuurlijk de vraag op. of het
verloop van het film-incident in Duitseh
land het vermoeden wettigt, dat het
Diritsohe volk langzaam maar zeker terug
keert naar de mentaliteit van vóór den
grooten oorlog.
Ik geloof, dat deze vraag niet zonder meer
bevestigend beantwoord mag worden.
AJllereerst een woord over de fülm zelf,
die ik nog juist gezien heb voordat het
verbod werd uitgevaardigd.
Het is een prachtig-geslaagde film, goed
gefotografeerd, uitnemend van toon. zeer
natuurlijk voor zoover dat mogelijk is
in de weergave van de geluiden, en zeer
eerlijk wat de regie betreft. Stellig een der
beste oorlogsfilms, die de Amerikaansche
kunstenaars en de Amerikaansdhe regisseurs
ons hebben voorgezet. Het is ook geen anti-
Duil-sdhe film. Integendeel. De inhoud, welke
in Duitsehland vertoond is en die eenigs-
zins van de Amerikaansche lezing schijnt af
te wijken (welke echter volgens betrouwbare
critieken evenmin ophitsend tegen Duitseh
land schijnt te zijn) toont den Duitschen
frontsoldaat als ten slotte dapper en vol
hardend, van eerlijke kameraadschappeli jk-
heid en van ongebroken energie, die des te
meer indruk maakt, waar de toeschouwer
tevens vaststelt, dat de fronttroepen reeds
onder slecht en weinig voeding en groote
lichamelijke uitputting gebukt gaan.
Maar het is nu eenmaal een oorlogifilm,
die aan het boek van Remarque ontleend is.
Dat boek is ook in Nederland in breeden
kring bekend. Het is door toevallige omstan
digheden het meest gelezen boek van deze
eeuw geworden. Tot groote verwondering
in de eerste plaats van Remarque zelf, die
het in eenige weken tijds neerschreef, eigen
lijk meer om zichzelf te ontlasten van een
geweldigen druk der herinneringen. De
roman kwam op het juiste oogenblik, toen
de menschheid niet meeT onder den onmid-
dellijken druk van de oorlogsellende stond,
die van 1918 ttot 1928 elke neergeschreven
herinnering ondraaglijk maakte. De roman
werkte overtuigend-pacifistisch. Dus maak
ten alle kringen in en buiten Duitsehland,
die oorlogen in de toekomst tot el'ken prijs
verhanderen willen (al verschillen zij in de
beoordeel ing der geoorloofde middelen om
dit doel te bereiken),,zich van deze propa-
gandakans meesier en zorgden voor een
populariteit van hqfc weliswaar knap ge
schreven, doch m.i. volstrekt niet overwel
digend literair-hoogstaande boek. met het
bekende resultaat, dat het in tienfallen ver
talingen verscheen en den \onibemi-ddelden
schrijver plotseling een millioen Duitsche
marken in het huis bracht.
De Amerikanen, die van dit boek een
film gemaakt hebben, deden dat stellig niet
uit nobele, altruïstische, wereldvredelievende
motieven. Maar alleen om veel geld te ver
dienen. Ze zouden zich met evenveel liefde
aan de zaak gewijd hebben als het pm een
evengeweldig gelezen boek tot verheerlij-
ljjking van den wereldoorlog gegaan was.
Hoeveel Remarque aan het filmrecht ver
diend heeft, is mij niet bekend. Men spreekt
van een millioen dollars. Een bedrag, dat
mij hoogelijk overdreven voorkomt. Maar
windeieren zal hem dit zaakje ook wel niet
gelegd hebben. Hij is stellig voor z'$n verder
leven een rijk man geworden. En waar
hij zijn hoek zeker met nobele bedoelingen
geschreven heeft en de werking op ndlli"
oen-m menschen even nobel geweest is, zij
hem dit lot uit de lotertf van harte gegund.
Maar één verwijt moet men hem maken:
hij teekende niet den grooten oorlog, zelfs
niet de werking van dezen titanenstrijd op
zijn omgeving, maar zeer subjectief zijn
eigen pessimistischen kjjk op de dingen en
de uitwerking op enkele kameraden. Hjj
was en is een zwartkijker in optima-forma,
een type, die men hier „Grübler" noemt,
een „piekeraar" over het leven, een hypo
chonder. Komen zulke menschen in een oor
log aan het front, dan verliezen ze den blik
voor de oneindige hoeveelheid der karakters
en der verschijnselen. Zeker zijii er Duit
sche, Engelsche, Fransche, Belgische, Ita-
liaansche frontsoldaten geweest, die zoo
voelden en handelden als Remarque be
schreef. Maar er waren er ook, en wie zal
zeggen of ze niet een meerderheid vormden,
die heel anders voelden en dachten. Sterkere
karakter, werkelijke stille helden, menschen,
die zich door de verschrikkelijkste beproe
vingen niet lieten afschrikken van wat ze
als plicht tegenover volk en vaderland
voelden.
Het gaat hier niet om de vraag, of ze
daar goed aan deden, maar om de vraag,
of Remarque objectief teekende vooral,
waar de film veel grover is, nog veel
minder concessies doet dan het veel fijnere
boek.
En nu moet men in deze dingen het
Duitsche volk, dat in zijn meerderheid (en
hier bedoel ik niet de onsympathieke straat-
betoogers van dr. Goebbels, die alleen maar
aan de politiek en hun partij dachten) de
film, die het niet kent, afkeurt om het boek,
dat er den inhoud aan gaf, toch trachten
te begrijpen. Dat Duitsche volk, voor zoo
ver het niet principieel-pacifistisch is en
een oorlog in eiken vorm afkeurt, dus ook
als die tot verdediging van het vaderland
wordt opgedrongen, voelt zich om zqn ge
sneuvelde of invaliede zonen door boek en
film heleedigd. Het voelt als een bewuste
of onbewuste smaad, dat de wereld even
tueel zou kunnen vaststellen: Duitsehland
gaf zijn soldaten in de latere oorlogsjaren
nauwelijks te eten, de Duitsche soldaat werd
door den oorlog tot een half beest, en vroeg
alleen nog maar naar niet levensgevaarlijke
verwondingen, die vacantie bezorgden, of
naar de veldkeuken en erotische afwisseling:
de Duitsche onderofficier was een karakter-
looze sadistische schurk; de officier achter
het front kende geen grooter genoegen dan
den duizendmaal met den dood bedreigden
frontsoldaat te sarren en wegens niet-model-
salueeren straf te bezorgen.
Men ontkent hier niet, dat zulke dingen
zjjn voorgekomen, protesteert er echter te
gen, dat ze als lypisch zijn weergegeven
en daardoor boek en film alleen maar specu-
leeren op de zeer talrijke elementen in en
buiten Duitsehland, die met het ongezonde
militarisme van een volksvreemde kaste ook
het opvoedende zelfs onder bepaalde om
standigheden verhevene, het allerhoogste in
den mensch opeischende: de persoonlijke
zelfverloochening van de landsverdediging,
verdoemen willen.
Hier wordt geen oordeel uitgesproken,
maar slechts vastgesteld.
Een zeer actieve, jonge partij heeft deze
film als dankbare aanleiding voor straat-
demonstraties misbruikt. De leiders van een
meerderheid van het Duitsche volk stonden
voor de moeilijkheid: willen wjj1 deze film
verder toelaten en daardoor het buitenland
den indruk geven, dat wij voor een radicale
agitatie gecapituleerd hebben en dat wij
een propaganda voor het pacifisme in de
eigen volksrüen verhinderen willen; of zul
len wij tegen onze overtuiging in een film
vertoonen, die nog oneindig veel meer dan
de roman door millioenen Duitschers ge
voeld wordt als een eenzijdigen smet op den
heldenmoed van vele, vele Duitsche (en
niet-Duitsche) strijders, die anders voelden
en dachten dan het kringetje frontsoldaten,
dat door Remarque geteekend is.
Begrijpt men, in welk een dilemma iu
het bijzonder de Duitsche regeering ver
keerde?
Voelt men, hoe moeilijk een beslissing
moest zijn vooral voor mannen als de rijks
kanselier en de rijksminister van buitenland-
sche zaken, die zelf frontofficieren geweest
zijn?
Zij hebben ten slotte geadviseerd, der
filmcensuur op het hart te drukken, dat
hier verboden moest worden, ofschoon
zjj bij voorbaat moesten weten, dat de
indruk van dit verbod op het buitenland
Duitsehland groote schade moest berok
kenen.
Ik kan het niet helpen: ik vind dit een
moedig besluit.
Geheel afgezien van de politieke zijde,
van de kunstwaarde en de nobele strek
king van boek en fjlm; alles beschouwd
van het standpunt van hoogere eer en
werkelijke vaderlandsliefde.
ROLAND.
(Van onzen Londenschen Correspondent.)
ZWENDELENDE MAATSCHAPPIJEN
EN GELDRUIMTE.
De heer Lorang is tot zeven jaar gevan
genisstraf veroordeeld. Hij had het publiek
opgelicht, op groote schaal, wel niet op
zulk een groote schaal als Clarence HatTy
had gedaan, maar toch tot een bedrag van
vele honderdduizenden ponden sterling. Ia
dit het einde nu van de financieele schan
dalen, die de City van Londen dit jaar heeft
gehad, een jaar dat altijd zal moeten blij
ven opgeteekend als een van de zwartste
jaren van het Londensche financieele be
drijf? Zijn de menschen nu wijzer geworden
en zullen zij zich nooit meer laten bedot
ten, laten leegschudden, laten villen door
deze nieuwerwetsche highway men" met
hun keurige broeken, hun prachtige dassen,
hun fluweelen tongen en hun inpalmende
manieren Nooit meer Wie zal durven
antwoordenNeen, nooit meer 1 Men moet
beseffen dat de uitdrukking, ,,de wereld wil
bedrogen zijn' tot ons is gekomen uit het
verste verleden der menschelijke geschie
denis. Ze ie door de eeuwen heen door alle
geslachten eiken dag herhaald. En het
waarschuwend effect is miniem geweest.
Men moet vreezen, dat tegen den tijd dat
Hatry en Lorang en dezulken uit de ge
vangenis terugkeeren het publiek weer ge
reed zal staan, om zich te laten uitschud
den. Het zai misschien wat minder gemak
kelijk gaan, dank zij de nieuwe wetsbepa
lingen op maatschappijvorming, op boek
houding door maatschappijen, op den aard
der prospectussen en andere literatuur en
publicaties, die zij kunnen uitgeven. De be
palingen hiervoor zijn veel strenger gewor-
dben en aldus is althans één middel om do
menschen om den tuin to leiden niet meer
beschikbaar. Ook heeft het bestuur van de
Londensche Effectenbeurs, bijna in paniek,
stemming geraakt door de frequentie der
grootscheepsche oplichterij, eischen gesteld
voor de gelegenheid tot verhandeling van
waarden op de Londensche beurs, die tot öp
zekere hoogte een bescherming vormen voor
het publiek. Niets is den financieelen op
lichters zoo welkom als de gelegenheid hun
„aandeelen" genoteerd te krijgen in de
beurslijsten. Dat verleent er voot de onin-
gewijden een soort waarmerk der echtheid
aan. Maar die gelegenheid is nu niet meet
zoo gemakkelijk. Promotors zullen de beurs
commissie moeten overtuigen, dat hun on
derneming bona fide is en op degelijke
grondvesten steunt.
Maar zelfs met deze nieuwe bepalingen,
die het argelooze publiek tegen zichzelf
in bescherming nemen, zal nog niet veel
zijn gewonnen, indien dat publiek zelf geen
betere hersenen krijgt en, met hoop op
even fantastisch als voor verwezenlijking
onvatbaar gewin, voortgaat zijn goud in
handen te geven van allerlei maatschap
pijen, die niets of zoo goed als niets achter
zich hebben. Want j^et alleen Hatry en Lo
rang en hun mede-sonurken hebben de scha
pen geschoren. De laatste twee jaar zijn er
een zestigtal maatschappijen opgericht,
waarvan de pprichters niet onmiddellijk als
oplichters konden worden gekenschetst, die
met ge'ên kwade bedoelingen, maar alleen
RECLAME.
met een optimisme, dat bijna misdadig
moest worden genoemd, nieuwe zaken gin
gen exploiteeren, bijna zonder uitzondering
uitvindingen op het gebied van filmtech
niek, de gramofoon, radio enz., die óf geen
praktische waarde hadden óf nog zoo onrijp
waren in haar ontwikkeling, dat zij nog
lang niet voor exploitatie in aanmerking
konden komen. Met opgeschroefde prospec
tussen werd het publiek aangespoord zulke
maatschappijtjes te steunen. En dat publiek
verleid door de beloften van hooge winst,
was alweer onmiddellijk klaar, zijn ponden
sterling af te staan. Ik herinner mij, dat
een paar Londensche dagbladen zoowat
twee jaar geleden een waarschuwend woord
hebben laten hooren tegen deze onderne
mingen. Met kunst en vliegwerk werden de
aandeelen opgeblazen. Het zoet gefluit der
prospectussen, -de voorspiegelingen over
den enormen omzet van een gramofoon-
naald of een bordpapieren grammofoonplaat
of een nieuwe automaat voor photogra
phic... dat alles werd gretig geloofd èn de
waarde der aandeelen werd buiten alle ver
houding opgeblazen.
Toen waarschuwden de kranten, dat deze
zeepbellen spoedig zouden barsten. En zij
zijn grootendeels gebarsten en het publiek,
dat zoo bij elkaar een 15.000.000 pond ster
ling had belegd, heeft er zoo goed als niets
van teruggekregen en kan er zoo goed als
niets van terugkrijgen. Een kenschetsend
geval, dat trouwens later op de grofste
fraude uitliep, wat dat van de Ner-Sag
maatschappij. Ner-Sag is handelsratjetoe
voor „never-sag" hetgeen beteek ent „nooit
zakkend." Dit sloeg niet op de aandeelen
van de maatschappij, die op een oogenblik
waren opgeblazen tot acht maal de nomi
nale waarde en daarop berstten in plaats
van zakten. Neen, dit 9loeg op het artikel
dat de maatschappij exploiteerde, een spi-
raalveer om onder stalen bedmatrassen, die
haar besten tijd hadden gehad, te plaatsen.
De hoofdman van deze samenzwering tegen
de beurzen der massa, wiens onderneming
op een oogenblik zulk een roep van fabel
achtige® voorspoed genoot, dat de aandee
len van 1 pd. st. voor 8 pd. st. konden wor-i
'den verkocht, zit nu ook in de gevangenis
Het fijne van de Hatry-affaire heeft niemand
ooit leeren kennen. Maar zeker is, dat de
twaalf millioen pond of zoo. die in het
rechtsgeding over deze zaak als verloren
werden genoemd, nauwelijks een tiende
deel vormden van hetgeen er werkelijk
verloren is.
Het spreekt vanzelf, dat bij zulke harde
ervaringen het beleggend publiek tenminste
gedurende eenigen tijd voorzichtig wordt en
achterdocht voelt opkomen wanneer een
nieuwe maatschappij, een nieuw prospectus
alle telephoon-abonné's krijgen dat
scheurpapier in hun brievenbussen weer
eens dubbele of drievoudige „returns" be
looft voor het bedrag, dat ge verzocht wordt
te beleggen. Op het oogenblik is de tijd
voor de financieele avonturiers slecht.
Maar meen niet, dat de beursverliezen
van het publiek in de afgeloopen twee jaar
zijn beleggingskracht heeft uitgeput. Verre
van dat. Het mag wat raadselachtig zijn in
dezen tijd van luid uitgeschreeuwde ma
laise, maar het is niettemin een feit. dat de
City, als financieel zwaartepunt van het
land een overvloed van kapitaal kan krij
gen voor die ondernemingen, die gezond
kunnen worden beschouwd. Nog slechts
kort geleden werd een inschrijving geopend
voor een leening van 12.000.000 pond ster
ling voor de regeering van Britsch-Indië. In
een minimum van tijd was de leening maar
liefst acht maal overteekend. Aanbiedingen
tot een gezamenlijk bedrag van meer dan
100.000.000 pd. st. waren ingekomen. De
Londensche Ondergrondsche Spoorwegen
hadden wat later geld noodig voor uitbrei
ding. De directies vroegen een leening van
3.500.000 pd. st. en binnen een paar mi
nuten na de opening der inschrijving had
den zich zooveel liefhebbers voor aandeelen
er in aangemeld, dat het totaal bedrag
110.000.000 pd st. te boven ging. En deze
week kreeg de Centrale Electriciteitsraad,
de groote onderneming, die is gesticht om
de electriciteitsvoorziening in Engeland te
rationaliseeren. de productiekosten en dus
in laatste instantie den stroomprijs te ver
lagen. aanvragen tot een bedrag van
85.000.000 voor een uitgifte van 6.000.000
pd st. De inschrijving moest vijftien minu
ten na het begin worden gesloten.
Het merkwaardige is. dat geen dezer be
leggingen belangrijke winst beloven, niét
meer dan van 4 tot 41/2 procent. Hoe groot
het bedrag aan gereed geld voor belegging
onder het publiek is. kan bliiken uit het
feit, dat acht belangrijke uitgiften in deze
maand, te samen tot een bedrag van
23.500.000 pd. st. werden overteekend tot
een totaal van 378.000.000 pd. st.
Het spreekt van zelf. dat dit een opwek-
kenden invloed moet hebben in dezen tijd
van malaise, een malaise die beperkt schijnt
te zijn tot de werkloozen. Een andere op
wekkende factor is geweest een opmerking
van Snowden (die de laatste man is dien
men een optimist zou noemen.) Hii heeft
verklaard, dat het einde der ellende voorbij
is en dat 1931 een terugkeer van voorspoed
zal brengen. Gelukkig!
