AMERIKAANSCHE NOTITIES
PARLEMENTAIR OVERZICHT
H. p. H. KEEREWEEri
Prov. Staten v. Zuid-Holland
UITBARSTINGEN VAN DE
MERAPI.
KUNST EN LETTEREN.
New-York. December 1930.
Orez de werkloosheid.
Laat er geen misverstand bestaan omtrent
de vraag: zou de werkeloosheid in Amerika
nu wel zoo erg zijn of overdrijven ze daar
weer zooals gewoonlijk? De kwestie is van
belang voor landgenooten, die op de Ameri-
kaansche immigrantenlijst staan en die be-
hooren tot de categorie Jan-pak-an. hand
werkslieden. landarbeiders e.d., die in nor
male omstandigheden vrij gemakkelijk hun
weg hier vonden, maar die nu veel verstan
diger doen te blijven waar ze zijn. En ook
de rest. voor zij een massa geld uitgeven
voor overtocht en verblijf zonder ver
diensten in het land van den dollar, omdat
Amerikanen va.n hetzelfde kaliber, zelfs
van beter, hard te tabben hebben met de
moeilijke tijden.
Het is dus wel degelijk erg hier en de
voorspellingen en geruchten over een
komende verbetering van den toestand die
nen vooral niet als een aansporing te gelden
om het toch maar te wagen om de een
voudige reden, dat ze nog niet bewaarheid
zijn al wordt er met man en macht aan ge
werkt. Voorloopig overtreffen de klachten
van slechte zaken nog de tevredenheidsbe
tuigingen en een bericht uit Albany, de
hoofdstad van den slaat New-York, geeft in
een paar woorden den toestand aan. De
bur-'meesters van dorpen en steden in
dez n staat kregen van Gouverneur Roose
velt het volgende schrijven. Het ziet er
naar uit, dat er in den komenden winter een
noodtoestand zal bestaan in verband met
het onderdak brengen van workloozen. De
Staat New-York acht het zijn plicht te zor
gen voor hen, die zonder dak of werk zijn.
In dat geval heb ik hel recht te beschikken
over de kazernes, bedden en dekens van
den Landstorm enz. enz.
Het heeft een heelen tijd geduurd eer hel
tot de menschen was doordrongen, dat de
traditioneele ..Coolidge-voorspoed" afgeloo-
[>en was niet alleen, maar veranderd in
waarachtigen tegenspoed. Het kwam lang
zaam maar zeker; eerst werd er geklaagd
tegen elkaar, toen vatte deze en gene krant
het op en eindelijk sprak de olficieele wereld
tot Washington toe, er zich rond voor uit.
En daarbij bleef het in den afgeloopen
zomer. Eerst eind October, toen zelfs de
grootste optimisten in den lande geen ver
betering in den naasten toekomst zagen
opdagen kwam er van President Hoover een
manifest, waarin hij wees op een waar
schijnlijk abnormalen winter en ieders
medewerking verzocht, tevens vertellend,
dal een federale commissie tot dat doel in
gesteld was.
Het was vrij laat. maar dit sproot voort
uil een schroom om zoo openlijk te erken
nen, dat de regeering toegaf, wat de man in
the street al zoo lang beweerd had. Maat
daarom was het nog niet te laat om een
serie maatregelen op touw te zetten van
zulk een reusachtigen omvang als Amerika
dat speciaal vermag bij speciale gelegen
heden. Typisch voor de heerschende men
taliteit en 's lands traditie werd er het eeret
gedacht aan werkverschaffing, het bijeen
brengen van geld om de arbeiders te beta
len en pas in laatste instantie de zuivere
weldadigheid in den vorm van ondersteu
ning te geven zonder arbeid. Van den be
ginne af aan heeft men van overheidswege
getracht werk te scheppen, dat niet bestond.
Een oude kwaal van New-York is de onzin
delijke aanblik van stralen, pleinen, onbe
bouwde stukken grond e.d., omdat de open
bare reiniging het werk niet aan kan door
de zorgeloosheid van het publiek.
Het eerste bedrag, dat de gemeente be
schikbaar stelde en dat anderhalve ton be
droeg, werd groolendcels bestemd voor het
verrichten van zulk opruimingswerk. waar
voor mannen bij groepen van duizend lege-
lijk werden aangesteld voor een dag of drie.
Men heeft terecht gevreesd, dat het ge
rucht van werkverschaffing op groote
schaal belangstellenden van heinde en ver
zou trekken en elke -gemeente heeil als
grondstelling aangenomen alleen bewoners
van de plaats zelf en Amerikanen, geen
buitenlanders, eerst te helpen. Verslag
gevers, die zich onder de in de rij staande
werkzoekenden begaven, deelden in hun
kranten met verbazing mede, hoeveel
„white collar"-werkers hoofdarbeiders
zij er onder aangetroffen hadden en hoe
op de' vraag wat voor werk de mannen
wenschten het unanieme antwoord was ge
weest: elk soort werkl
Dit soort menschen wordl ook aangetrof
fen onder de duizenden, die met een kistje
handappelen a vijf cent het stuk langs de
trottoirs staan.
De verschillende maatregelen, die ge
troffen zijn, bewijzen opnieuw, hoe prac
tise!) de Amerikanen een probleem aanpak
ken. Om een9 nauwkeurig uit te vinden,
welke gezinnen waarachtig in nood zaten
door de werkloosheid van het gezinshoofd
werd de hulp van het politiecorps ingeroe
pen De New-York9che hoofdcommissaris,
Mulrooney, is zelf uil de gelederen voort
gekomen (het corps bestaat uit ruim
19.000 man) en hij wist beter dan iemand
anders hoe de wijkagenten op de hoogte zijn
van lief en leed hunner bewoners. De agen
ten gingen dus ongemerkt op onderzoek uit
e® kwamen tot de conclusie, dat er meer
dan 23.000 gezinshoofden snakten naar
werk en het verdienden, omdat het brave
kerels waren met een ianiilie. Op die ma
nier kwamen die het eerst aan de beurt en
de politiemannen werden meteen een soort
wandelend informatiekantoortje, waar werk
gevers kwamen vragen ot zij een geschikten
man voor dit of dat werk hadden. En de
politie, die het gezonde principe huldigt van
alles in het werk te stellen om misdaad te
voorkomen, liever dan hst zoover te laten
komen en dan te straffen, werkt van harte
Nu wordt er ernstig gedacht om een (ond9
van zes millioen dollar bijeen te brengen,
waarvoor allerlei weldadigheidsvoorsteilm-
gen zullen plaats hebben en verder een
meer dan gewoon Kerstberoep op de
menschheid gedaan zal worden om de hand
diep in den zak ie steken. Niemand twijielt
er aan of het zal bijeen komen en hoezeer
de massa haar besl doet blijkt bijvoorbeeld
uit het vrijwillig afstaan elke week van een
deel salaris, terwijl in sommige zaken het
personeel een of twee dagen een rempla-
fant laat werken en verdienen onder het
motto alle kleine beetjes helpen.
Zoo is er een groote beweging onder de
huisvrouwen, damesclubs en alles wat met
het huishoudelijk leven in verband staat
om de groote voorjaarsschoonmaak nu al
plaats te doen hebben om zoodoende ver
vers, behangers en wie er verder werk in
vinden aan den gang te kunnen zeilen tegen
deze donkere dagen voor Kerstmis. Hoe het
onderlinge verband van multi-millionairs
en de arbeiders nauw aan elkaar hangt,
ondervond ik bijv. dezen zomer, toen ik in
een kleine plaats in Connecticut was. die
bekend slaat om haar schatrijke en in
Amerika zeer bekend staande bewoners.
Van die villabewoners en landgoedbezitters
leeft het plaatsje letterlijk, omdat 's zomers
veel aan hen verdiend wordl en wanneer
'swinters die huizen tijdelijk leeg staan,
wordt weer verlangend naar den zomer uit
gezien Vier loodgieters-electriciens wonen
er, die gewend zijn orders te krijgen van
een half dozijn nieuwe badkamers in dit
huis en een zwembassin met onderwater
verlichting bij die villa aan te leggen. Dag-
looners helpen de tuinen in orde houden en
zoo het heele dorp door.
TWEEDE KAMER.
WEGENFONDS.
Allereerst moest gestemd worden over de
volgende motie van den heer Ebels:
De Kamer.
van oordeel, dal de verbetering en in
standhouding der voor het interlocale ver
keer van belang zijnde tertiaire wegen zoo
zware offers vragen van de tegenwoordige
onderhoudsplichtigen, dat het, zoowel op
billijkheidsgronden als Ier verzekering van
een goed wegenbeheer. gewenseht is, aan
deze onderhoudsplichtigen financïeelen
steun te bieden.
noodigt de Regeering uit voor zoover
noodig door het indienen van een voorstel
tot wijziging van de Wegenbelastingwet
de daarvoor noodige maatregelen te treffen,
gaat over tot de ordo van den dag.
Zij werd met 54 tegen 28 stemmen ver
worpen.
De Kamer heeft daarna eenige kleinere
ontwerpen aangenomen, en ging daarna
door met de behandeling der begrooting van
DEFENSIE.
Bij art 47 hebben de heeren Van de Bilt,
pi of. van der Bilt en BTautiaam personeels
belangen besproken. De Minister heeft over
weging beloofd: aan bet militaire personeel
op Curacao zal spoedig een duurte-toeslag
worden toegekend. Omtrent het georgani
seerd overleg voor het marine-personeel in
Tndi? is de Minister in overleg getreden met
den nieuwen vloo*-commandant
De heer Van Rapnard heeft hij art. 48
aangedrongen op een betere officiers-nromo-
tie: de heer Ter Laan nam het voor de pro
motie en andere belangen der onderoffi
cieren op: de he°r Dnymaer van Twist be
pleitte eveneens hetere promotie en na hem
deed de hepr Schaeumau hetzelfde: laatst
genoemde wilde desnoods iets hoo^erc be
zoldiging voor onderofficieren, om de trage
bezoldiging te compenseeren. Ook de heer
besprak het hevorderingsvrangstuk.
De Minister erkende, dat het met de bevor
dering der onder-offieieren piet goed gaat,
maar bet is n;el eenvoud;* om daarin ver
andering te brengen De Minïstor beloofde
echter, dat hii de 7.™V alTe aandacht
7^ scheoken. De bezoldiging der onder-
of fleren kan volgens den Minister do ver-
rehiking met hurgerhetrekkingen doorstaan.
Automatische bevordering na een bepaald
aantal jaren niet mogelijk.
Bij verschillende andere artikelen worden
Vn-te onme^kingen gemaakt
De heer Van Pannard vroeg om meer offi
cieren van gewondheid; de heeren T.*u«*ei»k
en W'inVoop "kwamen er tegen op dat pro-
testan^he milita'ren gedwongen worden
zich in een momseh ziekenhuis te doen ver
plegen. De Minister antwoordt dat indien
er geen hospitaal is de militair eventueel
wordt opgenomen in een ziekenhuis, waar
mee een verbintenis is gesloten. Wenscht
hij in een ander ziekenhuis te worden ver
pleegd, dan moet hij de eventueel-hoogere
kosten zelf betalen. Inzake de officieren
van gezondheid wordt naar aanvulling ge
streefd.
De heer Wijnkoop gaf uiting aan klach
ten, die hen hebben bereikt, dat militairen
op onvoldoende vliegtuigen worden ge
plaatst en dat ongeoefende militairen wor
den gebrevetteerd, en de heer Van Dijk
klaagde, dat het aantal vliegtuigen niet vol
doende wordt aangevuld. De Minister ont
kende, wat de heer Wijnkoop had beweerd,
doch wat deze niet had bewezen. Toch zal
hij er een onderzoek naar instellen. Vlieg
tuigen worden alleen gekocht voorzoover ze
door geoefende menschen beimand kunnen
worden.
Een pleidooi ten gunste van het instituut
der voor-oefeningen hield de heer Schaep-
man, waarop de Minister zeide, dat hij niets
liever wil, dan de vooroefeningen in stand
houden Hij hoopte dat men in het leger
met vereende krachtern het instituut zal
willen bevorderen.
De heer Van Zadelhof! protesteerde er
krachtig tegen, dat de Artillerie-inrichtin
gen een firma hebben geholpen, om de be
stelling van een vreemde mogendheid in
zake munitie uit te voeren. De Artillerie
inrichtingen maken zoodoende oorlogs ma
teriaal voor een vreemde mogendheid. De
afgevaardigde vond dat afschuwelijk en
diende een motie in, waarin stond dal de
inricht mgen alleen mogen werken voor den
Staat der Nederlanden.
Voor de belangen van dat personeel aan
deze inrichtingen sprak de heer Van dei
Boaven, die klaagde dat de arbeiders door
den aangewezen geneesheer dr. Stürkoipp
onbehoorlijk werden behandeld, een klacht,
die de heer Wijnkoop onderschreef.
Ook deze afgevaardigde kwam krachtig
o<p tegen de hulp, door de Artillerie-inrich
tingen verleend inzaike munitie-levering aan
een vreemde mogendheid (China).
Hiertegenover stelde de heer Tilanus het
feit, dat wij zelf op vrij groote schaal uit
het buitenland ons materiaal betrekken. Hij
erkende echter, dat levering onzerzijds aan
het buitenland uitzondering moet blijven.
De Minister herhaalde, dat de inrichtin
gen een enkelen keer hulp hebben verleend
aan een particuliere firma, voor een leve
ring aan het buitenland. Het is een interna
tionaal gebruik, dat staatsfabrieken in ge
vallen als deze wel eens hulp verleen en
over de grenzen heen. Men moet deze zaak
niet opblazen. Het was een middel tot werk
verschaffing. De Minister zal op de belan
gen van het personeel het oog gevestigd
houden: de klachten tegen dr. Stürkopp zal
hij onderzoeken.
De motie werd met 55 tegen 26 stemmen
verworpen en de begrooling voor de Artil
lerie-inrichtingen met 5t tegen 26 stemmen
aangenomen.
De rest van het debat over Defensie had
niet veel meer om het lijf. Eenige sprekers
sprongen in de bres voor de belangen der
mobi li sa tie-slachtoffers en de Minister be
loofde als steeds zijn volle belangstelling
De Begrooting van Defensie is aange
nomen met 48/27 stemmen. Tegen de ge
wone groep: sociaal-democraten, vrijzinnig-
democraten, communisten en de heer Floris
Vos.
Aan de orde was vervolgens het veelbe
sproken wetsontwerp inzake de scheep
vaartverbinding Amsterdam-Rijn. De heer
Van der Bilt pleitte vóór het ontwerp, maar
opperde toch de vraag of het nieuwe kanaal
wel voldoende ruim is ontworpen. De heer
Duymaer van Twist constateerde, dat bijna
alle scheepvaart-organisaties voor het ka
naal door de Geldersche Vallei zijn. Spreker
vroeg of de belanghebbenden 1/3 zullen
moeten betalen voor de kosten. Wanneer zij
daartoe niet bereid zijn, zal dan worden
overgegaan tot uitvoering van het andere
plan?
De heeren Van der Waerden, Krijger, Van
der Tempel, dr Vos, Bongaerts, Ketelaar en
Van Dijk verklaarden zich vóór het ont
werp, waarna dit nog in het kort door den
minister verdedigd werd. Bij iedere vorde
ring zoo zeide hij zal de vaart ver
betering ondervinden. De kruising met de
Lek is voorte een voordeel van het voorge
stelde plan, dat werkelijk aan alle redelijke
eischen voldoet. Spr. vreesde niet, dat de
keuze zal blijken onjuist te zijn geweest.
Over de uitvoering van het plan zal de
minister overleg plegen met de scheep
vaart-organisaties Bijdrage door belang
hebbenden is in de raming niet inbegrepen,
wel in de kosten.
Het ontwerp werd hierna aangenomen
z. h. st.
De voorzitter deelde mede, dat Maandag
a.s. geen avondvergadering zal worden ge
houden.
De vergadering werd verdaagd tot
Maandag.
RECLAME.
BEGRAFENISSEN Tel. 861
auto-transport
Aalmykt 16.
CREMATIE
4762
De vergadering van de Provinciaie Stalen
van Zuid-Holland is voortgezet onder voor
zitterschap van den Commissaris der Ko
ningin, jhr. mr. dr. H A. van Karndbeet.
Mevr. Cohen TcrvaertIsraels (Lib.) be
schouwt het voorstel van den heer Van Eek
inzake werkloosheidsbestrijding als een ge-
haar, dal geeq praolische werking zal heb
ben. Ware het een daad, dan zou zij er vóór
stemmen; thans kan zij haar steim daaraan
niet geven.
De heer Mooyman (R.-K.) constateert,
dat de heer Van Eek ons wederom heelt
verrast met zijn voorstel om twee ton ter
beschikking van gemeenten te stellen voor
werkloosheidsbestrijding. Dat geschiedt
thans voor de vierde maai.
Spreker heeft op het gebied van hulpver-
leeiving en werkloosheidszorg ervaring, niet
van vandaag of gisteren, maar sedert 30
jaren. Dertig jaren geleden heeft hij te
Rotterdam een practisch aandeel in dit
werk gehad en er midden in gestaan en in
1914 heeft hij opnieuw dag aan dag daaraan
gewerkt.
De heer Van Burink (Comm.): Maar u
hebt nooit honger geleden.
De heer Mooyman: Wait u voor de ar
beiders en de -werkloozen doet, is alles tot
hun nadeel.
De heer Van Burinik: Noem feiten!
De Voorzitter hamert.
De heer Mooyman, voortgaande, zegt ook
als lid van „Maatschappelijk Hulpbetoon"
in Den Haag te weten wat de werkloosheid
beteekent. Hij kan gelukkig getuigen, dat
ondanks den grooten omvang van het euvel
de betrokkenen tegenwoordig geen gebrek
meer lijden. Dat is althans niet meer noo
dig. Intusschen zijn er nog een millioen ar
beiders in Nederland, die weigeren zich aan
te sluiten bij de moderne, christelijke of
katholieke vakbeweging. Zij willen we! pro-
liteeren van uitkeeringen uit de openbare
kas, maar dragen in tijden van verdiensten
niet bij aan de organisatie en aan de werk-
loozenkassen. Deden die millioen arbeiders
dat wel, dan zou er f. 12 000.000 per jaar
meer in de kassen beschikbaar zijn voor
uitkeeringen, terwijl dan van 'Rijk en ge
meenten nog 12 millioen daaraan zouden
worden toegevoegd.
De heer Van Eek (S. D.): Dan zou er nog
niet te veel zijn.
De heer Mooyman: Neen, maar nu laai
zich wel aanzien hoe weinig men met twee
ton doet.
De heer Van Burink: Maaik er dan 'n
emmer vol van!
De heer Mooyvnan besluit met te zeggen,
dat hij zijn stem niet aan de motie zal
geven. Wal de N.V. betreft, hierover wil hij
zijn stem nog voorbehouden.
De heer Gardenier (S.-D.) dringt aan op
het instellen van een onderzoeik naar de
arbeidsvoorwaaiden van het personeel van
de polderbesturen en op regeling van pen
sioenen van personeel bij de particuliere
veren.
De heer Schilthuis (V.-D.) zet uiteen, dat
de polderbesturen op sleede hoogere lasten
komen ten aanzien van 'het wegenonder-
houd en betoogt dat er iels zal moeten wor
den gedaan om hun daarin verlichting te
bezorgen.
Waar het Rijk voor de tertiaire wegen
geen meerdere gelden beschikbaar wil stel
len, daar zal de provincie de helpende hand
moeten bieden. Spr. licht toe op welke
wijze dit in enkele andere provincies reeds
geschiedt De lasten daarvan zouden op
„buitengewoon" kunnen worden geboekt.
De heer Van Muiswinkel (A.-R.) dringt
aan o.a. op verbetering van den Ouden Rijn
sp oei aal voor bet gedeelte, dat op Zuid-
Hoilandsch gebied ligt.
De heer Van Sleen (S.-D.) bepleit een
tneer uigebreide subsidie-regeling, welke de
gdheele nazorg betreffende oud-leerlingen
van het buitengewoon onderwijs in doze
provincie omvat. Tolnutoe word'l alleen be
paalde vereemgingen subsidie daarvoor ver
leend, doch daarvan wordt slechts een ge
deelte van degene® bereikt voor wie nazorg
noodig is. Het grootste percentage van de
leerlingen van het buitengewoon onderwijs,
de zwakzinnigen, moet na het verlaten van
de school nog worden gesteund of in in
richtingen verzorgd. De provincie helpt al
leen die betrokkenen, die in inrichtingen
worden verpleegd: deze nazorg moet tot
riten worden uitgebreid, die deze noodig
hebben.
Ook ten aanzien van blinde kinderen is
nazorg noodzakelijk, die niet steeds door
particuliere personen of vereenigingen
wordt verschaft
De maatschappij moet voorls worden be
schermd tegen gevaren, die haar van de
zijde der zwakzinnigen bedreigen de zwak
zinnigen moetep evenwel worden bdhoed
tegen gevaren van de zijde der maat
schappij.
Spr. vraagt tenslotte een onderzoek naar
uitbreiding van de bemoeiingen der provin
cie tot den vollen omvang van de nazong,
en een praeadvies daaromtrent.
Da heer KERSTEN (S. G.) waarschuwt
tegen al te sterke uitzetting van het sub-
sidie-apjKiraat mei het oog op de lasten der
belastingbetalers.
Ten aanzien van den nood in land en
tuinbouw zou spr. zich met een crediet-
vemschaffing ondeT zekere voorwaarden
kunnen vereenigen, waarbij spoedige hulp
hier dubbele hulp kan beteekenen.
Hierna wordt gepauzeerd tot twee uur.
Nadat de vergadering is voortgezet, be
pleit de heer Braai (Plattel.) o.m. bespoedi
ging van de totstandbrenging van drinkwater
leiding op die eilanden, welke daarvan nog
niet zijn voorzien.
De heer Van der Hout (Lib.) zou ten aan
zien van de crisis in den land- en tuinbouw
credietverleening vanwege de provincie niet
het juiste middel achten.
De heer De Bruin (S.D.A.P.) hoopt, dat
het vooTstel-van Eek inzake werkloosheids
bestrijding een meerderheid zal vinden.
De heer Diepenhorst (A.Rdringt aan op
bespoediging van de in onderzoek zijnie
centralisatie van dijkbeheer; op hulpverlee
ning aan land- en tuinbouw via de colleges
en op aidoening van de financieele kwestie
der Jülwaterleiding.
Nog wordt het woord gevoerd door de
heeren Van Duin (R.K.), Bergmeyer (S. 1).
A. P.) en Sterk (A.R.), die eenige punten van
ondergeschikten aard behandelen.
De heer Alblas (H.G.S zegt. dat inzaka
de werkloosheidsbestrijding reeds veel zou
kunnen worden bereikt indien de gehuwde
vtouw uit alle openbare ambten werd ge
weerd, omdat haar plaats is in het gezin en
de man behoort te zorgen voor de kostwin
ning. In do sociaal-democratische beweging
komen dubbele inkomens tusschen 10 en 20
duizend gulden veelvuldig voor. Spr. bestrijdt
niet de hoogte van het inkomen, wel het
dubbele inkomen.
De heer Loerakker (R.K.) meent, dat do
heer Van Eek er niet in geslaagd is, aan te
toonen, dat zijn voorstel werkelijk effect zal
hebben terzake van de werkloosheidsbestrij
ding. Hij vraagt aan de S.D.A.P. of zij dit
voorstel doet om de werkloozen te helpen of
om tot hen te kunnen zeggen: daf hebben
wij voor u gedaan. Met twee ton zal men
hier niets bereiken, meent spreker.
Wanneer men met een practische aan
vrage komt, dan is sprekers fractie bereid,
die afzonderlijk in overweging te nemen.
Het voorstel-van Eek, zooals het is inge
diend, heeft niet de instemming der R. K.
tractie.
De heer van Eesteren (C.Hzal aan het
voorstel-van Eek zijn slem onthouden; dit
is in de eerste plaats Rijkszorg en voorzoo
ver betreft de provincie geschiedt dit reeds
door uitvoering van werken.
De heer Drees (S.D.A.P.) acht het wen-
sehelijk dat de Staten het voorstel-van Eek
aanvaarden.
De heer J. J R Schmal (C.H.) maakte be
zwaar tegen het door den heer Bergmever
geopperde denkbeeld om vanwege de pro
vincie het bouwen van een vergaderzaal
voor de Staten Ier hand te nemen. Spr.
achtte zulks een Rijkszaak.
De heer von Fisenne. lid van Ged Staten
bespreekt de kwestie deT tertiaire wegen,
doch is door onderlinge discussie der Staten
leden niet 1e verstaan.
Over de kwestie-Bodegraven is het college
nog steeds in overleg met Ged. Staten van
Ulreeht
De vergadering wordt daarna geschorst
tot Dinsdagmorgen 11 uur,
Het aantal dooden tot 89 gestegen.
Een vruchtbare streek veranderd
in een woestijn.
DJOKJAKARTA, 18 Dec. (Aneta).
denmorgen om 5 uur 30 werd Djokjakarta
verrast door een schitterend schouwspel,
n.l. een reusachtige aschwolk op den top
van den Merapi in den vorm van een om
gekeerden kegel. In verband hiermede
werd vermoed, dat de werking van den
Merapi krachtiger was geworden. De asch
wolk verspreidde zich hedenmorgen tus
schen negen en elf uur over een groot ge
bied van Djokjakarta en omgev'ng. Te
Kali Oerang (een bergoord boven Djokja)
was de aschregcn zoo hevig, dat men geen
tien Meter voor zich uit kon zien
Xadere berichten uit Kali Koemng meld
den dat de werkzaamheden voor den bruw
van de Djokjasche waterleiding gestoord
zijn. Het personeel verklaarde, dat van
af des morgens 8 uur 30 zwaar gerommel
werd gehoord, dat voortduvend sterker
werd Om elf uur werd (eeliik al gemeld)
een modderstroom in Kali Koen;ne gecoi*
stateerd. Het water was evenwel koud.
Later werd gemeld
De uitbarsting van den Merapi biedt een
schrikwekkend schouwspel. De vulkaan \t
bedekt met een enorme zwarte wolk, ter^
wiil nu en dan lichtstralen de donkerte nog
meer accentueeren. Het schünt dat de la-
va stroom, welke een lenete heeft van zes
K.M., een breedte van 900 M. en een hoog
te van 25 M. (bestaande uit millioenen
tons gloeiend heet zand dat er uitziet als
een grijs noeder en vloeibaar is als water)
de bevolking zoo plotseling verraste, dat
van hen die in de nabüheid van een klein
dorp aan den arbeid waren, vijftien niet
in staat waren te vluchten, door den lava
stroom verrast, werden en daarin door ver-»
branding den dood vonden.
De waarnemingspost van deTT Vulcanoltt»
gischen Dienst, ia ontruimd Ken zeer uit
gestrekte, eens vruchtbare streek, is vol
komen veranderd in een dorre woestenij*
DJOKJAKARTA. 19 Dec. (Aneta). He
denmorgen om 11 uut had een nieuwe uit
barsting, rwaarder dan de eerste, van den
vulcaan Merapi plaats, waardoor het getal
dooden thans 89 bedraagt. Het bestmir
neemt aan, ofschoon het meerendeel der
lijken nog niet gevonden is, dat dit getal
der vermisten juist is. aangezien zij zich'
op dusdanige plaats hebben bevonden dat
zij als onherroepelijk verloren moeten wor
den beschouwd. De resident van Maprelang
nam een 16-tal slachtoffers in oogensehnuw
Deze waren door de heete luchtstroom in
een geschromoeld en tot op de beenderen'
verbrand. Zij werden neergelegd in de
voorgalerij van de woning van denXoerah"
van de dessa Gemer SabTang en daarna;
onmiddellijk begraven-
De gouverneur van de provincie Midden-»
Java A. H. Neiis. de resident en de regent
bezochten hedenmiddag het getroffen ter
rein, maar waren genoodzaakt overhaast tö
retireeren, toen ontzettende dreigende
grauwe wolken met de vaart van een snel
trein uit den krater omlaag rolden. Deze
wolken omhulden alles in een vernietigen
den gloed. De bewoners van de dessa
Geraer-Sabrang, een 1000-tal. moesten hun
woningen ontruimen, evenals die van dé
dessa Senen en Krojo. De vluchtelingen
werden ondergebracht in de R.-K. Missie
school en de woning van den "Loerah van
Kali Beniner. Hedenmiddag twee uur was
Kali Plabak in een geweldigen mod
derstroom herschapen, terwijl ontzag
gelijke rolsteene© van enorme zwaarté
roeecesVurd werden en met een geweldige
snel^id omlaag stortten. Momenteel woedt
er een zwaar onweer "boven Magelang, teT-
wijl de vulcaan dreigend en grommend
rookpluimen over een lengte van kilometers
uitstoot De uitgestrektheid der gronden,
die verwoest zün, is aanzienlek oitepbreid,
maar nog niet te «chatten. Met de huidige
situatie is nog alles te verwachten.
De Merapi is een vulcaan op de grónd
van SoerakaTta. Djokjakarta en Kedoe. Hij
is 2910 meter hoog en bij Selok door een
zadel met den Merbaboe verbonden. De
naam is afgeleid van ,,api", dat vuur be
teekent en aan verscheidene vuurbergen"
wordt gegeven. Een der meest bekende van
de naamgenooten is de Marapi, op Sumatra.
Hoewel de Merapi een der werkzaamste
kegels van Java is, dateert toch de laatste
groote uitbarsting reeds van 1872. De berg
is vooral bekend door zijn z.g.n Drop, een
slakkenkegel, die met ongeluk-matige snel"
heid uit de kraterpijp naar boven gescho
ven wordt, soms den krater nagenoeg ge
heel opvult, en er zelfs bovenuit steekt.
Van tiid tot tüd wordt hij er volledig uit-
goworrven. Hierdoor, en ook door het onop-
houdelük afbrokkelen van oen uit sintef-
achtiee lava bestaanden prop, hebben her
haaldelijk steenlawines plaate, die een aan
tal straalsgewijs van den ton uitgaande
diepe ravijnen hebben gevormd.
NIEUWE UITGAVEN.
,,'n Ernstig woord aan Schilderijen-be
zitters" is de titel van een door den beken
den schilderijen-restaurateur F. C. B van
Bohemen uilgegf-ven brochure, waarin met
behulp van eenige illusiralies het wezen en
nut van schilderijen-restauratie uiteenge
zet worden.
2-3
