De nieuwe lichtkronen in de Pieterskerk
71ste Jaarcanc
MAANDAG 8 DECEMBER 1930
No. 21696
STADSNIEUWS.
EEN GROOTE VERBETERING
Het Voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cis per regel toot advertentiSn uit I-eider en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd lijn Voor alle andere
ai verten tién 35 Cis per regel Kleine AdverlentiêD uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags eD Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cis.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden per 3 maanden 2 35. per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post I 2.35 portokosten.
0.18
„0.18
Olt nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
SINT NICOLAAS
BIT „MERCURIUS".
Een genotvolle middag.
Reeds Zaterdagmorgen vroeg woei de
„Groen-Wit-Groene" vlag aan de gevel van
„De Harmonie" op de Breeslraat. Dit is
voor de „Mercurianen" van Leiden altijd
een teeken, dat zij daar worden verwacht.
Thans was het echter voor de kinderen van
de leden en hun introducée's, want de com
missie uit de leden had St. Nicolaas ver
zocht nog een dagje in Leiden te blijven om
ook aan deze kinderen versnaperingen en
cadeautjes uit te reiken. Even drie uur, toen
de kinderen en hun begeleiders gezeten
waren, werd hun bij monde van den heer
J. Brouwer namens de St. Nicolaascommïs-
s.ie een hartelijk welkom toegeroepen. Mid
den in zijn rede werd de zaal echter opge
schrikt door een radio-bericht. Volgens
„Vas Diaz"-bcricht was de bovenleiding van
de «lectrische trein RotterdamLeiden ge
stoord en kon £>t. Nicolaas zijn belofte niet
houden en niet naar Leiden komen. Dat
was een teleurstelling voor de kleintjes. Ge
lukkig duurde deze teleurstelling niet lang.
Juist was men aan het plannen beramen
om den middag dan maar op een andere
manier zoo gezellig mogelijk door te bren
gen, toen het tweede radio bericht kwam
dat door den burgemeester van Rotterdam
een auto was aangeboden zoodat St. Nico
laas en zijn knecht toch nog naar Leiden
zouden kunnen komen. Tol de komst van
Sint en zijn knecht zou de bekende gooche
laar „Oom Bart" (de heer B. A. Devilée,
Nieuwe Rijn) trachten de kleinen aange
naam bezig te houden met goochelen en het
vertoonen van een poppenkast. Dat hem dit
volkomen gelukt is werd bewezen door de
herhaalde lachsalvo's zoowel hij het
goochelen als hij de poppenkast Nadat uit
de kinderen een commissie \an ontvangst
was samengesteld, deden eindelijk St. Nico
laas en zijn knecht hun intrede Hoewel in
het begin eenigszins angstig, bleken de kin
deren toch spoedig goede maatjes zoowel
met den Sint zelf als met zijn knecht. Dij
de in ontvangst-name van de cadeautjes
kie-ien de meeste kinderen een pluimpje
van den Sint, terwijl er enkelen waren die
een terechtwijzing kregen. Over het alge
meen scheen de Sint echter nogal tevreden
te zijn. Hij waarschuwde nog eens extra
tegen de gevaren van achter auto's hangen
en het spelen aan den waterkant.
Ongeveer 6 uur ging ieder voldaan huis
waarts onder de vroofljke tonen van het
strijkje, dat zich den geheelen middag
duchtig had geweerd.
De commissie kon weer terug zien op
een goed geslaagd feest.
inwijding plaats gehad! Als voorgangers tra
den in dezen dienst op dr. J. Riemens en
ds. A. D. Meeter. Aan het begin van de
godsdi nstoeiening werd gezongen Ps. 122
1. Gelezen werd Jes. 8 209 :2. Na voor
gegaan te zijn in gebed en nadat nog
gezongen was Gezang 15:2, wees, ds. Rie
mens, de eerste voorganger, in een inleidend
woord er op, dat met groote vreugde dezen
avond de gemeente opgegaan is naar dit
bedehuis, waar deze stralende verlichting
is aangebracht. D? onbekende gever is een
begenadigd mensch. Hij heeft de gemeente,
de Ned. Nerv. Kerk te Leiden, den schoon
heids-zin en de cultuur gediend. Hoe heer
lijk dat niet alleen de kwade dingen, zooals
ziekten, epidemisch zijn, maar dat ook som
mige goede dingen een epidemisch karakter
kunnen aannemen, zooals in de Ned. Herv.
Gem. van Leiden in den laatsten tijd bryna
j het geval is.
Niet alleen den gever bracht spr. dank
I voor zijn vorstelijke gift, maar ook aan de
j gemeente-commissie en speciaal haar voor-
1 zilter, den heer Fontein, voor het werk
m deze verricht.
Mogen nog eeuwenlang deze lichtkronen
symbolise eren het licht dat uitgaat van het
Evangelie van Jezus Christus, die altijd het
middelpunt van den Dienst des Woords moet
zijn en blr,ven. De bedoeling van de schoon
heid, dip onze kerkgebouwen binnen komt,
moet tenslotte ook zijn de eere Gods, do
bevordering van zijn levend woord,
T)r. Riemens hield daarna een predikatie
over Jesaja 28 16, de woorden: „Ik zal
de duisternis voor hen ten licht maken".
Nadat gezongen was van de Lofzang van
Zachanas, het vierde vers. betrad ds. Meeter
de preekstoel. Spr. las Openb. 1 1020,
waarna h\j meer in 't bijzonder sprak over
vers 13
„En in het midden van de zeven kandelaren
eenen. den Zoon des mensehen gelijk zijnde".
Aan dit woord moest spr. denken toen
hem gevraagd werd te spreken op dezen
avond. De kerk moet licht uitstralen. Ook
wat betreft de inrichting van het kerkge
bouw mogen wij niet in een uiterste van
soberheid vervallen. Er moet iets in het
kerkgebouw zijn, dat de ziel naar God op
heft. Het voornaamste is echter het licht
des heils. dat de duistere ziel in. het kerk
gebouw in de eerste plaats moet zoeken,
het licht der genade, het licht van Jezus
Christus. Christus is te midden van de zeven
kandelaren. Jezus geeft Zijn licht aan de
gemeente en daarom zullen nooit de ge
meenten duister worden. Zoo mogen deze
kronen nog menigeen beschrijven, die in dit
kerkgebouw Jezus' licht komt zoeken voor
zijn donker leven, voor zijn donker hart.
Na het dankgebed werd gezongen: „Zmd,
Heer, Uw licht en waarheid neder".
De dienst werd opgeluisterd met solo
zang en vioolmuziek.
De Ned. Herv. Gemeente van Leider, heeft
nieuwe reden tot verheugenis en dankbaar
heid.
Verheugenis, omdat na de grondige res
tauratie, welke de Marekerk eenigen tijd
geleden onderging, thans ook de verlichting
in de aloude Pieterskerk aanzienlijk is ver
beterd.
Dankbaarheid, omdat het initiat'ef daartoe
voortkwam uit den boezem der lidmaten
zelf, waardoor een langgekoesterde wensch
i' tot verwezenlijking werd gebracht.
Eerlijk gezegd hebben we de behoefte
i aan een meer moderne verlichting nooit
zoo gc-voeld als gisteravond, toen de kronen
voor het eerst in hun vollen luister waren
ontstoken.
't Was een trotsch gezicht, die zeven
prachtige oud-Vlaamsche kronen onder de
stemmige gewelven onzer onvolprezen Pie
terskerk; Maar toen we er tien minuten naar
hadden gekeken, leek het ons of ze er
altijd waren geweest. Het bewys, dat ze in dit
j milieu passen! De kronen zijn alle geplaatst
in het schip; de twee grootste met zestig
lichtpunten, elk h 50 kaars lichtsterkte en
met drie verdiepingen in het midden en ter
weerszoden respectievelijk twee en drie
kleinere, elk met 30 lichtpunten en twee
verdiepingen.
De zijbeuken worden door een zevental
lompen in den wand verlicht, terwijl in het
transept in het koor de verlichting nog
geschiedt door gewone lamp n. Hopelijk zal
ook dit ^mettertijd nog word.-n veranderd,
zoodra daarvoor de middelen beschikbaar zijn!
Gisteravond is de nieuwe iostallatie, welke
geleverd is door N.V. Handelmaatschappij
R. S. Stokvis en Zonen te Rotterdam op
eenigszins officieelo wijze in fceslag ge
nomen.
De Inwijdingsdienst.
In een specialen kerkdienst, waarbij het
kerkgebouw geheel was gevuld, heeft de
Foto W. Ramen u. Leiden.
Een fraaie intérieur-opname van de Pieterskerk, waarop vijf van de zeven nieuwe electrisobe kronen zichtbaar zijn.
DE WEDEROPBOUW VAN HET
LEIDSCHE RAADHUIS.
Mevr. M. van der Schricck. secretaresse
van hel R.K. Bouwblad te I^ren, schrijft
ons:
De oude grijze Sleutelstad slaat op dit
oogenblik voor een gewkntige beslissing Is
de bouw van een nieuw Raadhuis reeds uit
den aard der zaak voor iedere Gemeente
een belangrijk feit hoe veel te meer voor
de stad Leiden, waar eeuwen lang een der
fraaiste bouwwerken van ons Vaderland een
zoo waardig middelpunt vormde, waar het
meesterwerk van Lieven de Key was als
het kloppende sledehart. waarin het leven
der burgerij zich samentrok.
De eerste gegevens van een Stadhuis te
Leiden gaan terug tot ongeveer 1350. waar
schijnlijk echter bestond hel reeds vgpI vroe
ger. De afbeelding van hel ..Oudste Raadhuis
volgons hel Chaerthouck", geeft een vrij
nauwkeurig beeld van het Middel een wseh
gebouw, zooals het zich reeds in 1-113 ver-
j toonde, daarbij tevens weergevend de ver-
j grooling van Hóö. Kort na den verwoestcn-
I den brand van 12 Februari 1929, zijn deze
i oude teekeningen tentoongesteld geweest in
j de Lakenhal ie J_.ciden. Interessant Avas
j hel. daarop te zien, hoe goed rnen eeuwen ge-
I leden reeds wist uitdrukking te geven aan
bouwkunstige plannen. Vooral echter zien
wij door die oude gegevens de evolutie in den
Icop der opeenvolgend»1 bouwwijzen De
vergrooting van het Leidsche Raadhuis in
1455 geeft een duidelijk voorbeeld van den
overgang der Romaansche bouwwijze naar
de Gothische. Wij zien hier in den aanbouw
van den linkervleugel, hoe de kleinere ven
sters plaats maken voor het hooger op-
slrevende Gothische spilsboogvensler;
tevens vindt het hooge zadeldak afsluiting
in de Gothische trapgevels.
Uit deze handelwijze onze voorouders nu
blijkt, hoe zij hun kunstwerken wisten
voorl Ip zetten.
Auguste Rodin schrijft in zijn beroemde
werk ..Les Calhèdraks de France": „Een
kunst, die levend is. die hel leven in rich
draagt, zet de werken uit het verleden voorl"
Zóó deden de bouwmeesters, die onze Va-
derlandsche houwkunst wisten op te voeren
tol internationalen roem! Zij wisten zich te
uiten, niet door namaak van den ouden
bouwstijl, maar op de karakteristieke wijze
van eigen tijd. echter in nauw verband en
aansluiting met wat voorging. In 1595 werd
door den Meester van Haarlem (Lieven de
Key) een nieuwen gevel voor het door
'brand verwoeste Raadhuis ontworpen waar.
van de indeeling overeenkwam met dien van
den ouden gevel. Men maakte dien gevel op
het interieur.
Weer staat Leiden voor eenzelfde ramp:
weer is het sehoone Raadhuis door brand
verwoest. Wat staat ons dan ook rui weer
te doen? Wijst de traditie onzer voorouders
ens niet weer den weg? Wat men in 14-55
deed. wat ook Lieven de Kev deed, zoo
moeten ook wij nu doen! Willen wij wer
kelijk onze Voorouders navelgen. villen wij
hen eeren en de piëteit aan hun werken
«•henken, waarop deze door hun kunst
waarde recht hebben, dan moeten wij dat
r.iei doen door hen waardeloos te imiteeren
in den uilerlijken bouwvorm, die niet meer
is. noch wezen kan van onzen tijd. maar wij
moeten hun meesterwerken voortzellen.
voortzetten metterdaad Wij moeten een
nieuw bouwwerk scheppen, in den nieuwen
aangepasten vorm van eigen tijd, maar ge
boren uit den geest, die onsterfelijk is en
van alle tijden één. den eerst der eeuwige,
zich steeds hernieuwende traditie. Dan,
maar ook dan alleen, zal ons geslacht aan
weer na ons komende geslachten bewezen
hebben, hoe een levende bouwkunst de
onze was.
Kort na den 'brand heeft dr Overvoerde,
arclidvaris der gemeente Leiden, in een Ver
gadering zeer nadrukkelijk gezegd: „Men
zij voorzichtig met de keuz? van den bouw
meester", geen namaak antieke gevel dus,
evenmin als een zoogenaamde ultra mo
derne. Een goed architect zal een midden
weg vinden, die. zoo de voorgevel voor een
groot deel kan behouden blijven wat intus-
schen door de Commisrie voor Monumenten
zorg reeds is uitgemaakt, daarbij een achter
gevel ontwerpt van eigen karakter, maar
toch een harmonisch geheel vormend met
de andere gedeelten van het Raadhuis en
den toren.
In deze uitspraak ligt dunkt mij princi
pieel besloten, dat men door een zoogenaamd
modernen architect als bouwmeester te
kiezen in geheel verkeerde richting zoeken
zou. Niemand toch zal durven beweren, dat
de resteerende overblijfselen van het oude
gebouw in het voorloopig nieuw ontwerp op
waardige wijze tot uiting komen, noch dat
zij daarin zijn opgenomen als inlcgreerend
deel van het levend geheel.
Totaal onmogelijk is hpt immers voor die
architecten, die soolten met alles, wat her
innert aan he' v~rieden, die iedere nriging
zelfs naar traditie missen, de dierbare res
ten waaTdig te verwerken! Deze echt Hol-
landsche Renaissance kan immers nooit één
worden met een bouwproduct, waar alles
alleen nieuw is, om het nieuwe! Cornelis
BINNENLAND.
De postbegrooting; spoedige oplossing van
de kwestie van den zenderbonw? (Binnen
land, 3e Blad).
Begrooting van Waterstaat; in onderzoek
is de instelling van een rijksverkeerspolitie.
(Binnenland. 3e Blad).
De zeventigste verjaardag van ir. Van
IJsselsteyn. (Binnenland, 3e Blad).
Jhr. de Savornin L oh man eervol ontsla
gen als president van den Hoogen Raad;
mr. A. Fentener van Vlissingen in zijn
plaats benoemd, (Binnenland, 3e Blad).
De moordzaak-Lans; de procurenr-gene-
raal bij den Hoogen Raad concludeerde
heden tot verwijzing naar een aangren
zend Gerechtshof (Rechtzaken, le Blad).
BUITENLAND.
Barthon tracht de Fransche crisis op te
lossen doch faalt. (Builenl. en Tel. le Blad).
Het Dnitsche kabinet Brüning heeft in
den Rijksdag gezegevierd. (Buitenl. le Blad)
Het vonnis in het Russische industrie-
proces. (Builenl. le Blad).
De doodende mist. Bij Luik 64 slacht
offers. Ook in Engeland sterfgevallen. Bui-
tenlandsch Gemengd 2e Blad en Tel. le Bl.)
Politieke moord te Parijs. (Buitenl. Ge
mengd, 2e Blad).
Veth schreef zoo terecht: „Dudok, zijnde
wie hij is, had deze opdracht nooit mogen
aanvaarden
Naar mijn overtuiging, en hierin sta ik
stellig niet alleen; zal de oplossing hier die
nen gezocht te worden, door den heropbouw
van dit monument in handen te leggen van
een bouwmeester, die uit den aard van zijn
werk bewijst, den draad der traditie op te
nemen en te vervolgen.
Een architect, die zich uit op moderne
wijze, steunend op de principes der traditie;
•zooals wij die b.v. zien toegepast aan het
pasvollooide Raadhuis te Noordwijkerhout,
of ook aan dat van Naaldwijk.
Nog i? liet niet te laat! Wij hopen, dal in
deze belangrijke zaak met overleg worde
gehandeld en slechts na rijp beraad de
'beslissing genomen. Het Gemeentebestuur
van Leiden mpge voor zulk een nationaal
belang zijn besluit gronden op dieper waar
den dan een tijdelijk behagenden nieuwen
vorm. Het historisch en architectonisch
fraaie Leiden moge niet door een te vlug
besluit voorgoed kapot geslagen worden! De
geestelijke traditie, die in eigenlijdschen
vorm de oude gebruiken èn de nieuwe me
thoden aanvaarden wil èn kan. zonder be
zwaar voor hetgeen haar bindt aan wat van
alle tijden is: de schoonheid van het bou
wen zelf, gevolg van „natuurlijk" bouwen
met voorbijzien van alle nieuwdoenerij
za! alléén in staat blijken, hier de oplossing
le brengen Zij zal den geest onzer Voor
vaderen doen voortleven en op waardige
wijze in een nieuw eigentijdsch kunstwerk,
het door brand ons ontnomen oude monu
ment „voortzetten."
DE ZWENDEL IN DEN
NAAIMACHINEHANDEL.
De Commissie, welke morgenavond te 7
uur, wederom in het Gebouw van den Ge
meentelijken Dienst voor Sociale Zaken
(Arbeidsbeurs Levendaal hoek Garenmarkl)
zitting zal nemen, vestigt de aandacht van
het publiek er op, dat zij zich nitslniiend
bezig houdt met het instellen van een on
derzoek naar "de uitwassen van het afbeta-
lingssysleem in den naaimachinehandel en
dat haar streven er op gericht is de slacht
offers, die zich bij haar aanmelden, te bè-
schermen.
Op de twee vorige zittingen zijn reeds
voldoende laakbare feilen aan het daglicht
gekomen, welke waardevol materiaal heb
ben opgeleverd om in het algemeen belang
den strijd tegen de bekende praktijken aan
"te binden: de wetenschap dat er nog vele
gedupeerden zijn die uit ongegronde vrees
lot heden nagelaten hebben zich tijdig aan
le melden deed de Commissie besluiten
morgenavond opnieuw de gelegenheid open
te stellen om klachten in te dienen en in
lichtingen te verstrekken.
Waarschijnlijk zal na afloop van die zit
ting een definitief hpsluit genomen worden
omtrent de te nemen maatregelen
Om deze belangrijke aangelegenheid vlot
te laten verloopen verdient hel dus aanbe
veling dat een ieder, die alsnog de commis
sie wenscht te spreken, zorgt tijdig aanwe
zig te zijn en zoo mogelijk afbetalings
boekjes en getuigen medebrengt.