ALLE
{hot SC. fücohas!
Geef „hem"
Chief Whip
de beste
sigaret
voor ieders
gezondheid!
IET JUSTE AIDES
nnvAaiuaFFJ
!«F" 46 -spa
AGENDA.
komen a.s. Woensdag gereed
SLEGTENHORST's Fotowerken
NIEUWE RIJN
MUZIEK.
VIRGINIA
BUITENLAND.
HEDEN:
Concordia: Uitvoering Lcidsche Dilleltan-
tenclub, 8 1/4 uur.
Schouwburg: 3de Wedslrijdavcmd „Litte-
ris Sacrum". 8 uur nam.
Stadszaal (groote zaal): Uitvoering „Or
pheus" en „De Vereenigde Zangers". 8 1/4
uur nam.
Zondag.
Jeruel, Groenesteeg. Samenkomsten 10
uur v.m. en half zeven nam.
Leger des Heile, Hooigracht. Samenkou-
slen 10 uur v.m. en half vier en half acht
nam.
Ned. Leger des Heils, Lammermarkt Sa
menkomsten 10 uur v.m. en half vier en
half zeven nam.
Schouwburg: Jubileum voor stel ling „Zijn
laatse liefde". 81/4 uur nam.
Stadsevangelisatie, Prinsenstraat. Samen
komst half vier nam.
Idem Morschweg, Samenkomst 8 uur
nam.
Stadszaal (groote zaal): Piano-recital
Rdbort Casadesus. 2'It uur nam.
Maandag.
Nutsgebouw. Groep van Internationale
Communisten 8 uur nam.
Volkshuis: Prof Böhl over Opgravingen in
Mcsopotomic en Palestina, 8 1/4 uur nam.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst dor
apotheken wordt van Maandag 24 Nov. lot
en met Zondag 30 Nov. a.s. waargenomen
door apotheek M. Boekwijt, Vischmarkt 8,
telefoon 652.
De geneeskundige Zondagsdienst te Leiden
wordt van Zaterdagavond 8 uur lot Maan
dagmorgen 8 uur waargenomen door de
doctoren van Boekei, Jasperse, Meyboom en
Rassers.
Te Oegslgeest wordt deze dienst dan
waargenomen door dr. Varekamp, tel 1916.
De Oegstgeeslsche apotheek, de Kempe-
naerslraat 4, tel. 27, is dag en nacht ge
opend.
RECLAME.
VOOR
4324
handel, Zoo kwam hg in 1896 in Den Haag
onder Tersteeg, waar hg 3 jaren lang alles
deed met ijver en toewijding tot 1872. In
1873 wordt hij overgeplaatst naar het filiaal
to Londen. In zrjn brieven begon hij toen
reeds schetsjes te voegen van de Theems
enz. doch het bleek dat hij voel moeite
had met het perspectief.
Uit dien tijd dateert ook zjin eerste vurige
liefde voor een meisje, dat deze niet be
antwoorden kon en die in stilte met een
ander verloofd was.
Dit was de eerste zware klap in zijn
leven en sindsdien dacht hij steeds dat geen
inenscb van hem kon houden, ook al omdat
hij dacht pen afstootend uiterlijk te hebben.
Zijn vroolijke aard verkeerde in somberheid.
Vergezeld van zijn zustor keert hjji naar
Londen terug en in zgn eenzaamheid wendt
hjj zich tot den Grooton Vertrooster, tot
God. Zjjn ouders begrijpen dat hg steun
noodip heeft en in 1874 wordt hij over
geplaatst naar Parijs, keert weer naar Lon
den terug, teekent niets en komt in 1875
voor goed in Parijs. Wat moest nu zoo'n
brnhnntsche jongen in Parris doen, tusschen
dat moderne publiek dat kunst kocht per
M2„ omdat het tot dg bon-ton behoorde
een schilderij van die of die te bezitten en
hiermede te geuren. Toen schreef Vincent
dat hjj wat anders wilde loeren. Hij had
heimwee naar huis vroeg tegen Kerstmis
verlof, kreeg 't niet, ging toch en ontslagen
was hjj. Oom Vincent laat hem nu op 23-
jarigeu leeftijd ook los. omdat hg de be
stemming van Vincent tot znn opvolger zag
mislukken. Broeder Theo wordt nu zijn raads
man en misschien zou het nu wat worden
bij het onderwjjs. Hjj bezoekt de school te
Rnmpgate in Londen en vertoeft met een
methodistisch predikant in London's don
kerste buurten.
Met Kerstmis is hg wederom thuis. Hij
is zenuwziek. Nu wordt hjj geplaatst in een
boekhandel in Dordt. Ook weer mis. Toen
evangelieprediker, maar hjj heeft geen
studiekop. Hij haalde les in A'dam bij
Mendes da Coste in Grieksch én Latijn,
doch 't ging niet Toen vroeg hjj waarom
hg het evangelie niet kon verkondigen zender
studie. Christus zelf immers was niet be
studeerd en gepromoveerd. Zoo kwam hij
in België op een Evangelieschool en zoo
kwam hjj dan ook als hulp-prediker in de
toen zoo beruchte „Borinage" de steenkolen
mijnen bij Mons. Na drie maanden deed hij
examen, doch een aanstelling kreeg hjj niet.
Dat was de tweede slag in zrjn leven.
Zonder geld bijna, droog brood etende gaf
hij nog les, hield bijbeloefeningen en bezocht
de-zieken. Eindelijk dan een vaste aanstelling
op f. 50 per maand en nu wilde hjj Jezus
in alles navolgen. Nu barstte de bom. Alles
wat hg had gaf hjj weg en redeneerde:
„Men is christen of men is 't niet. Juist
zooals Jezus deed, doe ik 't ook en immers
Jezus was ook bedaard in don storm".
Daarna begint hg zich te uiten in zjjh
teekenkunst en vervaardigt lig het bekende
stuk „de Koiendragers".
"Niets liefelijks is er in dit sombere doek
te zien; perspectivisch en anatomisch vol
fouten, doch wat er wel in tot uiting komt,
is de harde strijd van dit arme mijhwerkers-
volk uit die dagen.
Zoo komt hjj bj? Mauve in den Haag, die
wat in zjjn werk ziet.
Hrj komt in aanraking met een vrouw
uit de ach:«.buurt die rookt en drinkt. De
familie van dat vrouwmensch achtervolgt
en plukt hem; doch hjj wil die vrouw
op heffen uit haar ellende.uit medelijden.
Zóó was van Gogh.
Iedereen stoot hem af. ook Mauve en
Tersteeg. Zgn broer Theo blijf hein steunen.
Het was uit dien Haagschen tjjd dat spr.
een tiental aangrijpende doeken liet zien,
steeds verklarende hoe een groot artist 7an
Gogh toen reeds was.
't Wordt hem in den Haag ook weer te
benauwd en wjj zien hem Dec.r. 1883 weer
thuis in de Pastorie thans te Nuenen, waar
hjj tot half Januari 1884 zgn moeder ver
pleegt die haar been had gebroken. Hier
had hjj zijn atelier vlak bij de kath. Kerk.
27 Maart 1885 treft hem de derde zware
slag; de plotselingen dood van zgn vader.
Hjj wordt steeds somberder door zieleleed
en ten slotte wordt hij door een zekere
groep uit zijn woonplaats weggewerkt.
Uit dien tjjd werden er ook een 14 tal
werken geprojecteerd van aangrjjpende
schoonheid. Na zjjn moeilijkheden^ met den
pnstoor zien wjj hem nu weer te Antwerpen
waar hg zich letterlijk kapot werkt.
Uit dien tjjd is er veel van zijn werk
verloren gegaan. Ten slotte vertrekt hjj
naar zjjn broeder Theo te Parijs, waar hij1
onder den indruk komt der Fransche schil
ders, die hun kleuren onvermengd naast
elkander plaatsen.
Twee jaren houdt hjj het met zijn zwakken
broeder uit, doch dan vlucht hij het zon
nige Zuiden tegemoet, waar hjj kennis maakt
met den schilder Cocain, die absoluut niets
voelt voor van Gogh's werk en hem dit niet
onduidelijk doet blijken.
Dat was de vierde slag die hem trol en
in zenuwoverspanning, sneed hjj zich op 23
Dee, 18RS een oor af. Op 7 Januari da.v.
ui', het hospitaal ontslagen, roepen de kin
deren hem op straat na voor gek. Opgehitst
ais een dier, ziet hjj geen uitweg meer en
zoo gaat hij vrjiwillig ter genezing voor een
jaar naar het krankzinnigengesticht te St.
Rémi ..Men moet ljjden zonder zich te
beklagen" sohreef hji en keerde op 17 Mei
1890 wederom beter naar Parjjs terug.
Uit die Rarjjsche periode verschijnen een
26 tal prachtige projectie's op het doek.
Nu volgt zjj laatste periode te Anvers sur
Oise. waar dr. Cachet woont, die zich bij
zonder tot van Gogh aangetrokken gevoelt,
Dan komt dp fatale dag van 27 Juli
1890, wanneer hjj het wapen op zich zelf
richt en zich ernstig verwondt. Op 29 Juli
d.a.v. overljidt hi? aan deze verwonding in
de armen van zgn liefhebbenden broeder
Theo. Hij bereikte den leeftijd van slechts
37 jaar.
Nadat nog een zestal van zijn beste werken
op het doek verschenen waren en spreker
d> groote talenten van van Gogh had aan
gewezen in zün werk, was het einde daar
en was bewaarheid wat spreker zoo her
haalde malen naar voren had gebracht:
..Kunst moet men leeren zien". Bij van
Gogh is dit wel zéér moeiliik. doch de heer
Hermar Martin is toch ook hierin tenslotte
geslaagd, wat wel bleek uit het welverdiende
applaus dat hem ten deel vlei. Was het
wonder dat de voorzitter bij znh dankbe
tuiging aan spreker een tot weerziens
toeriep?
Nadat vier candidaat-leden als lid waren
toegelaten, sloot de voorzitter deze bijzonder
leerzame bijeenkomst.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging:
Firma Jac. Krol, Hooidstrnal 76, Noord-
wijk a. Zee. Drijven van handel in schoen-
werd, leder- en tabaksfabrikaten in den
ruimslen zin des woords
Door overlijden van den vennoot: Jac.
Krol, is de vennootschap onder lirma ont
bonden en wordt de zaak voortgezet door do
overgebleven vennoolen: H. M. Krol, Lei
den; A W. Krol, Leiden en H. J. van den
Berghe, Noordwijk a. Zee, onder oen nieuwe
vennootschap onder lirma onder den ouden
naam. (B. P.).
GOED AFGELOOPEN.
Gistermiddag te ruim 5 uur, toen de 39-
jarige brievenbesteller G. J. H. M. alhier,
de post per wagen van het eerste naar het
tweede perroD wilde brengen en daartoe
de daartusschen gelegen rails overstak,
kwam juist de trein uit Haarlem het starion
binnenrollen. Aangezien aan de lijn Leiden-
Den Haag werkzaamheden worden ver
richt, kwam de trein, niet zooals gewoon
lijk op het tweede, maar op het eerste per
ron aan. M die hierop niet had gerekend,
liep met zijn hoofd tegen den trein op,
juist op het oogenblik, dat deze passeerde
Hij werd weggeslingerd op het eerste spoor
waar tezelfdertijd de sneltrein uit Parijs
passeerde. Zijn collega v. d H. en de con
troleur De Vries, koudeD M. nog juist voor
1 de aansnellende locomotief wegtrekken.
I Zooals te begrijpen is, was M. danig ge-
schrokken. Hij werd naar het Academisch
Ziekenhuis overgebracht, waar bleek, dat
hij, behalve eeuige niet-ernstige hoofdwon
den, een bekkenfractuur had bekomen.
Hij is ter verpleging in het Sint-Eliza-
beth-ziekenhuis opgenomen.
De alhier gehouden collecte ten bate
van hel Nederlandsche Reddingswezen heeft
ruim f. 250 opgebracht.
Voor het bier ter stede altgenomen
examen voor apothdkers-assistent slaagden
'lc dames A. de Jonge (Rotterdam) en O. J.
Movers (Amsterdam).
Tol bestuurslid der Remonslrantsch
Gereformeerde Genieente alhier zijn geko
zen de heeren W. H. F. Lyklema en A.
W. Vink.
Het Informatie-bureau der Vereeniging
lot bevordering van het Vreemdelingenver
keer te Leiden en Omstreken, gevestigd
Stationsplein alhier, is vanaf a.s. Maandag
1 December tot nadere aankondiging ge
sloten.
Voor het ontvangen van schriftelijke, zoo
wel mondelinge inlichtingen, gelieve men
zich te wenden tot Mej. Schuyl Best, Bur
gemeester de Kempenaerslraat No. 70,
Oegstgeest.
Wij verwijzen naar een advertentie in
dit Blad betreffende repetities der Chr. Gem.
Zangvereeniging „Halleluja".
RECLAME.
opnamen welke
heden, morgen
en Maandag
gemaakt woiden
(Fa. M. BONGENAAR)
(Let op het juiste nummer)
ABONNEMENTSCONCERT
DE KOOS.
Wiener QnarteL
Zoo hebben we dan het Weensche of
Kolisehkwartel (naar den naam van den
len violist) ook in onze concertzaal kunnen
hooren. De faam was hun lang vooruitge
gaan. De kwarletkunst heeft nimmer zoo
gebloeid als de laatste decenniën en aan
voortreffelijke ensembles zijn we, voor zoo
ver dat mogetijk is, gewoon geraakt. Maar
de combinatie KolischKhunerLener en
Heifetz is toch wel een zeer bijzondere. Niet
in de eerste plaats om de spelkwaliteiten
van ieder hunner. (Dat ze man voor man
virtuosen zijn van de hoogste orde is haast
vanzelfsprekend. Maar hun samenspel heeft
een graad van geslotenheid en afronding
bereikt, die alleen maar niet volmaakt ge
noemd mag worden, omdat het gezonde
verstand dat nu eenmaal categorisch ver
biedt. Dat ze in dat opziehl hel summum
bereikt hebben hangt zeer zeker samen met
een werkwijze, die zoolang er kwartet is ge
speeld vóór hen nog nimmer in toepassing
is gebracht Deze heeren spelen n.l. nooit uil
enkele partijen, doch uitsluitend uit partitu
ren. Dat dit aan de eenheid in de voordracht
ten goede moet komen ligt voor de hand. En
als men daarbij bedenkt dat het uit-parti-
tuur-spelen het onoverkomelijk bezwaar
van telkens ombladen meebrengt, dan leidt
deze werkwijze naar de eenig mogelijke
consequentie' alles zoo voor te bereiden dat
elke speler zijn eigen partij en men kan ge
nist zeggen ook het heele kwartet uit hel
hoofd kent Zoo hebben we dan het wonder
aanschouwd van vier kwartetspelers, die de
voor hen gereed slaande lessenaars eenvou
dig aan kont zetten. Men kan daar over
denken zooals men wil en we stemmen grif
loe dat het .met lessenaars ook heel mooi
kan zijn. maar wij nemen voor de prestatie
op zich zelf den hoed af.
Programma: Mozart, het vierde (Bes dur)
der zes „Padre, Guida ed Amico Haydn"
opgedragen kwartellen, een werk waarin
ons de compleete Mozart tegemoet treedt,
de gevoelige en de galante, de geestige cau
seur zoo goed als de ernstige denker:
kleinood van 18e eeuwsche kwartelkunsl.
Dan nog: Beethoven a motl (op. 132) een
der laatste kwartetten. Behoort tot die „al
leenspraken der ziel" van den vergeestelijk
ten meester, waarover we gister het een en
ander schreven. De auditie van Kolisch en
de zijnen was van openbaring gelijk.
Tusschen deze beide meesters in: Béla
Barlék kwartel no. 3. Dat zal voor het mee-
rendeel der bezoekers wel het dubieuse
punt van den avond zijn geweest. Zooais
men weet is Bartok (geboren in 1881 te
Nagyszenlmiklës) de meest vooraanstaande
leider der ultramodernen in Hongarije. Hel
nu gespeelde werk is in 1927 gecomponeerd
en mag dus gehouden worden voor een com
positie, die den legenwoordigen stand van
het mnziekvraagsluk in Hongarije precies
aangeeft. Verder mogen we het er voor hou
RECLAME.
4385
CHIEF WHIP
ardath Ook met kurk en goud iondon
den dat we het werk op zijn allergunstigst
hebben gehoord. Daaraan zal geen der toe
hoorders hebben getwijfeld. Ten overvloede
zij vermeld dat Bartok aan het Kolischkwar-
tet de eerste uilvoering heeft toevertrouwd.
Neemt men de partituur ter hand dan ziet
het geoefende oog al heel spoedig dat het
een zeer bekwaam componist is, die de no-
.ten neerschreef: iemand die het, men zij er
van verzekerd, ook wel „anders", ook wal
...gewoon" zou kunnen. Men ziet dan dat het
zelfs betrekkelijk eenvoudig van samenstel
ling is, dat het, al zijn er orkestrale klank
effecten niet in versmaad, toch voor een be
langrijk deel in de liniaire kunst van Bacb
wortelt met imilatorische, fugaüsche schrijf
wijze en wat er verder maar aan het klas
sieke contrapunt ontleend kan worden. Dan
ziet men verder dat het stuk typische kwar-
tetmuziek is, als zoodanig geconcipieerd.
Zelf9 mag het vrijelijk als toonbeeld van
perfecte kwartetcchrijfwijze worden gekwa
lificeerd door de groote zelfstandigheid
waarmee elke partij zich beweegt. En aan
gezien zoowel materiaal als bewerking van
dien aard zijn dat ze buiten twijfel stellen
dat de componist ook inderdaad iets te zeg
gen heeft, zou men moeten concludeeren
tot een „mooi" kwartet, als het maar niet
zoo ..leelijk" klonk. Eigenaardig is. dat dit
gebrek, een défaul de ses qualilés is. Want
het schuilt in de zooeven geprezen zelfstan
digheid der stemmen. Die zoo zelfstandig
zijn, dat de componist voor geen dissonan
tie, ze mag duren zoo lang ze wil, terug
Schrikt. Dissonantie is. niet minder dan con-
sonanlie. waardevol element in de muziek.
Maar met mate. Natuurlijk. Maar wie be
paalt de maat hier? Gaat Bartok hier al te
zeer over de schreef? Het zij zoo en men
vinde het leelijk. Maar nu een andere vraag:
heeft het stuk de aandacht van den hoorder
niet gespannen gehouden trots diens hart-
grondigen afkeer van den klank? En zon
dat met meer bekendheid niet nog winnen?
Den hoorder van muzikale eruditie, die dat
niet wil toegeven, willen we er len slotte op
wijzen dal het juist uitgevoerde Mozartschc
kwartet in 1785 den Napolitaanschen opera
componist Sarti aanleiding gaf lot deze kri
tiek ,,'t is toch wat te zeggen, dat „barba
ren zonder eenig gehoor (dat was Mozart)
zich verbeelden muziek le kunnen compo-
neeren" En hij stond waarlijk niet alleen
in zijn oordeel Thans is dat kwartet kleinood
van onmiskenbare waarde. Wat er van dit
alles zij. we zijn het illustere Koliseh
kwartel dank schuldig dat het ons de ge
legenheid heeft geboden met een belangrijk
werk der ultramodernen kennis te maken.
De kleine zaal was stampvol. Bartok werd
waarschijnlijk meer om de knappe vertol
king dan om het muzikaal meeleven ge
applaudisseerd. Mozart en Beethoven wer
den enthousiast toegejuicht.
DUITSCHLAND.
N oodver ordening.
Het is thans zoo goed als zeker dat het
rijkskabinet van art. 48 der rijksgronilwct
gebruik zal maken om 't, financieel pro
gramma ten uitvoer te brengen. Ln rege
ringskringen heeft zich tijdens de bespre
king van den rijkskanselier met de leiders
de indruk versterkt, dat, de moeilijkheden
tot het vinden van een parlementaire meer
derheid door een lang debat in den Rijks
dag nog zouden worden verhoogd, terwijl
dan tevens de kans om later de toestem
ming van het huis voor een nieuwe nood
verordening te verkrijgen aanzienlijk gerin
ger zou worden.
Behalve Berlijn, zijn ook Stettin en Bres-
lau thans onder financieels controle ge
plaatst.
FRANKRIJK.
De zaak-Ons trie.
De onder-staatssecretaris van het Depar
tement van Openbare Werken, Falcoz, en
dc onder-staatssecretaris van het Departe
ment van Schoone Kunsten, Lautier, heb-
iben hun optslag ingediend.
Hun aftreden houdt verband met de de
confiture van de Oustric-Bank, die ook
reeds het heengaan van den voormaligcn
minister van Justitie tengevolge heeft gf-
had. Welke gevolgen «leze nieuwe gebeur*
tenissen op de houding van het Kabiuct-
Tavdieu zuilen hebben, kan voor het oogen
blik nog niet gezegd worden. Volgens sora-<
migen is do kans op een ministercrisis niet
uitgesloten. Er wordt echter op gewezen,
dat Tardieu niet de man is om zich zo j snel
gewonnen te geven.
Falcoz en Lautier verklaarden aan Tar
dieu, dat zij met de bank Ou«(trio normale
betrekkingen van cliént tot bank gehad
hebben, en reeds in de eerste zitting der
enquête-commissie met volledige vrijheid
van handelen hun gedrag wcnschen op te
helderen. Vóór dit verhoor wenschen zij
daarom van hun officieel© functies af te
zien.
Tardieu heeft het ontslag aanvaard
besloten hen voorloopig niet te vervangen.
In de Kamer is over dit ontslag reeds
door Fabry geïnterpelleerd.
Tardieu antwoordde, dat de beide heeren
volkomen eerlijk gehandeld hadden. Hij
heeft hun posten onbezet gelaten, om daar
mee to kennen te geven, dat hij Laurier en
Falcoz voor de aangewezen lieden daarvoor
hield. Landry nam met deze verklaring
van den minister-president geen genoegen
en ei8chte het overgaan tot de orde vaa
den dag om der regeering zijn wantrouwen
te betuigen. Tardieu verweet Landry poli
tieke agitatie uit partijoogmerken en stelde
de kwestie van vertrouwen. Landry's voor-»
stel is daarop met 293 tegen 279 stemmen
verworpen.
Oustric en Paul Bloch zijn intusschen
aangehouden, beschuldigd van medeplich
tigheid in de zaak Maixandeau-Thorcl-
Rochette.
Naar in parlementaire kringen verluidt,
zouden nog 4 andere leden van het Kabinet
voornemens zijn in verband met de zaak-
Oustric ontslag te nemen. Genoemd wor
den de minister van Openbare Gezondheid
Ferry en de óridér-staatssecretarissen Del-
mond van Koloniën en Petoche van Finan
ciën. Uiteraard moeten deze geruchten
voorloopig met het noodige voorbehoud
worden opgevat.
ENGELAND.
Uit de arbeidswereld.
De vereeniging van raijnwerkersbonden
heeft besloten de verdeeling van den werk
tijd over twee weken niet goed te keuren
«n in alle districten gereed te zijn voor
staking. Zooals secretaris Cook uitlegde,
heteekent dit besluit, dat de staking in de
districten Noord- en Zuid-Wales Cumber
land en Schotland onvermijdelijk is, tenzjj
heden of morgen nog een uitweg wordt ge
vonden, waartoe alle kracht wordt inge
spannen
De vakvoreenigingen van spoorwegman-
nen hebben beslist iedere loonsverlaging
geweigerd.
Inmiddels heeft het bestuur van dc Lon
don Midland Railway, om den beambten
duidelijk te maken dat bezuiniging noodig
is, de traktementen van de commissarissen
met 25 pCt. verminderd.
Deze bezuiniging bedraagt slechts 8750
p.st., over 23 personen verdeeld: het is ech-
ter het beginsel, dat gewicht iD de zaal
legt, want gisteren hebben de directeuren
der 3 andere groote maatschappijen do
Southern, de Great Western en de Londoa
and North Eastern besloten het voorbeeld
te volgen.
2—1
