VADERLANDSCHE BANK
Een waardevol
71"te Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 15 November 1930
Vierde Blad
No. 21677
BOUWKUNSTIG SCHOON.
FINANCIEEL OVERZICHT.
67,
VULPENHOUDERS
HAARLEMMERSTR169.m. 1400
SLEGTENHORSTS
FOTOWERKEN
NIEUWE RIJN No. 46
STEENSCHUUR 1"
VI.
In tegenstelling met Steenschuur 11 is
deze gevel vrij zuiver bewaard gebleven.
We beschouwen slechts het geraamte van
den gevel. De dammen der ramen liggen
in de drie verdiepingen onder den top, vlak
onder elkaar, waardoor de stijging sterk
wordt geaccentueerd.
Op regelmatige afstanden zijn zandstee-
nen banden door de dammen aangebracht.
Dit maakt den gevel wat strenger dan de
vorige, waarbij we tusschen de banden re
gelmatig hoekblokken bespeuren. Het ge-
brokene van banden afgewisseld met blok
ken geeft aan het oppervlak meer vibratie.
De omstandigheid, dat de onderhavige ge
vel smaller is en rijziger, maakte uit een
aesthetisch oogpunt de afwisseling met
kleinere hoekblokken weer minder nood
zakelijk. Wel heel sterk spreekt bij dezen
gevel het Gothisch beginsel, nl. dat de gevel-
wand om zoo te zeggen wordt ontbonden
in verticaal opgaande geledingen die een
dragende functie bezitten.
De topgevel, weer de logische afsluiting
van het achterliggende zadeldak, zuivere
schepping der Noordelijke Gothiek, bezit
hier zes trappen. Drie zandsteenen cordon-
banden loopen er dwars door heen en ge
ven een indruk van soliditeit. Uiterst be
vallig is hier het muurwerk verdeeld. Het
is vooral het werk der Hollandsche renais
sance, dat er in 't algemeen een vaste ver
houding werd gebracht tusschen den top en
het overige gedeelte van den gevel. Het
dunkt mij onnoodig, dit nogmaals met zoo
vele woorden uit te werken.
In onderstaande schematische teekening'
vindt u dat voldoende aangegeven.
c \\As\\\.cC-
Merkten we bij den vorigen gevel, dien
we bespraken nog een puibalk in den vorm
van een cordonband op. bij Steenschuur 13
is deze niet aanwezig. Constructief schijnt
mij trouwens een flinke dragende natuur-
steenen balk ook minder noodig dan bij 11.
waar de verdeeling van het bovenliggende
muurwerk anders is. En verder was een
uitspringende puibalk hier practisch on
noodig. omdat het geen huis van koopman
schap of magazijn was. Het vermoeden ligt
voor de hand. dat de deur oorspronkelijk
smaller is geweest en dat de kroonlijst er
boven van 18e eeuwsche herkomst is.
De vensters, die door hun verdeeling over
't gevelveld en hun omlijsting van groote
decoratieve waarde zijn in de compositie
van het geheel, zijn hier wel zeer gelukkig-
geplaatst. Het rythme der lichtopeningen
viert zich naar boven fraai uit. De bekoring
van onze oude gevels is voor een zeer groot
deel gelegen in de zorgzame wijze, waarop
de vensters zijn geplaatst en de verhou
dingen waarnaar zij opwaarts in lengte
en soms in breedte afnemen. In een gevel
2ls deze is niets dat rammelt. Alles is zeer
harmonisch van verhouding
De ontlaslingsbogen met hun sluitstee-
nen, constructies die meteen de aesthetische
oplossing van 't geheel dienen, bezitten
eenige variatie, In de grond verdieping zijn
het aangespitste of tudorbogen; op de daar
boven liggende verdiepingen zijn ze meer
korfboogachtig.
tiv .Trui
Boven het vlieringraam is een zuivere
rondboog. Alle bogen bezitten vijf sluit-
sleenen.
Waarschijnlijk zullen in alle raamopenin
gen vroeger kruiskozijnen hebben gezeten;
maar toen men deze verving door meer mo
derne ramen is men toch niet ongelukkig
geweest in het zooveel mogelijk bewaren
van de oude harmonie. De dwarsspijlen van
de ramen correspondeeren vrij algemeen
met de zandsteenwanden in de dammen.
We vergaten nog op te merken, dat onder
do ontlaslingsbogen teruggemetselde vlakke
hoogvelden liggen. Ik vermeld dat nog even
opzettelijk, omdat juist die eigenaardigheid
van terugliggende vlakke hoogvelden veel
voorkomt bij het werk van Hendrik de Keij-
zer, van wiens invloed te Leiden we reeds
eerder spraken.
U moet nu in uw gedachten nog even
de ontlastingsbogen van deze beide huizen
vergelijken met de zware strekken van het
perceel Pieterskerkgracht 9 en dan vooral
de strekken vóór boven in den zijmuur Die
zijn geheel in den trant van Lieven de Key
En nu moeten we in 't bijzonder nog
even letten op de benedendorpels der ven
sters. die iets door de zandsteenbanden heen
zakken. Deze z.g. gezakte ramen zijn voor
Steenschuur 13 karakteristiek.
Ik wil hieraan nog toevoegen een enkele
opmerking over den gevel van Steenschuur
lo, het gebouw waarin de R.K. Volksbond
is gevestigd. De onderpui is beneden de zeer
forsche geprofileerde waterlijst vernieuwd.
En naar alle waarschijnlijkheid is de gevel
in vroeger tijden ook bekroond geweest met
een topgevel. Tegenwoordig is er een vlakke
afdekking met een kroonlijst, waar het dak
van voren even boven uitkomt.
De twee verdiepingen boven de.pui doen
vermoeden, dat de toestand vroeger geheel
anders is geweest.
De merkwaardigheid welke aan dezen
gevel valt op te merken is het gebruik van
zandsteenen ontlastingsbogen boven de ra
men, wat we te Leiden nog hier en daar
aantreffen. Men kan er zeker van zijn. dat
gebouwen met een dergelijke constructie
nog voor het midden der 17e eeuw zijn op
gericht.
De boog springt flink naar voren. Het
hoogveld is niet teruggemetseld, zooals bij
de gevels 11 en 13 het geval was. Men weet,
dat Hendrik de Keyzer en zijn school dit
veelal toepasten. Men zou deze bergsteenen
Moeilijkheden van Grootspecnl anten in
verschillende landen. De val van het
Fransche Onstric-concern De psycholo
gische invloed dezer moeilijkheden op de
beursstemming. Een ernstige concur
rentiestrijd op de petrolenmmarkt te
wachten De Koninklijke is hier
tegen volkomen opgewassen.
Onveranderd interimdividend
der Koninklijke.
Een der meest markante verschillen van
den tegenwoordigen toestand op economisch
en financieel gebied en dien. welke op den
na-oorlogs ,,boom" in 1920'21 gevoligd
was. is het feit. dat wij tot dusverre ver
schoond zijn gebleven van de typisch©
crisisverschijnselen, die de vorige periode
van conjunctuur-inzinking hadden geken
merkt. Kapitaal reducties van groote onder
nemingen. bankdébetcles in binnen- en
buitenland, faillissementen van belang
rijke handelsfirma's e.d. waren destijds
aan de orde van den dag. Thans daaren
tegen beperken van de financieele moeilijk
heden zich vrijwel geheel tot die concerns,
die zich in de hause-periode aan ongebrei
delde speculatieve transacties hebben,
overgegeven en aldus een kaartenhuis had
don opgebouwd, dat met de wijziging in
dp algemeene conjunctuur wel ineen moest
storten
Op het Hatry-schandaal in Engeland,
dat de Londensche Beurs tot in haar grond
vesten deed sidderen, wegens de scherpe
koersdaling, die in de aandeelen der door
het Halry-concern gecontroleerde indu-
striëele en andere ondernemingen was in
getreden, is de val van den Italiaanschen
industrie-ridder" Gualino en de ineen
storting der door hem naar boven ge
brachte onderneming gevolgd De daling
der aandeelen van de door Gualino opge
richte Snia Viscose, het grootste ïtaliaan-
9che kunstzijde-concern, van de door hem
gecontroleerde cementtrust, de chocolade
en vermouthtrust en de internationale
kunstledertrusl en van andere, met Guali
no gelieerde ondernemingen heeft niet al
leen tot een ontwrichting van de Italiaan-
schc beurzen bankrelatie van het concern,
de Banca Agricola Italiana, die slechts
door het energieke ingrijpen van de Itali-
aansche regeering op de been kon worden
gehouden, maar zich aan een diepgaande
saneering zal hebben te onderwerpen.
In de laatste weken is do Parijsche
beurs het tooneel geweest van sensationeele
gebeurtenissen als die, welke zich van to
voren in andere landen hadde afgespeeld.
In ons vorig overzicht hebben wij reeds
in het kort melding gemaakt van de moei
lijkheden van een meer dan honderd jaar
beslaande provinciale bankinstelling, de
Banque Adam. Ook deze moeilijkheden
vinden haar oorsprong in de relaties der
instelling met een gro$-speculant van het
kaliber Hatry en Gualino, met den leider
van het Oustric-cóncern. De heer Oustric,
die na den oorlog door handige beurs
speculaties, vooral in een Mexicaansche
fonds van twijfelachtige waarde, vermo
gen en aanzien had verworven, ondernam
daarna, ten deele met steun van en in sa
menwerking met den bovengenoemden Itali
aanschen groot-speculant Gualino, verdere
groote beurstransacties. De waanzinnige
koersopdrijving der aandeelen van de door
Oustric opgerichte holdingmaatschappij
Extension de lêlndustrie Francaise en van
andere door hem gecontroleerde maat
schappijen, waartoe ook de automobiel
fabriek Peugeot behoort, heeft de Parijsche
beurs langen tijd een koortsachtigg aanzien
gegeven. Niemand beter dan Oustric heeft
het verstaan, de koersen in de hoogte te
drijven, de baissiers tol contramine-trans-
aclies te verleiden om ze daarna, door het
van de markt houden van materiaal, tot
dekkingsaankoopen tegen hooge koersen te
dwingen en de winsten zelf op te strijken.
Voor deze manipulaties was echter, door
dien de koersen voortdurend hooger kwamen
te liggen, steeds meer geld noodig en de Pa
rijsche bankwereld, die de manipulaties van
Oustric reeds eenigen tijd met wantrouwea
gadesloeg, vooral na zijn vergeefsche pogin
gen, een overheerschenden invloed op een
der banken te verkrijgen, om naar men aan
nam deze ,.leeg te kunnen pompen" was niet
geneigd, de benoodigde middelen te verschaf
fen. Door den val van Gualino verloor
Oustric een belangrijke steun en nadat hij
reeds bij de September-recontre moeite had
gehad, zijn verplichtingen na te komen, is
hij bij den October-ultimo in gebreke geble-
RECLAME.
TOOR BELASTE WAARDEN
's-GRAVENHAGE
Tegen beurskoers 1 41)0
OBLIGATION H lllll
u m. jaarl. uitlotinp U
ontlastingsbogen die zoo sterk naar voren
springen een combinatie van De Key's en
De Keyzers denkbeelden kunnen noemen.
De boog zelf in den trant van De Keyzer,
de forsche behakking en het daardoor uit
springen in den trant van De Key.
Men neme nu zelf eens de moeite, op de
brug die van Steenschuur naar Garenmarkt
voert, te gaan staan en naar aanleiding van
deze artikelen de drie gevels eens te ver
gelijken. Misschien komt men dan ook tot
de conclusie, dat Steenschuur 11 oorspron
kelijk hooger moet zijn geweest. U volgt
maar de lijn der drie onderste trappen.
Het eerste slachtoffer van de ineenstor
ting was de Banque Adam, die groote vorde
ringen op Oustric heeft. Ook eenige andere
provinciale banken, die onder den invloed
van Oustric stonden, hebben haar loketten
moeten sluiten, doordien de ongerust gewor
den deposanten hun tegoed hebben opge
vraagd. Verwacht wordt, dat uit de aan het
Oustric-cóncern verstrekte credieten groote
verliezen zullen ontstaan.
Deze gebeurtenissen hebben niet alleen in
de desbetreffende deelen van het land onge
rustheid gewekt, maar hebben tot gevolg
gehad, dat in geheel Frankrijk het vertrou
wen in de banken ernstig geschokt is, zoo
dat zelfs bij de grootste instellingen tegoed
wordt opgevraagd. De banken zijn daardoor
gedwongen, om ter aanvulling van haar
kasmiddelen een deel van het tegoed, dat zij
tot dusverre in Londen hadden aangehou
den, terug te trekken en in francs om te zet
ten. Het hierdoor ontstane aanbod van Pon
den heeft 'n druk op den Engelschen wissel
koers uitgeoefend en fot verdere Fransche
goudonttrekkingen uit Londen aanleiding ge
geven. Een en ander heeft een ongunstigen
invloed gehad op de stemming der Londen
sche beurs.
De uilwerking der gebeurtenissen in
Frankrijk heeft zich niet tot Londen be
perkt, maar heeft zich ook tot de andere
beurscentra uitgestrekt, waar zij zich voor
namelijk in psychologisch opzicht heeft doen
gevoelen. Men vraagt zich eenigszins angstig
te moede af, of de fondsenmarkten, die tot
nu toe van moeilijkheden van ingrijpenden
aard verschoond zijn gebleven, ook op den
duur aan de gevolgen van de koersdébAcie
van tallooze fondsen zullen kunnen ontko
men.
Vage. maar hardnekkige geruchten hebben
de ronde gedaan over ernstige moeilijkheden,
waarmede Amerikaansche banken te kam
pen zouden hebben, en in dit verband wordt
zelfs de naam van een der allergrootste
bankinstellingen der Vereenigde Staten ge
noemd. Hoewel mag worden aangenomen,
dat de geruchten, voor zoover de bedoelde
bankinstelling betreft, volkomen uit de lucht
zijn gegrepen, kan niet worden ontkend, dat
de nieuwe sprongsgewijze koersdaling van
de laatste weken de bestaande bezorgdheid
wel schijnt te wettigen. Immers bestaat de
mogelijkheid, dat het voortdurende aanbod
afkomstig is van de zijde van zwakke hou
ders, die zich tot dusverre staande hebben
weten te houden, maar waarvan het de
vraag is, of zij dit in de toekomst, wanneer
de koersdaling nog verderen voortgang mocht
hebben, ook zullen kunnen doen.
In tusschen moet in het oog worden gehou
den. dat op het oogenblik de baisse-partij op
alle beurzen de overhand heeft, wat het
voordeel heeft, dat dekkingen van contra-
mine-posities op groote schaal niet kunnen
uitblijven, zoodra een algemeene verbetering
zich gaat afteekenen.
Het koersherslel dat in de afgeloopen
week zoowel op de Amsterdamsche als op de
Amsterdamsche als op de New Yorksche
beurs op verschillende dagen is ingetreden,
is stellig voor een belangrijk deel aan con-
tramine-dekkingen toe te schrijven. Het pu
bliek is meer terughoudend dan ooit te vo
ren, nu gebleken is, dat zelfs als ,,safe" be
leggingsobject beschouwde aandeelen niet
bestand zijn tegen den druk, die er door do
huidige beurspositie tezamen met speciale
factoren van minder gunstigen aard op
wordt uitgeoefend.
Wat de Amsterdamsche beurs betreft, heeft
vooral de nieuwe koersdaling in aandeelen
Koninklijke Petroleum het vertrouwen weer
een ernstige schop toegebracht. De aandeelen
van het grootste Nederlandsch-Engelsche
petroleumconcern behooren immers tot de
weinige als prima beschouwde beurswaarden,
die in een beleggingsportefeuille van eenigen
omvang niet ontbreken. Het stabiele dividend,
de krachtige financieele positie, de weten
schap, dat het hierbij om een geconsoli
deerde onderneming gaat, wier bedrijf over
verschillende landen is verspreid, die de
verschillende branches van het petroleum
bedrijf omvat (productie, raffinage, ver
scheping, distributie) en in welker beheer
men volkomen vertrouwen stelt, dit alles
tezamen heeft den aandeelen „Koninklijke''
hoe langer hoe meer het speculatieve ka
rakter, dat zjj langen tijd gehad hebben,
ontnomen, en ze tot een beleggingsobject
gestempeld. Niettemin hebben ook deze aan
deelen het in den jongsten tijd zwaar te
verantwoorden gehad. In twee dagen tgds
zijn zij omstreeks 50 pet. gedaald, na reeds
van te voren geleidelijk evenveel in koers
te zjjn afgebrokkeld.
De directe oorzaak van de koersdaling
vormde het bericht dat besloten is tot ont
binding van de Amerikaansche Vereeniging
van Petroleumexporteurs, die tot kort ge
leden de prjjzen voor den export had vast
gesteld, zoodat thans de exporteurs vrij zijn,
hun eigen prijzen te bepalen, hetgeen, naar
moet worden aangenomen, tot een ver
scherping van den concurrentiestrijd moet
leiden, waarvan stellig ook de Koninklijke
den ongunstigen invloed zal ondervinden.
Intusschen heeft de Koninklijke ook vroe
ger reeds ernstige prijzenoorlogen medege
maakt. zonder dat dit hare positie ook maar
m het minst aan het wankelen heeft ge
bracht en ongetwijfeld zou de uitwerking
van de desbetreffende berichten dan ook
heel wat minder sterk zrjn geweest, ware
het niet, dat onder de tegenwoordige ver
houdingen het beurspubliek bereid is, de
zaak van den meest somberen kant te
bekijken.
In dezer dagen gehouden buitengewone
vergadering van aandeelhouders der Konink
lijke, heeft het bestuur, in antwoord op
eenige vragen, er op gewezen, dat er bij
de tegenwoordige prh'zon alleen een winst-
marge blijft voor zulke maatschappen, wier
productie zeer groot is, die een zeer voor
zichtige afschrövingspo'itiek in het verlein
hebbe" gevoerd en die tndig de bakens met
het getij hebben verzet, door op haar uit
gaven drastisch te bezuinigen en niet mede
RECLAME.
VAN F. 2.50
TOT F. 30-
3247
te doen aan roekeloos geld uitgeven voor
boringen, die de overproductie nog maar
zouden vergrooten. Tot dezulke behoort de
Koninklijke, die dan ook, hetgeen zjj minder
heeft ontvangen als gevolg van de daling
der prijzen, grootende&s heeft goedgemaakt
door ingrijpende bezuinigingen. De Konink
lijke gevoelt zich geheel opgewassen tegen
den strijd, dien de komende maanden, als
gevolg van de bovenbedoelde ontbinding van
de Amerikaansche exportorganisatie, vermoe
dt lij!" met zich zullen brengen.
Lie uitlatingen van het bestuur der Ko
ninklijke ademen ook overigens een geest
van volkomen vertrouwen in de kracht en
de prestaties van het concern, die onder
and re omstandigheden zijn uitwerking stel
lig niet zou hebben gemist
Ook ditmaal heeft het bestuur de gelegen-
heid niet laten voorbijgaan, om den nadruk
te leggen op de bereidheid van de Konink
lijke, tot algemeene samenwerking in de
petroleumindustrie te geraken, een samen-
werking, die z.i. op den duur niet kün
uitblijven. Dat men het niet bij dergelijke
platonische verklaringen laat, is dezer dagen
gebleken uit het bericht, dat de Koninklijke
zich bereid heeft verklaard, den aanvoer
van petroleum uit Venezuela naar de Ver
eenigde Staten met 50 pet. te verminderen,
en de productie in dat land te beperken,
mits de andere producenten daartoe even
eens besluiten. Wellicht, dat juist de thans
uitgebroken strijd de basis legt voor een
internationale samenwerking, waardoor in
gezamenlijk overleg verspilling van de in
den grond aanwezige petroleumvoorraden zal
worden vermeden en men zal komen tot
voorziening der markten van uit die pro
ductiegebieden, welke biervoor door hun
geograpische ligging het best in aanraking
kernen, waardoor hooge vervoerkosten zou
den kunnen vermeden en de distributie-or
ganisatie rationeeler zou kunnen werken.
Aanvankelijk was men geneigd, uit dé
verklaringen van de Koninklijke op de ver
gadering af te leiden, dat op een verlaging
van het interim-dividend zou moeten wor
den gerekend. Deze verwachting was to
minder gewettigd, omdat het bestuur reeds
herhaaldelijk heeft verklaard, elk jaar een
interim-dividend van 10 pCt. te zullen uit-
kecren, zonder dat uit de hoogte van öffc
interim-dividend conclusies zouden mogen
worden getrokken ten aanzien van den
omvang van het slotdividend. Inderdaad
is intusschen ook reeds de officieele mede-
deeling afgekomen, dat de interim-uitkee-
ring weder 10 pCt. zal bedragen, hetgee>t
een gunstigen invloed op de stemming voor
het fonds uitoefende, al kon het gelecten.
koersverlies lang niet worden ingehaald*
Het slot bleef weder beneden het hoogste
punt.
Een gelijk verloop als aandeelen Konink
lijke hebben ook Philips en Margarine
Unie gehad. Op een verdere koersdaling
is eenig herstel gevolgd, dat zich echter»
niet geheel kon handhaven. Zoowel voor
rubbers als voor suikenaandeelen was de
stemming in de tweede helft der week
eveneens beter dan in het begin, in aanslui
ting aan de iets betere prijzen voer het
product. Tabakken hebben zich hierbij
aangesloten.
Het hieronder volgende staatje geeft een
overzicht van het koersverloop der voorJ
naamste fondsen in de afgeloopen week:
Aku 69 1/2, 71 1/2, 68.
Calvé-Delft 108 1/2, 103 1/2.
Margarine Unie 224, 214, 225, 223 1/2.
Philips Gem. Bez. 232, 202, 233, 225.
Alg. Exploratie 117, 101, 112, 105.
Redjang Lebong 70, 61 1/2.
Kon. Petroleum 329 1/2, 286, 311, 30Ö.
Moeara Enim 370, 310, 355.
Dordtsche Petroleum 312 3/4, 274, 291.
A'dam Rubber 1013/4. 1011/4, 113, 111.
Kon. Ned. Stoomboot Mij. 60 1/2, 57 1/2.
Ned. Scheepv. LTnie 140 1/2, 136 1/4, 139 1/4.
Handelsver. A'dam" 287, 371, 397. 388. *r02
Javasche Cultuur 303, 296, 317, 312,
Deli Batavia Mij. 284 3/4, 275 1/4, 283 1/2
278.
Deli Mij. 280. 267, 274. 269.
Senembah 305 1/4, 316, 308.
RECLAME.
en blijvend St. Nicolaas-
geschenk is 'n goed Portret
gemaakt in onze geheel
geiestaureerde ateliers
(FIRMA M BONGENAAR)
Alléén gevestigd: 3-308
1ELEFOON 3010
