1
v
iJKBKÉ
aan de Leidsche Universiteit.
71ste Jaargang
DONDERDAG 13 NOVEMBER 1930
No. 21675
QFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
GOUDEN HUWELIJKSFEEST.
r
Het voornaamste nieuws
van heden.
HET GANGETJE
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel voor advertentien uit Leiden en plaalsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiên 35 Cts. per regel Kleine Advertentdên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueels opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 ]-p portokosten.
'ƒ0.18
„0.18
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen (ndisclie Voordrachten
EERSTE BLAD.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat C. J. F.
Rijperman, te Leiden, een verzoek heeft in
gediend ter bekoming van verlof voor den
verkoop van alcoholvrijen drank, voor ge
bruik ter plaatse van verkoop in het perGeel
Noordeinde no. 51, alhier.
A VAN DE SANDE BAKHUIJZEN,
Burgemeester.
VAN STOMEN. Secretaris
Leiden, 13 November 1930. 3102
De bevolking van Nederlandsch-Indië.
OUDERAVOND LEERSCHOOL
VROUWENKERKSTEEG.
i
Gisteravond is een ouderavond gehouden
in het gymnastieklokaal van opgemelde
school.
Aanwezig waren het onderwijzend perso-
neel en ongeveer 80 ouders van leerlingen
dier school. Te ongeveer kwart over acht l
opende het hoofd der school de heer W.
Koops Azn. deze bijeenkomst met een I
hartelijk welkom tot allen, in 't bijzonder
tot hen die voor het eerst een ouderavond I
bijwoonden.
Daarna hield de heer Koops een lezing
ovër „Straffen", waardoor deze avond voor
allen een zeer leerzame geweest is. De niet
aanwezige ouders hebben door hun ver-
zuim veel gemist.
Moge dit een opwekking voor hen zijn om
bij een volgenden ouderavond door hun
aanwezigheid blijk te geven het nut van
zoo'n ouderavond in te zien.
Immers een leerzame avond als deze,
komt niet alleen den ouders, doch ook zeer
zeker den kinderen ten goede.
Na beëindiging van zijn rede, gaf de
spreker de aanwezigen de gelegenheid het
schoolgebouw te bezichtigen aangezien het
voor de aanwezigen de eerste ouderavond
was die in dit schoolgebouw (Yrouwen-
kerksLeeg) werd gehouden.
Van deze gelegenheid werd door allen
gebruik gemaakt; er werden vele woorden
van ingenomenheid en tevredenheid geuit
ever de inrichting en aankleeding van deze
school, zoodat maar al te duidelijk bleek
dat de ouders het verblijf in deze school
verre verkozen boven' dat in de vroegere
school aan de Oude Vest.
De reeks Indische voordrachten aan de
Leidsche Universiteit is gisteravond voort
gezet door prof. dr. A. W. Nieuwenhuis met
een lezing over de bevolking van Ned.-
lndië.
Het meest belangwekkend voor de bevol
king in Oost-Indië, aldus spr., is voor het
oogenblik hare talrijkheid van 61 millioen,
waarvan 41 millioen op Java en Madoera,
zooals de laatste volkstelling ons heeft ge
leerd. Dit springt nog sterker in het oog,
als het getal van 4 a 5 millioen voor Java
in het begin der vorigd eeuw daarbij in
aanmerking genomen wordt. De regelmatige
sterke toename was bekend, hoewel deze
male der vermeerdering onverwachts kwam.
Ook de veelzijdige oorzaken dier toenemen
de volksdichtheid kunnen overzien worden
en daar zij het volksbestaan in Oost-Indië
karakteriseeren. moeten zij reeds dadelijk
behandeld worden. De grondslag vormt het
groote geboortecijfer, dat weer een invloeisel
is van de zeer vroege huwelijken, die door
iedereen aangegaan worden. Kinderbeper
king kent men niet en op geringe uitzon
deringen na worden de spruiten met liefde
begroet en opgevoed.
Hoe komt het echter, dat deze toestan
den algemeen in Indië heerscben? Dit
hangt samen met dc uilerst ongunstige le
vensomstandigheden in de tropen, in 't
bijzonder bij geringe beschaving Waar men
zulke volken vindt als in Borneo en ooste
lijk van Celebes, daar tellen zij na hun
eeuwen- en eeuwenlang bestaan nog niet
meer dan 13 of 4 per K.M. tegen 310 op
Java. Wanneer nu de Inlanders hier niet
de gewoonte hadden, vroeg en algemeen te
huwen, dan zouden zij in 't geheel geen
'kinderen overhouden en uitsterven, want
de aanzienlijke sterfte van dezen door ma
laria, gebrekkige verpleging en voeding
door onwetendheid der ouders enz. leiden
daartoe. Daar woning en voeding in de
tropen voor de kinderen zonder veel moeite
verkregen kunnen worden, ontstaat er ook
bij hoogere ontwikkeling geen aanleiding,
die uitingen van de menschelijke natuur
legen te gaan en zoo bestaan' ook op Java
nog diezelfde volkszeden.
Dit alles verklaart echter nog niet, waar
om op Java de bevolking zich in de laatsfe
eeuw verachtvoudigd heeft, terwijl zij in
haar eigen beschavingstijdvak van ten-
f
iiii.infyiMiïiii
K
- - 'V\
e
In den namiddag hebben wij gisteren het
Brouckhovenshofje bezocht en de pitto- I
:esque schoonheid van de proper, wit-ge- j
kalkte huisjes met den prachligen hoofd-
:ccvel en het frissche tuintje was alleen j
reeds een bezoek ten volle waard. Ons doel
was echter niet het bewonderen van dit
oude hofje, maar een bezoek aan het gou
den bruidspaar, dat daar in huisje no. 1 j
woont. Is er iets vreedzamer denkbaar dan
een gouden echtpaar op een hofje gelijk het
Brouckhovensliof
Den 24sten November a s. dan zal het
50 jaar geleden zijn, dat Frank van Vliet
en Jannetje Poeüjoe in den echt verbonden j
fterdèn. Vijftig jaren: hoevelen ontvallen
ons niet voor zij dien leeftijd bereikt heb
ben en dan vijftig jaar een halve eeuw
getrouwd! Reeds bij het binnentreden
van het. knusse woningske bemerkt men,
dat er een tevreden en opgewekt echtpaar
woont. De huiskamer, door een raam uit- I
zicht gevend op de Papegracht waar aan 1
de overzijde de laatste zonnestralen over de
oude patriciërswoning speelden was
evenals het tuinhek voor de deur en de
fontein in den tuin versierd.
Niettegenstaande het feit, dat de 'bruid
reeds 3 jaren lang het bed moet houden,
was zij evenals haar echtgenoot een en al
vroolijkheid Tot haar 74ste jaar heeft dc
kranige vrouw gewerkt; daar de tabakswet
haar man als zelfstandig sigarenmaker den
arbeid niet meer mogelijk maakte en voor
dien met dit werk maar heel weinig ver
diend werd. Vol trots verhaalde zij van het
bezoek der andere bewoners van het hofje,
van de geschenken die zij gekregen hadden,
van de kinderen en de kleinkinderen, waar
onder reeds bijna volwassenen
Het muziek3 en zangkorps van het Neder-
landsche Leger des Heils brachten de oudjes
gisteravond een serenade, waarbij officiei
B. H. Kerssen met eenige toepasselijke
woorden een bloemenmand aanbood.
minste 15 eeuwen lang niet meer dan 4 5
millioen sterk werd. Ook hierbij dient men
rekening te houden met haar eigenaardig
volksbestaan in despotische rijken, waarin
de massa van het volk door den adel en
de vorsten sterk werd uitgebuit en talrijke
oorlogen, ook binnen het rijk, door verlie
zen, ziekten en hongersnood zwaar op den
kleinen man drukten. Na de overname der
koloniën door den Staat omstreeks 1800
verdwenen deze twee oorzaken van zwaren
druk op het volk. Sedert honderd jaren
voerde men geen oorlog meer op Java en
in dien tijd slaagde het Nederlandsch be
stuur er ook in. de sterke uitbuiting groo-
tendeels te verlichten. Door deze en an
dere bijomstandigheden nam het aantal der
Inlanders op Java zoo toe, dat voedings
middelen. rijst en visch, met andere be-
noodigdheden. als kleedingstoffen, in stij
gende mate moesten worden ingevoerd
tegenwoordig voor honderden millioenen
per jaar. Deze zouden door de bevolking
op Java niet betaald kunnen worden, wan-
neer de Europeesche cultures niet de ge
legenheid boden, op verschillende wijze die
sommen bij haar te verdienen.
Ook in ander opzicht kan men de Indi
sche toestanden slechts beoordeelen door
met hun bijzonderen aard rekening te hou
den. Gelijk te voren reeds vermeld, zijn de
levensomstandigheden der onbeschaafde In
dische volken zeer zwaar en deze worden
door hun nooit eindigende veten en oorlo
gen, gevoed door een sterk onderling wan
trouwen, niet weinig vermeerderd. Van
daar dat hun maatschappij bestaat uit
stammen van eenige honderden of een paar
duizend menschen, die van oudsher ieder
op zich zelf stonden met afsluiting van om
gang met andere stammen en in een enkel,
op verdediging ingericht dorp. In de
eeuwen, die zoo verliepen, ontstonden in
zulk een stam een eigen taal, bijzondere
zeden en gewoonten, huizenbouw enz. Van
daar dat men in Borneo wel honderd talen
telt, in Ceram een dertigtal enz. In eilan
den als Java en Sumatra, waar onder Hin
doe-invloed groote rijken ontstonden, werd
die scheiding der kleine groepen tegenge
gaan en spreekt dit talrijke volk nu slechts
drie talen: Soendaasch, Javaansch en Ma-
doereesch. Op andere rijken hadden zulie
rijken niet altijd zooveel vervormenden in
vloed en is de verandering der sociale toe
standen minder diepgaande. Neemt men de
vreemdelingen niet ijl aanmerking, dan be
staat toch de Inlandsche bevolking niet
slechts uit zulke kleine groepen, maar oor
spronkelijk ook uit verschillende rassêü.
Men vindt op de groote Soenda-eilanden
de Maleiers, op Nieuw-Guinea de Papoea's
en tusschen Celebes en Nieuw-Guinea meng
volken van dezen, die wel Alfoeren ge
noemd worden. De werkelijke verhoud'n?
dier rassen moet echter veel samengestel-
der worden opgevat.
Hoewel wij van de oudste tijden slechts
weinig weten, staat het toch wel vast, dat
de volken, die nu Australië en de Stille Zuid
zee bewonen, over de Oost-Indische eilan
den uit Azië naar hunne tegenwoordige ver
blijfplaatsen getrokken zijn. Van die Pyg-
m-aën en Weddaische volken treffen wij dan
ook op Mala'kka, Sumatra, Borneo, Celebes
en Nieuw-Guinea nog afstammelingen aan.
Dat tijdvak van volksbeweging voert ons
echter wel tot een honderdduizend jaar te
rug, wat de oudsten, de Pygmaën betreft
Oudheidskundige opgravingen zullen ons in
de toekomst daarover nog veel kunnen
leeren.
Nu hebben wij ons reeds een nieuw in
zicht omtrent het hoofdras van Indië, het
Maleische, gegeven. Door taalkundige onder
zoekingen van prof. Kern was reeds bekend,
dat de Maleiers van Achter-Indië den Ar
chipel bevolkt hadden. Uit vondsten in Ma-
lakka en Sumatra blijkt nu echter, dat de
Indische Maleiers op zijn laatst voor 4000
jaar Achter-Indië verlaten hebben. 'Hoelang
het toen afgesloten tijdperk geduurd heeft,
weten wij niet, maar in ieder geval moeten
wij in Indië met deze duizenden jaren reke
nen. Uit die taalkundige onderzoekingen
weten wij nu verder, dat die Maleiers den
verbouw van rijst op natte velden gekend
hebben, ook cocospalmen bezaten en ze«
visch vingen, en dus vrij beschaafde land
bouwers waren. Op de vruchtbare Indische
eilanden met haar kostbare specerijen als'
peper, kruidnagelen, notemuskaat, sande'i
hout enz. hebben zij voor vreemde handels
volken veel aantrekkelijks gehad.
Daar de Romeinen in den keizertijd vel
schillende dezer Indische voortbrengselen
reeds bezaten, moeten die vreemde, vooral
Voor-Indische handelaars van het begin
onzer jaartelling af in den Archipel ver
keerd hebben.
Zij waren het, die hun hoogere beschaving
medebrachten en deze vooral op Java ver
breidden. Voor dit eiland nemen wij den
duur van het Hindoe-tijdvak tot ongeveer
1500 n. Chr. aan; dan treedt de Mohamme
daansche godsdienst overheerschend op.
Welk een ommekeer in het bestaan dezer
landbouwende volken van dezen vreemden
invloed het gevolg was, blijkt alleen reeds
uit den nieuwen invoer van paarden, buf
fels, runderen, schapen en geiten van het
Aziatische vasteland. Verder, als gemeld,
had het stichten van despotische rijken
plaats, gepaard met de verbreiding van
schrift, dat nu nog op Java met Hindoe-
letiers geschreven wordt. Ook velerlei nijver
heid als metaalbewerking, behalve het sme
den van ijzer, mopt aan de Hindoe's toege
schreven worden De ruïnes der tempels en
andere bouwwerken uit dien tijd leggen wel
sprekend getuigenis af Van de hoogte der
beschaving in dien tijd. Te verwonderen is
het dan ook niet, dat de hoogere beschaving
der Inlanders daar gevonden wordt, waar
despotische rijken bestaan of kort geleden
nog bestonden. In fraaiheid van kleeding
en woning, in vormelijkheid in den omgang
en in het bezit eener ontwikkelde kunst-
inriuririe uit zich dat het sterkst in het
dagelijksch leven.
Onder de voordrachten werden aan de
hand van een reeks van kleederdrachten en
platen vele bijzonderheden verduidelijkt,
terwij! fraaie weefsels en gebruiksvoorwer
pen de zaal sierden.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging: Melksalon ,,De Bijenkorf"
Steenstraat 27 Leiden. Nieuwe eigenaar:
J. J. Doedens, Leiden.
TWEEDE VOLKSBIJEENKOMST
Groot succes vooi „Aufgepasst".
Wanneer de .Tazz-Band „Aufgepasst" in de
serie der Volksbijeenkomsten optreedt, dan
zeggen de bezoekers „Opgepast", daar moe
ten we bij zijn, want dat gezelschap komt
altijd met iets goeds voor den dagl Niet voor
niets hebben deze veelzijdige muzikanten
een voortreffelijken naam in onze stad en
ook daarbuiten, want wat zij presteeren is
werkelijk de moeite waard'1 Het opmerke
lijke i9 niet in de eerste plaats, dat zij hun
instrumenten op een goede wijze bespelen,
zoo iets kunnen meerderen, maar wel het
feit, dat zij verschillende instrumenten we
ten te hanteeren: de violist blaast voor de
afwisseling met groot gemak op de saxo-
phoon of zet zich voor de vleugel, om dan
ook nog een enkele maal naar de
cel te grijpen. De „drummer speelt
ook al weer viool, de pianist zingt „levens
liedjes" of ontpopt zich als uitstekend accor
deon-virtuoos en allen pakken tenslotte nog
naar de guitaar om- op glansrijke wijze een
„Hawaïah" orkest te iipiteeren.
Eenzijdigheid: het is een woord, dat
„Aufgepasst" niet kent: het tooneel staat
dan ook vol met blinkend opgepoetste instru
menten, die schitteren in de kleurige schijn
werperbelichting. De ,Jeden van „Aufge
passt" moeten wel met minachting neer
zien op dengeen, die zich met één instru
ment tevreden stelt: zoo iets is voor hen
eigenlijk niet de moeite waard.
Men kent „Aufgepasst" reeds lang, maar
BINNENLAND.
Ons parlementair overzicht; het ontwerf
der nienwe pachtwet aangenomen door da
Tweede Kamer (3e Blad).
Bezoek aan twee nienwe K.L.M.-toesiel-
len op Schiphol (Binnenland, 3e Blad).
De wijziging der wet op de rijkskost"
spaarbank (Binnenland, 3e Blad).
De akkerbouwcommissie der Hollandsche
Maatschappij van Landbonw over het maal-
gebod (Land- en Tuinbouw, 3e Blad).
De „Nieuwe Boerhaave" is failliet ver
klaard. (Laatste Berichten, le Blad/).
BUITENLAND.
Te Londen is de Indische Ronde-Tafel
Conferentie officieel geopend (Buitenl., le
Blad).
De crisis in België schijnt opgelost te zijn
(Buitenl., le Blad).
Ernstige aardstortingsramp in Lyon. Vele
slachtoffers (Tel. le Blad).
wie denken zou, dat dit ensemble op dten
duur vervelen gaat, heeft het glad mis!
Marschen, walsen: opzweepend of senti
menteel, zij klinken van het tooneel zonder
einde, in tallooze verscheidenheid met
Velerlei trucjes en inslaande timbreschakee-
ringen. De gansche zaal geniet uitbundig en
de niet te tellen schare luisteraars verkneu-,
kelt zich in de grappen en kwinkslagen van
den leider Gerritsen, wiens charme die van
den rasechten cabaretier is.
Tijdens „Souvenir" van Ordla, gespeeld
door den violist -Kleuten was het muisstil,
maar gedurende de liedjes leefde oud en jong
juichend mee: de heeren lieten zich bij de
refreinzang niet door de dames overtroeven.
't Succes van Aufgepasst zit 'm in de ver
scheidenheid: de trompetsolo is nog niet
voorbij, of de heeren verplaatsen ons in de
melancholieke sfeer van het Oosten, maar
uit stil-weemoedige overpeinzingen wordt
het auditorium al weer spoedig gehaald door
de excentrieke verrassingen van den muzi-
kalen clown, die den meest veeleischenden
toeschouwer volkomen tevreden stelt.
Zoo zouden we kunnen doorgaan u meer
van het uitgebreide programma te vertellen:
maar waartoe is het noodigl Want dit op
treden valt vanaf de eerste noot zóó in de
smaak en een ieder weet, dat er geen teleur
stellingen komen: daarom heeft het geen ziu
in détails te vervallen.
„Aufgepasst" heeft zich een uitstekende
reputatie verworven en weet deze steeds te
handhaven, zoo mógelijk nog op te voeren!
Dat de Commissie der Volksbijeenkomstën
dit ensemble ook nu weer geëngageerd heeft,
pleif voor een juist inzicht. Wij willen wed
den, dat de bezoekers een avond als deze
enorm op prijs stellen en er met een dank
baar hart vandaan gaan. Dat is de hoofd
zaak en het doel: de organisators kunnen
dus volkomen tevreden zijn!
Het Gangetje zooals het er na de verbreeding en verbouwing momenteel uitziet. On
getwijfeld een .groo te verbetering.