INAUGUREELE REDE
VAN PROF. DR. P. H. G. VAN GILSE
71sle Jaarpan?
WOENSDAG 12 NOVEMBER 1930
No. 21674
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cis. per regel toot advertentiên uil Leiden eD plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 portokosten.
yo.18
..0 18
Oit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
BENOEMING LID VAN DEN
GEMEENTERAAD.
De Voorzitter van het centraal stem
bureau voor de verkiezing van de leden van
den Raad der gemeente Leiden maakt be
kend, dat vanaf heden ter secretarie der
gemeente voor een ieder ter inzage is neder-
gelegd zijn besluit ter benoeming van een lid
van den gemeenteraad, noodzakelijk gewor
den door de ontslagname als zoodanig van
den 'heer G. de Mey. 3014
De Voorzitter voornoemd,
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Leiden, 12 Nov. 1930.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
•brengen ter algemeene kennis, dat door hen
de beslissing op het verzoek van A. P. Blok
om vergunning tot het oprichten van een
smederij, constructiewerkplaats en herstel-
plaats in het perceel Maredijk No. 25 a,
kadastraal bekend Gemeente Leiden. Sectie
L. No. 1422, is verdaagd. 3015
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 12 Nov. 1930.
A. L. REIMERINGER 70 JAAR.
Heden herdenkt de heer Aug. L. Reime-
ringer zijn zeventigsten geboortedag. Bij de
vele gelukwenschen, welke den sympa
thieken jubiiaTis op dezen dag hebben be
reikt, brengen wij gaarne de onze.
Onder de talrijke prachtige bloemstukken
en vruchtenmanden waarmede diverse offi
cieele lichamen blijk van hun belangstelling
hadden gegeven, noemen wij die van het
College van B. en W., dat Leidsche Vereeni-
ging voor den Geld- en Effectenhandel, de
Commissarissen der Leidsche Spaarbank, de
Commissie van Toezicht op het M. O., waar
van de heer Reimeringer lid geweest is, het
Hollandsche Landbouwcrediet, de groot©
kerkeraad- der Ev, Luthersche Gemeente en
Regenten en Regentessen der Ev. Luther
sche Gemeente.
Voorts bloemen van het personeel van
's heeren Reimeringer's kantoor en van dat
der Leidsche Spaarbank.
Wij wenschen den heer Reimeringer toe,
dat hij nog vele jaren getuige moge zijn
van den bloei der gemeente voor welker be
langen hij zoovele jaren op de bres heeft
gestaan en nog staat.
HET BEZOEK DER
LEIDSCHE EN UTRECHTSCHE
STUDENTEN WEERBAARHEIDS
CORPSEN AAN BERGEN OP
ZOOM.
Historische Herinneringen.
Zooals we hebben gemeld brengen heden
de Leidsche en Utrechtsche Studentenver-
eenigingen tot beoefening van den vrijwil-
ligen wapenhandel, meer bekend onder den
naam Studenten-Weerbaarheidscorpsen, een
officieel bezoek aan Bergen op Zoom ter
herinnering aan het historische feit, dat in
den loop der maand November van het jaar
1830 de \-rijwillige Jagercompagnieën naar
aaniriding van de op 5 Oct. 1830, door Ko
ning Willem I uitgevaardigde proclamatie in
verband met den Belgischen Opstand, hun
eerste kwartieren te Bergen' op Zoom en te
Breda en omgeving betrokken.
Een Leidsche Jager uit 1830.
Wij zijn in de gelegenheid onze lezers
ecnige historische herinneringen aan dezen-
uittocht der Utrechtsche en Leidsche Jager
compagnieën aan te bieden.
Gaven in de zorgelijke najaarsdagen van
1830 de Utrechtsche en Leidsche studenten
een voorbeeld van vaderlandsliefde en trouw
aan 't stamhuis der Oranjes, de Groningsche
en Franeker studenten bleven niet achter
in het betoonen hunner vaderlandsche ge
voelens en zooals Utrecht en Leiden hun
compagnieën vrijwillige Jagers vormden, zoo
leverde de studeerende jongelingschap der
Groningsche Universiteit 'haar compagnie
Groningsche Flankeurs, die eveneens in den
loop der maand November van 1830 den
tocht naar het Zuiden des lands aanvaar
den, op 3 Dec. te Utrecht arriveerden, op 5
Dec. te Geertruidenberg aankwam en op
dienzelfden dag te Oo'sterhout door de vrij
willige Jagers van de Leidsche compagnie
werd begroet, welke reeds op 23 Nov. hunne
kwartieren te Princenhage en Ginneken had
den betrokken, nadat zij zich ernstig hadden
beklaagd over hun minder aangename ver
blijf' in de kwartieren te Breda.
De Utrechtenaars intusschen. hadden op
15 Nov, hun eerste plaats van bestemming,
Bergen op Zoom, bereikt, alwaar zij door
den Gouverneur der vesting, Baron P. van
der Gapellen met onderscheiding werden ont
vangen.
Te Bergen op Zoom wais in de kazernes,
die behalve *raet afdeelingen van het leger
waren gevuld met manschappen van de
onder de wapenen geroepen schutterijen
geen voldoende ruimte beschikbaar, wes
halve een groot deel der jagers werd inge
kwartierd in een oud kloostergebouw in de
Rozemarijnstraat. Erg naar hun zin blijken
de studenten daar echter niet geweest te
zijn, want reeds na enkele dagen werd hun,
op hun verzoek, vergunning verleend om op
eigen kosten kamers te betrekken bij parti
culieren, zooals zij dat in hun woonplaat*
Utrecht gewoon waren.
De compagnie Utrecht had een sterkte van
5 officieren, n.l. de kapitein D. E. Willemie,
de eerste luitenants H. J. van der Mey, en
G. J. Jutta, de tweede luitenants H. F. N. de
Ronde en H. J. Nouhuys, allen van het
leger; 10 onderofficieren, 16 korporaals, 4
hoornblazers en 231 Jagers, totaal 266 man,
waarvan 253 studenten.
De compagnie Leiden was samengesteld
als volgt: 6 officieren uit het leger n.l. de
kapitein L. J F. W. Baron van Boecop. de
eerste luitenants D. .T. den Beer Portugael en
F. W. C. Dyserinck Dekker, de tweede luite
nants H. T. de Moulin en P. J. van Zutphen
en de officier van gezondheid 2de klasse C.
W. van I ede. 8 onderofficieren uit het leger,
6 hoornblazers met een kapelmeester, even
eens uit het leger en verder studenten: 6
onderofficieren. 18 korporaals en 224 Jager*.
De Groningsche Flankeurs waren, voor
zoover uit de te onzer beschikking staande
bescheiden kan worden nagegaan ter sterkte
van 150 man.
De Leidsche Jagercompagnie vertrok op 13
Nov.. op geestdrift]'?© wijze door de Leidsch-3
'bevolking uitgeleide gedaan, met trek
schuiten over Leid schend am en Delft naar
Rotterdam, waar zij 15 November "s nachts
om 3 uur werd ingescheept op ^cn stoom
boot. welke om 9 uur voormiddags aankwam
te Moerdijk, waar ook ongeveer 200 Belgen
ontscheeot werden, uitgezocht uit de ver
schillende troepen en nu over 'de grens go-
leid. Van Moerdijk marcheerden de Leidsch<=>
Jagers, als gemeld, naar Breda, waar zij hun
eerste kwartier betrokken, om vandaar ou
2.3 Nov naar Ginneken cn rrin<-enhnge te
venhuizen.
Evenals voor de Utrechtsche Jagers te
Bergen op Zoom ,zou het ook voor de Lei-
denaars een vrij geruimen tijd duren, alvo
rens zij aan het veldleger werden toege-
Ontleedkundige variaties en hun ziektekundige beteekenis op het
gebied der keel-, neus- en oorheelkunde.
Prof. dr. P. H. G. van Gilse, nieuwbe
noemd hoogleeraar aan de Leidsche Uni
versiteit als opvolger van prof. Kan, om
onderwijs te geven in de keel-, neus- en
oorheelkunde, heeft hedenmiddag in het
groot-auditorium der Universiteit zijn ambt
aanvaard met het houden van een rede
over: Ontleedkundige variaties en hunne
ziektekundige beteekenis op het gebied der
keel-, neus- en oorheelkunde.
De spreker begint met uiteen te zetten,
dat de norm van biologische eigenschappen
niet in „maat en getal" uitgedrukt kan
worden. Tot toelichting wordt iets nader
ingegaan op de poging van Rautmann, om
dit toch te doen voor enkele eigenschappen
als lengte, gewicht, borstomvang, bloeddruk,
hartgrootte en polsslag door ingewikkelde
wiskundige beschouwingen op grond van
een groot aantal waarnemingen. Hij komt
tot grenswaarden, die ten slotte toch slechts
een relatieve beteekenis kunnen hebben en
moet erkennen, dat wij „bei Anwendung
der Mathematik auf Gegenstande der Wirk-
lichkeit so gut wie stets in gewisser Hin-
sicht schematisieren mussen, da die Natur
für uns viel zu grosz und zu reich ist." De
geneeskundige moet echter toch een voor
stelling hebben van wat „normaal" is en
wat niet. Hij moet hier echter toe geraken
niet alleen door toepassing van zijn kunde,
maar ook door toepassing van zijn kunst
om juist te onderscheiden. Spreker wil zich
daarom onthouden van een definitie van
„variatie".
Tot zijn eigenlijke onderwerp komende,
wordt aan de hand van een reeks van
voorbeelden, op het gebied der keel, neus-
en oorheelkunde, toegelicht, hoe een ont
leedkundige variatie ertoe bij kan dragen,
dat een organisme onder bepaalde omstan
digheden eerder ziek wordt dan een ander,
dat- niet met die ontleedkundige variatie
behept is.
Zoo beantwoordt baast geen ncustus-
schenschot aan het schema der ontleed
kunde, dat zou kunnen doen denken, dat
een rechtstaand lusschenschot den neus in
twee gelijke deelen verdeelt. Lichte oneffen
heden zijn er steeds, doch er kunnen zelfs
vrij belangrijke afwijkingen bestaan zon
der dat de drager er bij normale functie en
in gezonde tijden eenige hinder van onder
vindt. Indien echter aan de functie hoo-
gere eischen worden gesteld b.v. bij hard-
loopen, doch evenzoo bij eenigerlei ziekte,
die, óf de behoefte aan zuurstof doet toe
nemen, óf door zwelling van het slijmvlies
de ruimte nog weer geringer maakt, kun
nen er belangrijke stoornissen optreden, die
ook in andere deelen dan in de hoofdruimte
van den neus zelf tot uiting kunnen ko
men. Dergelijke variaties geven aanleiding
tot nader onderzoek in verschillende rich
tingen als b.v. naar de oorzaken van hun
ontstaan, naar de mogelijkheden om deze
te beïnvloeden, naar de wijze waarop men
de nadeelen van een eenmaal bestaande
variatie kan beperken, ten slotte naar de
praktische mogelijkheid van hulp, als de
nadeelige gevolgen zich reeds hebben doen
gelden.
In zuiver beschrijvend ontleedkundig, in
vergelijkend ontleedkundig, in ziektekundig
ontleedkundig, in therapeutisch opzicht ligt
hierin een ruim arbeidsveld, dat nog slechts
ten deele ontgonnen is en waarbij het expe
riment niet gemist zal kunnen worden.
Als verdere voorbeelden van variaties
worden genoemd, die van de zijwanden van
den neus, en van de bijholten, die wel zeer
opvallend zijn en bizonder .groote klinische
beteekenis hebben. Verder worden genoemd
variaties aan de amandelen, aan de ge
hoorgang, aan de cellen van het mastoied,
aan de bloedleiders van den schedel.
Voorts berusten waarschijnlijk sommige
vormen van den stridor congenitns op niet
anders dan een ontleedkundige variatie, die
evenals andere variaties bij kinderen, een
slechts tijdelijk karakter kan dragen. Uit
een bepaalde ontleedkundige variatie, na
melijk een te langen processus styloides
komen bepaalde slikklachten voort. Andere
belangrijke slikstoornissen, die als cardio
spasms bekend zijn, berusten misschien
ten deele ih het eerste begin op ontleedkun
dige variaties, die den slokdarm minder
geschikt maken om te voldoen aan tijdelijk
hoogere eischen aan de functie gesteld.
Resumeer^nde meent spreker, dat een
onderzoek, dat rekening houdt met anato
mische variaties belangrijke gegevens kan
verschaffen, waar het geldt uit te maken,
waarom de eene mensch onder gelijke in
vloeden ziek wordt en de ander niet. Zoo
dient men met de mogelijkheid van het
bestaan van ontleedkundige variaties reke
ning te houden bij ieder onderzoek naar de
„constitutie", die tegenwoordig in de litera
tuur zoo groote rol speelt en in velerlei op
zicht niet anders is dan hetgeen de leek
met „gestel" bedoelt. Uit „de gebruikelijke
toespraken" die op deze rede volgden, wil
len wij aanstippen, dat spreker Curatoren
dankbaar is voor de geprotraheerde moeite,
waardoor enkele van zijn wenschen (hoe
wel niet alle, o.a. niet die betreffende het
aantal bedden) in vervulling zijn gebracht.
Hierdoor is immers de, wat inwendige af
werking betreft zoo fraaie kliniek, doordat
de poliklinieklokalen met de wachtkamer
bijeen zijn gebracht tot een complex met
eigen ingang, doordat de ruimten voor zie
ken bestemd nu allen op één verdieping
komen te liggen, doordat de collegekamer
geschikter is geworden voor demonstratie
van klinische patiënten en er een groote
laboratoriumruimte is ontstaan, nog bruik
baarder geworden voor de huisvesting van
een onderwijskliniek, die immers de drie
voudige taak heeft te dienen voor hulp aan
lijdende menschen, vooi*onderwijs aan aan
staande artsen en aanstaande specialisten
en voor wetenschappelijk onderzoek.
Spr. besloot met de gebruikelijke toe
spraken.
voegd, dat in het Oostelijk deel van Noord-
Brabant werd geconcentreerd van waaruit
op den 2den Aug. 1831 de tiendaagsche veld
tocht begonnen werd.
Evenals de Nederlandsche studeerende
jongelingschap in 1830 door haar spontane
opkomst onder dewapenen uiting gaf aan
haar vaderlandsliefde en saamhoorigheids-
gevoel met Oranje en Nederland, hebben,
zich ook in 191,4 deze vaderlandslievende ge
voelens onzer studeerende jongelingschap
gedemonstreerd, toen in 1914 bij het uitbre
ken van den Wereldoorlog, Bergen op Zoom
het eerste kwartieT werd van het korps Vrij
willige Landstorm-wielrijders gevormd uit
de studenten der Technische Hoogeschoo)
van Delft, welke met hun snel verplaatsbaar
radio-station een kamp, op terrein Kijk in
de Pot betrokken, terwijl de Leidsche,
Utrechtsche en Groningsche studenten zich
in grooten getale aanmeldden bij de wiel
rijders- en voetvolk-afdeelingen van den
Vrijwilligen Landstorm, die hij Koninklijk
Besluit van den 4den Aug. 1914 in het leven
geroepen was.
TOONEELWEDSTRITD.
Do Leidsche tooneelvereeniging „Deelt
onze strijd" behaalde op den te Delft ge
houden nationalen tooneelwedstrijd in de af-
öeeling tooneel den tweeden prijs zoomede
een tweeden prijs voor het samenspel.
De Leidsche Dilettantenclub behaalde in
de afdeeling blijspelen den vierden prijs.
AANBESTEDING.
Door den architect A. van der Heyden
werd hedenmorgen in „Patrimonium" na
mens het bestuur der woningbouwvereni
ging „Eensgezindheid" aanbesteed het bou
wen van 27 woningen met grond- en riolee-
ringswerken aan de Munniken- en Ooster
straat alhier. Er was als volgt ingeschreven:
fa. C. Vlaming, Anna Paulowna, A f. 96400;
B f. 97550; Zwanenburg en v. d. Bent, Kat-
wijk-aan-Zee, A f. 92000*. B f.92950; M.
Kool. Warmond, A f. 92000: B f. 95000; Tor-
mans, Tilburg, A f.89950; B f.91250;
Leeksma, Den Haag, A f.86990; B f.88200;
Klaarijs, Den Haag, A f.86650; B f.87850;
Zwanenburg, Rijswijk. A f.85200; B
f.86310; van Velzen, Den Haag, A f.83900;
B f.85680 Kranenburg, Delft, A f. 83400; B
f.84200- de Jager, Schrans bij Leeuwarden.
A f.83200: B f 84300 Kort en v. d. Wie',
Rijnsburg en Noord wijk, A f.82861; B
f.85561: v. d. Bos en v. d. Spek, Den Haag,
A f.83740; B f.83950; Wouda, Kromme
nie. A f.80900. B f.83200- NV. Mabuwat,
Willemstad. A f 77999; B f.78800; fa. v. d.
Velde en de Jong, Oegstgeest, A f. 79889; B
f.81189; fa. de Later en Meyers, Leiden en
Oegstgeest, A f. 78100; B f. 79100; fa. Mar-
celus en Heemskerk. Leiden. A f. 77989;
N.V. Ropex, Rotterdam, A f. 77600; B
f.77900* A. Voordouw. Zwammerdam, A
f.77000: P f 77800; fa Warnaar en Hoog
straten, Leiden. A f.76890; fa. v. d. Wal en
Kloppenburg, Amsterdam, A f. 75144; B
f. 76344; fa. Lemmers, Voorhout, A f. 73300;
B f. 74900.
BINNENLAND.
Be tep-aarde-besielling van het stoffelijk
overschot der beide slachtoffers aan de
Leidsche Electriciteitsfabriek. (Laatste Be
richten, le Blad).
Inaugureele rede van prof. dr. P. H. G.
van Gilse als hoogleeraar te Leiden (Stads
nieuws, le Blad).
De voorloopige overeenkomst in de typo
grafie door werkgevers en werknemers, met
uitzondering van de R.K. Patroons, goed
gekeurd (Binnenland, 3e Blad).
Ingediend is een wetsontwerp tot invoe
ring van een meng- en maalgebod (Bin
nenland, 3e Blad).
Op 26 November komt het ontwerp Win
kelsluitingswet in de Eerste Kamer in be
handeling (Binnenland, 3e Blad).
Ons parlementair overzicht; algemeene
beschouwingen over de rijksbegrooting (3e
Blad).
BUITENLAND.
De crisis in Eelgië (Buitenland, le Blad).
De besprekingen ter voorbereidende ont
wapeningsconferentie (Buitenl., le Blad).
Een beroep van den Hoemeenschen
koning op de oppositie (Buitenlle Blad)'.
Wetten tegen het communisme in Fin
land (Buitenl., le Blad).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
W ij z i g i n g e nLeidsche Goud- en Zil-
verhandel v.h. W. van Rossum du Chattel,
Breestraat 95, Leiden. Uittredend commis
saris D. van Geuns, 's-Gravenhagë, dd.
Februari 1926. Uittredend commissaris: E.
F. v. Kossum du Chattel, 's-Gravemhage,
dd. Mei 1929. Uittredend commissaris: W.
M. van Rossum du Chattel, Schiedam, dd.
Mei 1929. Nieuwe Commissarissen: F. J.
J. Trapman, Leiden en dr. H. A. E. van
Dishoeck, Woerden.
H. van Tongeren, Hoogewoerd 4547,
Leiden. Brood- koek- en beschuitbakkerij.
Opheffing filiaal te Leiden, Haven 38b, dd.
1 Nov. 1930.
Loonzagerjj Chr. v. d. Ende, Uiterste
gracht 107, Leiden. Zagerg en schaverij).
Uittredend eigenaar: Chr. v. d. EnC*», Leiden,
dd. 3 Nov. 1930. Wijziging handelsnaam
thans: „de Twee Sleutels".
CHR. RECITEERCLUB „U. V. K."
De twintigste uitvoering.
In de goed bezette zaal van „Concordia"
heeft de Chr. Reciteerclub „Uit Vriend
schap Kunst" gisteravond haar 20sten too-
neelavond gehouden. Na de gebruikelijke
opening wees de voorzitter, de heer G.
Zitman, er in zijn welkomstrede op, dat
indien de huidige toename van het aantal
donateurs en begunstigers aanhoudt, eer
lang de tooneelavonden in besloten kring
zullen moeten worden gegeven.
Allereerst werd opgevoerd het tooneelspel
in drie bedrijven „De strijk! met het ver
leden". Het moeilijke stuk werd door deze
dilettanten op verdienstelijke wijze vertolkt
en menige traan werd op ontroerende mo
menten weggepinkt; maar evenzoo schalde
bij de komische scènes het gelach hoog op.
Bijzonder goed waren M. de Nie en J. J.
Zitman op dreef, de anderen deden voor
elkaar niet onder. Vreemd evenwel deed
de aanwezigheid van de dienstbode aan bij
den heildronk op het verloofde paar en
bij het intieme gesprek tusschen oom en
nicht.
In het blijspel „Een goedgeslaagde vrou
wenlist" dat na de pauze werd opgevoerd
toonden de verschillende dames en heeren
ook dit genre te beheerschen; het gelach
was dan ook niet van de lucht,'
Tijdens de pauze huldigde de heer Zitman
mej. Tilly Leening onder aanbieding van een
bloemstuk met het feit, dat zij de twintig
uitvoeringen met piano-muziek had opge
luisterd: terwijl de eere-voorzitter der ver-
eeniging, ;de heer J. A. van der Reyden
op zijn beurt den voorzitter bloemen aanbood.
Ook de dames werden met bloemen begif-
tigd.
Zoowel het programma als de vertolking
der verschillende rollen waren dezen
jubileum-avond waardig.