AMERIKAANSCHE NOTITIES
WETENSCHAPPEN.
BINNENLAND.
MET DE DO X IN DE LUCHT.
KUNST EN LETTEREN.
SCHEEPSTIJDINGEN.
New-York, October 1930.
MTJZIEK EN RADIO.
Waller Damrosch, de Deken der Ameri-
kaan9öhe muziekwereld, begon weer zijn
lïaedagogische concerten over de radio en
heeft aan de pers medegedeeld, dat hij naar
schatting acht millioen schoolkinderen op
die manier met de klassieke en moderne
meesterwerken, gespeeld door een der beste
orkesten der wereld, in aanraking zal bren
gen. ELken Vrijdagmorgen van elf tot twaalf
worden in duizenden scholen, die tegen
woordig allemaal van een radio voorzien
zijn, de leerlingen naar het auditorium of
aula gebracht met een aanleekenschrift en
potlood en krijgen daar les in muzikale
ontwikkeling. Daimrosdh past de methode toe
van een beknopte inlichting, geïllustreerd
door het spelen van motieven en passages
op den vleugel alvorens het orkest te laten
klinken. De animo onder de schoolkinderen
lager zoowel als middel-baar onderwijs
Ss verdeeld, al naar gelang aanleg en tem
perament; terwijl velen er dol op zijn, vin
den anderen het een ware bezoeking. Bo
vendien wordt het in de eene school zeer
«serieus opgenomen «n in de ander niet; het
ligt voor de hand, dat hoe kleiner en meer
afgelegen de plaats of het dorp is, hoe
gretiger naar het orkest uit New-York ge
luisterd wordt.
De verdienste van Damrosch, die in de
ofgeloopen veertig jaar onnoemlijk veel voor
den groei van het Amerikaansdhe muziek
leven gedaan heeft, bepaalt zich niet alleen
lot draadloos bereiken van de jeugd, maar
bij heeft ook een serie dergelijke concerten
op vaste avonden, bestemd voor volwas
senen. Damrosch heeft tijdens zijn acbieven
40-jarigen muzikalen loopbaan hij treedt
nu alleen nog als gastdirigent bij de New-
York Phil'harmonie op zoo goed als alle
nieuwe componisten naar Amerika gebracht,
hetzij persoonlijk of hjin werken. Zijn naam
is over de vier windstreken van Amerika
hekend als de voornaamste autoriteit en het
is zeker geen overdrijving, dat in de laatste
paar jaren miillioenen geluisterd hebben naar
deze paedagogisc-he concerten, die mogelijk
zijn gemaakt door financieelen steun van de
groote Standard Oil Company, kortweg ge
noemd Socony, de maatschappij der Rocke
fellers. Juist in verband met de AVRO-moed-
lijkheden in ons land is het eigenaardig te
vermelden, hoe de draadlooze uitzendingen
van Amerika le werk gaan, wier aantallen
in de honderdtallen loopen en waarvan er
alleen in de stad New-York al f7 zijn van
golflengten varieerend tusschen 626 en
222 M.
De Federale Radio Commissie heeft in
hoogste instantie het zeggingsrecht over het
vergunnen of weigeren van uitzending, maar
daarvan wordt alleen gebruik gemaakt bij
de oprichting van een of ander station en
niet betreffende het programma. Dit berust
geheel in handen van de stationsdirectie,
die zich uitsluitend laat leiden door be
weegredenen van practi9dhen of nog liever
financieel-voordeeligen aard. Want de
Amerikaansche stations huldigen het zeer
begrijpelijke standpunt, dat niemand ge
dwongen kan worden tegen zijn zin naar
een programma te luisteren, omdat een draai
aan den knop een beter en mooier tijdver
drijf opwekt. Het heeft huns inziens dus
geen zin om een leelijk of aan het publiek
onsympathiek program de lucht in te zenden
en het komt ook praktisch gesproken niet
voor. Er heeft zich een tijd geleden een
controversie voorgedaan, omdat een der
New-Yorksche stations een felle anti-Room-
sdhe campagne begon en de stad is voor een
groot deel Itaiiaansch-Iersch, dus katholiek.
Het heele stadsbestuur, politie en brandweer
incluis, is zoowat in Iersche handen en van
die zijde begon men te protesteeren tegen
deze ophitsing. Het geval wilde echter, dat
er ook een station bestaat, dat door de
Franciscanen wordt bestuurd en aldus kwam
het gezond versland op tegen onbillijke voor
keur, niettegenstaande de houding van het
anti-Roomsch station allerminst fatsoenlijk
weid geacht. Men redeneerde echter terecht
dat niemand voor zijn plezier gaat zitten
luisteren naar eindelooze aübrekerij en ge
scheld; dit bleek volkomen juist toen het
slation bij gebrek aan belangstelling, die
zich hier altijd uit in stapels correspondentie
van het publiek eindigde met cm te
roepen.
Maar ook hier moet achter gezeten heb
ben, wat bij den heelen Amerikaanschen
omroep de basis is n.l. een massa geld. Alle
uitzendingen zonder onderscheid geschieden
bij wijze van reclame en hoe grooter de
firma hoe mooier en uitgebreider het pro
gram. Om een paar voorbeelden te noemen.
De Scripps Howard-couranlen, een syndi
caat waaronder de New-Yorksche Herald
Trihue en Evening Telegram behooren, be
talen altijd de uitzending der groote boks
wedstrijden. zooals DempscyTunney of
SharkleySc'hmeling. een reclame, die voor
dat halve uurtje tienduizenden dollars kost.
Bamberger en Son, een reusachtig waren
huis in Newark. New-Jersey, biedt in het
winterseizoen de Zondagmiddag-matinées
van de Philharmonic Orchestra aan. dit jaar
onder leiding van Toscanini en Kleüber. die
voor Mengelberg in de plaats kwam.
De bekende cigaret Luckv Strike laat zich
eens per week vertegenwoordigen door nie
mand minder dan de beroemd Paul Whiter an
„himself": volgens de berichten moet de
dikke Paul altijd zelf den dirigeerstaf zwaaien
maar zoolang we nog geen televisie bezitten,
moeten we dit maar voor kennisgeving aan
nemen. Fabrikanten van bekende automo
bielen, üskasten. banden en verdere meer
huishoudelijke benoodigdheden a's hav rm ut.
schoenen, mayonaise of tandcr-me, wedijve
ren met elkaar in het uitzenden van bij
zonder mooie of andere buitenissige pro
gramma's als het ééne vooropgezette doel:
de rec^me. Alle Amerikaansche groote fir
ma's, die ook in onze Hollandsche kranten
ad verteeren. zrm onmisbare steunpilaren van
den draadloozen omroep.
Een jaar geleden begon Pepsodent twee
negers, Amos en Andy genaamd, voor een
half uurtje hun komiek droevige ervaringen
te laten vertellen van den strijd om het
dagelijksch brood, gekruid met de primitieve
humor zoo eigen aan het donkere ras. Van
stonde af aan werd het een immens succes
en Pepsodent zag zijn verkoop stijgen met
sprongen. Heel Amerika luisterde toe en
begon eindelijk te vragen wie Amos and
Andy waren, wilde hun portretten zien, kort
om het werd een onderwerp van algemeen
gesprek. Iemand, die beweerde hen nooit
gehoord te hebben, werd als lichtelijk abnor
maal beschouwd. Toen speelde Pepsodent
z£n troef uit met de mededeeling, 'dat het
negerpaar twee blanke lieden waren, publi
ceerde hun levensbeschrijving met hun blon
de portretten en het slot van het liedje
was, dat Amos en Andy allebei op het
Witte Huis door President Hoover ontvangen
werden, die ook een trouwe volgeling was.
Bepaalde uitdrukkingen van het paar acteurs
zijn nu al in de spreektaal binnengedrongen
over het heele land en hoezeer Pepsodent
daarbij gebaat is laat zich amper gissen.
Nog een ander typisch voorbeeld is „Uncle
Don", die oorspronkelijk voor het Bamberger
Warenhuis eiken dag van 6 tot half zeven
een babbel tegen kleine kinderen hield.
Uncle Don wist zoo goed den toon te
vatten en kreeg zulk een kolossale schare
van kleine volgelingen, die aan zrjn lippen
hingen, dat zijn salaris dat van menig zaken
man overtreft Uncle Don krijgt briefjes
van ouders, die hun spruiten genezen willen
van duimzuigen, nagelbijten, weerzin tegen
groenten en dergelijke kinderlijke euvels en
wanneer nu uit de luidspreker een felicitatie
komt voor de 6-jarige Shirley Mason op
haar geboortedag met de mededeeling, dat
ze een cadeautje kan vinden op de piano,
maar dat Shirley niet op weg naar school
voor de winkels moet blijven treuzelen, dan
sfaat die waarschuwing dubbel in. Uncle
Don heeft aPang Bamberger vaarwel gezegd
en weet nu heel handig tusschen zijn praatje
een soort gist in chocolade-tabletvorm, een
soort gezondheidsschoen en nog een paar
dingen aan te bevelen, door wie tezamen
een vorstelijk salaris betaald wordt en de
slimme zakenlui weten heel goed, dat eiken
dag b\j kinderen er iets inhameren op den
duur een machtig succes moet hebben.
Dit alles Leeft er toe geleid, dat de
stations meer aanvragen krijgen om uitzend
tijd te mogen huren 1 soms maar voor
vjjï °f tien minuten desnoods fian z
beschikbaar kunnen stellen, ofschoon som
mige grooten van 's morgens 6.45 tot
's nachts 1 uur onafgebroken bezig zijn. En
vanzelfsprekend is de nrüs van een half
of een heel uur ..lucht" niet weinig; voeg
daar nog bij, dat de uitzending nas dan
een groot succes heeR, wanneer die over
een series stations. bbVonrbeeld 3°, 40 of,
zonals de National Broadcasting Cnmnagny
het wel tot 70 stations vebraeht heeft, waar
door heel Noord-Amerika met Canada naar
JWzelfde kan Imstermi en voeg daar ten
slotte de onkosten bij van een svmohonie-
orkest, een Paul Whiteman of een Al Jolson,
wier minuten in dit korte leven allemaal
goud waard scbnnen te zijn en ge kunt u
voorstellen, dat alleen imstschapniten als
General Motors of Good Year e.d., een
urogram kunnen aanbieden, waaraan wereld
beroemde artisten meedoen. En de kleinere
stations zoowel als de adverteerders, deen
at hun best zoe goed mogelijk voor den dag
te komen en daarmee is meteen het heele
vraagstuk van al- of niet-toelaatbaarheid ver
vallen. altijd in aanmerking nemend, dat
men in dit opzicht inderdaad breed en prac-
tiscb-Amerikaanscb denkt. Om dien reden is
bet driiven van rêligieuz°n om den aether
op Zondag zuiver te houden van saxophoon
en drum op niets uitgelooenn een naar
jaar geleden, maar de verschillende stations
namen maatregelen het dien dag met Jazz
ni tp overdriiVen en d*»armoe was de vrede
voorgoed geteekend. Wat aHeen onder gros
voorwaarde toegestaan wordt is communis
tische propaganda.
BESTRIJDING v. DIPHTHERIE
EN ROODVONK OP SCHOOL
MET BEHULP VAN INENTING
De proeven van dr. Boer te Wassenaar.
Dr. H. D. Boer beschrijft in het Neder-
landsch Maandschrift voor Geneeskunde de
resultaten van het onderzoek door hem met
inenting tegen diphtherie en roodvonk op de
scholen te Wassenaar verricht, volgens het
plan van den Volkenbond onder de auspi
ciën van het z.g. Instituut voor preventieve
geneeskunde te Leiden
Hij gebruikte uit Engeland, resp. uit Ame
rika afkomstige vloeistoffen voor de reactie
van Schick resp van Dick en vergeleek de
onvatbaarmakende werking van een toxine-
antitoxine mengsel en diphtherie-anatoxine-
Ramon bij diphtherie en van roodvonktoxine
R. S. J. en roodvonkanatoxine-Ramon bij
roodvonk, terwijl op verzoek van de Inspec
tie van het Staatstoezicht op de vólks-gezond
heid ook een bescheiden proef met de zalf
van Löwenstein (tegen diphtherie) werd ge
nomen.
De schrijver komt tot de conclusie, dat bij
immunisatie tegen diphtherie van kinderen
het gebruik van anatoxine te verkiezen is
boven een mengsel van toxine en anti-
toxine, terwijl de bewering dat anatoxine
sterkere reacties verwekt in strijd is met zijn
ervaring. De zalf van Löwenstein gaf in zijn
handen geheel onbevredigende uitkomsten
(in 12 gevallen 12 mislukkingen) zoodat hij
die methode verwerpelijk acht.
De resultaten van de onvatbaarmakingen
met roodvonktoxine zijn in de hier te lande
meest gebruikelijke doseering matig. De
schrijver pleit voor een onderzoek of hoogere
doseering misschien betere resultaten geeft.
Het rookvonk-anatoxine geeft in zijn hui-
digen vorm nog een wat te sterke plaatse
lijke reactie terwijl de daarmee opgedane
ervaring nog te klein is om daarop een
zekere conclusie te baseeren.
Q
Het was als bevond men zich op een
groot passagiersschip.
Een vlncht zender sensatie.
Een medewerker heeft gistermiddag deel
genomen aan de rondvlucht van de „Do X"
Hij schrijft ons hieromtrent-het volgende:
Tegen tien minuten voor twaalf werden*
de trossen, waarmede de „Do X" aan den
boei gemeerd lag, los gegooid en terwijl de
passagiers het zich in het ruime interieur
van de vliegboot gemakkelijk maakten,
koerste de vliegboot op eigen kracht in ma
tig tempo in de richting van de Zuiderzee.
Dof gonsden de motoren. Ware het niet, dat
men uit de patrijspoorten de vleugels van
de „Do X". waarop deze wonderlijke vogel
straks in de lucht zpu drijven, kon zien,
dan zou men zich aan boord wanen van een
der booten van de HollandFriesland lijn,
die dagelijks bet buiten IJ passeeren Bo
vendien werd deze meening versterkt door
het feit, dat juist boven on# hoofd het al
reeds beroemde kanarie-vogeltje var. de
Do X lustig zat te zingen.
Enkele motorbooten begeleidden op veili-
gen afstand de vliegboot. die gedurende het
eerste kwartier met een vaart van nog geen
30 K-.M. per uur door het water kliefde Te
ruim vier minuten voor twaalf werd het
vuurt oren-ei land bij Durgerdam gepasseerd
Even later was men dwars van Muiden en
kort daarop konden wij van onze plaats de
omtrekken van Pampus duidelijk waarne
men. Een drietal militaire vliegtuigen cir
kelde aan den gedeeltelijk bewolkten hemel
boven de groote broer op het water, die nog
steeds geen aanstalten 9Cheen te maken om
het luchtruim te kiezen. Dwars van Pam
pus begon het echter ern9t te worden. De
DO X maakte een vollen cirkel, waarbij de
door haar zelf veroorzaakte golte^eo met
groote kracht tegen de enorm ;vers
klotsten.
Te dertien minuten over twaalf kwam
het groote moment. In razend tempo draai
den de motoren en reeds enkele seconden
later werd de vaart van de „Do X" ver
meerderd tot ver over de 100 K.M peT uur.
Nog een halve minuut? Toen was de Do X
los van het water en vloog statig omhoog.
Bij wijze van afscheid aan ziin tijdelijke
verblijfplaats koerste de vliegboot eerst te
rug naar het vliegkamp. Te 12.16 uur werd
over het kamp gevlogen en toen ging het
verder Rustig lag het gevaarte in de lucht.
Vari „dumpings" was geen sprake. Alleen
het donderend lawaai van de matoren
maakte elke conversatie vrijwel onmogelijk
De Do X zette van het vliegkamp weer koers
naar Pampus en het eiland Marken, waar
over te 12 20 uur gevlogen werd. Drie vlieg
tuigen, een driemotorig en twee eenmotorige.
van het vliegkamp te Soesterberg escor
teerden de vliegboot op haar vlucht.
De vliegboot koerste eenigszins naar het
Noorden en te vijf minuten voor half één
werd over Volendam gevlogeneenige mi
nuten later was Monnikendam gepasseerd
en toen ging het in een groote boog weer
over de Zuiderzee in de ricihting van de
hoofdstad De Do X vloog over het T-T tot
aan de Petroleumhaven waarna naar bak
boord werd gestuurd in de richting van
Sloterdijk. Hier volgde de vliegboot den
Admiraal de Ruyterweg om zoo naar de
binnenstad te vliegen.
De belangstelling in de hoofdstad voor
het vliegwonder was enorm. Duidelijk kon
den van de Do X uit de duizenden op de
straten en op de daken worden waargeno
men, die het overvliegen van de vliegboot
gadesloegen.
Spoedig was de binnenstad bereikt en
hier scheen de belangstelling nog grooter
te zijn Tn enkele minuten waren wij over
de 9tad en daarop stuurde de Do X naar
het Gooi Naarden, Bussum en Hilversum
waren spoedig gepasseerd en over Bun
schoten koerste de vliegboot weer naar de
veilige Zuiderzee.
Te 1.03 uur liet de eerste piloot van de
Do X, M^rz, zijn groote vogel in de onmid
dellijke nabijheid van bet vuurtoren-eiland
van Durgerdam vlot op het water neerstrij
ken. De vlucht met de grootste vliegboot
ter wereld was weer geëindigd.
Sensationeel kunnen wij deze vlucht al
lerminst noemen. Zij was nagenoeg gelijk
aan vluchten met de moderne groote vlieg
tuigen, die ook va9t in de lucht liggen. In
druk maakte het feit. dat wij ons aan boord
bevonden van de grootste vliegboot ter we
reld. De groote inwendige ruimte bood den
24 passagiers ruimte te over.
Tijdens de vlucht hebben de film- en
campramenschen van de Hearst-pers aller
lei vroolijke tooneeltjes geënsceneerd, welke
zij op de film en op de plaat hebben vast
gelegd voor de geheele wereld.
Nadat de Do X veilig op het water was
neergestreken, voer de vliegboot op eigen
kracht naar het vliegkamp, waar zij te 1.20
uur weer aan den boei meerde Het duurde
echter tot half twee voordat de passagiers
de boot mochten verlaten en zich per mo
torboot aan land mochten begeven.
<j
NOTARIAAT.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot notaris
binnen het arrondissement: Zutphen, ter
standplaats Apeldoorn: B. van Drimmelen,
cand.-notaris aldaar; Gorssel. A. de Neeling,
than* notaris te Middelburg; Hengelo, (prov.
Gelderland). P. H. Danser, candidaat-notaris
te Rotterdam;
Amsterdam, ter standplaats Amsterdam:
J. Th. A. Hermans cand -notaris aldaar;
Haarlem, ter standplaats Beverwijk: J H.
Bremmers. cand notaris en inspecteur der
reg. en dom. te Groningen.
DE STUWADOORSWET.
Een wetsontwerp tot wijziging ingediend.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de Stuwadoorswet.
Dit wetsontwerp, dat strekt ter vervanging
van het ontwerp van 1921, beoogt in de
eerste plaats een nieuwe regeling van den
arbeidstijd. Deze gaat uit van een maxi
mum-arbeidsduur van 8Va uur per dag en
48 uren per week, behoudens de krachtens
de wet te stellen uitzonderingen.
Een tweede hoofdpunt van het ontwerp
is de uitbreiding van de werkingssfeer der
Stuwadoorswet. Tot dat doel zijn in de defi
nitie van „Stuwadoorsarbeid" verschillende
aanvullingen aangebracht, waarvan de
voornaamste is'de opneming in die definitie
van: „bij algemeenen maatregel van bestuur
aangewezen werkzaamheden, bestaande in
of verband houdende met het opslaan, ver
werken en afleveren van goederen in bij die
algemeenen maar tegel aangewezen pak
huizen, opslagplaatsen, vaartuigen en voer
tuigen".
Voorts is aan het derde onderdeel der be
slaande definitie toegevoegd: het conlro-
leeren van goederen, het wegen, het melen,
hel monster nemen, het onderhouden van
inrichtingen en werktuigen en het houden
van toezicht. De arbeiders, die deze werk
zaamheden verrichten hebben in den regel
de bescherming der wel evenzeer noódig
als de eigenlijke bootwerkers en zij. die
inrichtingen of werktuigen bedienen.
Verder wordt voorgesteld het bepaalde
in het eerste lid onder d art 28 der Stuwa-
dborswet te doen vervallen, zoodat ook op
de stuwadoorsarbeid, in dienst van een
publiekrechtelijk lichaam verricht, de bepa
lingen dezer wet toepasselijk zullen zijn.
Vervolgens heeft het wetsontwerp ten doel
om de arbeidskaarten af te schaffen, voor
welker handhaving geen voldoende beweeg
redenen meer zijn aan te voeren.
De begrenzing van de wettelijke arbeids
week is voorts niet meer beperkt tot bet
tijdvak tusschen Maandagmorgen 6 uur en
Zaterdagavond 12 uur, doch zij omvat de
geheele kalenderweek De arbeid op Zondag
en in den nacht van Zondag op Maandag
telt dus mee bij het totaal deT week.
Volgens het nieuwe art. 10 zal het verbod
van Zondagsarbeid niet gelden voor het
laden of lossen van postzendingen, alles
wat behoort tot uitrusting van het schip, de
bagage van de reizigers en de bemanning,
alsmede het proviand en het water, ook
wanneer daarioe wordt gebruik gemaakt
van krachtwerktuigen.
DE VLUCHT VAN DEN HEER
VAN TIJEN.
Naar uit Bushir wordt gemeld, is de heeT
Van Tijen gistermorgen om 8.43 van Bushir
vertrokken en om 15.20 te Djask aange
komen.
o
DE NUTTIGE HALVE CENT.
In een nota naar aanleiding van liet ver
slag inzake de begrooting van het Staats-
muntbedrijf voor 1931 zegt de minister van
Financiën, dat hij ten aanzien van de
vraag of het geen aanibeveli-ng zou verdie
nen, het halvecentstuk te doen verdwijnen
nog steeds op het standpunt staat door hem
ingenomen in de memorie van antwoord
op het voorloopig verslag der Tweede Ka
mer betreffende hoofdstuk VII B voor het
dienstjaar 1923.
Zooals in het genoemde verslag uit 1923
terecht werd opgemerkt, worden tal van
artikelen voor 2 1/2. 7 1/2, 12 1/2 cent, enz.
verkocht en zouden bij afschaffing van den
halven cent de prijzen allicht naar beneden
worden afgerond. Overigens zou inderdaad,
gelijk in het onderhavige verslag wordt op
gemerkt, de gewen9chte vereenvoudiging
niet worden bereikt, indien niet ook het
2 l/2-cent stuk wordt afgeschaft en dit
muntstuk kan, ook naar de meen in g van
den minister, bezwaarlijk worden gemist.
EEN GOED BETAALD
BAANTTE.
Men meldt uit Rotterdam aan de „Tel.":
Het zal zeker niet van algemeene bekend
heid zijn, dat de functie van vischafslager
in deze gemeente tot de best betaalde ge
meentelijke betrekkingen behoort. De beloo
ning aan dit ambt verbonden, is hooger dan
de salarissen van den burgemeester, de di
recteuren van gemeentewerken, ziekenhui
zen, bedrijven en andere verantwoordelijke
ambten om van de wethouders en de po-
Iitie-ambtenaren maar te zwijgen.
Deze zonderlinge toestand is mogelijk,
omdat de vischafslager betaald wordt naar
verhouding van de opbrengst van den visch-
afslag en hij een percentage krijgt van den
omzet, welk percentage varieert tusschen
1 1/4 en 1 1/2 percent Toen in 1918 de om
zet f 1.554.960 bedroeg genoot de afslager
dat jaar een inkomen van f. 22.574.
Nu is dal niet alles zuivere winst. Trnmers
is het in het belang van een goede visch-
voorziening noodzakelijk, dat koopers van
visch crediet wordt gegeven, hetgeen de af
slager uit eigen bedrijfskapitaal doel. Dan
heeft hij kosten voor twee kantoorbedienden,
telegrammen over den aanvoer, telefoon en
het risico voor verlies wegens oninbare
posten.
Intusschen zijn er thans plannen om de
zaak te reorganiseeren Het voorstel luidt nu
den afslager een kapitaal van f. 25 00 ter
beschikking te stellen, den dienst als een ge
meente-bedrijf {e organiseeren en den afsla
ger vast te safc.rieeren naar een salaris be
rekend volgens de schaal der pensionnee-
ring van den tegenwoordigen functionaris,
die op een pensioen van f 6233 aanspraak
kan maken. Tn afwachting van de reorgani
satie wil men den tegenwoordigen toestand
nog voor den tijd van twee jaar bestendigen
r»
VERSPREIDE BERICHTEN.
De Belgische minister Lippens heeft
in een uitvoerigfe verklaring feeengesproken
dat de Belgische spoorwegplannen zouden
dienen tot strategische doeleinden.
VOORDRACHTEN
MEVR. SCHOONDERGANG—
BATENBURG.
Mevrouw Rie SchoondergangBatenburg
zal dezen winter wederom in verschillende
plaatsen van ons land voordrachten hou
den over Chopin. Liszt en Schumann, waar
van de eerste za' plaats hebben Woensdag
12 November in „ohs Huis" te Amsterdam.
In April is mevr. Rie Batenburg in Haar
lem de soliste op een concert der Haarlem-
sche Orchestvereeniging, waar zij het Es
Dur concert van Liszt zal voordragen
RECLAME.
Ruwe Huid ipj I n /VI
Ruwe Handen S
2737
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
DAMSTERDIJK, 5 Nov. v. Portland (O.)
n. R'dam.
DRECHTD1JK, Pacific Kust n. R'dam, 6
Nov. v. Liverpool.
VEENDAM, 5 Nov. v. New-York n. Ber
muda.
ROTTERDAM, 10 Nov. v. R'dam te New-
York verwacht.
ROLLAND-AUSTRALIË LIJN.
ABBEKERK uitr., 7 Nov. te Newcastle
N.S.W.)
HOLLAND AFRIKA LIJN.
RIJPERKERK, uitr., pass. 6 Nov. Perim,
JAVA—CHINA—JAPAN-LIJN.
TJIBADAK, 6 Nov. v. Shanghae n. Batavia
TJIKINT, Nov v. Shanghae n. Batavia.
TJISALAK, 5 Nov. v. Hongkong.
TJISONDARI, 6 Nov. v. Batavia n. Hong
kong.
ROTT. LLOYD.
SAMARINDA, thuisr., 10 Nov. te Havre
verwacht
BALOERAN, uitr., 7 Nov. v. Marseille.
KON NED. STOOMB MIJ.
ODYSSEUS, 7 Nov. v. Odense te Danzig.
THESEUS, 7 Nov. Kopenhagen t* Aar-
huus.
NERO, 7 Nov v. R'dam te Passages.
CERES, 7 Nov. v. Greenock n. Amst.
DOROS, 7 Nov v. Amst te Hamburg.
EUTERPE, 7 Nov. v. Amst, te Bordeaux.
NEREUS, 7 Nov. v. Uddevalla n. Amst.
AMAZONE. 7 Nov. v. Genua n. Castellon»
ZEUS, 7 Nov. v. Triest te Fiume.
CALYPSO, 7 Nov. v. Amst. te Hamburg.
AMSTERDAM, uitr.. pass. 7 Nov. Oues-
sant.
PERSEUS, 7 Nov. v. Amst. n. Kopenhagen
KON HOLL LLOYD.
ORANIA, thuisr., 7 Nov. n.m. 1 u. van
Cherbourg.
DRECHTERLAND, S Nov. n.m. 1 u. v. B.
Aires te IJmuiden verwacht.
ZEELANDIA, uitr., pass. 7 Nov. Ouessant
STOOWVA ART -WTJ ..NEDERLAND"
JOH AN DE WITT, thuisr., 7 Nov. van
Genua.
TALISSE thuisr., 7 Nov. te Londen.
SALABANGKA, thuisr., 6 Nov. v. Colombo
MARNTX VAN ST ALDEGONDE, 7 Nov.
van Amst. te Batavia.
ROTTERDAM—Z. AMERIKA LTJN.
ALPHACCA, thuisr., 6 Nov. v. Santos.
HOLLAND—O ATTR-LIJN.
OOSTKERK, thuisr., 7 Nov. v. Vladiwo-
stock.
BOLLAND—BRITSCH-INDIË LIJN.
HOOGKERK, thuisr., 7 Nov. v. Port Said.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
BARENDRECHT, 7 Nov. v. Antwerpen te
Londen.
CALANDPLEIN, R'dam n. Wabana, pass.
7 Nov, Scilly..
HAGNO, 6 Nov. v. Wilmington n. Norfolk.
IKMA, m.s., 5 Nov. v. Nykjobing te Ham
burg.
JOHANNA, arr. 6 Nov. te Seaham.
KERKPLEIN. Narvik n. R'dam, pass. 7
Nov. Kopervick.
LEONORA 6 Nov. v. Port Talbot te Barry.
MAARHAVEN, 6 Nov. v. Archangel te
Hull.
RIVAL, m.s., 6 Nov. v. Aarhuus te Holte-
nau.
STAD ARNHEM, 6 Nov. v. Brake n. R'dam
WAALHAVEN, 6 Nov. v. Port Tampa te
Jacksonville.
MTRZA, arr 5 Nov. te Shell-haven.
MEGARA, 7 Nov. v. Hamburg to Rouaan.
SLOP AS, n. Houston, pass. 3 Nov. Key
West.
SCHTF 5 Nov, v. Las Palmas.
ST AD ZWOLLE, arr. 6 Nov. te Lambton
Drops.
TARA, 6 Nov v. Amsterdam te Las Pal
mas verwacht.
SOUTHLAND. 6 Nov. v. Esbjerg op de
de Tyne.
HARDENBERG, 6 Nov. v. Salonica naar
Catacolo.
BUS-SUM O Nov. v. Gihara te Antilla.
KATWT.TK, fi Nov. v. R'dam te Methil.
MYTTLTJS 3 Nov v. R'dam te Houston
RANDWIJK fi Nov. v. Tunis n Boucpau.
ZFFSTER. Gdynia n. Oslo, pass. 3 Nov.
Flseneur
SEMTRAMTS. Houston n. Land* End v o.,
was 5 Nov. lu 20 v.m. 1200 mijlen Z W.
van Lands End.
HFLFNA, Swansea n Boston, pass. 4 Nov.
Halifax.
SFT ENE Constanza n. Riga, pass. 4 Nov.
Gibraltar,
RFITTLSPT.FTN, 6 Nov v R'dam te Lulea.
IJSELHAVEN, arr. 1 Nov. te Brunswick.
2—3
