71sle Jaargang
MAANDAG 3 NOVEMBER 1930
No. 21666
Onze Rebus-prijsvraag.
OFFICIEEL!: KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
Het voornaamste nieuws
van heden.
BINNENLAND.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis. per regel toot advertentiên uit LeideD en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post l. 2.35 portokosten.
/0.18
„018
Oit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
DE LEIDSCHE
■RAADHUIS-KWESTIE.
Heden plaatsen wij het slot van
onze rebus-prijsvraag. Wij herinne
ren er aan, dat wij tot Dinsdag
18 dezer 12 uur 's middags de
gelegenheid openstellen oplossingen
in te jenden.
DE DIRECTIE.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis dat door hen
vergunning is verleend aan A. van Hul-
steijn en rechtverkrijgenden tot het oprich
ten van een zetterij, drukkerij en binderij
in de perceelen Morschsingel Nis 1415,
kadastraal bekend Gemeente Leiden, Sectie
L. No. 1220.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 3 November 1930. 2334
VEERTIG JAAR
HUISHOUDSTER.
Mej. J. Smit.
Hedenmiddag waren ten buize van de
familie Pieck, Hooigracht 67, alle familie
leden vereenrgd om hun sympathie en
waardeering te 'betuigen aan een juJbilaresse,
mej. J. Smit die vandaag 40 jaar als huis
houdster bij^de familie in dienst was.
Ook de naaste familieleden van mej. Smit
waren aanwezig.
'De heer J. Pieck sprak namens allen de
jubilaresse toe. dank brengend voor wat zij
voor de familie, de ouders en de kinderen
heeft gedaan, voor haar vele toewijdende
■zorgen. Als blijk van waardeering bood hij
een enveloppe met inhoud aan.
Mej. Smit dankte getroffen voor deze
attentie.
In den loop van den dag waren vele
bloemstukken toegezonden.
Het personeel van de zaak had door zijn
chef, den heer Bergsma, ook als blijk van
hoogachting een geschenk aangeboden.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen.
J. A. Hoogenslraaten, Lange Mare 69,
Leiden. Distillateur en Wijnhandel. Over
leden Eigenaar: J. A. Hoogenstraaten, Leiden
dd. 21 October 1930. Nieuwe Eigenaresse:
Wed. C. M. HoogenstraatenRuigrok.
Leiden
L van Esch Wzn.. Nassaulaan 13. Oegst-
geest. Mandel in leder en schoenen Wij
ziging zaakadres thans: 's-Gravenhage,
Nieuwe Markt 12.
Aardewerkfabriek „Katwijk". Remise
straat 3. Katwijk aan Zee. Uittredend Eige
naar G. Klinkenberg, Katwijk aan Zee. dd.
31 Maart 1930
Onderlinge Brandwaarborg-Maatschappij
St. Pancratius. Roelofarendsveen Wijk B 49
Aikemade. Overleden Bestuurslid: D. Dobbe-
Roelofarendsveen, dd. 31 Augustus 1930.
Een onwelkom geschenk.
De „Kroniek" in de November-aflevering
van het „Maandblad voor Beeldende Kun
sten" is gewijd aan den Leidschen raad-
huisbouw. Gornelis Veth is er aan het
woord. Hij begint met de verklaring dat hij
persoonlijk in de opdracht, aan den archi
tect Dudok gedaan, om een raadhuis met
behoud van den gevel aan de Breestraat te
ontwerpen, geen heil ziet; hij heeft geen
vertrouwen in een menschelijke poging
om te doen herleven wat verloren is.
„Intusschen," gaat hij voort „tee-
keningen en verdere gegevens bestaan, dus:
het kan. Architect Dudok nam de opdracht
aan. Naïeve menschen zouden kunnen mee-
nen, dat deze niet anders was te begrijpen
dan als de moeilijke en kiesche opgave om
een raadhuis te ontwerpen, dat, hoezeer ook
aan moderne eischen voldoende, en hoe
oorspronkelijk ook van karakter, dit ge
restaureerde brok gevel als toonaangevend
aanvaardde. Het had zijn rijk gedetailleer-
den, sterk-plastischen stijl niet voor niets,
want de breedte van de Breestraat is maar
heel betrekkelijk en de Vischmarkt is niet
groot, en men kon het gebouw niet anders
dan van nabij bekijken. Misschien is het te
veel gevergd, van een modern architect
piëteit te verlangen, maar de naïevelingen
bovengenoemd kunnen een oogenblik heb
ben gedacht dat het aanvaarden van de
opdracht den plicht meebracht een eenheid
tot stand te brengen, zij hel ten koste van
eenig zelfbedwang. De architectuur, meenden
deze achterlijken, is een dienende kunst;
hier had zij te dienen het karakter en de
sfeer der provinciale academiestad, en ook
te dienen den eerbied voor de traditie, die
tot deze opdracht had geleid.
„Een bouwstijl, die waarlijk de toekomst
in zich heeft, behoeft zich niet te ver
loochenen, ook waar hij iets heeft in te
schikken. En een kunstenaar is er niet min
der groot om, als hem, naast het talent,
ook de genade van den ootmoed is geschon
ken.
„Neen. De architect Dudok heeft dien
gevel van De Key aanvaard als een onwel
kom geschenk, hem ergens neergezet, en er
zich verder niets aan gelegen laten liggen.
Zijn gebouw is verder, van den eersten lot
den laatsten steen een raadhuis, zooals hij
het in welke andere omgeving ook zou neer
zetten, het steekt achter boven den ouden
gevel uit, heeft den bekenden hoogen recht-
hoekigen toren die heden aan geen „waren
huis" mag ontbreken, en spreidt die agres
sieve monumentaliteit ten toon, die van den
ouden voorgevel een antiquarisch stuk
speelgoed, een achtergebleven coulisse.
en van de gansche goede stad Leiden een
popperig anachronisme maakt. Want niet
alleen den gereconstrueerden gevel, ook de
levende kleine stad heeft de moderne bouw
meester wrevelig op den koop toe genomen.
Hij spreekt onverholen den wensch uit dat
de omgeving aan de zijde van de Visch
markt allengs wel gemoderniseerd zal wor
den en zich aan zijn thans nog daarmede
vloekenden achtergevel aan zal passen. Niet
alleen de oude gevel, maar de gehecle bin
nenstad van Leiden is voor hem dat onwel
kome geschenk van patroon of erftante.dat
voor zijn part mag stukvallen Hoe heeft
men hem dan ook gedupeerd met al die
fossiliteiten.inplaats van hem zich
eens ferm te laten uitleven....
„Onze voorouders schroomden, zooals
men weet, niet, in den stijl van hun eigen
tijd naast het oude voort te bouwen. Als de
stijl, waarin Dudok thans bouwt, echter die
van onzen tijd moet zijn, dan is onze tijd
niet in staat te geven wat op deze plaats
en in deze omgeving vereischt is en blijft:
een Roeiende gedetailleerdheid, en veel "re-
lief. Dan moet onze tijd, met zijn lange
vlakke gevels en zijn platte, hooge torens,
Leiden maar voorbijgaan.
„Dudok had, zijnde die hij is, de op
dracht niet moeten aannemen."
VEREENIGING VAN
MATHESIANEN.
Lezing van den heer van der Starre.
Zaterdagavond opende de heer H. v. d.
Starre, in de goed bezette Burc'htzaal van
hotel .,Den Burcht' voor bovengenoemde
Vereeniging het lezing-seizoen met een
voordracht over: „Een reis door de Alpen
naar Spanje en Noord-Afrika
De Voorzitter, de heer G Groenewegen
opende de bijeenkomst te ruim 8 uur met
een hartelijk woord van welkom tot de aan
wezigen, in 't bijzonder tot den heer v
d. Starre, die zich wederom bereid had
verklaard een lezing voor deze Vereeniging
te houden. Reizen, is leven in een versneld
tempo, aldus ving spreker aan, omdat men
in den korten tijd dat men op dit onder-
maansche vertoeft, zooveel mogelijk wil
ervaren en zien van het schoone op deze
wereld.
Om het zonnige Zuiden te bereiken, kan
men vele wegen kiezen. Wel één van de
mooiste routes is, vanuit Bazel met den trein
naar Sicikon, waar we vele hooge bergen,
waarvan het water ziclh met donderend ge
raas naar beneden stort, donkere tunnels,
enz. passeeren.
Bij Göschingen gaat de trein door de be
roemde Gotthard-lunnel van 15 K.M. lengte,
waar we in 18 min. doorsporen, zonder het
zonlicht te.aanschouwen, om ten slotte in
Lugano aan te komen.
Na nog vele plaatsen gepasseerd te zijn
en een bezoek te hebben gebracht aan de
heerlijke Boromeesche eilanden, naderen we
Mi la no.
Hier brengen we een bezoek aan de vele
bezienswaardigheden, waaronder den dom
en het kerkhof, om na eenige dagen de reis
voort te zetten naar Marseille, ten einde
ons vervolgens in te schepen om een kijkje
te gaan nemen in Barcelona, waar we ach
tereenvolgens: de wereldtentoonstelling en
de arena, waarbinnen liet wreede volksver
maak, het stierengevecht, geleverd wordt,
bezoeken.
Na de pauze werd de reis voortgezet naar
i Italië en Noord-Afrika, waar we te Algiers
aan land gaan.
Hier kunnen we slechts even vertoeven en
we komen dan ook tijd te kort om alles in
ons op te nemen.
Van hieruit wordt de terugreis naar het
Moederland begonnen, en wanneer we de
sluizen te IJmuiden binnenvaren is spreker
aan het einde van zijn interessante, met
vele lantaarnplaatjes verduidelijkte, lezing
gekomen.
Een hartelijk applaus toonde aan hoe alle
aanwezigen van deze aangename, met veel
enthousiasme voorgedragen lezing hadden
genoten.
Hierna dankte de voorzitter namens alle
aanwezigen den heer v. d. Starre voor zijn
prettige en onderhoudende lezing.
TOONEEL-WEDSTRITD
„LITTERIS SACRUM."
In de jury, van den door „Litteris
Sacrum" georganiseerden Tooneelwedstrijd
hebben zitting genomen:
mej. W. Wessels, oud-leerares van de
School voor Dramatische Kunst, den Haag
en dc heeren:
Adr. van der Horst, directeur van Het
Scbouwtooneel, Amsterdam;
B. W. Menkhorst, redacteur van het
„Leidsch Dagblad";
J. B. Schuil, letterkundige, Haarlem.
B. Hageman, regisseur van „Litteris
Sacrum".
De Tooneelver. A.D.O.—D OS. opent 7
en 8 Nov. den wedstrijd met „Eenzaam"
van Jan Fabricius.
De décors van dil stuk zijn vervaardigd
op de ateliers van het theater „De Sein
post", den Haag.
„DE ROZENKRANS".
De tooneelbewerking van Florence Bar
clay's roman ,,De rozenkrans" heeft al
zóóvele voorstellingen, ook in de Sleutel
stad beleefd, dat we ons met een ernstig
hart hebben afgevraagd of „De Vereenigde
schouwspelers" onder directie van Pierre
Mols er wel in zouden slagen de groote
Stadszaal te vullen. Onze vrees is gelukkig
eenigszins overdreven geweest, want de zaa1
was tol over de helft gevuld, terwijl op de
balcons nagenoeg geen plaatsje onbezet
bleef Men verge van ons niet. dat we op
nieuw een beschrijving van dit overbe
kende stuk geven. We volstaan met te zeg
gen, dat de hoofdpersonen mevr. Enny
Molsde Leeuwe, mevr. Caroline van Dom
melen en de heeren Pierre Mols en John
Timrott het stuk ook nu weer tot een succes
wisten te maken en dat de zaal zich blij
kens het hartelijk en aanhoudend applaus
terdege heeft geamuseerd.
INSTITUUT VOOR ARBEIDERS
ONTWIKKELING.
Morgen zal door de Leidsche afdeeling
van het Instituut voor Arbeidersontwikke
ling in samenwerking met de afdeeling
van de V A.R A. voor hel eerst een schouw
burgavond worden gegeven. Door het
groot volkstooneel van Instituut en V.A R A.
zal het blijspel- van Aaron Hoffman „Na
than heeft Mazzel" worden opgevoerd. Ge
zien den voorverkoop van kaarten beslaat
er in breede kringen veel belangstelling
voor deze opvoering. Nog in een ander op
zicht kant het bestuur over zijn werkzaam
heden tevreden zijn. De opgerichte cursus
in Esperanto telt meer dan dertig deelne
mers, die voor Duitsch een twintigtal en
er wordt met animo gewerkt.
Het aantal lezingen of z.g. luisterencsus
sen is beperkt geworden.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaats-examen
rechtsgeleerdheid de heeren J. F. H. Bosch
(Den Haag) en W. M. van Haa-ften (Oegst-
geest).
De alhier tot arts bevorderde semi-arls
F. H. van Dorssen is bestemd tot reserve
officier van gezondheid 2e kl. bij den genees
kundigen dienst van het leger hier te lande.
Hedenavond wordt in den foyer van de
Stadsgehoorzaal de slotvergadering gehou
den van de Leidsche Winkelweek. Het be
looft een belangrijke avond te worden; o.a.
zal een tweetal lezingen worden gehouden.
Een vertegenwoordiger der Philipsfabrieken
te Eindhoven over „Het lichteffect in de
etalage" en een vertegenwoordiger der Sted.
Lichtfabrieken alhier over „Het goedkoope
tarief".
De Léidsche politie heeft in Den Haag
de 17-jarige Duitsche dienstbode E. W.
aangehouden, die ten nadeele van de fa
milie D., waar zij in dienstbetrekking was,
eenige goederen had gestolen
In de Stedelijke Werkinrichting wa
ren opgenomen:
Volw. Kinde
pers. ren Totaal
Maandag 27 October 35 35
Dinsdag 28 October 40 1 41
Woensdag 29 October 36 36
Donderdag 30 October 40 1 41
Vrijdag 31 October 35 1 36
Zaterdag 1 November 34 1 35
N.V. VER. ROTTERDAMSCH-
HOFSTAD-TOONEEL.
„De Wonderdofetoor", Vlaamsch
blijspel in 3 bedrijven van
Jos Janssen.
Ten platlelande is de winderdoktopr nog
altijd ten zeerste in eere en op dit feit
heeft- Jos Janssen een alleraardigst, echt-
Vlaamsch-leutig blijspel gemaakt, dat
door zachte ironie, hier en daar zelfs
satire, sappig en raak is gekruid. Hoe
wel de handeling eigenlijk beperkt blijft,
weet deze Vlaming in allen eenvoud, zon
der eenige dik-oplegging of wat ook, zuiver
tooneel te geven, dat kostelijk amuseert
van 't begin tot 't einde.
Een pas gepromoveerde dokter komt bij
zijn cousyn Manten, een eenvoudig ..koe
boertje" op bezoek, om dezen te raadple
gen over een vestiging in diens dorpje
Dat moet je doen, zegt deze, doch zeg
vooral niet, dat je „doktoor" bent, doe
alsof je een kwakzalver bent, anders krijg
je geen klant. En de omstandigheden
komen den koeboer bij zijn gehaaide over
reding te hulp. Gevolg doktoor Steven, ge-
manergerd door zijn cousijn, heeft in een
oogenblik een practijk om van te water
tanden En dat helpt Steven telkens weer
heen over zijn verzet. t
De practijk gaat zelfs zoo goed, dat de
burgemeester hem zijn eenige dochter wil
opdringen. Doch doktoor Steven heeft lie
ver zijn nichtje en weet haar te veroveren.
Samen zullen zij zich dan vestigen in Brus
sel het verdiende geld opent daartoe
de mogelijkheid wanneer zijn kwakzal
verij tenslotte een einde neemt, doordat
hij, beschuldigd van onwettig uitoefenen
der geneeskunst, zijn doktershui laat zien
en zijn klanten, die hem eerst tegen
de gewapende macht wilden verdedigen,
hem uitfluiten
De doktoren hebben reeds menigmaal
stof geleverd voor goede blijspelen. Jans
sen heeft aan de lange reeks een zeer
geslaagd experiment toegevoegd.
Onder regie van Hermann Schwab wordt
het heerlijk-amusante Vlaamsche tooneel-
werk allergrappigst vertolkt Cousijn Man
ten draagt het volkomen ter overwinning.
Joh Elsensohn speelt hem prachtig sug
gestief, ten voeten uit. AUes leeft er in
deze creatie zoodat het gehoor eenvoudig
wordt meegesleept Nemen we b-v. dat
lachen in het 2e bedrijf!
Cor v. d. Lugt heeft een praehtgreep
gedaan door Elsensohn weg te rukken uit
het Bouber-gezelschap en aan het zijne te
vprbinden. Hij kan nog plezier van dezen
ras speler beleven!
Eduard Palmers vervulde de rol van dok
ter Steven naar behooren en Willy Dun
selman het lieftallige nichtje, terwijl de
lange reeks patiënten etc zich keurig aan-
paste kleurig en fleurig. Speciaal de coJ
lega-wondm-dokter van .Tan Gecfe zi; nog
genoemd evenals het burgemeestersdoch-
terkijn van Joeki Broedelef.
Jammer dat schouwburg niet heter
bezet was. de afwezigen hadden engelijk!
Maar de aanwezigen hebben in applaus ge
wedijverd
Komt ër nog een reprise 1
BINNENLAND.
De eerste steenlegging voor de nieuwe
Vara-sbidic te Hilversnm. (Binnenl., Ie BI.).
Nabij Woerden is een wielrijder door een
ante doodgereden; de automobilist werd te
Utrecht aangehouden. (Gemengd, 2e Blad).
Misdrijf te Amsterdam. (Gemengd, 2e BI.).
Het Nederlandsch voetbal-elftal te Zurich
met 63 geslagen. (Sport, 3e Blad).
BUITENLAND.
Het Volkenbondswerk in November. (Tel.,
lc Blad).
Conservatieve overwinning bij de Engelsche
gemeenteraadsverkiezing. (Buitenl., Ie BI.).
Ras Tafari gekroond tot keizer van Abes-
sinië. (Buitenl., Ie Blad).
Turkije in financieele moeilijkheden. (Tel.,
Ie Blad).
I
Rustig verloop der demonstratie der Oos-
tenrijksche Heimwehren. (Tel., Ie Blad).
PROV. STATEN VAN
ZUID-HOLLAND.
Begrooting voor 1931.
Gedep. Staten van Zuid-Holland hebben
bij de Provinc. Staten ingediend de pro
vinciale begrooting voor 1931.
Deze vermeldt een totaal aan inkomsten
en uitgavengewoon f. 7.310.075, buitenge
woon f. 20.000.000 totaal f. 27.310.075; saldo
nihil.
Nu krachtens de wet van 15 Juli 19-9
voor het dienstjaar 1931 geen opcenten op
de hoofdsom voor de Personeele belasting
meer geheven kunnen worden, moet dat
verlies worden goedgemaakt door heffing
van meer opcenten op de inkomstenbelas
ting en de vermogensbelasting, welke inge
volge art 126 quinquies, eerste en tweede
lid, der Provinciale wet worden geheven
tot een gelijk getal, terwijl zij in geen ge
val meer dan veertig mogen bedragen.
Gedep. Staten stellen nu voor, naast de
heffing van twintig opcenten op de hoofd
som der Grondbelasting zoowel voot ge
bouwd" als voor „ongebouwd" te hef
fen tien opcenten op de Inkomstenbelas
ting en tien opcenten op do Vermogensbe
lasting.
SALARIS-CONGRES
RIJKSPERSONEEL-
Zaterdag is te 's Gravenhage een salaris
congres gehouden van de centrale van ver-
eenigingen van personeel in 's Rijksdienst.
Na een openingswoord van den heer A-
M. Spruyt hield de heer F. Perdok Hzn.,
voorzitter der centrale, een rede over: „Is
ons salaris op peil?"
Nadat meerdere sprekers het woord had
den gevoerd werd met algemeene stemmen
een motie aangenomen, waarin de vergade
ring er bij de Volksvertegenwoordiging op
aandringt, voor het Rijkspersoneel een
duurzame verbetering in de salarieering
aan te brengen door het met ingang van
1 Jan. a s. vrij te stellen van de bijdrage
voor de premie voor eigen pensioen, als
mede gelden te voteeren op de Rijksbe-
grooting dienstjaar 1931 waaruit de kosten
van een salaris- en loonsherziening be
streden kunnen worden, teneinde de inko
mens van het Rijkspersoneel zoodanig te
regelen, dat een levensbestaan overeenkom
stig het algemeen welvaartspeil van het
Nederlandsche volk voor het Rijkspersoneel
is verzekerd.
DEMOCRATISCHE PARTIT.
Zaterdag hield de Democratische Partij
te 's-Gravenhage een huishoudelijke alg.
vergadering onder leiding van den vice-
voorzitter, den heer G. van Dijk. Besloten
werd tot deelneming aan de Staten- en
Raadsverkiezingen in 1931.