Mr. P. J. Troelstra overleden
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 13 Mei 1930
Tweede Blad No. 21520
Op zeventigjarigen leeftijd overleden.
Recths: HET FEEST VAiN JEANNE
D'ARC i9 te Parijs met groot cere
monieel gevierd- Ook de padvinders
namen aan de hulde deel. Hier
boven het défilé der jeugdige troe
pen vam de St. Augustinus-kerk
te Parijs.
IN DE HOOFDSTAD IS GEARRIVEERD de Hongaarsche zangvereeniging „Budai
Dalarda" uit Boedapest, die in ons land eenige concerten komt geven. Maandag
brachten de ledèn van dit koor een bezoek aan het graf van De Ruyter in de Nieuwe
Kerk op den Dam te Amsterdam, bij welke gelegenheid bovenstaande foto gemaakt
werd. De krainslegging geschiedde door den heer Ripka, eerste-burgem. v. Boedapest.
DE GROOTSTE WALVISCHVAAR-
DER TER WERELD, het Noorsche
tankschip „Kosmos" is te VIaar
dingen aangekomen. Het schip is
geladen met 116000 vaten traan,
geladen in tanks, welke traan af
komstig is van walVissöhen, ge
vangen in het Zuidpoolgebied.
HOOGE BELANGSTELLING. Een Wik over de hooge hekken te
werpen is voor een giraf geen bezwaar. Lastiger wordt het, wan
neer de bezoekers den langhals een versnapering willen geven.
TEN OVERSTAAN VAN MILITAIRE AUTO
RITEITEN heeft de aviateür William Cross-
well op het Matchel-vliegveld (New York)
een demonstratie gegeven met een para
chute, door van een hoogte van zeven
duizend voet neer te dalen.
Drie weken na zijn verjaardag.
lb. P. I. Xtoekfaa.
Mr. Pieter Jelles Troelstra is gis-
teravond te halfelf in zijn woning te
Scheveningen overleden!
Het is nog geen maand geleden,
dat de thans ontslapene in Pers en
Partij is bejubeld ter gelegenheid
(op 20 April) van zijn zeventigsten
verjaardag, en al was zijn gezond
heidstoestand wankel, niemand heeft
toch vermoed, dat zóó kort na dien
zijn levensdraad zou worden afge
sneden. dat een einde zou wor
den gemaakt aan dit rustelooze
leven, dat ondeelbaar met de socia
listische beweging was sa&mge-
smolten. I
Mir. Troelstra is de man geweest,
die de Sociaal-Democratische Arbei-
lers-Parlij in Nederland, heeft op
gericht en gemaakt tot de omvang
rijke organisatie van thans. Hij was
de parlementariër van onbetwiste
kwaliteiten, bezield door den gloed
zijner overtuiging, die altijd weer
zijn gehoor (ook zijn tegenstanders!)
wist te boeien en heel zijn werk
zame en rustelooze leven aan zijn
volgelingen het voorbeeld heeft gege
ven van den leider, die zich niet
•nkel tot doel stelt do constellatie
ier hedendaagsche maatschappij in
puin te kloppen, doch ook voort
durend weer poogt op te bouwen (zij
het naar socialistischen zin), düè.r
waar tevoren is afgebrokenI
Pieter Jelles Troelstra werd 20
April 1860 te Leeuwarden geboren.
Hij studeerde aan de universiteit te
Groningen in de rechten en promo
veerde aldaar in 1888 tot doctor in
de rechtswetenschap. Hij vestigde
zich vervolgens als advocaat en
procureur te Leeuwarden. Reeds spoedig
gevoelde hij zich tot de socialistische bewe
ging aangetrokken en sprak op 16 Aug. 1880
op een groote kiesrechtmeetüig te Heeren
veen openlijk zijn sociaal-democratische ge
voelens uit, waarna hij zich datzelfde jaar
aansloot bij den Sociaal-Democratischen
Bond. Al aanstonds geraakte hij in feilen
principieelen zoowel als persoonlijken strijd
met den toenmaligen leider der beweging,
Domela Nieuwenhuis. In 1892 werd hij
redacteur van de Sneeker Courant, die in
1893 werd voortgezet onder den titel „De
Nieuwe Tijd", in welker redactie ook de heer
F. v. d. Goes zitting nam. In 1894 trad hij
uit den Sociaal-Democratischen Bond en
richtte met de heeren Van Kol, Schaper,
v. d. Goes, H Polak, Vliegen en eenige an
deren een manifest „aan de Sociaal-Demo
craten in Nederland" om een nieuwe sociaal
democratische partij te vormen, die 26 Aug.
1894 in hotel „De Atlas" te Zwolle-werd
opgericht.
Inmiddels was Troelstra verhuisd naar
Amsterdam, waarna hij in 1893 zich had ge
vestigd als advocaat te Utrecht, waar hij „De
Baanbreker" had opgericht, die zich ver
zette tegen het beleid van Domela Nieuwen
huis. dat steeds meer naar het anti-parle
mentaire neigde.
Na de stichting van de nieuwe partij werd
„De Baanbreker" haar eerste leidend orgaan,
dat door Troelstra zelf des Zaterdagsavonds
langs Utrecht's straten werd gecolporteerd.
Na twee jaar werd dit blad omgezet in „De
Sociaal-Democraat" als centraal orgaan der
S.D.A.P Met den heer Vliegen kreeg hij de
redactie er van.
De jonge partij groeide inmiddels aan; m
1897 werd Troelstra gelijktijdig tot lid van
de Tweede Kamer gekozen in drie districten,
Winschoten, Leeuwarden en Tietjerkstera-
deel. De S. D. A. P. telde ffi die dagen 1239
leden. Hij nam zitting voor Tietjerk^teradeel,
het zwakste der drie.-Als Kamerlid heeft hij
in de eerste plaats den strijd voor het alge
meen kiesrecht doorgezet, zoowel in als bui
ten het parlement. Bij de verkiezingen in
1901 verloor hij zijn district aan ds. A. S.
Talma, doch kort daarna werd hij gekozen
door Amsterdam III ter vervulling van de
vacature-Den Hertog Inmiddels* had hij zich
te 's-Gravenhage metterwoon gevestigd.
Bekend is zijn optreden tegenover dr. Kuy-
per, o.a. bij de spoorwegstaking in 1903 en
bij de z.g. lintjes-affaire, en de actie, door
hem gevoerd om revisie te verkrijgen van
het proces der Hoogerhuizen, waar hij, om
deze zaak aan 't rollen te brengen, den offi
cier van Justitie te Leeuwarden, jhr. mT.
Schimmelpenninck, beleedigde, hetgeen ten
gevolge had, dat hij tot gevangenisstraf werd
veroordeeld na door de Haagsche rechtbank
te zijn vrijgesproken, als hebbende gehan
deld in het algemeen belang.
In 1900 werd het partij-orgaan „Het
\7olk" opgericht, waarvan Troelstra tot 1903
hoofdredacteur was. Later, in 1919, werd
hem de functie opnieuw opgedragen.
In 1913. toen dr. Bos, kabinetsformateur
werd, wees hij een ministersportefeuille af.
Onder het daarna opgetreden kabinel-Cort
v. d. Linden brak in 1914 de wereld-oorlog
uit en moest Nederland mobiliseeren. Bij
die gelegenheid sprak hij de historische
woorden; „De nationale gedachte over-
heerscht thans de nationale geschillen".
Later, toen het leger werd uitgebreid, ver
zette de S. D. A. P. zich daartegen krachtig.
In 1916, bij een landelijke betooging tegen
de uitbreiding te Utrecht werd Troelstra
midden in een hartstochtelijke rede getrof
fen door een instorting van zijn krachten,
die hem geruimen tijd tot het nemen van
rust genoodzaakt heeft. Van dat oogenblik
af dateerde de verzwakking van zijn kun
nen, hetgeen hem bij de woelige gebeurte
nissen van November 1918, nadat hij de
kamerrede had gehouden, die later als zijn
„groote vergissing" is aangeduid en waarin
hij verkondigd had. dat de tijd om naar de
staatsmacht te grijpen voor het Nederland-
sch'e proletariaat was aangebroken, tot de
erkenning bracht op het partij-congres te
Rotterdam, dat hij een tekort aan weer
standsvermogen bezat.
Tijdens den d6rlog heeit Troelstra ge
poogd bij 'te dragen tot herstel van den
vrede. In 1918 vertegenwoordigde hij daartoe
met de heeren Albarda en Van Kol zijn
partij in 'n Hollandsch-Scandinavisch co
mité, dat te Stockholm een internationale
socialistenconferentie had bijeengeroepen
ter bevordering van den wereldvrede. Na
den oorlog heeft hij een conferentie belegd
te 's-Gravenhage om te komen tot herstel
yan de sociaal-democratische internationale.
Tot 1925 is Troelstra lid van de Tweede
Kamer geblev.en.
Met een groote rede, zijn politiek tes
tament" genoemd, nam hij toen afscheid.
„Ik heb eigenlijk altijd boven mijn krach
ten geleefd," zei in die dagen Troelstra
tegen een interviewer. „Ik heb nooit een
sterk zenuwgestel gehad, maar heb het zoo
lang mogelijk volgehouden. Toen ik, der
tig jaar geleden, mijn taak op mij nam,
voorzag ik in mijn jeugdig enthousiasme
niet, dat deze, objectief beschouwd, veel te
zwaar voor mij was. Maar achterna merk
ik toch ook wel, dat ik ben gegroeid met
mijn taak.
Maar nu 't volgend jaar de verkiezingen
komen, mag ik niet langer; ik voel me niet
in staat, nog weer een verkiezingscam
pagne te doorstaan, en mijn arts verbiedt
het mij ook."
Toen de voortdurende afneming van zijn
krachten hem noopte zich uit dc actieve
politiek terug te trekken, heeft de S. D. A. P.
'n grootsche huldebetooging voor hem ge
organiseerd en een herstellingsoord gesticht,
dat naar hem, Troelstra-oord is genoemd.
Troelstra heeft zich niet slechts naam
gemaakt als vurig redenaar en krachtig
strijder, in woord en geschrift, voor de be
ginselen zijner partij, maar ook al9 Friesch
dichter, terwijl hij met P. H. de Groot een
„Ny Frysk liedeboek" (1916) heeft uitge
geven.
De laatste jaren werkte hij aan zijn ge-
denkFchriften. waarvan, zooals men weet,
kort geleden het derde deel is verschenen.
De ter-aarde-bestelling van het stoffelijk
overschot zal Vrijdag in Den Haag ge
schieden.
