71!le Jaargang
VRIJDAG 9 MEI 1930
No. 21517
STADSNIEUWS.
BINNENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIE
30 Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen tiaar
agentschappen Tan ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
tij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 portokoeten.
ƒ0.18
„0.18
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
Dr. T. H. OORT BENOEMD TOT
LECTOR.
Dr. J. H. Oort.
Benoemd is tot lector aan de faculteit dor
wis- en natuurkunde aan de Rijks Universi
teit alhier om onderwijs te geven in de
sterrekunde dr. J. H. Oort, conservator aan
die Universiteit.
J. H. Oort is geboren 28 April 1900 te
Franeker. Op drie-jarigen leeftijd vertrok hij
met zijn familie naar Leiden, waar hij ook
de H B. S. heeft bezocht. In het jaar 1917
werd hij ingeschreven als student in de wis-
en natuurkunde aan de universiteit van
Groningen, waar hij zich vooral onder lei
ding van den beroemden sterrekundige prof.
Kapleyn aan de sterrekunde wijdde. Zijn
doctoraal examen in de wis- en natuurkunde
deed hij in 1921 In den herfst van dat jaar
werd hij te Groningen aangesteld als
assistent van prof. Van Rhijn, die in ge
noemd jaar prof. Kapteyn als hoogleeranr
was opgevolgd. In den herfst van 1922
werd de heer Oort aangesteld als assistent
van de Yaye sterrenwacht in Amerika Hij
bleef met onderbreking van een reis naar
Holland 2 jaar in Amerika. In 1923 maakle
dr. Oort een reis Daar de voornaamste
slerrewachten in Amerika, o.a. naar de
Mount Willson. de Lake en Harvard Obser-
vatorv. In den zomer van 1924 werd hij be
noemd tot conservator aan de sterrewaeht
te Leiden Den lsten Mei 1926 promoveerde
bij aan de universiteit te Gronimzen tot doc
tor in de wis- en natuurkunde op een
proefschrift getiteld ,.The stars of high
velocity" Op 17 November van hetzelfde
jaar werd hij toegelaten als privaat-docent
aan de Leidsche universiteit Hij aanvaard
de deze functie met het geven van een open
bare les over niet-lichtgevende materie in
bet sterrenstelsel. Tijdens zijn verblijf in
Amerika werd dr Oort tezamen met dr. J.
Schilt van de Leidsche sterrewaeht be
kroond met den Bachiene-prijs voor de be
antwoording van een prijsvraag door de
Bachiene-stichting, op slerrekundig gebied
uitgeschreven Van zijn hand versehenc-r
verder (al van bijdragen in het ..Bulletin of
Jbe astronomical institutes of the Nether
lands", terwijl hij ook eenige bijdragen
■everde voor in Amerika uitgegeven weten
schappelijke publicaties.
Men zal zich herinneren, dat nog niet
lang geleden dr. Oort heeft gemeend te moe
ien bedanken voor een hem aangebeden
Professoraat aan de Harvard-University te
Cambridge (Am.).
Hierna bracht de vertegenwoordiger van
den Ring in den Centralen Ring verslag uit
van de gehouden Centrale Ringvergadering
te Utrecht. Belangrijke zaken in verband
met de financiering van den Land- en Tuin
bouw waren daar besproken alsmede de
financieele toestand der Centrale Raiffei-
senbamk.
Geconstateerd kon worden dat deze orga
nisatie op gezonde basis staat en dank zij
hare soliditeit en betrouwbaarheid zich in
flinke toeneming van den omzet mag ver
heugen. Den afgevaardigde wordt dank ge
bracht i «or hel uitgebracht verslag.
DaarnM kwam in behandeling de agenda
der Jaaf-'ergadering van de Centrale Raif-
feisenbsak, welke op 22 Mei a.s. te Utrecht
zal worden gehouden
Uit de Balans en Winst- en Verliesreke
ning blijkt dat de Banken steeds in bloei
toenemen Door dp Rekeninghouders was
per 31 December gestort een bedrag van
ruim 99 millioen gulden, terwijl was opge
nomen ruim 34 millioen gulden. Aange
sloten zijn 725 Boerenleenbanken, die uit-
y gegeven hadden ongeveer driehonderd dui
zend spaarbankboekjes waarop geplaatst
was een bedrag van bijna driehonderd mil
lioen gulden. Na ruime afschrijvingen kon
als netto winst een bedrag van 629.590. f4
gulden op reserve worden geschreven waar
door de Reserve der Centrale Bank tot onge
veer vier en een half millioen steeg
Een voorstel om te komen tot eon andere
regeling van dispensaties werd algemeen
toegejuicht vooral nadat hierover door den
heer Hendriks nader motiveering en inlich
tingen waren gegeven.
Als vertegenwoordiger van den Ring in
den Centralen Ring word. opnieuw gekozen
de heer Tj Kuvpers alhier en als plaats
vervanger de heer T Kralt te Rijnsburg
Nadat bij de rondvraag nog eenige zaken
van huishoudelüken aard waren besproken,
werd de good geslaagde vergaderina door
den voorzitter met dank voor de opkomst
gesloten.
handelsregister
kamer van koophandel.
Opheffing:
A. J van der Stok, Breestraat 149, Lei
den, vervaardiging van photographieën.
Wijzigingen:
De Leidsche Katoenmaatschappij v.h de
Heyder en Co., Heerengracht 81, Leiden.
Overleden procuratiehouder: F. T. Blóte,
Leiden
Leidsche Schelpkalkbranderij ..Trio". Zoe-
terwoudscheweg 25, Leiden. De statuten zijn
gewijzigd Wijziging handelsnaam thans:
N.V. Leidsche Schelpkalkbranderij „Trio"
C. L. van Dam. Oude Singel 224. Leiden.,
makelaar in huizen en timmerbedrijf
Nieuwe gevolmachtigde: P. J. van Dam.
Leiden.
D Cossee. Lange Mare 70. Leiden. Piano
en Orgelhandel. Bijvoeging uitgeoefend be
drijf tevens meubelhandel
Machinefabriek A. Klootwijk. Utrechtsche
Jaagpad 44. Leiden Deze zaak is omgezet m
een Burgerlijke Maatschap onder den naam:
A. Klootwijk ?n Zoon Eigenaar: A. Kloot
wijk. Leiden en L. Klootwijk. Leiden.
N. Binnendijk. Moleneind 15, Rijnsburg
Expeditie cn bodedienst LeidenRijnsburg
V V. Bovengenoemde handelszaak is m.-t
ingang van 1 Mei 1930 omgezet in een ven
nootschap onder firma onder den naam: N
Binnendijk en Zonen Vennooten: N. Bin
nendijk. H. Binnendijk, D. Binnendijk, ie
Rijnsburg.
ring van boerenleen
banken.
Gistermiddag hield de Ring van Boeren-
eenbanken, welke aangesloten zijn bij de
Uoperalieve Centrale Raiffeisenbank te
Mrecht, hare voorjaarsvergadering in „den
burcht". Vertegenwoordigd waren 18 Ban-
'erJ, terwijl als vertegenwoordiger der Cen-
\va ^ank inspecteur Hendriks aanwezig
Be heer Th Jonkheer opende als voor
zitter met een welkomstwoord deze verga
ring., waarna de notulen werden gelezen
°n ongewijzigd vastgesteld. Hierna deed de
oenningmeester verslag van de financiën
van den Ring Met dank voor de accurate
7'jze waarop hij een en ander heeft ge-
^lounistreerd. wordt de rekening goedge-
eunl Als bestuurslid van den Ring was
an de beurt van aftreden de heer J. H.
Hiseman te Warmond, die, met op één na
a|gemeene stemmen werd herkozen.
gouden bruiloft.
Het pittoreske Jacob van Brouckhoven-
hofje aan de Pa.f. en gracht prijkt in feest
tooi. De groote pomp in het midden van
het hofje is versierd met rood-wit-biauwe'
doeken en vlaggetjes en een kartonnen bord,
waarop met goudpapieren letters te lezen
staat: Hulde aan bet, Gouden bruidspaar,
verklaart d'rect'de reden der feestvreug
de. Het is hot echtpaar D. Smit—Brauck-
man, dat op 19 Mei zijn gouden huwelijks
feest hoopt te herdenken. Woensdag zgn de
bruidsdagen voor de krasse oudjes, dic-
respectic-velijk 74 en 76 zomers tellen, in
gegaan en zoowel hun vgf kinderen als de
mede-hofjebewoners hebben hun best ge
daan de feeststemming zoo hoog mogelijk
op te voeren.
De bruidegom, die meer dan een halve
eeuw lang als hoofd van de steendrukkerij
bjj de firrr.a Trap werkzaam was, loonde
ons met een stralend gezicht een kaartje,
waarop stond: „Regenten van het hofje van
Jacob van Brouckhove", dat op den on
dertrouwdag was thuis bezorgd, tegelijk mot
een heerlpe t'aart en een geldelijke gift.
(De regenten van dit hofje zijn Burge
meester en Wethouders onzer gemeente).
vb ouren Kwamen mei een scnitterende
fruitmand voor den dag en zoo werd deze
herdenking van hun gouden huwelijksfeest
tot een heuglijk gebeuren, waaraan de
krasse oudjes, naar wjj hopen, nog tal van
jaren in bljjde herinnering zullen terug
denken.
de scheiding der
zeldzame aarden.
Voordracht van Prof. Urbain.
In de achterzaal van het Anorganisch
Chemisch Laboratorium alhier heeft prof.
G. Urbain van de Sorbonne te Parijs gister
avond een voordracht gehouden over
De scheiding der zeldzame aarden.
Sprak prof. Urbain te Groningen over den
physischen kant van het probleem der zeld
zame aarden, thans wilde hij voornamelijk
de scheikundige kant van het vraagstuk
behandelen.
Men weet dat het getal der elementen der
zeldzame aarden het zesde gedeelte i9 van
het totale aantal der chemische elementen.
In het algemeen onderscheiden de chemi-
schen der zeldzame aarden zich in chemisch
opzicht scherp van andere elementen. De
geheele groep van zestien elementen der
zeldzame aarden vertonnen onder elkaar
dezelfde aliremeene karaktertrekken en ver
schillen slechts in nuances De krachts
inspanning van tal ri jke onderzoekers, ge
durende meer dan een eeuw is noodig ge
weest om de analyse van deze groep der
elementen, die ^enig is door zijn comph-
calus. te voltooien Op het tijdstin dat spr.
is begonnen met zijn werk in 1896 was de
quaestie van de zeldzame aarden een
spectroscopisch probleem geworden De
spectroscopische methodes waren reeds tal
rijk en de techniek van de verschillende
auteurs zeer verschillend De absorptie
snectra. de vonk-spectra de boog-spectra,
de snectra van de kathodische phosphores
cence werden in deze methodes gebruikt
De eerste van deze melhodes werd veel. de
tweede minder en de derde alleen gebruikt
door ziin ontdekker William Crookes Naar
aanleiding bieTvan har de groote Eneelsohe
chemicus zijn theorie over de metn-elemen-
tcn uitgesproken, volgens welke een ele
ment dat door zijn vonken-spectrum ge
karakteriseerd was atomen van verschil
lende atoom-gewichten kon bevatten, die
zieh bemerkbaar maakten door kathodische
nhosnhorescentie-snec.tra, karakteristiek voor
die atomen Deze theorie, tegenwoordig ver
laten. was eigenlijk gebaseerd op de heden-
da agsrhe theorie <W isotopen en geeft er
ook op het oogenhlik een zekere belang
stelling aan Zij heeft in de geschiedenis
van de zeldzame aarden een belangrijke rol
gespeeld. Op de vroegere tijdstippen werden
de spectraal-variaties toegekend aan een
elementaire complixiteit Men was nog niet
zoover, dat men genegen was in iederen
spectraal-band een vertegenwoordiger van
een element van de groep der zeldzame aar.
den te zien De oude zienswijze werd waar
schijnlijk bevestigd, zoodat de chemische
producten verkregen door onvoldoende
fractioneoring zeer onzuiver waren
en on deze manier werd de inter
pretatie der verschijnselen eveneens zeer
onzeker Het probleem, dat derhalve bij den
aanvang van de onderzoekingen van zeld-
zamp aarden gesteld mnet worden om te
weten te komen of de zeldzame aarden
evenals alle elementen een zeer gedefinieerd
9peetrum geven, de atoomgewichten con
stant waren, of wel. of deze groep van zeld
zame aarde ten opzichte van de elementen
stonden, zooiets als de astronomische ne
vels ten opzichte van de sterren Spr
slaagde er in met het fractioneeren zoover
door te gaan tot de od een volgende frac
ties nauwkeurig hetzelfde karakter bezaten.
Hii heeft» nn deze wijze de elementen kun
nen identifieeren en ze met voldoende
nauwkeurigheid kunnen definieeren Ten
slotte wijdde spr, uitvoerig uit over de
methodes waarop dit is gebeurd.
nog geen vliegveld bij
delft.
Dr. T S. van der Bij. tijdelijk leeraar
aan het Gymnasium alhier komt als num
mer één voor op een voordracht ter benoe
ming van een tijdelijk leeraar in de aard
rijkskunde en geschiedenis aan de H B S.
en met 5-jarigep cursus te Den Haag.
Op Dinsdag 13 Mei zal mevrouw Irish
StephensonHagen, uitgenoodigd door de
afd Leiden der Ned. Ver. Schoonheid in
Opvoeding en Onderwijs, een lezing houden
over het zien van Egyptische Kunst. Dit
zal een zeer belangwekkende voordracht
zijn waar men. behalve het inzicht in het
wezen der Egyptische kunst, bij dit volk
ciet te scheiden van den godsdienst, ook hot
verheven geestelijke peil dier oude kunst
werken zal leeren waardeeren door verge
lijking met beeldhouwwerk uit andere tijd
perken
De opvoeding in zake beeldende kunsten
•aat bij velen nog te wenschen over en dat
in deze stad waar efhnographische en oud
heidkundige musea zulkp «chatten herber
gen Mogen zij. die Dinsdagavond de lezing
bijwonen ten zeerstp geboeid worden en
opgewekt tot het in natura aanschouwen
van de pdele kunstuitingen van een merk
waardig volk, dat veertig eeuwen vóór ons
door zijn hooge beschaving de wereld be-
heer9chte.
De onderhandelingen afgebroken.
Wij lezen in het „Haagsche Volk":
Enkele jaren reeds worden onderhande
lingen gevoerd met de gemeenten Rotterdam
en Den Haag over de inrichting van een ge
meenschappelijk vliegveld, dat in de omge
ving van Delft zou moeten komen
De Rotterdamsche vlieghaven, waaraan
de gemeente bijna twee millioen ten koste
hoeft gelegd, zou, als het nieuwe aerodrome
gereed was, verdwijnen. Aanvankelijk wilde
de Rotterdamsche gemeenteraad alleen on-
derhandelen. als Den Haag volledig ver
goedde, wat Rotterdam voor Waalhaven
heeft uitgegeven. Later werd een vast be
drag van overname, n.l. f 1 900.000 ge
noemd. Op een conferentie bij de K.L.M.,
enkele weken geleden, deelde de directeur
H. Plesman mede, dat de onderhandelingen
in een vergevorderd stadium verkeerden en
sprak hij de hoop uit, dat er spoedig een be
slissing zou kunnen worden genomen
Wij vernemen thans, dat die beslissing is
gevallen, maar niet in de richting, die ve
len verwachtten. De commissie voor de fi
nanciën uit den Haagschen raad heeft na
melijk bezwaar gemaakt tegen de hooge be
dragen, die de samenwerking zal vergen
behalve het bedrag dat Rotterdam als ver
goeding voor gemaakte kosten vraagt, zal
Den Haag ook een vrij groote som moeten
fourneeren als bijdrage in de kosten van
aanleg en inrichting van het nieuwe vlieg
veld Daartegen is bezwaar gemaakt en het
gevolg er van is, dat de besprekingen zijn
afgebroken
Wat het gevolg zal zijn van deze kink in
den kabel, staat nog njet vast. Maar vrijwel
zeker kan worden aangenomen, dat een
gemeenschappelijk vliegveld van de baan is.
Wij vernemen zelfs, dat bij Gemeente
werken van Rotterdam óp het oogenblik
plannen worden beraamd, om zoo spoedig
mogelijk groote verbeteringen op Waalhaven
aan te brengen, waaronder dan de bouw
van een nieuw station moet worden gere
kend.
Van andere zijde deelt men ons mede, dat
opnieuw pogingen zullen worden aangewend
om nieuwe besprekingen met Den Haag aan
te knoopen.
het paleis te amsterdam.
Onderzoek naar het eigendomsrecht.
Uit betrouwbare bron verneemt „Het
Volk" dat de commissie, welke destijds is
ingesteld door B. en W. te Amsterdam, om
trent het eigendomsrecht op het paleis op
den Dain, dezer dagen met een rapport is
gereed gekomen. De conclusie van dit rap
port zou zijn, dat het paleis onbetwistbaar
eigendom van de gemeente is.
Wij vernemen voor Is, zegt het blad, dat
het in de bedoeling van eenige wethouders
ligt, den Raad een voorstel te doen het pa
leis het Rijk te koop aan te bieden, met het
daardoor verkregen kapitaal een nieuw
raadhuis te bouwen op het Frederikplein
(voormalig Paleis voor Volkvlijlterrein).
krankzinnig geworden.
Op den 2den September 1927 heeft zekere
H. 'P. R., die betrapt werd bij een inbraak,
te Den Haag een aanslag gepleegd op den
inspecteui van politie Paul. De dader werd
veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf,
nadat afwijzend beschikt was op een ver
zoek van den verdediger om een onderzoes
in te stellen naar de geestvermogens van
den dader.
Thans vernemen vvi], dat R. in de gevan
genis krankzinnig is geworden. Hij is naar
een gesticht te Eindhoven overgebracht.
openstelling van tollen.
Vragen van den heer Braat.
De heer Braat heeft aan den Minister van
Waterstaat de volgende vragen gericht
Is het den Minister bekend, dat in den
laatsten tijd veel moeilijkheden ontstaan
door het drukke wegverkeer, in verband met
rle tollen op de wegen?
Is de Minister bereid, de Kamer mede te
deelen, welke maatregelen genomen worden
om de tollen op de wegen op te heffen en
welke tollen daarvoor, met behulp van
Rijkssteun, in de naaste toekomst in aan
merking komen?
binnenland.
De Tweede Kamer heeft een amendement
aangenomen, waarbij de benoembaarheid
van de vrouw tot burgemeester mogelijk is
geworden. (Uit het Parlement. 4e Blad).
De onderhandelingen inzake den aanleg
van een vliegveld te Delft zijn afgebroken.
(Binnenland, le Blad).
Het Nederl. Paviljoen op de Antwerpsche
tentoonstelling. (3e Blad).
De moord te Grootepast; IJje Wykstra
voor het Gerechtshof te Leeuwarden. (4e en
le Blad).
De ordeverstcriro in den gemeenteraad
van Bodegraven. (Rechtzaken, 4e Blad).
buitenland.
125 jaar geleden overleed Friedrich von
Schiller. (3e Blad)
De mislukking der EngelschEgyptische
besprekingen. (Buitenl. en Tel. le Blad.
Vlootdebat in het Enc.elsche Hoogerhnis.
(Buitenl. le Blad).
Nieuwe botrinnen in Britsch-Indië. (Bui
tenland en Tel .le Blad).
De interpellatie inzake de zaak de Leenw
in de Belgische Kamer. (Buitenl. le Blad).
Een krankzinnige heeft blijkbaar een aan-
slaa op president von Hindenburg willen
plegen. (Tel. le Blad).
betere treinverbinding
nederland-brussel.
Amsterdam wordt 49 minuten vlugger
bereikt.
Op aandringen van de Ned. K. van K. te
Brussel heeft de directie der Ned. Spoor
wegen een belangrijke verbetering aange
bracht in de treinverbinding tusschen
Brussel en Nederland. De sneltrein, die
thans om 7 uur van Brussel-Zuid vertrekt,
le Anlwerpen-Centraal aankomt om 7.50 en
vandaar vertrekt om 8.05. ondervindt eerst
te Esschen en later voor het douane-onder
zoek te Roosendaal belangrijke vertraging
en doet over het traject BrusselAmster
dam 5 uur en 29 minuten.
Met ingang van 15 dezer wordt vol
gens de „Telegraaf" die verbinding aan
merkelijk verbeterd en zal de trein als volgt
loopen: vertrek Brussel 6.51, vertrek Ant-
werpen-Oost 7.43. aankomst Roosendaal
9.09, in Dordrecht wordt niet gestopt,
aankomst Rotterdam D.P. 10 06. Den Haag
ILS.M 10.35. Amsterdam C.S 11.30. liet
oponthoud te Esschen is slechts 7 minuten.
Amsterdam wordt 49 minuten vlugger be
reikt. In verband met de verbinding te
Roosendaal naar de richting Vlissingen cn
BnSda moet het douane-onderzoek te Roo
sendaal blijven geschieden.
verspreide berichten.
De bekende oud gezagvoerder van de
Rotterdamsche Lloyd, de heer E W. Sike
meier is op bijna 89-jai igen leeftijd, gisteren
te Den Haag overleden.
UIT NED. OOST-INDIE.
de theepritzen en de druk
op de bevolking.
BATAVIA, 8 Mei. (Aneta). De Gouverneur
van West-Java richtte een circulaire aan
de directies der thee-ondernemingen in de
provincie West-Java, waarin wenl meege
deeld, dat door den landbouw-voorlichtings-
dienst eten uiteenzetting wordt gegeven
aan _de bevolking van de huidige lage prij
zen van theeblad. Men is hiertoe overge
gaan om te voorkomen dat door de bevol
king de oorzaak der lage pilzen wordt
toegeschreven aan doelbewuste actie van
de zride der ondernemers tot drukking der
prijzen. Aan den anderen kant verzocht de
Gouverneur de directies er toe te willen
medewerken den opkoopprijs van bewol-
kingsthee niet nog meer te drukken dan
strikt noodzakelijk.
aardbeving.
BATAVIA. 8 Mei AnetaV Het Vink Mag
netisch en Metereologisoh Observatorium te
Weltevreden registreerde Woensdagmorgen
om 5 uur 17 gedurende nrm 1 uur 'n zware
nardbevirg uit hel W op 8000 K M. af
stand. Waarschijnlijk' was dit dezelfde
heving die door De Bildt werd geregistreerd
en waarvan het epie-centrum was gelegen
in Trans-Kaukarie.