Heusch vriendlief
als je mijn man was
zou je Chief Whip
moeten rooken
want dat is de beste
sigaret voor je ge
zondheid
AGENDA.
VIRGINIA
Ook met kurk en goud
IIS SllH EEREN-BAAI
RECLAME.
9695
HEDEN:
N.V. Sloom-Zeep-, Eau de Cologne- en
Parfumeriefabriek v.h. Sanders en Co.
Jaar!, alg. verg. van aandeelhouders, 2'/j
uur nam.
Zondag.
Jeruël, Groenesteeg 16: Samenkomsten 10
uur v.m. en halfzeven n.m.
Leger des Heils Hooigracht. Samenkom
sten 10 uur v.m. eh 8 uur n.m.
Nederl. Leger des Heils Lammermarkt:
Samenkomsten 10 uur v.m. en 7uur
namiddag.
Stadsevang. Morschweg. Samenkomst 8
uur nam.
Vrije - Evang. Gem.: MiddeWrtegracht 8.
Samenkomsten.
Oegstgeest: Evang. Terweeweg.
Samenkomst 8 uur nam.
Maandag.
Leidsche Schouwburg: L. T.,V. Jacob
Cats „De brievenbus". 8 1/1 uur nam.
Oud-Hortuszicht, Leidsche Radiovereni
ging, 8 u. cursusavond.
Vrije Evang. Gem., Seringenstraal: Open
bare vergadering. 8 uur n.m.
De avond-, nacht- en Zondagdienst der
apotheken wordt van Maandag 28 April tot
en met Zondag 1 Mei as. waargenomen
door de apotheken G. H. Blanken, Hooge-
woerd 171, telef. 502 en D. J. v. Driesum,
Mare 76, telef. 106.
Dc geneeskundige Zondagsdienst te Lei
den wordt van Zaterdagavond 8 uur tot
Maandagmorgen 8 uur waargenomen door
de doctoren De Jager, Janssens, Muyzert
en Veldhuyzen.
Te Oegstgeest wordt deze dienst dan
waargenomen door dr. Varekamp, tel. 1916.
De Oegstgeestsche apotheek, De Kemp»
naerstraat 1, tel. 274 is dag en naoht ge
opend.
RECLAME.
H. P. H. KEEREWEER
BEGRAFENISSEN Tel. 861
AUTO-TRANSPORT
A:\lmnrkt16 CREMATIE
*782
Provinciën, lot de ballingschap van den
erfstadhouder.
Het begin dier briefwisseling i9 een kin
dercorrespondentie. begonnen ais de kinde
ren ze9, zeven jaren oud zijn, een corres
pondentie, zooals die in hare soort zeldzaam
is en van belang omdat zij ons doet zien
wal aan het einde der 18de eeuw door
kinderen op epislolair gebied kon worden
gr-praesteerd en ons stelt voor de vraag, of
zij het met al onze verbeterde onderwijs-
melhoden nog zouden kunnen praesteeren?
Zij toont ons vervolgens de opwinding in
het stadhouderlijk gezin tijdens het hoogte
punt der PatriottenWoelingen zooals die tot
uiting komen in opgewonden jongensbrieven
van de 13 en 15-jarige prinsen, brieven,
waarin iedere bijzondere aard en aanleg
zich reeds begint af te teekenen. Naarmate
de kinderen ouder worden en zich zelfstan
dig ontwikkelen rijst natuurlijk het gehalte
der brieven om gaandeweg te stijgen tot
een zeer hoog peil. Belangstellend en wel
doordacht als de kinderen zoowel als de
ouders het maatschappelijk en staatkundig
leven van hunnen merkwaardigen tijd be
leefden en zich daarover uitspraken in hun
brieven, die ons tevens bewijzen, welk een
gewichtige factor de brief destijds in het
leven was. treft ons in die familiecorrespon
dentie in de eerste plaats, hoe sterk in het
ertsladhouderlijk gezin het nationaliteits
gevoel ontwikkeld was en hoe als eerste
uiting daarvan de dagelijksche omgangstaal
het Hollandsch was als was het Fransch
de geijkte schrijftaal. De brieven toonen ons
ouders en kinderen, in hunne uren van
vroolijkheid. in hunne oogenblikken van
geluk, in hun uren van zorg. in hun onder
ling verkeer, waarin prins Willem V zeker
geen geringer plaats innam dan zijne echt-
genoote Integendeel, juist de brieven, waar
in prinses Wilhelmina, die men zoo dikwijls
legen hem heeft willen uitspelen, tot hare
kinderen over hunnen vader spreekt, doen
ons dezen kennen als een man van veel
grooter beteekenis dan het algemeen oor
deel hem tol dusver heeft willen toekennen.
De brieven zijn ook een goudmijn voor
gegevens van de kennis van het Haagschc
hof. theater- en muziekleven in de nadagen
der Republiek Maar zij zouden daarmede
en met al de intieme huislijkheid, waarvan
zij vol zijn. toch niet boven het banale en
alledaagsche uitgaan, als zij niet ook ge-
tuigden van een intens beleven van den
geweldigen tijd, die het einde der 18de eeuw
is geweest Zij bewijzen ons, dat de erf
stadhouder en de zijnen door den wervel
storm der Revolutie allerminst onvoorbereid
zijn overvallen Merkwaardig zijn in dit
opzicht vooral de brieven van prins Willem
V aan zijn dochter uit de jaren 1793 en
1794, brieven waarin hij zich volkomen
uitspreekt zonder eenige terughouding en
die de vraag wettigen, of meerderen als hij
de onwederstaanhare kracht der Omwente
ling in Frankrijk en hare diepe beteekenis
toen reeds zoo naar waarde hebben weten
te schatten, zoo helder en duidelijk hehbon
voorzien, dat onze Republiek er onredhaar
aan moest te gronde gaan. Heeft ook niet
prins Willem V. toen alles beproefd en ver
geefs was geweest met zijn rustig, vrijwil
lig heen gaan na in volkomen rnrreclen
vorm voor zich en zijne zonen aan de
CHIEF
Stalen gevraagd en van dezen verkregen
verlof geen ontslag wel bewust aan
ons land bespaard een Schrikbewind met
a' de daaraan verbonden gevolgen van
moord en doodslag? Hoe zoude het zijn ge
weest, als hij zich met de zijnen gevanke
lijk had laten wegvoeren naar Parijs? Of als
hij zich hier in staat van beschuldiging had
lalen 9lellen of zijn proces laten aandoen?
Er is ook grootheid van ziel voor noodig om
te durven erkennen, dat men den strijd ver
loren heeft.
Het oude systeem dep Republiek had nu
eenmaal afgedaan Een nieuw Staatsgebouw
rnoest van den grond af worden opgetrokken
Zoo toonen ons de brieven de leden vati
hot stadhouderlijk gezin in hun lieven en
hun lijden, in hun volharden tegen hopen
in, in hun onwankelbare trouw aan vader
land en religie, in hun moedig onder dc
oogen zien van een zekeren ondergang. Zij
toonen ons a's in een doorloopend dagver
haal. zooals wij er nog geen bezitten, den
laa(9ten hopoloozen strijd en doen ons den
uitgang daarvan zien als een grootsche
tragedie, als een niet lijdelijk maar wel
bewust en ru9tig buigen voor een onont
koombaar noodlot, en dat met oen stille
waardigheid, die men maar al te vee! heeft
miskend
Brierven uit het archief T. Johannes
Bosboom en A. L. G. Bosboom
Tonssaint.
Hierna deed dr. A. A van Rijnbach, bi
bliothecaris der Maatschappij eenige mede-
deelingen over door den heer J. Bosboom
Nz. geschonken brieven uil het archief van
Johannes Bosboom en A. L G Bosboom
Toussainl.
De gelegenheid in deze vergadering het
een en ander over deze schenking mee te
deelen, aldus spr werd gaarne waargeno
men ten einde dank te brengen aan den
heer J. Bosboom Nz die reeds verschillend^
malen schenkingen deed uit het onder hem
berustende archief der Bosbooms. Enkele
bijzonderheden betreffende de geschonken
brieven en documenten zullen het belang
der schenking kunnen bewijzen. Spreker
vermeldde vervolgens de voornaamste
stukken.
Belangriik is het door A J. Ehnle, in pot
lood geieekende portret van Geertruida
Toussaint uit 1847, waarover zij zelf zich
minder waardeerond uitlaat, bliikens een
brief van mevrouw Groen van Prinsterer.
Van dit portret werd een lithographische
reproductie gegeven in het tijdschrift „De
Tijd", blijkbaar echter op zeer onbevredi
gende wijze, zoodal Jac. van Lcnnep in een
grappig ver9 hierover zijn ergenis luchtte.
Van dit versje, zoomede van enkele ander*
geschriften vgn Jac. van Lennep is het
orgineel bij de verzameling aanwezig.
Van de schrijfster zelf een opdracht van
dc Alkmaarsche wees en eenige ander*»
Novellen aan Joh. Bosboom en een voorbe
richt bij den oden druk van Majoor Frans
Voorts brieven en gedichten van mevr Van
Foreestvan der Palm Isaëc da Costa en
J W. Yntema bij gelegenheid van haar
huwelijk
Ilasebroek dicht in 1876, ai9 de zilveren
bruiloft gevierd wordt, een vers in opdracht
van een Nationaal Comité. Andere corres
pondenten zijn G H. van Senden, L. R.
Beynen, Joh. C. Zimmerman, Care! Vos-
maer.
Belangrijk zijn twee brieven van R Fruin
Uit den eerste leest spreker de bekende pas
sage voor, waar Fruin haar Leycesfer-
cyclus hoog prijst en zegt dal geen histori
cus dat tijdvak der geschiedenis meer zal
kunnen bestudeeren zonder van haar werk
kennis genomen te hebben
Van de buitenlandsche correspondenten
werden o.a genoemd: K Gutzlaff. evange
lisch missionaris en sinoloog. Ixa Aldridge,
neger-tooneelspeler. die in Den Haag de rol
van Shyiock speelde, de gravin d'Agoult, de
moeder van Cosina Wagner, Georg Ebers,
die een vergelijking maakt lu9schen de
hoofdpersonen uit De Deiftsche Wonder
dokter en zijn Homo Sum; voorts Ernest
Naviile, Jenny Lind en de historicus Motley.
Spreker besloot mei een opwekking tot
hen, die belangrijke brieven en documen
ten betreffende de Nederlandsche letter
kunde bezitten, die aan de Bibliotheek der
Maatschappij te schenken. oj>dat deze het
Centrale pont zij en blijve voor de geschie
denis onzer literatuur.
LIEFDADIGHEIDSUITVOERING
INDONESISCHE KUNST.
De Indonesische studenten uil verschil
lende sleden van ons land hebben een uit
stekende daad verricht, door den Wester
lingen gisterenavond met hun kunst en
cultuur in kennis te stellen. De liefdadig
heidsuitvoering ten bate van noodlijdende
Bulgaarsche studenten het Leidsche dieren-
asyl en van de slachtoffers van den hon
gersnood in Indonesia is buitengewoon
interessant geworden en deed ons met een
machtige hoeveelheid indrukken huiswaarts
keeren.
Typisch inheemsrihe muziek (gamelang),
zang en dans, o.a. scènes uit de Javaansche
Wajang Purwa, zooals zij aan de vorsten
hoven wordt beoefend brachten zij en het
is hun gelukt, onze belangstelling in hooge
mate op te wekken.
De Wajang wordt door personen telt loo-
neele gebracht, dikwijls ook door middel
van poppen. Zij tracht de menschelijke
eigenschappen uit te beelden, waarin het
edele over hel slechte moet triomfeeren.
Meestal berusten de voorstellingen op le
genden, die dan op het gewone leven wor
den overgedragen; ook spelen zij zich dik
wijls af in het rijk der goden.
Zoo zijn bijv. de Pendawa's symbool van
de slechte hartstochten, terwijl de Ksatria's
de edele eigenschappen karakteriseeren. Bij
de spelen van gisteren door personen uit
gevoerd de z.g Wajang-Wong lag het ac
cent op het edele, voorname, bij de volks
spelen gaat het rumoeriger en ruwer toe.
Prachtig beheerscht, edel en sober, soepel
en uitermate lenig in de duizenderlei ver
schillende arm-, been-, hand- hoofd- en
vingerbewegingen, die ieder haar beteekenis
hebben, i9 er gedanst in fantastisch 9choonc
kleedij, op de velerlei ingewikkelde rhyth-
men der vreemd klinkende muziek, waarop
ons oog zich eerst langzaam moet instellen,
daar zij op gansch andere principes en
toonaarden berust, dan die van ons Wes-
tersch muzieksystcem
Het zou ons hier te ver voeren
op de typische eigenschappen van deze
eigenaardige muziek, met haar evenzeer
hoogelijk ontwikkelde en gecompliceerde
cultuur als de onze in te gaan.
De aan ons systeem geheel vreemde inter
vallen hebben een ongemeene bekoring en
het verwondert ons niet, dat onze moderne
muziek zich meer en meer met deze en
andere invloeden verrijkt. Van het zeer
ingewikkelde rhythme (5/4 en 7/4, dikwijls
nog gecompliceerder), met het nadruk leg
gen op de zwakke maaldeelen (syncopeeren)
hebben wij reeds veel overgenomen. De
gamelang, die wij hoorden, was niet com
pleet, doch reeds onderscheidden wij de
RECLAME.
ECHTE FRIESCHE
gambang, kendang de kenong, rebab en de
gong, wier melodieus en mysterieus klin
kend samenspel uitstekenden indruk
gaven der Indische muziek, die eerst vol
komen tol haar recht zal komen in de sfeer
van een stillen, zwoel-warmen Indischen
nacht. Moge dc klank voor ons oor op den
duur wat monotoon aandoen: wij kunnen
ons voorstellen, dat deze muziek steeds
nieuwe schoonheden voor den kenner kan
openbaren.
Met steeds groeiend interesse volgden wij
de verschillende heilige dansen: de liefdes-
verklaring en uiteindelijke verovering v. de
sehonne prinses Dewi Puslakaweni door
Prijambada waarbij ook de drie wonderlijke
narren mei de goede inborsten. n.I. Petro.
Gareug en Semar 'n groote rol 9pelen; dan de
Pentjak-dan9 de kunst van het aanvallen en
verdedigen met de bliksemsnelle voet- en
handbewegingen, de weemoedige Menado-
neesche zang der visscliers, thuiskomend
van hun vangst uit de Molukken, de prach
tig uitgebeelde Kiprail (toilet) dans, de Tjan-
trikdank, met de eerbiedige houding tegen
over den vorst, en het majestueuse gevecht
tusschen Batara Brama en Antaredja, in
hun imponecrende cosluums: een aeslhe-
lisch genot van de hoogste orde! In de Kront
jong muziek toonden zieff deze Indonesiërs
bezitters van een hoogstaande muzikaliteit,
waarbij natuurlijk ook weer hun scherp
ontwikkeld rhylhmegevoel opmerkelijk wa3.
I Tenslotte eenige suggestieve en kleurrijke
I tableuax-vivant® ais indrukwekkend einde.
Hoewel dilettanten de beroepsdansers
worden van kindsbeen af in deze kunst op
geleid voerden zij hun uitgebreid pro
gramma uit op een zeer hoog niveau, ge
tuige de verklaringen van verschillende
kenners in de zaal.
De verschillende grepen uil hel Wajang
spel hebben ons voortdurend sterk geboeid,
hoewel wij 'eerlijkheidshalve willen verkla
ren, dat het ons wel te lang zou duren een
en ander 12 a 13 uren te volgen, zooals zulks
op de groole feesten in Indië meermalen
schijnt voor te komen.
De heer Soelaiman heette in den aanvang
de aanwezigen welkom: o.a. den rector-
magnificus Prof. van Wijk, verschillende
hoogleeraren, afgevaardigden van de V. V.
S L. en andere studenten corporaties uit
het geheele land De avond bood een fees
telijk aanzien- vele Indonesiërs waren ge
looid met hun Sumatraansche songko-mut-
sen, het teeken van den Indischen adel.
Twee Jazz-Bands verhoogden de feeststem
ming: een bal tot laat in den nacht besloot
dit even merkwaardige als interessante
feest, dat naar wij hopen in vele andere
steden ten bate van hel goede doel en Ier
verbreiding van de overzeesche kunst moge
herhaald worden!
ZO-50 et per ons
9766
EEN MAOUETTE VAN HET
OUDE NIEUW-AMSTERDAM.
Dr. F. C. Wieder schrijft ons:
De directie van het Stedelijk Museum
van de stad New-York heeft besloten een
maquette te doen maken naar den oudsten
plattegrond, die van New-York bekend is.
Zooals men weet werd deze plattegrond voor
eenige jaren door een samenwerking van
verschillende bestuursleden van hel Kon.
Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap
ontdekt, en langs dezen weg ter kennis ge
bracht van den heer I N. Phelps Stoke te
New-York, die een reproductie er van uitgaf
in zijn groote werk over de geschiedenis van
New-York, verschenen in zes zware deelen
onder den titel van The Iconography of Man
hattan Island De plattegrond behoorde aan
den Koning van Italië en wordt bewaard in
zijn Villa Castello buiten Florence Toen bij
de Zege van het fascisme de Koning al zijn
villa's aan de natie schonk, ging deze platte
grond in hel bezit van het Italiaansche volk
over. Hel is wel een der merkwaardigste
documenten van de gesrhiedenis van New-
York. De plattegrond werd op last van het
Hollandsch bestuur opgenomen enkele jaren
vóór Nieuw Nederland aan Engeland moest
worden afgestaan en het stadje Nieuw Am
sterdam verwisselde zijn Holiandschen doop
naam voor den vrij willekeurig gekozen
naam van New-York.
Toen begon al spoedig het stadje zich uit
te breiden en na een 50-tal jaren had het
reeds eenig aanzien verkregen De Holland-
sche plattegrond vertoont het stadje nog in
zijn primitieven toestand, aangelegd als de
in later lijd zoo bekende lowns-hips met een
geraamte van straten waarlangs dan hier en
daar de huizen beginnen te verrijzen Er
was toen zelfs nog wat te zien van den
oorspronkelijken aanleg van 1625 door den
Holiandschen ingenieur Crijn Frederiks.
Het voornemen is nu van het stadje een
mode! in opsland te maken op een grootte
van 12 bij 9 voet. De mogelijkheid beslaat
dit met volle nauwkeurigheid te doen, om
dat op het Castello-plan alle huizen in op
sland zijn afgebeeld, wel heel klein natuur
lijk, maar toch voldoende om elk huis te
herkennen.
Er zijn op last van den heer Stoke onder
zoekingen verricht in de archieven van New-
York onder leiding van prof. V. H. Pallstie,
conservator der handschriften aan de Stads
bibliotheek van New-Yofk, door Miss J. F.
Macarthy, verbonden aan de Title Guaranlie
Trust Company. Zij is er in geslaagd van elk
huis een vermelding le vinden, van den
naam van den eigenaar, of het van hout ot
van steen was, en allerlei andere merkwaar
dige bizonderheden.
Wel een bijzonder succes.
Opdracht lot het maken van het model
werd gegeven aan den heer Oharles S Cape-
hart, architect, verbonden aan het Stedelijk
Museum van New-Yoric.
Zijn eerste werk was uit de documenten
vast te stellen hoe het relief van den bodeiji
was toen het Castello-plan werd opgenomen.
Ook dat vond hij in de archieven van New-
York, zoo bizonder rijk aan documenten uil
de Hoilandsche periode.
Bij het maken van den opstand der hui
zen, den juisten vorm van de fortificaties,
de kerk en den molen en de indeeling der
tuinen, stuitte hij echter op moeilijkheden.
Hier waren hem de archieven le New-York
niet langer tot gids, en de oude werken over
architectuur verschaften hem wel gegevens
voor paleizen en groote patriciërshuizen,'
maar niet voor de nederige burgerwoningen,
waaruit Nieuw-Amsterdam toen nog bijna
geheel bestond.
De heer Capehart kreeg daarom de op
dracht naar Holland te gaan om deze
kwestie te bestudeeren op de hier nog aan
wezige burger-architectuur uit de XVIIde
eeuw.
De heer Capehart werd door den beer
Stoke geïntroduceerd bij de Universiteits
bibliotheek te Leiden, en daar werd hem den
raad gegeven zich in de eerste plaats tot
de Vereeniging „Hendrick de Keyzer" te
wenden welker werkkring zoo dicht zijn
onderzoekingen nabij kwam Zoo kwam hij
in kennis met den hoer A. A. Kok, architect,
lid van het Dagelijksch Bestuur dier Ver
eeniging, te Amsterdam, vond daar een
gunstig onthaal en voorgelicht door diens
kennis van de oud-Hollandsche architectuur
en door zijn rijke verzameling is de heer
Capehart thans met veel succes bezig de
gegevens te verkrijgen, die hij noodig heelt
Het is de bedoeling van deze onderneming
dat het model niet alleen getrouw het
Castello-plan zal weergeven, maar dal het
ook zooveel mogelijk den totalen indruk zat
wekken van zulk een klein oud-Hollandsen
stadje Het zijn vooral zulke plaatsjes als
Weesp. Breukeien Rijnsburg. Valkenburg,
die hem moeten inspireeren. vooral de
plaatsjes waar nog zulke typische smalle
grachtjes zijn waarlangs rijen van kleine
huisjes staan
De heer Capehart blijft eenige weken voor
dit doe! in ons land en verwacht, geholpen
door veler belangstelling, een goed resultaat
te bereiken.
2-1
