CAMEL ilW VITRAGES en ALLOVERS 71»te Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 23 April 1930 Vierde Blad No. 21503 KUNST EN LETTEREN. DE STERRENHEMEL IN NEDERLAND IN DE VÏEEK VAN 23-30 APRIL, DES AVONDS TE 9 UUR. KINADRUPPELS SCHEEPSTIJDINGEN. VERSCHE ALVANA CAMEL IVOfti PRIJZEN van 12 ct. tot fl 1.25 IN DE „LAKENHAL". II. Door omstandigheden moest het tweede tartikel ower de tentoonstelling vam Dirk Schilfers werk in de „Lakenhal" eenige dagen op zich laten wachten, waarvoor w*> verontschuldiging vragen. Tweeërlei beschouwing van het schilder werk is mogelijk. Men zou de historische lijn van het ontstaan der werken kunnen volgen en aan kunnen toenen, hoe de schilder zich sinds ongeveer 1890 heeft ont wikkeld; hoe hij zich van het min of meer academische en traditioneel© heeft vrijge maakt, hoe zijn vormgeving gemakkelijker en ongedwongen er, zijn kleuren blijder en frisseher zijn geworden. Zijn techniek werd uit den aard der zaak soep-eler en vrijer. Maar het veranderen van zijn coloriet hangt natuurlijk samen met de wisseling van zijn stemmingeleven. Wij geven er evenwel de voorkeur aan, eijn werk te bespreken naar versohillende genre's, waarbij we toch nog gelegensheid hebben, op te merken, hoe techniek, com positie en visie zich hebben gewijzigd en hoe de persoonlijkheid allengs is losgeko men van invloeden, die ten slotte voor eiken kunstenaar in zijn jeugd noodzake lijk zijn. Wij bepalen ons eerst tot enkele opmer kingen over de portretten Ontegenzegge lijk domineert van deze het groote olie verfportret- van Mr. Samuel van Houten uit 1927. Het geeft den 92-jarige-Ti staats man rustig zittend in zijn studeerkamer, geheel op het leven betrapt. De kop is meesterlijk: het doorschijnend blanke van het gelaat, het vooijhoofd nog slechts wei nig gerimpeld, maar de ooeren zwaar om wald en over het gelaat de diepe voren van den ouderdom. De oude oogen zijn nog scherp schoon wat vermoeid van het Sange werkers- en denkersleven. Do zilver witte baard is als uitgerafeld door den tijd. De wijsheid deT levenservaring, de berusting van den ouderdom, die nog ieder ©ogenblik opvlammen kan tot strijdvaar digheid. zijn van het gelaat te lezen. Voor den romanticus Dirk Schafe-r was deze kop een pradhtopgaaf. Zonder van de werkelijkheid in één opzicht af te wijken, kon hij hier een impressie geven van den ken en strijden en langzamerhand vereen zamen, een vereenzaming welke misschien de kracht van dit weerbarstig karakter nog heeft gestaald. Een van de grootste politici der laatste 60 jaren, veel bestreden, veel gesmaad zelfs, toch een rots in de branding des levens. Schaf erg portTet suggereert onwillekeu rig de herinnering aan de waarschuwende stem der „Staatkundige Brieven." De kop concentreert do aandacht-, maar ook de goed geschilderde en voor een man van 92 jaar merkwaardig gevulde handen, zeggen ons iets. Goed geschilderd is ook het gewaad: en de achtergrond, waarvan de details slechts vaag zijn aangegeven, geeft een mooi relief aan de figuur. Evenzoo Beer verdienstelijk zijn twee portretben uit verschillenden tijd van des yehild-ers moeder, met liefde <?n toewij ding geschilderd. Xo. 29 is een jeugdportret van ziin#naam- Venoot, don klavierkunstenaar Dirk Scha* ter, die sinds dien tijd aardig door ziin haren is heen gegroeid. Dit jetied-por- bret met den zwaTen haardos en de don kere droomerixre oogen. deed mij onwille keurig. bij alle verschil, denken aan de beeld ten is van Robert Schumann en we herinneren ons. dat die groot© klavierspe ler de meeste psychische verwantschap be zit met de romantici als Schumann en Chopin, meer dan met de componisten van den modernen tijd. Als u nu dit portret even vergelijkt met het portret vaD zijn kleinzoon uit 1929, dan tziet u duidelijk bet verschil van factuur. U ziet. hoe het laatste met zekeren zwier en met groote directheid is gedaan, terwijl op het eerste intensiever is gewerkt om het gewenschte resultaat te bereiken. Tus- schen beide portretten liggen lange jaTen van intensieven arbeid gedurende welke de technische vaardigheid toenam en de kunstenaar in zijn uitingswijze geheel zich zelf werd. Om niet te uitvoerig te worden, gaan we thans over tot de bloemstukken, waar aan de schild er zijn hartstocht voor bril- lante kleur-effaeten kon botvieren. Hij Rchilderde (36} blanke Hortensia's tegen een warm lichtgroen, getiteld „Zomer", waarbij het licht plast over plavuizen van een serre: 38, opnieuw Hortensia's met 't vlammend oranje van O.I. kers; 39, een et-baal met bonte bloemen, warm en kleu- lig, toch alls in één toon gebonden; 34, Tulpen, en 43, nog eens tulpen in hun veelvuldig gevarieerde kleurenpracht; een schaal met dubbele goudsbloemen, waarin de kleurvariaties zoo fijn zijn getroffen; behaagziekt Zinnia's in een Keuische pot, Afzonderlijk willen we nog de aandadht vestigen op 18, „Uitgebloeide Zonnebloe men". De groote gefranjede zaadkoppen hebben tot achtergrond een grij-ze schut ting, waartegen nog een paar takken wilde wingerd rusten. Een paar roodaarden bloempotten, waarvan een is omgevallen en een paar roestige neergevallen blade ren op den vloer van roode estrikken vol tooien dit stemmingsbeeld van den ster venden herfst. En eindelijk komen we tot de Stillevens. Een groot Stilleven, 21. Appelen en Uien met een boek, uit 1890, dus uit het begin van des kunstenaars loopbaan, doet hem reeds kennen als een ernstig en be zonnen werker, die evenwel nog sterk herinnert aan de visie en schilderwijze der Haagsche School. Het is nog eenigszins academisch, schoon goed geschilderd en prachtig gebonden in één toon. In dien trant zijn er nog een paar werken. De latere Stillevens zijn meer getuige^ nissen vaD een eigen uitgesproken per soonlijkheid, welke zich kenmerkt door de wijze van compo9ti© en het levendige, soms naar het uitbundige neigende kleur gevoel. Het palet van den sohildeT heeft zich gedurende 40 jaren kunstbeoefening wel sterk gewijzigd, terwijl zijn uitdruk kingsvermogen ie toegenomen. Gaarné schikt hij, op eenigszins ac'htelooze wijze de kleurige sierpompoenen met gloeiende tomaten, of met andere kleurige vruchten (40. 44, '15). Niet zoo kleurig, maar heel mooi van compositie en hco'l warm van toon is 35, een tinnen schaal met uien, waarbij de fijne contrastwerking in 't leven wordt ge roepen door de metaal glansen van het tin en het goudig bruine van de uien. De opgaaf, welke hij zich in No. 31 stelde, was niet zoo heel gemakkelijk, maar het resultaat is verrassend. Op een keu kentafel ligt een aantal uien verspreid in die wondermooie bruinige goudkleuren. Eu deze worden versterkt en vieren zich uit het warme rood van een roodkoperen schaal met allerlei tintelende lichtspelingen. Een ander werk, No. 19. appelen en uien in verschillende tinten en toch alles ge bonden iD een stemmigen toon is weer van 1890. We zouden niet gaarne beweren, dat •dit- werk schildcrlijk van minder kwalitei ten is dan de hiervoor genoemde, maar het is onmiskenbaar, dat de latere wer ken meer persoonlijk zijn. Den kunstenaar den maatstaf van Ver- ster aaD te leggen zou natuurlijk onbillijk zijn, maar er zijn iD de kwaliteiten van zijn werk toch enkele die even aan dezen ongeëvenaarden colorist doen denken. En een herinnering aan Verster is op zich zelf reeds voldoende om den kunstenaar Dirk Schafer niet met zijn tentoonstel ling in de „Lakenhal" alleen te laten. Ér kome veel belangstelling, ook voor de litho's in de gang voor de expositiezaal cm voor het aardewerk van den heer G. de Blanken, waarover later. ©EERSTE KW. ©VOILE MAAK O LAATSTE KWARTIER NIEUWS MAAN ZUID VENUS HARS JUPITER SATURNUS De maan is om 9 uur nog niet op. l>e nachten zijn nu maanloos, enkel den 29sten vindt men de Nieuwe Maan in het N.W. vlak hij V e n u 9. Reoht en woog boven ons hoofd staat de Groote ke e r nu, Men dient er rekening mede te hemden, •fiat in werkel^jkneid het Oosten rechts en Westen links van den toeschouwer is, wan- fleer deze met den rug naer 't Zuiden en he* gelaat naar 't Noorden gewend staat; fren pleegt echter bij sterrekaarten dit om te keeren, om geea spiegelbeeld van den hemel te krjjgen. Wil men nu b.v. de sterrebeelden aan den Oosthemel opzoeken, dan neme men dat deel van deD kaarthorizon, waar OOST staat, vóór zich, zoo, dat de Poolster (aan het einde van den Kleinen Beer) van den beschouwer is afgewend: men zal dan voor het NO-ljjke vierdepart van de kaart de sterrenbeelden zien, juist zoo, als zjj aao den heme taan. De sterren in bovenstaand kaartje, die een gekartelden rand hebben, zjjn van de le groqfte of helderder: de dikke ronde stippen zijn sterren van de 2e grootte en al de andere, kleinere, stippen zjjn sterren van de 3e of van een lagere grootteklasse. NIEUWE UITGAVEN- MIJN LEVEN. „Mijn Leven", onder dezen titel zijn bij de N.V. Boekerij „De Voortganck" te Am sterdam verschenen de memoires van on*e grootste tooneelspeelster, de juist 80 jaar geworden mevr. Theo MannBouwmeester. Deze memoires zijn bewerkt door den be kenden auteur A. M. de Jong, die echter vol eerbied tot dit persoonlijke van de actrice, is genaderd en slechts daar, waar het noodzakelijk bleek, iets heeft bijge vijld of afgevijld. Duidelijk doen deze memoires uitkomen, hoe hard „Doortje" heeft moeten vechten om de plaats te bereiken, waar zij eens zou tionen als Neerland's beste tooneel- kracht, maar „bon sang ne peut pas men- tir", niet waar? Zij, geboren per toeval te Zutfen, als dochteT van reizende too- oeelspelers, had meegekregen „ras" 1 Een reeks van meest onbekende foto's verluchtigen dit boek van herinneringen aan een schoone loopbaan. Vooraf gaat nog een beschouwing van ons tooneel en wij veroorloven ons daaruit volgende passage over te nemen: „Ik vraag mezelf wel eens af, welke band er nu ka-n bestaan bij zekere gezelschap pen? Men biedt een contract aan voor hoogstens acht of tien maanden en bij verlenging voor niet meer dan dezelfdo periode, maar met dit al is men voor niet langer aaD een zaak verbonden dan eenige maanden. Wat een onrust moet dit den acteur geven. De gedachte alleen: „zou mijn contract wel verlengd worden na die luttele maanden" is al voldoende om hem zich als een vreemde te doen voelen bn een dergelijk gezelschap. Van een band, ontstaan door langdurig, rustig, ernstig samenwerken aan een en dezelfde zaak kan immers geen sprake zijn. En daardoor wordt het begrijpelijker, dat onwillekeurig een neiging wordt aangekweekt, van oi» eigen wieken te willen drijven en zich zelf standig te maken. Het formeeTcn van ensembles in dezen tijd zou men een slechte gewoonte kunnen noemen. De kunst kan er niet bij winnen, want van rust In ^et bedrijf is geen sprake daar elke troep bovendien een tehuis moet hebben voor studie en uitvoeringen. De tegenwoordige ensembles zijn meestal niet meer of minder dan wat wij in vroeger jaren noemden, „een ambulant gezelschap" waarvan de artisten gedoemd waren een zwervend 1 erven te leiden. Ik vraag mezelf «af, wanneer er weer eens een gezelschap zal geformeerd worden, dat zich, zooals de oude Koninklijke Ver- eeniging het Nederlandsch Tooneel meer clan veertig jaar zal kunnen staande hou den (en dat ongetwijfeld nog langer zou bestaan hebben, wanneer zekere persoon lijkheden, die het bewind voerden, niet waren gestorven) Het bestuur van de oude Kon. Ver. het Ned. Tooneel bestond uit menschen, die hun taak geheel belangeloos op zich had den genomen, niemand bevoorrechtten, er geen protégés op na hielden en een open oog hadden voor alles wat het welzijn van de zaak betrof, zoowel op artistiek als op .zakelijk gebied. Het was een lichaam, dat geheel boven alle kwesties stond. Het bestond uit kunst liefhebbers, die tevens goede financiers waren, geheel los van de interne aange legenheden bij het tooneel, dus totaal on bevooroordeeld. In plaats van de subsidies te versnippe ren zouden deze wat b.v. Amsterdam be treft, verdeeld kunnen worden over twee gezelschappen, groote gezelschappen, die de mogelijkheid zouden bieden om tot igrootere concentratie op tooneelgebied te komen. En tegen den tijd dat een derge lijke fusiev subsidieregeling en Raad van iBeheer'tot stand zouden zijn gebracht, zal waarschijnlijk een verbetering in den schouwburgnood zijn ingetreden, gezien de verschillende plannen die reeds door .'e gemeente Amsterdam in studie zijn ge nomen. Résumeerende kan ik niet anders doen dan er op wijzen dat men, naar mijn oor deel, het acteur-directeurschap niet mag aanmoedigen. Het feit, dat hij zijn vrouw of protégés kan pousseeren tot nadeel van fmeer verdienstelijke krachten, uit gevoe lens van jalousie wellicht gjfeen stukken zal kiezen, waarin hij of zijn pTotégés op den achtergrond blijven, bekwamere tooneel- spelers dan hij zelf in bun carrière kan tegenhouden, contracten voor slechts acht maanden aanbiedt... dit alles bijeengeno men heeft het tooneel gemaakt tot wat het nu is. Dit is het antwoord op een der vragen, mij vele jaren geleden gesteld, en die ik toen nog niet kon beantwoorden." RECLAME. Dr H.NANNING's EETLU5T-0PWEKKEND. 1.30 p. fl. 318-1 STOOMVAART-MIJ. „NSDERLAND". FOELAU ROEBIAH, 21 April van Amst t<- Hamburg. ROEPAT, 22 April v. Amst te Londen. MADOERA. tbr.. 21 April v. Port Said. CHR. HUYGENS, 22 April v. Amst naar Batavia. FOELAU TELLO, thr., 21 April v. Ca. lombo. HOLLAND—O.-AZIfi LIJN. OLDEKERK, thr., 21 April v .Port Said. OOSTKERK, nitr., 21 April v. Singapore. ZOSMA, uitr., 20 April te Dairen. KON. PAKETV AART-MIJ. MAPIA, 23 April v. R'dam te Bat. verw. TOBOALI, R'dam n. Batavia, pass. 20 April Kaap Guardelui. TOMOKL R'dam n. Bat, pas.?. 19 April Kaap Guardefoi. VAN SWOLL, R'dam n. Bart. 20 April van Suez. TOGLAN, R'dam n .Bat, 19 April te Port Said. MOESI, R'dam n. Bat., 19 April te Port Said. JAPARA, R'dam n. Bat. p. 19 April Point de Galle. HOLLAND—AFRIKA LIJN. NIEUWKERK, 22 April v. R'dam n. O. Afrika. RANDFONTEIN, 21 April v. Port Soudan naar Mombassa. MEL1SKERK, uitr., 21 April te Beira. G1EKERK, 20 April v. Mosselbaai n. Port Elisabeth. BILLIT0N, 21 April te Lorenzo Marques. SÏRINGFONTEIN, thr., 19 April v. Mo zambique. RIETFONTEIN, thr., p. 20 April Dakar. HEEMSKERK, thr., 20 April v. Marseille. GRIJSKERK, 22 April v. R'dam te Hamb. SUMATRA. 22 April v. R'dam te Hamb. MAASKERK. uitr., 19 April te Port Har- court. DRECHTSTR00M, uitr., 19 April te Abon- nema. MELISKERK, 21 April te Beira. ALDABI. thr., p. 20 April Perim. WOLSUM. thr., p. 20 April Dungeness. ROTT. LLOYD. IXSULINDE, uitr., p. 20 April Perim. SLAMAT, wordt Donderdagochtend 8 uur van Batavia te Rott verwacht. EANDOENG, arr. 21 April te Hamburg. DJEMBER, 21 April v. Londen te Hamb. GORONTALO, thr., p .21 April Sagres. KOTA BAR0E, thr., p. 21 April Kaap Bon. KOTA GEDE, 20 April v. Bremen te Rett. KOTA INTEN, uitr., 21 April te Sabang. MERAUKE, uitr., 21 April te Belawan. TAPANOELI, thr.. p. 21 April Perim. GAROET, thr., 22 April v. Port Said. HOLLAND—AUSTRALIË LIJN. ABBEKERK, uitr,, 21 April v. Messina. KRAKATAU, uitr., 21 April te Adelaide. JAVA—NEW-YORK LIJN. BUITENZORG, New-York n. Java, pass. 21 April Perim. SITOEBONDO, Java n. -Y-York, 21 April van Gibraltar. KANGEAN, 20 April v. N.-York te Sabang. HOLLAND—AMERIKA LIJN. STATENDAM, 19 April v. R'dam te New- York. DELFTDIJK, 19 April v. Los Angelos n. Rotterdam. GAASTERDIJK, 19 April v. New-York n. Rotterdam. KON NED. STOOMB. MIJ. AJAX, MiddL Zee n. Amst.. pass. 21 April Gibraltar. ALKMAAR, 18 April v. Curasao n. Amst. AMOR, 19 April v. N.-York n. W.-Indië. BERENICE, arr. 20 April te Barcelona. CERES. 20 April v. Curaqao n. San Pedro de Macoris. CLIO, 19 April v. Lissabon n. Havre. COTXICA, 22 April v. Havre n. Amst. CRYNSSEN. 19 April v. Cristobal naar Puerto Colombia. D0R0S, 19 April v. Aleorandrië n. Tunis. IRENE, arr. 20 April te Oran. NERO, arr. 21 April te Kopenhagen. OBEKON, arr. 19 April te Genua. ORESTES, arr. 21 April te Tunis. ORION, thr., p .19 April de Azorenwordt 27 April te Amsterdam verwacht. PROTEUS, arr. 21 April te Odense. RHEA, 21 April v. Port au Prince naar Kaap Haitiën. TELAMON, 17 April v. Puerto Barrios n. Amsterdam. ULYSSES, arr .21 April te Malta. VENEZUELA, uitr., p. 20 April Lizard. VESTA, thr., was 20 April 8 u. v.m. 300 miilen N. van de Azoren. NICKERIE, uitr., 19 April van Dover. HEEE, aiT. 20 April te Finme. THESEUS, arr. 22 April te Kopenhagen. DEUCALION, Middl. Zee n. Amst., pass. 22 April Onessant. AURORA, Middl. Zee n. Amst., p. 22 April Gibraltar. PERSEUS, arr. 22 April te Valencia. MEDEA, arr. 20 April te New-York. EARNEVELD, uitr.. 20 April v. Mollende. NICKERIE, nitr., 24 April te Madeira ver. wacht. KON H0LL LLOYD. ZEELANDIA, uitr., 24 April te Pernam- buco rerwacht. FLANDRLA, vertr. 24 April v. B. Aires n. Amsterdam. HOLLAND—BRITSCH-INDrt! LIJN. KOUDEKERK, 17 Apri: v. Karachi n. Rott. ANDIJK, thr., p. 22 April Gibraltar. VEEXDIJK. thr., 19 April te Madras. SCHIEKERK, thr., p. 21 April Perim. STADSDIJK, uitr., 21 April v. Colombo. RECLAME. Wij kunnm niet genoeg waarschuwen tegen het koopen van uit zoogenaamde Ramtch- partijen, die in een of ander naburig land var legen en oud zijn opge- kocht. Laat V geen enkel pakje met een nummer of letter in de hand stoppen, doch eiscfit voor onzen naam op de bande- rollt. ALVANA DEN HAAG Alléén ver tegenwoordigers voor Nederland. 806i ROTTERDAM—Z.-AMERIKA LIJN. ALPHERAT, uitr., 20 April te Montevideo. ALPHACCA, thr., 21 April v. Las Palmas. DIVERSE STOOMVAAR TB ERICHTEN. WIERINGEN, R'dam n. E. Aires, pass. 19 April Fernando Noronha. BUSSUM, La Goulette n. R'dam, pass. 19 April Gibraltar. FARMSUM, Cuba n. Marseille, 20 April ta Manati. LEERSUM, 19 April v. Bizerta n. IJm. LARENBERG, Parazuela n. R'dam, pass. 19 April Gibraltar. (HARDENBERG, 21 April v. R'dam te Methil. TROMPENBERG, Antw. n. Port Gentil, p. 19 April Monrovia. ALBLASSERDAM, arr. 21 April te Riga1. BERKEL, arr. 22 April te Huil. DORDRECHT, 19 April v. Houston naar Stockholm. EIEERGEN, 20 April v. La Plata te Las Pftlnicis GOUWE, Methil n. Mantylucto, pa«. 19 April Elseneur. J0ESHAVEN, arr. 19 April te Hamburg. L1NGE, San Pola n. Stockholm, pass. 22 April Holtenau. FENDRECHT, arr .19 April te Speaa. FARKHAVEN, Mobile n. Bremen, was 20 April 200 m. W. van Lizard. SCHIE, Dakar n. Bordeaux, pass. 19 April Finis terre. STAD ZALTBOMMEL, arr. 19 April te Sa'.ta Cabello. STAD HAASLEM. arr. 21 April te Almeria. STAD ZAANDAM, arr. 19 April te Bilbao. SLOTLAAN, an. 21 April te San Pedro. WASSENAAR, an. 19 April te Caen. W'AAL, Hoek van Holland n. Wasa, pass. 20 April Holtenau. VECHTDIJK, R'dam n. Oran, pass. 21 Apr, Ouessant. VECHT, an. 21 April te Kopenhagen. ZAAN, Hoek van Holland n. Raumö, pass. 19 April Holtenau. IJSSELDIJK, 18 April v. Oran n. R'dam. IJSSEL, arr. 19 April te Riga. IJSELHAVEN, an. 21 April te Pensacola. CALANDPLEIN, Bahia Blanca n. Londen, 19 April van St. Vincent YILDUM. an. 17 April te Gaboto. RIJSWIJK, an. 21 April te Danzig. SPAR, 21 April v. R'dam te Portland (M). ELLEWOUTSDIJK, 20 April v. Braila te Antwerpen. COLYTTO, 20 April v. San Nicolas te Aulw. JOBSHAVEN, an. 19 April te Cuxbaver.. WESTFLEIN, R'dam n. Narvik, p. 19 April Kop-ervick. HELENA, Braila n. Hull, pass. 18 April Lissabon. FARKHAVEN, Mobile n. Bremen, pass. 21 April Lizard. JONGE ELISABETH, Valencia n. R'dam, pass. 22 April Sagres. JONGE ANTHONY. R'dam n. Barcelona, pass. 21 April Finisterre. RECLAME. 8929 PROFITEER VAN ONZE GROOTE SORTEERING.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1930 | | pagina 13