Leidsch Dagblad | 1930 | 17 april 1930 | pagina 17

kyriazi nel

71sle Jaargang

LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 17 April 1930

Vijfde Blad

No. 21500

BOUWKUNSTIG SCHOON.

KERK- EN SCHOOLNIFJJWS.

w maa tiywan 'f »T m tcnwi n

.3X01

C.X1&I.K AMAIU

Bovenstaande reproductie van een fraaie
teekening door den architect J. H. Jesse
vervaardigd, geeft ons aanleiding, de gevel
architectuur van het woonhuis No. 72 aan
den Ouden Singel, vlak bij de Mare te
bespreken.

De heer Jease geeft den toestand weer,
zooals hij die vond op een oude prent van
1670 en wij hopen van harte, dat er nog
eens aanleiding zal komen, de oude kruis
kozijnen met de geestige luikjes en de
kleine ruitje® boven het half de<r kruis
kozijnen in eere te herstellen.

Intusschen zijn we al zeer dankbaar, dat
de gevel, die in de tweede helft der 19de
eeuw .een paar malen bedreigd werd met
afbraak, bewaard is gebleven.

We herinneren er nogmaals aan, dat
Leiden in 1610 voor de vierde maal werd
uitgelegd. In plaats vaD door den Ouden
6ingel, werd de stad aan de Noordzijde
voortaan begrensd door Maresingel, Rijns-
burgersingel en Moschsingel. In het alge
meen werd dit groote terrein, in de lengte
ten deele doorsneden door de Langegracht,
in beslas genomen door fabrieken en door
de woningen der vaD elders toegestroomde
textielarbeiders. Men ziet er nu nog legio
tuitgeveltjes, soms een heele rist op een
rij. allen vaD hetzelfde type, inderhaast
neergezet voor de Vlaamsche wevers, die
in de toenemende Leidsohe industrie een
bestaan zochten en vonden.

Langs den Ouden Singel en de Nieuwe
Mare verrezen de woningen voor fabrikan
ten, professoren en andere beter gesi
tueerden.

Natuurlijk werd niet alles in een slag
Tolgebouwd maar het ging toen vrij sneL

ïn die dagen was-Hendrik Cornelisz. van
Bilderbeek stads-meester-raetselaar. Hij
kocht in 1612 een stuk gronds vlak over de
oude, bij den uitleg verplaatste Marepoort,
waaTop, in welk jaar is niet precies be
kend het boven afgebeelde woonhuis
verrees. Het is alleen zeker, dat huis en
ferf in 1627 in andere handen overgingen.

Zeer waarschijnlijk is Van Bilderbeek
self de ontwerper en de uitvoerder van het
plan voor zijn woning geweest. En dit ver
moed en wordt gegTond op de zorg, waar
mee het metselwerk is uitgevoerd en op
fenkele detailleeringen.

We herinneren eerst nog eens aan het
architectonisch geraamte. In de grondver
dieping heeft de gevel een hardsteenc.i
voetbekleeding Daarop rust het metsel
werk van de vensteedammen. Dit metsel»
werk vertoont heel fijne voegen, welke met
zorg zijn bewerkt. Geheel het constructief
dragende gedeelte bestaat uit baksteen
met een rijke afwisseling van zandsteen-
banden. Vlak beneden de ramen van eerste
tweede en zolderverdieping zien we zware
geprofileerde condonbanden, welke tevens
dienst doeD als waterlijsten.

Op de teebening van den heer Jesse kun.
oen we zien, hoe mooi de zandsteenbanden
?ver den gevel zijn verdeeld Tusschen de
Reeling der kruiskozijnen en de zand-
steenbanden bestond een geometrische ver
houding, welke een harmonisch aspect
geeft. En als u ziet. hoe thans de ramen
2|]D onderverdeeld, geheel willekeurig en
modern 19de eeuwsch. dan merkt u op dat
de harmonie tusschen gevelverdeeling en
de constructie der ramen geheel is zoek
geraakt. Naar boven toe ontwikkelen zich
zieden gemetselde pilasters met een
bekroond, die hoven de aanzetten dpr
zheevels nitriizen.

De eieenlvke topgevel is hier niet de
afsluiting van het zadeldak. Dit ligt in de
kugte tusschen de zijmuren. We zien hier

X.TC33C A71CH.

op kleinere schaal wat we reeds opmerk
ten bij het Raadhuis en het Rijnlandshuis.
De Hollandsche Renaissance, laatste uit
bloei van de Gothiek in de burgerlijke
bouwkunst, brak de lange strekking van
het dak door het aanbrengen van topgevels
en dakkapellen; ten einde toch het verti
caal accent te behouden. Men zou den top
gevel van dit woonhuis bijna als een groote
dakkapel kunnen beschouwen. En evenals
bij het Raadhuis wordt nog terzijden een
balustrade aangebracht om het gezicht op
het dak te breken en het hoogte-accent te
versterken.

Ik breng verder in herinnering, u
hebt het zelf natuurlijk duizend malen ge
zien hoe de bovenste top bekroond
wordt met een doorbroken fronton, ge
dragen door twee gemetselde pilasters, die
elk een gebeeldhouwde leeuwenkop tot
draagsteen hebben

Tusschen de beide segmenten van het
fronton verheft zich een zware console,
die een gebeeldhouwd ornament draagt als
aesthetische uitviering van den top: een
bewerkte peervorm naar boven uitloopend
in een gedraaide punt. De laatste heeft
aan den tand de9 tijds geen weerstand
kunnen bieden en is thans afgebroken.

Bekijken we thans het ornament van den
geveL

De meester-metselaar van Leiden heeft
in dien tijd iets moois willen maken, waar
uit zijn bedrevenheid sprak. We maakten
reeds opmerkzaam op de fijne voegen. Ten
overvloede zijn de steenen geslepen. Ver
der zijn de doggen, dat zijn de steenen
randen waarin het houten kozijn der ramen
is gevat, fraai geprofileerd. De baksteen
moest daarvoor hetzij afzonderlijk worden
gevormd, hetzij keurig bgwerkt en de zand
steen moest voor de profileering worden
behouwen.

We letten thans even op de strekken
boven de ramen, alle met vijf sluitsteen en.
Die boven de ramen der grondverdieping
rijn laag en vlak, maar symboliseeren ge
drongen kracht doordat zij den nogal broe
den friesbaüd dragen waarover straks.
De sluitblokken springen krachtig naar
voren

De strekken boven de eerste verdieping
hebben den waaiervorm, dien we ook op
merkten bij de Stadswerf, den oudsten
gevel van het Weeshuis en den Oostelijken
vleugel van 't Stadhuis. Ze zijn forscb ge
blokt en hun structuur doet sterk denken
aaD Lieven de Key. Dat is waarschijnlijk
ook de grond, waarop Galland in zijn
„Geschichte der Niederlamdischen Bau-
kunst" de meening vestigde dat de gevel
een ontwerp van Lieven de Key zou zijn.
Ook de structuur van den topgevel met de
balustrade, die de hoekpilastere verbindt
kon hem in die meening versterken, en
misschien ook het ornament van den fries
band.

Het ligt evenwel voor de hand, dat een
zoo sterke persoonlijkheid als Lieven de
Key door begaafde tijdgenooten in ver
schillende constructies en in allerlei orna-
mentale bijzonderheden werd nagevolgd,
zooals men in onzen tijd Berlage of De
Bazel veel Davolgt. En een stads-meester-
metselaar of een stads-meester-steennouvvci
waren in dien tijd heusch wel in staat zelf
een mooi gebouw te ontwerpen, omdat zij
zich gewoonlijk terdege haddeü geschoold
aan de werken van Vredeman de Vries en
de practische bouwkunst van Lieren de
Key.

Het is intusschen de moeite waard, even
op te merken, hoe mooi de forsche sluit-
steenen, vooral de middelste zijn bewerkt.

IJ kunt dan meteen nog waarnemen, hoe
stevig de uiterste sluitsteenen van de
6trekken tegen elkaar rusten.

De strekken boven de twee ramen der
tweede verdieping en die boven het raa-m
der zolderverdieping zijn minder forsoji.
maar de sluitsteenen zijn eveD sierlijk be
werkt. De middelste vertoont telkens een
gebeeldhouwde kop en de uiterste sluit
blokken zijn rolwerkvormig behakt. (Vre
deman de Vries).

En nu is het de moeite waard, even te
letten op het metselwerk tusschen de sluit
steenen der strekken op de verschillende
verdiepingen. Op de teekening van den
heer Jesse is dat alles heel duidelijk aan
gegeven. Boven de ramen van alle verdie
pingen is dat verschillend. Geheel boven is
het accoladevormig; vervolgens meer rond
met een lichte zwenking weer opwaarts,
naar de uiterste sluitsteenen met het rol
werk op de eerste verdieping zou men
het getrapt horizontaal kunnen noornen. Er
is in de structuur der strekken iets, dat.
sterk aan die der Stadstimmerwerf her
innert.

En eindelijk willen we nog herinneren
aan den friesband boven de ramen der
grondverdieping. In de eerste plaats ziet u
juist boven tusschen bezijden de ramen in
fraaie omranking vier gebeeldhouwde kop
pen. die naar het ons toeschijnt het levens
ideaal van den libertiinschen renaissance-
mensch verzinnebeeldenstrijd, liefde,
vruchtbaarheid en levenslust. We zien de
gehelmde Mars, Venus, Ceres en Bacchus
hun koppeD uit den gevel steken.

Boven de deur en de beide ramen zijn
fraaie gevelsteenen in cartouches gevat.
De cartouches zijn weer in dien sierlijken
rolwerktrant van Vredeman de Vries. Do
middelste gevelsteen draagt een kenmer
kend metselaars-attribuut, een z.g. dub
bele bik, waarmee oude steen van kalk
wordt bevrijd of de 6tecn naar een veT-
eischten vorm wordt afgebikt, of zooals
men toen zeide: een houha-mer.

Boven dezen houhamer is een verguld
kroontje. Over de beide flankeeren de ge
velsteenen zijn de woorden verdeeld

Dit is in den vergulden
Ghekroonden Hou Ha-mer.

Natuurlijk herinneren we ons ook nog
even de mooie gesmeedijzeren muurankers.

En ten slotte dient nog te worden opge
merkt, dat het portiek met de twee deu
ren van lateren datum is en dat op de
teekening van architect Jesse de oorspron
kelijke toestand is aangegeven.

PREDIKBEURTEN.

VOOR VRIJDAG 18 APRIL.

LEIDEN.

Doopsgez. Gem.: Nam. 7 uur (H.A.), ds.
Bon ga.

Eglise Wallonne: sept heures au soir
(Sainte Cène), M. Bresson.

Evang. Luth. Gom.: Nam. 7 uur (H.A.1,
ds. Makkink.

Rem- Geref. Gem,Nam. 7 uur, ds.
Tjaltuna.

Ver. van Vrjjz. Hen*. (Volkshuis): Nam.
7 uur (H.A.), dr. Boersema.

AARLANDERVEEN.

Ned.-Herv. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Van
Beusekom.

Geref. Kerk: Nam. 7 uur, da Moolhuizen.

ALPHEN AAN DEN RUN.

Ned.-Herv. Kerk (Julianastraat)Nam.
7 uur, ds. Brouwer.

Ned.-Herv. Kerk (Oudshoornscheweg)
Voorm. 10 en nam. 7 uur, dr. Cannegieter.

Evangelisatie (Hooftstraat)Nam. kwart
over 7, ds Leen mans vao Delft.

Geref. Kerk (Hooftstraat): Nam. half-
acht, ds Van Andel.

Geref. Kerk (Raadhuisstraat): Nam.
halfacht, de heer Kamper.

Chr. Geref. Kerk (v. Rcedestraat)Nam.
7 uur, da Zwier.

BOSKOOP.

EvangelisatieNam. 7 uur, de heer Bar-
neveld van Delft.

Salvatori: Nam. 7 uur, de heer De Jonge.

Ned. Herv. Kerk: Nam. 7 uur (Bed. H.A..)
ds. Glas.

Chr. GereL Kerk: Nam. 7 uur, leendienst.

pi 7*r??W0UDE

Ned. Herv. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Kiehl.
i Gerei Kerk: Nam. 7 uur, ds. den
Hartogh.

HTT.lfoom

Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur (Bed'.
H.A.) en nam. 5 uur (Dankz. H.A.), ds.
Mulder.

DE KAAG.

Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien (Bed.
H.A.), ds. Touw.

KATWIJK AAN DEN RUN.

Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien en
nam. 6 uur, ds. Bruyn.

Gerei Kerk: Nam. 7 uur, ds. Metering!.

KOUDEKERK.

Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien (Bed.
HA.) en nam. halfzeven, ds. Odé.

Gerei Kerk: Nam. 7 uur, ds. Haspera.

LISSE.

Ned.-Herv. Kerk. Voorm. 10 en nam. 5
uur (Bed. H. A.j, ds VaD Dijk.

Geref. KerkNam. 7 uur, dr. Ruys.

Chr. Geref. KeTk: Nam. 7 uur, ds. Van
der Molen.

Geref. Gem.Nam. 7 uur, ds. Minder-
man.

LEIDERDORP.

Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 uur (Voorb.
H. A.) en nam. halfzeven (Bed. H. A.),
ds. Mondt.

Geref. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Dijk.

NOORDWIJKERHOUT

Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 uur (Bed
H. A.) en nam. 5 uur (Dankz.), ds. Hof
stede.

NOORDW1JK-BINNEN.

Ned. Hen'. Kerk: Voorm. 10 uur en
nam. halfzeven (Bed. H.A.), d.<. v. Haatten.

OEGSTT.EEST,

Ned. Herv .Kerk (Groene Kerkje): V-mi.
10 nnr, ds. Hennemann.

Irene: Nam. 7 uur (Bed. H.A.), de. Jan
sen Schoonhoven.

OUDE- EN NIEUWE-WETERING.

Ned. Herv. Kerk: Nam. halfacht (Bed.
R.A.), ds. Broeyer.

RIJNSBURG.

I Chr. Geref. Kerk: Nam. 7 uur. "3a. Jan
sen van Den Haag.

SASSENBEIM

Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur en n,m.
5 uur (Bed. H.A.), ds. Kxijkamp.

Geref. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Kuiper.
Ned. Prot Bond: Voorm. half elf. <t>. G.
Westmrjze van Drachten.

Chr. Geref. Kerk: Nam. 7 nor, ds. G. W.
Alberts van Rotterdam.

TER AAR.

Rem. Geref. Gera.Nam. 7 uur, ds. Groe-
neveld.

VOORSCHOTEN.

Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam. 7
uur, ds. Fortgens.

Geref. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Hout-
I zagers.

VALKENBURG.

Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur (Voorb.
H.A.) en nam. 7 uur (Bed. H.A.), ds. Her-
ma aides.

VEURLEIDSCHENDAM.

Ned.-Herv. Kerk: Nam. halfacht, ds. O.

ëouma, va'n Den Haag.

WARMOND.

Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam.
7 uur (Bed. H. A dB. De Bel.

WOUBRUGGE.

Ned.-Herv. Kerk: Naan. 7 uur (Bed. H.
A.), ds. Lijaen.

Geref. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Nauta.

WADDINXVEEN.

Ned. Herv. Kerk: Nam. 7 uur, as. de
Lozze.

Geref. Kerk: Nam. halfacht, ds. Smidt.
Chr. Afg. Gem.: Nam. 7 uur, ds.Grisnigt.

ZWAMMERDAM.

Ned.-Herv. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Van
Woerden.

Geref. Kerk: Nam. 7 uur, da Zwaan.
Rem. Geref. Gem.Nam. 7 uur (Bed.
H. A.), mej. ds. Günther.

RECLAME.

8319

Achter: D. Hanno (L. Boys), P. v. Hoven
(L M. C.)

Midden: S. Kruit (LF.C.), W. de Jong
(Alphia), C. J. v. d. Wilk (D. W. S.).

Voor: H. v. Tol (L. Boys), H. Starre
(D. W.S.)., F. Koppers CL. M.C.), G. van
der Plas (Quick Boys), P. Azier (L Boys).

Reserve s: H. Schouten, P. Pikaar, va'n der
Born en B. v. Duyvenbode.

DE WERELDKAMPIOEN
SCHAPPEN.

NED. HERV. KERK.

Beroepen: Te Haulerwijk (toez.) ds.
G. Jansma, hulpprediker te ükkenbroec
Te Genemuiden dB W. Rijnsburger te
Polsbroek. Te NederhorstDen Berg
(toez.) ds. 41. E. v. d. Veen, te Langweer.
Te Maarsaen B. N. B. Bouthoorn, te
Putten.

Aangenomen: Naar Gaa-sthuizen,
J. K. Lofvers, cand :te Wieringen.

Bedankt: Voor Haamstede, E. v.
Ach, te Arnemuiden Voor Midlum, J. K.
Lofvers, cand te Wieringen. Voor Vrees
wijk (Rotterdam», dr. G. P. t. Itterzon,
te Alblasserdam.

GEREF GEMEENTE.

Beroepen: Te VGravenhage, A. de
Bloois, te Dirksland.

REM. GEREF GEMEENTE.

Beroepen: Te Makkum, W. R. M.
Noordhoff, te Locbem

Komen er toch Eniopeesche ploegen?

Gistermiddag vergaderde te Brussel liet
dagelijksoh ijestuur der F. I. F. A. Aanwezig
waren de heeren Rimet, voorzitter; Hirsch-
man, secretaris; M. Buero, gezant van Uru
guay voor België en Nederland tevens vice-
president der F. I. F. A. en M Seeldraayers,
president van den Kon. Belgisehen Voet
balbond.

Uit de besprekingen bleek dat de Uruguny-
sche Voetbalbond de voorbereidingen voor
de wereldkampioenschappen voortzet en dat
er van 'n Europeesch voorlournooi .waarvan
de winnaar naar Uruguay zou gaan, abso
luut geen sprake is.

Gezien den stand der onderhandelingen is
de mogelijkheid niet uitgesloten, dat alsnog
twee of drie Europeesche landen elftallen
naar Montevideo zullen zenden.

Daardoor zou in Uruguay ongetwijfeld de
ongunstige indruk, welken een algeheel weg
blijven van de Europeesche naties heeft ver
wekt. worden weggenomen. Besloten werd
nog alle pogingen te steunen om moeilijk
heden, welke voor enkele landen een belet
sel zouden zijn om deel te nemen, uit den.
weg te ruimen.

Ten slotte werd hulde gebracht aan den
geest van doorzettingsvermogen en de loya
liteit van den Uruguayschen Voetbal Bond
met betrekking tot de moeilijkheden in ver
band met de organisatie van de Eerste Voet
balwereldkampioenschappen.

ZATERDAGMIDDAG-COMP.
L.V.B.

Het programma voor Zaterdag luidt:
S.V.C. INorvicus I, 3 1/2 uur; Q Boys f
S.L.F. I, 3 1/2 uur; A.R.C. Ill—A RC H.
3 1/2 uur; S.L.F. HF. Pacta H. 3 1/2 uur.

KORFBAL.

VRIEJNDSCH APPELIJ KE
WEDSTRIJD.

Morgenmiddag spelen de Vitesse-juniores
alhier op het terrein aan den Zoeterwoud-
schen Singel tegen Gymnasiasten IV.

ROEIEN.

GUNTHER.

Naar het Rotterdamsche Nieuwsblad ver
neemt heeft de bekende Amstelsciffeur Gun-
ther die 't vorig jaar te Henley de Diamond
sculls won besloten deze overwinning als
het slot van zijn roeiersloopbaan te be
schouwen en niet meer in tfedstrijden uit
te komen.

VOETBAL.

BESTUURSVERGADERING
L. V. B.

In de bestuursvergadering van den Leid-
schen Voetbalbond, waarin twee spelers ter
verantwoording waren opgeroepen wegens
het onbehoorlijk optreden tijdens een wed
strijd. werd, na gehoord te zijn, een L. F C.-
speler tot en met 4 Mei aa voor het spelen
van wedstrijden geschorst en een Alphen-
speler voorwaardelijk voor zes wedstrijden
met een proeftijd tot I Januari 1931.

Verder werd besloten het L. V B -elftal op
3 Mei a.s. een oefenwedstrijd te doen spelen
tegen een vertegenwoordigend elftal van de
Za.terdagmiddagcompetitie. Deze wedstrijd
zal gespeeld worden op het S. L. F.-terrein
aan het nieuwe Kanaal te halfvijf nam.

Getracht zal worden hel Leidsch N. V. B.-
elftal op 11 of 18 Mei a.s. den wedstrijd om
den Lugdunumbeker te doen spelen, waar
voor als tegenpartij zullen worden uitgenoo-
digd: E D. 0., A D. O. of R. C. H.

Verder zullen pogingen in het werk wor
den gesteld om begin Mei een wedstrijd te
organiseeren tusschen een Leidsch Zaterdag
middagcompetitie elftal en een vertegen
woordigend elftal van de Haarlemsche Za
terdagmiddagcompetitie.

HET L.V.B.-ELFTAL GEKOZEN.

De L. V B.-elftalcommissie heeft voor de
komendp Bondenwedstrijden om den vier
bondenbeker, welke dit jaar te Amsterdam
worden gehouden op 11 en 18 Mei a.s., hel
L. V. B -elftal als volgt samengesteld: Van
links naar rechts:

DoelGriffioen (S. L. F.)

WIELRENNEN.

„SWIFT".

Zondag zal er een behendigheidswedslrijd
gereden worden over een afstand van 109 II.

Hieraan kan deelgenomen worden door
renners en toeristen Het inleggeld voor
leden is f 0 25. voor niet-leden f 0.50

Voor dezen wedstrijd zijn eieren als prij
zen uitgelooft en wel voor de afdeeling ren
ners al» te pr. 30 stuks 2e pr 25. 3e pr 20.
■fe pr. 15. Se pr. 10. 6e pr. 5 stuks Onk is
ditzelfde aantal prijzen voor de toeristen
beschikbaar gesteld.

De samenkomst is 9 30 uur aan het club
lokaal van den heer J. v. Meizen. N Bees
tenmarkt. waar de gelegenheid zal zijn tot
inschrijving

Zij, die Maandag 2en Paasohdag mode-
gaan naaT den Bosch tot bijwoning der wie
lerwedstrijden op de gemeentelijke wieler
baan moeten zorgdragen 8.10 aan het
station te zijn, daar de rit per auto niet
doorgaat.

BILJARTEN.

EEN MATCH DROST—SOLIëN.

Morgenavond staat den biljartliefhebbers
in de „Harmonie*' eeD aardige attractie
te wachten in den vorm van een wedstrijd
tusschen de bekende professionals Drost
en Soliën De partij ga-at om 600 caram
bole® cadre.

Na afloop zullen beide Cracks kunst- en
fantasiestooten demonstreeren.