'te Jaargang VRIJDAG 7 MAART 1930 No. 21465 STADSNIEUWS. OP DEN DAG VAN HEDEN... Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: 30 Cts per rejel toot advertcntiêD uit l^eideo en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd lijn Voor alle anders advertentiën 35 Cts per rege, Kleine Advertenliên uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts bij een maximum aantal wuorden van 30 Incasso volgens postrechl Voor eventueele opzending van brieven 10 Cis porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden 2 35. per week Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week Franco per post f 2 35 portokosten. ƒ018 ..018 nammer beslaat uit VIER Bladen EERSTE BLAD. KERKELIJK LEVEN EN REVEN IN NOORD-AMERIKA Lezing van dr. Henry Beets. de Zendingsschool te Oegstgeest heeft sravond dr. Henry Beets, zendingsdirec- van eeft der gereformeerde kerken in de eenigde Staten, die op een reis door de •ld op het oogenblik ons land bezoekt, lezing gehouden over kerkelijk leven itreven in Noord-Amerika. et volgende is er aan ontleend: de Vereenigde Staten vindt' men een verscheidenheid van allerlei kerkelijke pen; er zijn er niet minder dan twee- tderd. Toch bestaat er een betrekkelijke leid, daar honderdvijfenzeventig dezer pen slechts ongeveer vier procent uit en van het totaal aantal belijders, ter- verreweg het grootste deel behoort tot bekende kerken, zooals de Methodisten Babtisten. met ongeveer n°gen millioen leden elk. Roomseh-Kalholieke keTk geeft acht- millioen leden op. bestaan in de Vereenigde Staten drie pen, die historisch verwant zijn aan de en in ons land; namelijk de German rmed, de Dutch Reformed en de Chris- Reformed. nder die verschillende groepen bestaat wat samenwerking. Elk jaar komen taten van ongeveer vijftig Protestant- kerken samen om gemeenschappelijke ngen te bespreken ten opzichte van de en- en buitenlandsche zending. De be- dezer vergaderingen zijn wel 19 zuiver adviseerend. zonder de betrok- ïerken te binden, maar toch komt er op wijze he-el wat tot stand, waarmede wat groepen hun voordeel mee doen. het openbare leven heeft de godsdienst stempel gedrukt, reeds eeuwen geleden nog steeds is deze invloed merkbaar. politieke conventie, elke zitting van nationaal congres, wordt met gebed ge en verreweg de meeste leden van het es zijn belijdende leden van verschil- kerken Onder de presidenten Wilson Coolidge waren er heel wat ministers, mderling waren van plaatselijke kerken ook onder president Hoover is dit het Ook op de openbare scholen vindt nog zeer veel van dezen invloed terug. dit er in de laatste jaren niet beter rordt Onder invloed der evolulie-hypo- is er een groote afbuiging in liberale fflg gekomen Daardoor zijn enkele groe- ertoe over moeten gaan om eigen chris- scholen op te richten, zonder eenige :ings9ubsidie. actie voor de zending is nog steeds Mig. vooral van de zijde der meer odoxe kerken. Zij onderhouden niet der dan achttienduizend buitenlandsche iflingen. hoogheemraadschap rijnland. de gisteren alhier gehouden Vereenigde- riering van het Hoogheemraadschap Rijnland werden de kiezerslijsten vast- eld voor de vijf districten waarin dit erkiezingen worden gehouden, iloten werd om goedkeuring te hec.i- aan de regeling van de provincie- Zuid- nd, krachtens welke de kosten van he: de provincie ten behoeve van Rijnland n van een afwateringskanaal naast het aven verbindingskanaal tusschen IJse! ouwe en van een keersluis tegen den worden gefixeerd op een bedrag van 000. ens werd goedgekeurd, dat het Dage- h Bestuur het uit de Ziektewet voort and risico heeft overgedragen aan Je neene Bedrijfsvereniging voor zicken- erzekering (werkende onder ..Centraal er") volgens het zuiver omslagstelsel «uï !e?n premieverhaal op de werknemers t toegpast. n slotte werd besloten, het aanta! duin eners bij wijze van proef van vier terug engen op drie. leger des heils. t men ons mededeelt zal morgen J le 8 uur de nieuwe zaal van 't Leger "eils. ..Stichting-William Booth" aan tooigracht 30 plechtig worden geopend Commandant Bouwe Vlas. Leider van (£r des Heils in Nederland. [^nieuwe vergaderzaal is een aanmer- n verbetering voor hei ^verk van het :r des Heils in Leiden, j v?rband met deze opening worden er 'MCp bijeenkomsten gehouden waar- Je advertentie in dit Blad U nader ^Migen geeft DE ELECTRICITEITS- TENTOONSTELLING. Voordracht van den heer L. Jan se over „De beteekenis der electriciteit in de industrie". De reeks voordrachten iD verband met de Electriciteitstentoonstellmg is gister avond besloten met een lezing in hotel ,,Den Burcht", van den heer L. Janse, directeur van het verkoopkantoor Heemaf te Rotterdam over het onderwerp ,,De be teekenis der electriciteit in de industrie" Vele installateurs en electro-technici uit Leiden en omgeving waren opgekomen om deze voordracht bij te wonen en de fil-m- vertooning te zien, die een overzicht van de Heemaf-fabrieken zou geven. Allereerst bracht spreker dank aan het bestuur, hetwelk deze tentoonstelling lieeit georganiseerd omdat dit bestuur op zeer onbekrompen wijze, de Heemaf, gevestigd te Hengelo en Dortmund en met eigen kan toren te Rotterdam, Amsterdam en Eind hoven als deel der Nederlandsche in dustrie, in de gelegenheid heeft gesteld, een overzicht van haar fabrikaten en van haar nieuwe producten te geven. De tijden zijn voorbij, dat ons land uit sluitend op landbouw en zeevaartgebied wat te beteekenen had en dat men voor industrieele producten zich tot het buiten land had te richten. De groote beteeken.* van de Nederlandsche industrie als bron van welvaart voor ons land lichtte spreker met verschillende frappante cijfers toe. Komende tot het onderwerp voor dezen avond, behandelde de heer Janse allereerst in het kort de toepassing der electriciteit als bron van licht en daarna meer uitvoe riger als bron van kracht. Als bron van kracht bewijst de electri citeit groote diensten. De electromotor heeft successievelijk de stoommachine en den Zuiggasmotor verdrongen, dank zij de daaraan verbonden voordeelen, waarover spr. nader uitwijdde. Er zijn verschillende soorten van mot >- ren, gelijkstroom-, wisselstroom- en draai stroommotoren, doch daar de draaistroom- motoren het meest worden toegepast, wer den deze motoren in het bijzonder behan deld. Onder de draaistroommotoren onder scheidde men tot een tiental jaren geleden twee soorten de motor met kortsluitankcr en met sleepringanker. De motoren met kortsluitanker hebben het voordeel, dat ze eenvouding van con structie zijn. doch het nadeel, dat hun aanloopkoppel klem en de stroomstoot bi] het inbedr jfstellen groot is. De sleepringmotoi heeft gunstiger tech nische eigenschappen, doch het naaeel, dat zijn bouw en het inbedrijfstellen zeer ge compliceerd is en daardoor een bron van veel slijtage en storing kan zijn. Door een der Ingenieurs van Heemat is de belangrijke uitvinding van den SXA- motorf speciaal kortshritankermotor) ge daan, waarvan de patent-en in handen van Heemaf zijn Het groote voordeel van den SKA mo tor is, dat hij in zich vereenigt de een voudigheid van eer kortsluitm'otor en de gunstige technische eigenschappen van een sleepringmotor Na nog de verdere bijzondere voordeelen van den SKA motor te hebben uiteenge zet behandelde spT. dv verschillende aan- zet-apparnten. n.!. sterdriehoekschakelaars en OSD controllers en verder het kasten- •matenaal als b.v. kracht verdeelkasten, schakelkasten enz. Van alle fabrikaten wa ren exemplaren in de zaal aanwezig, zoo- dat deze aan de belangste'lenden konden ■worden getoond Aan het einde van de vooi dracht werden met behulp van lantaarnplaatjes nog ver schillende bewerkingen van de motoren en apparaten in beeld gebracht. Tenslotte werd er de aandacht op geves tigd. dat de Heemaf alle fabrikaten voor complete krachtinstallaties vervaardigt, zaodat de grootste zekerheid van volle dige garantie kan worden gegeven. Daarna draaide de film van de Heemaf fabrieken, welke een volledie en interessant beeld gaf van de Heemaf als Nederlandsche Electrotechnische-Tndustrie en van de toe passing van haar producten in binnen- en buitenland. De tentoonstelling is gisteren bezocht door 2'70 personen zeod3t het totaal aan tal betalende oezoeker? thans gestegen is tot 15532 Aan den loOOOsten bezoeker werd door de Siemens Schukert Werke een elek trische koffiekan aangeboden. De onderwijstentoonstelling werd heden bezocht door 116 leerlingen uit Leiden. 28 uit Zevenhuizen 281 uit Noordwijk. 115 üii Zoeterwoude en 52 uit Leimuiden en voorts door 96 leerüogpn van de Chr Kweekschool. 14-0 van de Vakschool aan hel Raoenhurg m 65 van de R. K. Vakschool in het Noordeinde DE BEGROOTING VAN ONDERWIJS. In zijn memorie van onderwijs zegt de minister van onderwijs o.m.: De Rijkscommissie voor de Monumenten zorg is na nauwgezette bestudeering tot de conclusie gekomen, dat het mogelijk 19 ter plaatse van het oude raadhuis te Leiden een nieuw te bouwen met behoud van den te restaureeren ouden voorgevel. De minis ter heeft geen reden om te onderstellen, dat ook van de zijde van hét gemeentebestuur niet met den meesten ernst wordt gestreefd naar een zoodanige oplossing, die in bree- den kring voldoening zal geven. Hij zal niet nalaten in die richting werkzaam te blijven. Dat het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden zeer onvoldoende zou zijn gehuis vest, moet de minister ontkennen. De huis vesting van de elhnographische collecties is echter niet bevredigend. Hel ligt evenwel in de bedoeling om. wanneer het oude academisch ziekenhuis geheel buiten ge bruik zal zijn gesteld, dit tot ethnogra- phisch museum te doen verbouwen en in richten. Van het Vroeger wei geopperd denkbeeld om dit museum naar een grooter centrum over te brengen, is afgezien. DE RESTAURATIE DER MAREKERK. Van officieele zijde vernemen wij thans, dat de restauratie van de Marekerk binnen enkele weken gereed is. De inwijdingsavond zal plaats hebben op Woensdag 26 Maart a.9., des avonds te 8 uur. De avond staat onder leiding van den voorzitter van den kerkeraad, dr. Boissevain. Ds. Hartwigsen de oudste der predikan ten, zal de samenkomst openen door het udspreken van een welkomstwoord. Voorts zullen eenige leden van de Ge meente-Commissie mededeehngen doen, terwijl dr. Boissevain het slotwoord hoopt te spreken De heer Boom, organist der kerk, zal het gerestaureerde orgel bespelen. Deze avond zal toegpnkelijk gesteld wor den voor genoodigden, kerkelijke colleges, comniissies en comité's en voor zoover er plaatsen beschikbaar zijn aan die leden, die op een of andere wijzp blijk gegeven heb ben belang te stellen in het werk der restauratie, doch allen slechts op vertoon van een toegangskaart. Deze kaarlen zullen bijtijds worden toe gezonden. Voor belangstellenden zal de kerk te be zichtigen zijn: Donderdag 27 Maart en Vrijdag 28 Maart, telkens des avonds van 89.30 uur. De eerste godsdienstoefening zal gehou den worden op Zondagavond 30 Maart, des avonds te 6 uur. waarin ds. Hartwigsen hoopt voor te gaan. is het 75 jaar geleden, dat de bekende Duitsche volkenkundige Karl von den Stei- nen te Mülheim aan de Roer geboren wera. Kari von den Steinen studeerde in de medicijnen en legde zich speciaal toe op de leer der zielsziekten. Hij deed daarvoor van 1879 tot 1881 een studiereis om de wereld, waarbij hij de krankzinnigheid in de be schaafde landen bestudeerde, terwijl hii te gelijkertijd op verschillende eilanden in den Grooten Oceaan ethnologische onderzoeKu» gen deed Hpt bekendst zijn z'n reizen naar het Xingugebied (Cenfraal-Brazilië), waar nog uiterst primitieve Indianenstammen wo nen. de Bakaïri Met vele moeilijkheden voer hij daarbij den Xingu af vanaf den bovenloop tot aan de samenvloeiing met de Amazone Hij ondernam deze reizen in 1884 en 1887. beide malen van Buenos Airec de Parana en daarna de Paraguay opvarend. Na zijn terugkeer vestigde Karl von den Steinen zich als privaat-docent, later als hoogleeraar in de volkenkunde te ÏWüjn. Verder reisde hij naar de Marque=aseilnn- den om deze te onderzoeken en heeft hij ge werkt als voorzitter van de Vereeniging voor Aardrijkskunde te Berlijn en als direc teur van het Museum voor Volkenkunde aldaar Zijn hoofdwerk is- „Unter den Naturvol- kern Zentral-Brasiliens" Van zijn verdere werken noemen wij: ..Durch Zentralbrasi- lien-Expedition zur Erforschung des Sohin- gu". ..Zweite Schingu exnedition 1887 1888 Die Bakaïrisprache". Ook gaf hij een „Diocionario Sipobo" uit. een afschrift van het handschrift van een Franciscaner mon nik met bijdragen tof de kennis van de Pa- nostammen aan den Ucavali. GODSDIENST EN TECHNIEK. BINNENLAND. Debatten in de Tweede Kamer over do WinkelsInitiEB. (Uit het Parlement, 4e BI.) De zeevisscherij in Jannari (Binnenland, 4e Blad). De schilderijendief te Brussel aange houden. (Binnenland, 4e Blad). Discontoverlaging in Nederland, Zweden, Denemarken en vermoedelijk in Duitsch- land. (Financiën. Ie Blad). Van Kempen en Bnschenhanen winnen den Zesdaecschen wielerwedstrijd te Berlijn. (Sport, 3e Blad). Het programma voor de herdenkinq van het honderdjarig bestaan der Leidsche studentenveieeniging „Arena Studiosorum" (Sport, 3e Blad). Op Burenbezoek bij Boskoop. Een en ander over de annexatieplannen dexez ge meente. (3e Blad). De bankier Kloppenburg is heden weer op vrije voeten gesteld. (Laatste Berichten, lste Blad). FEESTAVOND op „ENDEGEEST Gisteravond gaf het Zusterzangkoor „Onder Ons" een uitvoering voor de pa tiënten van Endegeest in een van de pavil joens der vrouwenafdeeling. Onder leiding van den dirigent, den heer Vink, werden eerst een zestal liederen ten gehoore ge bracht met pianobegeleiding Vooral indien men den korten repetitietijd sedert de groote Kerstuitvoering in aanmerking neemt, kun nen dirigent en koorleden tevreden zijn ov-^r het behaalde succes, langdurige toejuichin gen na ieder nummer toonden hoezeer het gehoorde in den smaak viel. Vervolgens werd door een vijftal zusters een voordracht met zang- .Rij de waarzeg- sier" opgevoerd, die evenals het na de pauze vertoonde kluchtspel ..De geleende kcekepan' de aanwezigen onbedaarlijk deed lachen Ten slotte werd nog een groot tableau, ge titeld ..De tijd" vertoond, dat met veel smaax geëncèneerd. eveneens een luid ap plaus verwierf Hef was een zeer geslaagde avond; diri gent en koorleden, alsmede de hoofdver pleegsters zr VVolmerstett en zr van Meel, kunnen met tevredenheid op dezen avond terugzien HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Nieuwe inschrijving- J. J. Pijnnaken. Schoolstraat 4. Melk, boter. kaas. eieren (winkel) Eigenaar: J. J. Pijnnaken. Voor schoten Wijzigingen M G. Emeis D.Jzn. School straat 4. Voorschoten. Melkhandel, boter en kaas. Uittredend eigenaar: M. G Emei9 Dz. Jzn Voorschoten, dd. 24 Febr 1930. Wijzi ging handelsnaam thans: J. J. Pijnnaken. Wijziging Bataafsche Impört Maat schappij (filiaal). Hooge Morschweg 116a. Leiden. Hoofdzetel Carei v. Bvlandtlaan 16 's-Gravenhage Verkoopkantoor van Kon. Shell producten. Overleden chef: J F. H. de Vignon Vandievelde, Oegstgeest. Nieuwe chef: H. J. M. A. F. van der Eerden. Oegst- geest. Voordracht van prof. dr. Paul Tillich. Op uitnoodiging van de afdeeling Leiden der N C. S. V en V. S. C. B. en van de theologische faculteit van Leidsche stu denten heeft gisteravond in het Academie gebouw prof. dr. Paul Tillich ui Frankfurt een voordracht gehouden over ..Religion und Techniek" fn het algemeen aldus de spr. stelt men de vraag, hoe de techniek op den mensch inwerkt en wat daarvan de gevol gen zijn voor den godsdienst. Maar dit zijn slechts afgelpide vragen. De grondvraag is: wat is het wezen der techniek, en wat het karakter, wanneer de techniek eenmaal be staat? Wat beteckent het voor het wezen van den mensch. dat or techniek i9. wat open- j baart de techniek ons voor het karakter des mcnschen in den diepsten zin? Bij deze vragen moet tweeërlei verhou ding tot de werkelijkheid onderscheiden worden, lo. of men door de werkelijkheid gevangen is. Zooals een dier. dat zijn dorst leseht. door deze handeling gevangen is, zoo kan ook de mensch door zijn eigen han delingen gevangen zijn. zich er niet meer van bewust, daar hij er den zin niet meer van verstaat 2o. De spanning bij een dier richt zich op den toestand, waarin het zich bevindt. Maar de mensch behoeft niet gebonden te zijn aan de gegeven wereld, maar kan daar bovenuit gaan. zich er van losmaken. Want de techniek is het ontwerpen van een nieuwe wereld die uitgaat boven dc wereld waarin wij staan. In het water van hel nu drooggemalen Hnllandsche polderland leefden vroeger die ren. die tevreden waren met den bestaan- den toestand Maar de mensch was er niet mede tevreden, schiep het andere, hef nieuwe Het dier is gebonden aan de werkelijkheid, maar de mensch bezit boven dien nog de mogelijkheid Door de techniek wordt een nieuwe wereld ontworpen, maar met een relatieve beperking achter alles staat het doel middelen uit te vinden die tot nut zullen strekken. Zoo verheft het een voudigste technische werktuig den mensch boven het animale beslaan Elke handeling leidt weer tot een andere handeling, einde loos door. met een bepaald praktisch-nuttig doel Maar al dit ontwerpen en handden op zich zelf kan niet het laatste zijn Het moet ingebouwd zijn in iets anders Het doel op zich zelf heeft nog geen zin. Aan het technische experimenteert de mensch steeds zijn verheven zijn boven de natuur Bij de primitieve volken was hun magische techniek inbreuk op hot taboe Maar ook de moderne techniek onttroont het demonische voor den mensch Zij be vrijdt van angst, die de primitieven voor ieder ding hadden Denfero-Jesaja typeert dit door te zeggen dat men van één stuk hout een afgod maakt waarvoor men knielt, terwijl van de andere helft ervan een vuur gestookt wordt, waar men zich bij warmt. De techniek ontwijdt wat ze in dienst neemt, zie slechts het verzet bij natuurvol- BUITENLAND. Heden werd de president van Tsjecho- Slowakije Masaryk 80 jaar. (Buiten! Ie BI.)1 Het Younpplan in den Dnitschen Rijks dag. (Buiten! Ie Blad). De „Roode Donderdag" der communisten hot» vele botsingen een mislukking. (Buiten- land en Te! Ie Blad). Vermindering der Engelsche marine- I begrooting. (Buiten! Ie Blad). De overstrooming in Frankrijk. (Buiten! Ie Blad). j Ernstige mijnramp in België. (Te! Ie B!) j Dr. Schacht gaat heen als president der Dnitsche Rijksbank. (Te! Ie Blad). j Groote Petrolenmbrand in Amerika. Te!. Ie Blad.) ken, wanneer spoorwegen door hun gebied gebracht worden. Maar tevens voorkomt en verdrijft ze vele rampen. Ook verandert ze vele toestanden allerlei functies worden door haar gemechaniseerd. Vergelijk do Egyptische pyramiden-bouw. waarbij massa's slaven om het leven kwamen, en nu worden de grootste bouwwerken uit gevoerd zonder veel levensgevaar. Door do techniek wordt de mensch vrij voor andere functies. Maar dit alles heeft voor dc ziel het ge volg. dat ze langzamerhand ophoudt te be staan. In plaats van de ziel komt de heer- schende persoonlijkheid. Door mechanisee ring komen dingen en niet meer leven. Hierop is de houding en het antwoord dor romantiek: Weg met de techniek, maar daaruit blijkt dat zij niet weet wat tech niek is Een ander antwoord is: dóór mechani- sceren en vandaar uit de werkelijkheid be- heerschen. maar dit bewijst niet te weten wat mechanisatie inhoudt. Wat de verhouding tot de gemeenschap betreft, haar kan de techniek dienen. In China. Voor-Indië en elders komen groote hongersnooden. epidemieën enz voor door het ontbreken der techniek. De techniek be vrijdt de mensch'heïd van rampen en ge varen. Maar het gevaar is: zij maakt den mensch. tot een rad aan de machine De mensch ver liest de mogelijkheid van het ontwerpen. Doordat de techniek ingebouwd is in het kapitalistische systeem, worden vele moge lijkheden belemmerd. De techniek maakt mogelijk dat binnen korten tijd koren in Europa is voor hongerlijdende massa's rnen- schen, maar andere oorzaken verhinderen dit. De techniek bevrijdt ook De mensch heeft er de mogelijkheid door alles te veranderen, hij kan het nieuwe maken Amerikaansrh is de technische wereld op één lijn te stel len met de komst van het Koninkrijk Gods! Maar behalve scheppende, heeft de techniek tpgelijk ook demonische qualiteiten. Dei machine is de demon, zij drijft massa's menschen aan den rand van zinloosheid. Wij kamppn er tegen en kunnen er niets tegen doen Deze demonische machten zijn over ons gekomen en ons te sterk geworden, nadat wij ze zelf'geschapen hadden Met de techniek kunnen wij een nieuwe wereld ontwerpen maar onderworpen aan het demonische Hiervan is slechts verlossmg mogelijk door hetgeen weer is de techniek.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1930 | | pagina 1