'|ste Jaargang
DONDERDAG 6 MAART 1930
No. 21464
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis per regel root advertentiên uit Leiden en plaatsen waar
apnlschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
aiverlentiën 35 Cts per regei Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts bij een
maximum aanta. woorden van 30
Incasso volgens postrechl Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2 35. per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn. per week
Franco per post f 2 35 portokosten.
ƒ018
„0.18
;t nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
dubbel jubileum bij de
politie.
2-jarige dienstvervnlling van de heeren
b. van dez Veen en M. bakker.
Gisteren was het 25 jaar geleden, dat de
jrcheur B. van der Veen en de agent
klasse M. bakker hun intrede bij de
sche politie deden.
Zooals te doen gebruikelijk is dit feit
de beide jubilarissen niet onopgemerkt
rbijgegaan. IN adat hun in de morgen
en aoor den burgemeester de gebruike-
ile gratificatie was overhandigd, had
ïiermiddag m de theoriezaal van het po
lbureau aan de Zonneveldstraat de hul-
png door de superieuren en collega's
als.
.Nadat de muziek onder leiding van den
Bolderdijk een opwekkenue marsch
i laten hooren, werd allereerst de heer
van der Veen met zijn lamilie binnenge-
s en vervolgens namens het geheele corps
rfesproken door den rechercheur J. van
Heijden, die de toestanden bij de politie
jaar geleden vergeleek bij die van thans,
aanvankelijk bij den straatdienst en bij
corps wielrijders te zijn geweest, ging
in 1917 over naar de aldeeling bijzondere
len en het is vooral in deze positie, dat
hem heeft leeren kennen als een voor
blijk politieman en een goed kameraad,
eindigde tnet de hoop uit te spreken,
het van der Veen gegeven moge zijnde
aige jaren, die hem nog van zijn pen-
^eenng scheiden, in dezelfde goede ge
beid door te brengen als tot dus verre.
hartelijke gelukwenschen van supe
rren en collega's bood spr. hem een
Ksloel aan.
voorzitter van de afdeeling Leiden
ij den Bond van Christelijke Politie
dienaren in Nederland, de heer v Vliet
-ügde den jubilaris als een der oprich-
s van de Leidsche afdeeling en bood hem
u rooktafel £n zijn vrouw een bloem
de aan.
De hoofdinspecteur, de heer Eskens zeide
zich over te verheugen, dat de opzet van
8 jubilaris om zich aan alle huldebetoon
i onttrekken, is mislukt, omdat spr. daar-
®r de gelegenheid krijgt hem in het open
er te huldigen. In den tijd, dat spr. aan
hoofd stond van de afd. Bijz. Wetten,
alt hij v. d. Veen leeren kennen als een
kiekend beambte en een eerlijk, ver-
wwd persoon Zoowel in den moeilijken
als bij het toezicht op de na-
der Arbeidswet heeft hij zich met
toewijding vaD zijn taak gekweten,
eindigde met den wensch, dat de sa-
werking in de toekomst in denzelfden
peraadschappelijken geest moge blijven
^taan en bood daarbij een stoffelijk aan
een aan.
Ook de chef van de afdeeling recherche,
Jvoor korten tijd het hoofd van de afd.
pz Wetten, de heer Weijers was ervan
rertuigd, dat v. d. Veen met voldoening
den afgeloopen staat van dienst kan
gezien en overhandigde hem eveneens
•n geschenk.
Nadat nog de heer Douma namens het
ösoneel van de afd. Bijz. Wetten in
-'atvorm de ambtelijke loopbaan van den
Pilaris had geschetst, en hem een eiken-
^ten kapstok had aangeboden, dankte de
van der Veen allen voor de betoonde
--ngstelling en de geschenken.
die erop wees, dat vooral in de laatste ja
ren de banden van vriendschap onder de
collega's nauwer zijn aangehaald, terwijl
ook de houding der superieuren jegens de
agenten een veel aangenamer karakter
heeft gekregen.
Wat dit eerste betreft, aldus spr., is dit
zeker voor een niet gering deel te danken
aan de karaktereigenschappen van Bakker,
die bij zijn collega's bekend staat als een
agent op wiens bijstand onder alle omstan
digheden valt te rekenen en die door zijn
opgeruimde natuur zich vele vrienden in
het korps heeft verworven.
Als blijk van waardeering bood spr., mede
namens de superieuren, een viertal stoelen
voor de huiskamer aan.
De heer de Bock, inspecteur van het ver
keer, stelde den jubilaris, die de laatste
jaren als verkeersagent dienst doet als zoo
danig aan vele collega's ten voorbeeld en
zeide, dat hij ook als agent bij zijn supe
rieuren in hoog aanzien staat. Ook deze
spreker liet zijn gelukwenschen vergezeld
gaan van een stoffelijk blijk van waardee
ring.
Ten slotte schetste de voorzitter der Leid
sche afdeeling van den Alg Bond van Poli-
lie-personeel in Nederland, de heer
Bruinsma den heer Bakker als een trouw
lid der organisatie en een uitstekend politie
man Namens de afdeeling bood spr een
leuningstoel benevens het diploma wegens
25-jarigen trouwen dienst aan.
de electriciteits-
tentoonstelling.
het werktijdenbesluit
voor winkelbedienden.
Adres van de Middenstandscentrale aan de
K. v. K.
Ingevolge een besluit der algemeene leden
vergadering is door het besluur van de
Leidsche Middenstandscentrale aan de Ka
mer van Koophandel volgend adres ver
zonden:
Mei zeer groote belangstelling nam onze
instelling kennis uit de dagbladen van h-^t
door uw Kamer uitgebracht advies aan het
College van B. en W. dezer gemeente be
treffende de adressen over het Winkel-
Werktijdenbesluit 1929
Hel zal u duidelijk zijn, dat wij als de
centrale organisatie van den georganiseer
den Middenstand te Leiden bij uitstek bij dit
onderwerp zijn geïnteresseerd en alle publi
caties, die naar aanleiding daarvan verschij
nen, met aandacht volgen. Alle pogingen,
die aangewend worden om over het nog zoo
weinig onderzochte vraagstuk van de
dislributie van goederen meer licht te doen
schijnen, worden door ons van harte toege
juicht en in hel hijzonder verheugen wij ons
over het zoo juist verrichte werk van uw
Kamer, daar dit staaltje van „business-
research" meer nog dan allerlei economische
beschouwingen tot verheldering van de in
zichten over dil voor onzen stand zoo uiterst
belangrijke onderwerp bijdraagt, omdat dit
feitenmateriaal verschaft aan de hand waar
van bepaalde conclusies kunnen worden go-
trokken en waardoor de werkelijke toestan
den aan het licht komen.
Het belang van het door uwe Kamer ver
richte enquete-werk werd in onze kringen
dan ook zeer intens gevoeld en op onze ver
gadering van 28 Februari j.l werd bij een
stemmig besluit ons Bestuur opgedragen uw
Kamer onze groote erkentelijkheid te betui
gen voor hare activiteit op dit gebi-rd
Wij spreken het vertrouwen uit dat uw
Kamer deze eerste stap op dit nog zoo wei
nig be'rcden terrein door meerdere zal la
ten volgen en op die wijze meer dan tot nu
toe de economische belangen van den Mid
denstand daadwerkelijk zult kunnen be
hartigen.
Wij zullen het op hoogen prijs stollen
wanneer wij ter bestudeering en voor ons
archief een zoo uitgebreid moge'ijk berede
neerd cijfer-maleriaal betreffende deze
enquête op eenigerlei wijze mogen ontvan
gen en zullen met groote belangstelling uw
werkzaamheid op dit terrein volgen.
Hoogachtend.
Namens het Bestuur der L M C.
(w.g.) Th M W BERGERS. Voorzitter
X. DE BINK. Secre'aris
De heer M. Bakker.
^'olgons werd, eveneens onder de to-
Jr muziek, de tweede jubilaris, de
Bakker met zijn familie binnenge-
jj., 0 de eerste plaats namens het ge-
e corps begroet door den heer J. Zwart,
overijselsche vereeniging
te leiden.
Gisteravond werd in de bovenzalen van
de „Harmonie" voor de leden, donateurs en
verdere gerjoodigden van bovengenoemde
vereeniging een lezing gehouden door den
heer Galjaard over bloemen en planten.
Spreker zette uiteen hoe bloemen en plan
ten moeten worden behandeld om in de huis
kamer tot groei en bloei te komen Een en
ander werd verduidelijkt door lichtbeelden.
Een lang applaus aan het einde van zijn
voordracht toonde spreker hoe de lezing in
den smaak van de bezoekers is gevallen.
Na de lezing bleef men nog geruimen tijd
gezellig bijeen.
Lezing van den heer W. H. DRUKKER over
„De electriciteit als warmte en kracht".
In den foyer van de Stadszaa! heeft gis
teravond de heer W H. Drukker, chef-ac
quisitie bij de Gemeentelijke Electriciteits-
werken te Amsterdam, voor een helaas
slechts gering aantal belangstellenden, een
lezing gehouden over het in den aanhef
dezer genoemde onderwerp.
Spr behandelde allereerst de electriciteit
als warmte en voerde in dit verband zijn
gf hoor in gedachten terug tot het z.g Gar-
koon- of Steenkolenlijdperk. nu circa 350
millioen jaar geleden Het zijn de bosschen
uit dat tijdperk, welke ons heden ten dage
nog de brandstof leveren voor onze electri
sche centrales, de steenkool. En toen deze
wouden door de aardkorst heen verzonken,
was daarmede als het ware een enorme
hoeveelheid zonnewarmte veilig opgeborgen
om te worden omgevormd tot andere sub-
slantie om later weer als warmtebron te
kunnen dienen. Het is deze zelfde zonne
warmte, welke in onzen tijd in gloeilampen
of elementen als licht of warmte tot ons
terugkeert Aan de hand van voorbeelden
toonde spr. vervolgens aan. dat warmte ont
staat door wriiving. ook bij de electrische
verwarming De gloeidraad in ons strijk
ijzer wordt aan 't gloeien gebracht door de
electrische stroom, welke er met gewela
door heen wordt geperst en het is aan den
ingenieur of technicus, het verwarmingsele
ment zoodanig te berekenen, én te consfru-
eeren dat strooming en spanning gloei
draad, diameter, en lengte in een zoodani
ge verhouding tot elkaar sfaan. dat bij do
grootst mogelijke economie de warm f P-over
dracht op de juiste plaats plaats vindt, zon
der dat een te snelle verbranding van het
verwarmingselement daarvan het gevolg kan
zijn.
Alle apparaten voorzien \*an niet-zicht-
bare gloeidraden. werken volgens het z.g.n.
„warmlc-contact".
Geheel anders wordt de wijze van aan
brengen en isoleeren van het verwarmings
lichaam bij die electrische apparaten, welke
niet direct de warmte moeten overdragen,
doch welke moeten dienen als semi ruim
te verwarming. Directe aleeheele ruimte
verwarming is bij electrische verwarming
meestal niet aan te bevelen, tenzij voor
kleinere ruimten Voor verwarming van
groote lokaliteiten, maar ook voor de huis
kamer of salon wordt hot element of gloei-
lichaam niet meer stijf ingepakt doch in
tegendeel geheel vrij opgehangen en aan de
achterzijde voorzien van een parabolische
reflector, welke door juisten vorm en spie-
gelwerking het mogcliik maakt de warmte
stralen precies te brengen waar men ze
wcnscheiijk acht.
Hierin zien we een verkleinde naboot
sing van wal de zonnestralen bereiken in
't groot. Deze stralen doorloopen den langen
aetherweg, die zij niet noemenswaardig ver
warmen waarvan de temperatuur is 260 gr
C op 4 pet. na het absolute 0 punt En ten
slotte geven zij op onze arfde hun weldadi
ge warmte af.
Op anologe wijze wordt, zooals spr met
zeer interessante proeven en lantaarnplaatjes
nader verduidelijkte, de groote Sint .Tans-
kerk te Gouda verwarmd door middel van
96 parabolische reflectors met een gezamen
lijke capaciteit van 200 K.W.
In het tweede gedeelte van zijn lezing, de
eieclricileit als kracht, schetste spr de in
dejj laalslen tijd bereikte geweldige vorde
ringen ten aanzien van den stoom-turbine-
en generatorenbouw, waarbij men zich on
willekeurig afvraagt: waar is de grens?
Electriciteit als kracht zien we toegepast
vanaf den kleinen huishoud mof or lot den
grooten motor van 1500 PK of meer Alge
meen wordt erkend dat de electro-motor de
meest veilige, zindelijke en veelal in bedrijf
ook de goedkoopste is
Ten plotte liet spr. een uurwerk zien
voorzien van den kleinsten motor, welke er
bestaat, en die dient om do uurwerken aart
den openbaren weg, kantoren, enz. aan hei
loopen te houden
Deze molor loopt synchroom op de nel-
frecmentie. d.w.z.. dat het anker of roteeren-
de deel. 3000 omw. per minuut maakt daar.
bij absoluut nauwkeurig de frpquentie van
hel net volgend waardoor de verschillen in
een goed geregelde centrale binnen een
half procent bliiven
De momenfeele fout is dus al zeer gering
de tijdfout door het tusschengeschakelde
overbrengwerk nog vee! en vee! geringer,
m a w. practicch te verwaarloozen. Blijft de
stroom dus intact, dan blijft ook immer zon
der eenig mankeeren hef uurwerk looppn en
nauwkeurig zonder eenige rectificatie den
tijd aancreven
De ktein° motor die toch zulk voornaam
werk verricht, verbruikt rirca 2.5 Watt
overeenkomende met hef 300ste deel van
1 P.K. en geeft bij een huishoudfarief van
4 cent per K W.U. voor dit bedrag gedu
rende 17 dagen nauwkeurig den juisten tijd.
Oud-pastoor A. B. Dievenbach t
Gister overleed te Aalsmeer-Oost, na een
ongesteldheid van slechts enkele uren. de
heer A. B. Dievenbach. oud-pastoor der
O.-Kath Kerk van den Heiligen Pe-trus en
Paulus aldaar. Dit zoo plotseling verschei
den van den algemeen geachten en bemin
den pastoor i9 in deze gemeente met groote
droefheid vernomen.
't Is nog slechts korten tijd geleden, den
loden November van het vorige jaar. dat
de heer Dievenbach onder vele blijken van
belangstelling zijn zilveren priesterjubileum
in deze gemeente mocht vieren. Op 24 No
vember d a. v. nam hij afscheid als herder
en leeraar van zijn Gemeente 't Was Die-
venbnch's hartewensch. temidden van de
buurtschap te blijven wonen de omgeving,
welke hem lief was geworden en die den
i pastoor niet minder lief had Een woning
werd voor hem gebouwd en nu pas veer-
tien dagen geleden had hij daarin zijn intrek
genomen. Niet om zich geheel terug te trek-
i ken als een vergeten burger, dat lag niet in
zijn aard. Veel toch gaf hij zich nog op
maatschappelijk gebic-d in verschillende
vereenigingen e d. en steeds nog kon men
Dievenbach meermalen op de bres vinden,
waar het gold de algemeene belangen onzer
gemeente. Ongetwijfeld, zwaar wordt ge
voeld het heengaan van den ouden pas
toor. dien men nog zoo gaarne in zijn mid
den had gehouden Zijn nagedachtenis zal
in brecden kring in hooge eere blijven voort
leven Pastoor Dievenbach bereikte den
leeftijd van 64- jaar Zijn stoffelijk overschot
zal Zaterdagmorgen aan den schoot der
i aarde wordeq toevertrouwd op de O.-Kath.
Begraafplaats te Aalsmeer-Oost
binnenland.
De regeling der winkelsluiting; meerdere
amendementen op het wetsontwerp inge
diend (Binnenland, 3e Blad).
Het voortgezette onderzoek inzake den
moord bij Bennekom (Gemengd. 2e Blad).
Antobotsing bij Zwolle; eenige personen
ernstig gewond (Gemengd, 2e Blad).
De moord aan het Beznidenhont in Den
Haag; verdachte K. v. d. M. tot 20 jaar
gevangenisstrai veroordeeld (Rechtzaken,
le Blad).
Het drama aan de Faber van Riemsdijk
straat te Den Haag; in hooger beroep tegen
verdachte 12 jaar geëischt (Rechtzaken, 3e
Blad).
buitenland.
Tardien krijgt in de Fransche Kamer een
onverwacht groote meerderheid (Buitenl.,
le Blad).
In de Dnitsche regeering is op basis van
Moldenhaner's voorstellen een compromis
bereikt (Buitenl., le Blad).
De Belgische Kamer neemt het voorstel
tot vervlaamsching der Gentsche Hooge-
school aan (Buitenl., le Blad).
De overstrooming in Frankrijk. (Tel.,
le Blad).
Viscount Gladstone en admiraal Von
Tirpitz overleden (Tel., 1ste Blad).
Groote petroleumbrand in Roemenië.
(Tel., 1ste Blad).
ling, morgen en Zaterdag gevolgd door hun
i Amsterdamsche en Haagsche collega's
Ten slotte moeten we nog een foutje her
stellen. dat in het verslag van de lezing
van den heer Jan Teders is geslopen. Do
krans, welke genoemden heer n-1. na afloop
door den heer Vriend werd aangeboden, werd
niet geschonken door de onderwijs-ambte-
naren, doch door alle ambtenaren, dus ook
die van de Lichtfabrieken, welke met den
'heer Teders hebben samengewerkt bij de
voorbereiding der onderwijstentoonstelling.
Het is wel eigenaardig te bedenken, aldus
eindigde spr., dat het stopcontact buiten
j licht, kracht en warmte ook nog levert den
juisten tijd.
Was hel Woensdagavond bij de sluiting te
voorzien, dat liet aantal bezoekers de 10 000
zou overschrijden, de grootste optimist zal
toch wel niet hebben verwacht, dat 24 uur
later de 13 000 al bereikt zou zijn. Niet
minder dan 3406 personen bezochten gis
teren de tentoonstelling, zoodat het totaal
aantal bezoekers gisteravond 13.062 be
droeg en de verwachting gewettigd is. dat
heden de 15.000ste bezoeker zijn intrede zal
doen.
Aan de lO.OOOsle bezoeker werd door de
A. E. G. een electrisch kacheltje aange
boden. In verband met deze grooto belang-
ling heeft de Commissie van Samenwerking
in overleg met de standhouders besloten de
tentoonstelling met één dag. du9 tot
Zaterdagavond IQ unr te verlengen.
Voor de commissie en de standhouders
beteekent dit extra-opofferingen in verband
met de ontruiming der zalen, waar Maan-
I dagavond al weer uitvoeringen worden ge-
I geven, doch zij meenden ten gerieve van het
publiek tot dezen maatregel te moeten over
gaan.
De onderwijstentoonstelling werd heden
bezocht door 693 leerlingen van de Leidsche
scholen, 20 uit Aarlanderveen, 363 uit Was
senaar en 60 van de II.B.S voor M nsjes aan
de Garenmarkt, in totaal dus 1136 scho
lieren.
Dat de belangstelling voor deze geheele
tentoonstelling zich ook uitstrekt tot de ge
meenten verre builen den omtrek, moge
blijken uit het feit. dat zij gisteren o.m. werd
bezocht door een weihouder, de leden van
de raadscommissie en den directeur van de
Gem. Electriciteitsliedrijven te Dordrecht,
den hoofdingenieur en een ingenieur van de
Prov. Noord-Brabantsche Electriciteitsmaat-
schappij en een vertegenwoordiger van het
Haarlemsch Electriciteitsbedrijf.
Voorts wordt dezer dagen nog het bezoek
verwacht van de wethouders van onderwijs
en bedrijven en den adjunct directeur van
de Gem Eleclriciteitsbedrijven te Arnhem
Bovendien brengen vandaag de leden der
Rotterdamsche Insta]lateursvereeniging ge
zamenlijk een bezoek aan de tentoonstel-
woningbouwvereen.
e tuinstadwitk".
Door het bestuur dezer vereeniging is be
sloten een tuinwedstrijd uit te schrijven en
daarvoor verschillende prijzen beschikbaar
te stellen. Teneinde hel aantal deelnemers
zoo groot mogelijk te doen zijn zal de wed
strijd in drie groepen gehouden worden. nL:
1 voortuinen. 2 achtertuinen. 3 gevelver-
9iering.
Elke groep zal afzonderlijk beoordeeld
worden. Het bestuur is zoo gelukkig de
medewerking te hebben gekregen van de
heeren M. Galjaard. P. Ph. v. d. Blom. A.
Galjaard en J. H. Smit. vakkundigen. die
zich niet alleen bereid verklaard hebben
het besluur met raad en daad te zullen bij
staan. maar ook de leden, die zulks wen-
schen. van voorlichting willen dienen.
Daarvoor zullen bij binnenkort eenige
avonden zitting houden.
Het bestuur is tot het besluit om den wed
strijd le houden gekomen wijl de toestand
van alle tuintjes veel te wen9chen over
laat. Het aanzien van de mooie stadswijk
zou nog aanmerkelijk winnen, wanneer dit
eens anders kon worden Met de vakkun
digen is het bestuur overtuigd, dat m».t
weinig kosten in deze veel te bereiken is.
zilveren jubileum.
Heden herdenkt de heer P. J Pont het feit,
dat hij 25 jaar geleden als typograaf zijn
werkzaamheden in het bedrijf van de N.V.
A. W Sijthoff's Uitgeversmij. alhier aanving.
Met zijn echtgenoote ten directie-kan lore
genoodigd. werd de jubilaris hartelijk toe
gesproken door den directeur, den heer S G.
van Looy. die hem hulde bracht voor zijn
nauwgezette plichtsbetrachting en voor de
wijze waarop hij zijn werk altijd heeft op
gevat en uitgevoerd. Deze toespraak ging
vergezeld van een enveloppe met inhoud,
ten einde.deze naar eigen verkiezing te
kunnen besteden en een fraai bloemstuk.
Daarna werd het woord gevoerd door den
heer B P du Croix. procuratiehouder, die
hem feliciteerde namens afdelingschefs en
kantoorpersoneel en hem nog vele jaren een
prettige samenwerking toewensohte
Ten >!otte bood de heer Merkelijn. chef
der drukkerij hem onder hartelijke woorden
een geschenk aan uit naam van de chefc der
afdeelingen hetwelk ook weder van een
bloemenhulde vergezeld ging
Hef spreekt vanzelf, dat den jubilaris ge
legenheid werd gegeven den dag verder in
den huisel ijken kring door te brengen.
