DIES NATALIS
VAN DE LEIDSCHE H00GESCH00L.
70s,e Jaargang
ZATERDAG 8 FEBRUARI 1930
No. 21442
Dfficieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
treinvertraging.
handelsregister
aiiervan koophandel.
OP DEN DAG VAN HEDEN...
Het voornaamste nieuws
van heden.
binnenland.
buitenland.
maatschappit der nederl.
letterkunde.
academische examens.
christelijk gemengde
zangvereenigingen.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentién 35 Cts per regel Kleine Advertenliên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts bij een
maximum aantal woorden vaD 30
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts
Bureau Noordelndsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2 35 portokosten.
ƒ018
„0 18
Pit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
¥G VAN LEERLINGEN VOOR
OPENBARE BEWAARSCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
rengen ter kennis van belanghebbenden,
aan de Openbare Bewaarscholen in
Elisabetshof, aan de Van der Werf-
raat en in de Groenesteeg tot en met den
i Februari a.s. gelegenheid bestaat tot
l doen inschrijven van leerlingen en wel
s voormiddags van kwart vóór 9 tot half.
en uitgezonderd Zaterdag des
jniddags van kwart vóór 2 tot kwart over
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Uiden, den 8en Februari 1930. 315S
Rectorale oratie over „Optimisme en pessimisme in de
Russische letterkunde".
In de plechtige - bijeenkomst ter herden
king van den 355sten verjaardag van de
rijksuniversiteit alhier, hedenmiddag in het
Groot-Auditorium van het academiegebouw
aan het Rapenburg, heeft de rector mag
nificus, prof. dr. N. van Wijk, een rede ge
houden over: Optimisme en pessimisme
in de Russische letterkunde."
ICHRIJVING VAN LEERLINGEN VOOR
OPENBARE LAGERE SCHOLEN.
orgeineester en Wethouders van Leiden
tncen ter kennis van belanghebbenden:
dat tot het doen inschrijven van leer-
(gen voor de toelating, met Maart a.s.,
e openbare lagere scholen op 't Schat
geld, aan de Haverstraat, aan de Paal
isiraat, aan den Znidsingel, aan de
istraat en aan de Vrouwenkerksteeg,
eoheid zal worden gegeven aan cfie
i tot en met 15 Februari e.k. dage-
behalve Zondag, van des voormid-
pkilf negen tot negen uur en op Maan-
lag, Donderdag en Vrijdag bo-
i van half twee tot twee uren des
ags-
dat bij de inschrijving het bewijs
ceboorte-inschrijving moet worden ge-
dat de kinderen op 1 Maart a.s. den
jftijd van v ij f en een half jaar
p:n hebben bereikt.
A VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris
Uiden, den 8en Februari 1930. 3159
HINDERWET.
krgemeester en wethoude.rs van Leiden
Bezien het verzoek van E. H. F. Passier
I vergunning tot het uitbreiden van de
rinebewaarplaats en autoherstelplaats
t perceel Langestraat Nis 13, 15. 17 en
kadastraal bekend Gemeente Leiden,
pie C No. 1562.
wiet op de artikelen 6 en 7 der Hin
Jet;
Seven kennis aan het publiek dat ge-
rad verzoek met de bijlagen op de Secre.
dezer gemeente ter visie gelegd is;
'de dat op Zaterdag, den 22 Februari
5 voormiddags te half elf uren in het
Breestraat 125 (Bureau van Ge-
fntewerken) gelegenheid zal worden ge-
fcn om bezwaren tegen dit verzoek m
peen, terwijl zij er de aandacht op ves-
dat niet tot beroep gerechtigd run
die niet overeenkomstig art. 7 der Hin-
voor het gemeentebestuur of oen
pr leden zijn verschenen, ten einde hun
j*aren mondeling toe te lichten.
A VAN DE SANDE RARHTTYZEN
Bnrgpmeesfer
VAN STRTJEN Secretaris
[eiden. 8 Februari 1930. 3160
n nummer 11.30. die gisteravond tc
uit Den Haag in de richting Leiden
'u,rtrokken. bleef even voor het stal ion
^riioten door het in werking komen
dfr Westinghouse-rem stilstaan. De
Ernen 'an de twee achterste rijtuigen
r n *e zÜn vastgeloopen. Met een ver-
rn(- van ?pn halfuur kwam de trein aan
Ls«l on alhier aan. Daar werd vastge-
f 'd de luchtleiding der achterste rij-
°nopgehelderde oorzaak defect
f ?eraakt De reizigers zijn hier nverge-
in den trein, die om zes uur vanhier
^nchling Haarlem vertrekt. De defecte
1 z'ia bier achtergebleven: 't overige
*lte
pafen
'an den trein, waaronder een
heelt te 7 u. 16 de reis voort-
Faking:
i0^9rlle Duinwater Maatschappij,
f? 12 Leiden Nieuwe waarne-
'r,-cteur. C. J. van Spall, Leiden.
Prof. Dr. N. van Wijk.
De geaardheid en de beschaving van
een volk weerspiegelen zich in zijn letter
kunde en de letterkundige werken mag men
zien als een bron voor de kennis der vol
ken, die zij hebben voortgebracht, aldus
prof. Van Wijk Juist de Russische letter
kunde der negentiende en twintigste eeuw
leent zich wel zeer bijzonder voor de be
studeering van de natie zelf, die haar
voortbracht De breedc Russische natuur
leeft ook ip de groote schrijvers, die, niet
tevreden met eng begrensde tbemata, ons
plegen in te wijden in hun geheele wereld
beschouwing, menigmaal ook eenige levens
visies. Hierdoor komt het dat men de klas
sieke letterkunde van het Russische volk
•uitnemend kan beschouwen in het licht van
antinomieën als ecuwigheidsgeloof
aardsche idealen, mysticisme rationalis
me, slavofilie, occidentalisme, optimisme,
pessimisme.
Op deze laatste antinomie, waaraan
spreker in het bijzonder ziin beschouwin
gen wil wijden, viel zijn aandacht door wat
Potebnja schreef over- Pessimisme en re
trospectief denken n.l.in het algemeen
vertoont het primitievere denken neiging
tot een pessimistische opvatting der histo
rische ontwikkeling, een-maal was er een
gouden eeuw en die zal nooit terugkce-
rcn. Bij de Slaver en speciaal bij het la
gere Russische volk is volgens Potebnia
deze opvatting bijzonder verbreid, andei>
zijds echter, neemt hij bij de jongste gene
raties van intellectueelen een strooming
waar. die gelroft aan een gouden cetiw-
op aarde en het verleden in sombere kleu
ren voorstelt In dit verband haalt spr
Belinsky, Lermontow en Tjoettsjew aan en
hij schetst het. beroemde gesprek tusschen
een Duitsch en een Russisch boerenjonge
tje, opgenomen in Raltykow's „Over ff»
grens". Daaruit 6preekt een machtig ge
loof aan de potenricele spperioteit van het
ci'.ren volk, een geloof dat wij terugvinden
hij de meest uiteenlopende Rnssieche
auteurs. In hoeverre dit grlorif ei-richt
op een soort van aardseh parados, in hoi
verre op een hiernamaals, is niet althn
gemakkelijk na te gaan Het geloof aan
een gouden eeuw op aarde waarover Po
tebnja sprak is zeker niet voor allerlei ge
vallen juist, maar het aldus getinte ..opti
misme" is niet door een scherp fcrekbfuo
grenslijn gescheiden van het religieuzer
gekleurde opstanding* en oeuwigheidsgc
loof. dat zulk een centrale plaats inneemt
iD de Grieksch-orthodoxe wereldbeschou
wing en dat in de letterkunde door geen
mindere grootheid dan Dostojewsky verte
genwoordigd is. Zijn romans en ook zijn
Dagboek van een schrijver herhalen steeds
opnieuw in allerlei variaties het motief van
opstanding en eeuwig lev°n Hop is hi t
Ron ja Marmeladowa in Misdaad >m
Straf mogelijk om het offer van een
ontuchtig en algemeen veracht bestaan od
zien tc nemen en tocb «en ongerepte rein
heid van ziel te bewaren Door haar ge
loof! En Dostojewsky's laatste en grootste
werk „De broeders K ar am a zo w" eindigt
met een belijdenis van het opstandings-
geloof, zonder welk geloof het aardsche
leven van Dostojewsky geen zin heeft. Het
wordt dan een chaos. In zijn hiernamaals-
optimisme is hij solidair met het geloof der
Russische kerk, zooals dat beleden woru»
door millioenen eenvoudigen van hart. En
hoe diep ook de kloof moge zijn geworden
tusschen „volk" en ,,intelligenten" een der
gelijke echt-Russische geloovighcid is geen
zeldzaamheid ondci de hooger ontwikkelde
groepen der natie Spr. kan er dan ook niet
aan twijfelen, dat de typisch Russische
stemming van berusten in het heden en
hopen op een betere toekomst in nauw
verband staat met het opstandige geloof
van het Oostelijk Christendom.
Het spreekt vanzelf vervolgt prof. van
Wijk daarna dat de toekomstverwach
tingen minder vergezeld zullen gaan van een
messianistisch geloof aan de bijzondere roe
ping van het eigen Russische volk, wanneer
het orthodoxe gezichtspunt op den achter
grond raakt.
Zoo ontbreekt bij Tsjechow, wiens vage
toekomstvisioenen in de geschiedenis der
Russische letteren zoo'n buitengewone ver
maardheid hebben gekregen, dit nationaal
messianistisch element. Tsjechow's visie van
het leven zijner dagen is, dat het niet-opge-
wassen-zijn tegen het practische leven kan
samengaan met onbedorven goedheid des
harten, en een wereld van zooveel goede
menschen kan niet volkomen ongezond en
ten verderve gedoemd zijn.
Steeds dezelfde tegenstelling, in alleriei
variaties, tusschen den mensch zooals wij
hem zien in het dagelijksche leven en den
potentieelen mensch En dit Russisch dua
lisme komt wel in bijzonder scherpen vorm
tot uiting bij Gogolj Pessimisme over het
heden en optimistische toekomstvisioenen
geen kunstenaar heeft deze tegenstelling
in scherper vorm uitgebeeld dan Gogolj
Spreker beschrijft vervolgens hoe Poesjkin
de menscheüjke persoonlijkheid, onbevredigd
door het leven en verlangend naar een zui
verder, hoogere harmonie, in zijn werken
verheerlijkt Een van Poesjkin's groote daden
in de geschiedenis van Rusland's geestelijk
leven is het geweest, dat hij dit motief heeft
geïntroduceerd in de letterkunde. Hier vond
het een vruchtbaren bodem Het is een der
componenten van de idealistische toekomst-
hope van zoovele auteurs, die gelooven aan
een metamorphose van het thans zoo onge
lukkige menschenbestaan, aan een hooger
type van leven, waarin de voortreffelijke
psychische en ethische qualiteiten der men
schen beter tot hun recht zullen komen Uit
den aard der zaak was bij het Russische
volk met zijn diepgeworteld Grieksch-ortho-
dox opstandingsgeloof de bodem voor zulk
een optimisme gunstig.
Naast dit soort van idealisme in a! zijn
meer of minder religieuze, meer of minder
siavofielet. meer of minder vage nuances,
slaan de rationalistische ideologieën van
allerlei typen van „realisten" Ook bij hen
vinden wij veelal naast een pessimistische
veroordeeling van het heden een optimis
tische toekomst-verwachting Door hun maxi-
malisme en „rechtlijnigheid" zijn -ook zij
typische vertegenwoordigers der „breede"
Russische natuur Spr treedt vervolgens in
een uitvoerige vergelijking tusschen Dosto
jewsky en L Tolstoj, waarbij hij er op wijst,
dat het „raadsel Tolstoj" zijn oplossing vindt
ïn de constateering van een strijd tusschen
twee levensprincipes, die elkaar voortdurend
bestrijden en daardoor elkaar telkens op
nieuw voeden met frissche kracht Spr. wijst
voorts op het optimisme van den moralist
Tolstoj en geeft aan hoe zijn drama De
macht der duisternis Dostojewsky's stel
ling illustreert dat het in den aard van den
Rus ligt om zich hals-over-kop in den afgrond
te storten, maar, hoe dieper de val, des te
onweerstaanbaarder is de drang tot boete en
loutering
Spr behandelt vervolgens Toergenew. de
vermaardste literaire representant van het
realisme, wiens Bazarow uit „Vaders en
kinderen" heeft bevonden, dat allerlei wat
de menschen voor iets reëels plegen te hou
den niet is, nihil. Voorts Tsjernysjewsky
en Dobroljoebow. Pisconsky, Gontsjarow,
Leskow en anderen, om vervolgens stil te
staan bij de moderne of, zooals de Russen
zeggen „decadente" kunst, die een uitermate
bont tafereel vertoont door het dooreenloopen
van verschillende traditie* der klassieke
Russische letterkunde met allefhande gees
telijke en letterkundige slroomingen van
West Europa, maar waarin toch eenige
groote figuren domineeren als Gorjky,
Andrewjew en Alexander Blok.
is het 10 jaar geledendat dc groote dichter
Richard Dehmel, die met Liliencron als de
beste Duiische lyricus van den laatsten tijd
beschouwd wordt, te Blankenes bij Ham
burg overleed.
Dehmel werd in 1863 te Wendisch-
Hermsdorf in Brandenburg geboren. Te Ber
lijn en Leipzig heeft hij vooral de natuur-
en staatswetenschappen bestudeerd, waarna
hij in 1887 op een dissertatie over het ver
zekeringswezen promoveerde. Eerst na 1895
heeft hij zich geheel aan de dichtkunst ge
wijd.
In tegenstelling tot Liliencron stond bij
hem niet de impressie doch de gedachte op
den voorgrond, hij was sterk mystiek en
ruetaphysisch aangelegd.
Hoewel hij veel met de baanbrekers van
het naturalisme omging, deelt hij hun.
theorie niet-, poëzie is voor hem een levens
uiting van den geheelen mensch. waartoe
menscheüjke rijpheid noodi? is en die ook
de zinnelijkheid adelt. Geen wonder dus dat
zijn lyrische bundels „Erlösungen; „Lebens-
blatter". „Wëib und Welt", „Aber die
Liebe" in hoofdzaak liefdeslyriek bevatten,
zij het dan ook. dat overal Dehmel's opvat
ting van de liefde als kosmische beweeg
kracht doorschemert.
Ook sociale tonen worden aangeslagen,
zoo in het gedicht „Arbeitsmann" en het
„Ernteüed". Van zijn werken als dramaticus
noemen wij zijn mysteriespel „Lucifer"; van
zijn latere* lyriek zijn bundel: „Schone
wilde Welt".
Sinds 1906 is een uitgave van de vol
ledige werken in 10 dcelen van dezen groo-
ten Duitschen dichter verschenen.
Bij Gorjky treedt onevenwichtigheid sterk
naar voren, uitvloeisel van de onevenwich
tige periode, waarin hij geleefd heeft, waar
in de Russische wereld een ziekteproces
heeft doorgemaakt, dat nog niet zijn einde
bereikt heeft
Andrejew is de pessimist, die in het
menschenleven, ook al nemen wij aan, dat
dit door hoogere machten bestuurd wordt,
toch geen zin weet te ontdekken en het
daarom diep ongelukkig acht.
De grootste letterkundige figuur uit het
eerste kwart der twintigste eeuw is echter
Blok. Bij hem vinden wij in een nieuwen
vorm de zoo vaak herhaalde tegenstelling
tusschen het deprimeerende leven van eiken
dag en een onbestemd ideaal terug. Spr.
neemt vervolgens nog enkele andere schrij
vers, o.a. den jong gestorven dichter Sergy
Jesenin, die ons aan Blok's vaag, visionnair
idealisme doet herinnerenvoorts de ver
tegenwoordigers van de z.g. „proletarische
letterkunde" als P S. Kogan en F. Glad-
kow-, de met-communistisch^ schrijvers der
Sovjet-unie, de popoettsjiki of „meeloo-
pers" als Piljnjak. Lwanow, Lidija Sejfoel-
lina en hij besluit
Wanneer wij Rusland's klassieke letter
kunde met een blik overzien en onze alge-
meene indruk in een korte formule samen
vatten, dan kunnen wij zeggen, dat deze
letterkunde, de ziel den geest des men
schen heeft liefgehad al* iets beters dan
de wereld, waarin wij menschen leven en
velen, in het algemeen de niet-rationaïis-
ten voegen daarbij de menscb is zuiver
der en edeler dan zijn daden. Dit geloof
aan den mensch, at of niet religieus getint,
al of niet culmineerend in de verwachting
van een hiernamaals, i* het optimistische
element der Russische letterkunde. Zoolang
de mensch zooveel zuivere goedheid bezit,
vormt deze een tegenwicht tegen de neer
drukkende werkelijkheid om ons hoen;
stemt deze tot pessimisme het optimism-
klimt er tusschen door en eindigt veelal
daarmee, dat het domineert. Deze stem
mingen der letterkunde weerspiegelen de
stemmingen der levende menschen, en wan
neer zij zoo krachtig, zoo voortdurend tot
uiting komen, als dat bii Rusland's groote
schrijvers het geval is dan moeten zij wel
heel diep wortelen in den Rusrischen peest,
en het ware verbluffend, wanneer zelfs ••en
langdurige en inErrüponde revolutie zc had
uitgeroeid.
Maar wat de toekomst ook moge bren
gen, de groote klassieken zijn en blijven
een onvervreemdnaar bezit van het Rus
sische volk en tevens: een welsprekend
getuigenis van zijn geestelijke waardezij
zijn dat niet alleen door hun zuiver lite
raire qualiteiten. maar nog meer door de
suggertieve kracht, waarmede zij ook aan
ons, die andere menschen zijn, het Russi
sche gemoed en het Russische optimisme
begriipeüjk en aannemelijk maken en
daardoor ook onze horizon verruimen.
De 355ste Dies Natalis der Leidschr Hoo-
geschool. (Stadsnieuws, le Blad).
De wettelijke regeling van het hypotheek*
recht; een ontwerp tot herziening samen
gesteld. (3e Blad).
Het strafproces tegen Salomon Liebermann
(3e Blad).
Binnenkort is een algemeene maatregel
van bestnnr in zake de eiernitvoercontrole te
wachten. (Binnenland, 2e Blad).
Rondom de Vlootconlerentie. (Buitenl..
Ie Blad).
De hoofdredacteuren der Rote Fahne cn
Hnmanité gearresteerd. (Buitenl le Blad).
Brazllië's vice-president bij een verkie-
zingsrelletie zwaar gewond. (Buitenl., le B!.).
Voordracht van mevr. Ina BontlierBakker.
In de gisteravond gehouden maandeiyk-
sche vergadering van de Maatschappij der
Nederlandsohe Letterkunde, heelt mevr. Iria
BouaierBakker, een voordracht gehouden
over: „De menschenriei in het sprookje".
Oud als de menschheid is, heeft a.dus spr.
al wat haar ontroerde en bewoog, zich om
gezet in verha.en. Het levend vernaai eerst,
dat-ging van mond tot mond. Een ieder legda
er iets van zichzelf in, bracht er in naar
vo-i en wat hem zelf het naast lag. Tot het
niet meer was de stem van één ziei, maar
vau d e menschenae'.het geschenk van den
mensch aan al wat menschelgk is.
Het zijn fali6 hartstochten die er laaien in
(ie sprookjes. Jaloezie,* haat en moord vlam-
mer op uit het oordeel van Sneeuwwitjes'
spiegeltje. Ijverzucht en wantrouwen doen
de bleeke spoken van het verleden oprezen
voor Blauwbaards vrouw. De Prins gaat
er, en weki de slapende roos in het
doornenbosch uit den droom der onbewust
heid. Voor den Wensch opent zich de berg
Sesam, en er naast jaagt dezelfde macht
naar het Bezit. Van ge'.d en goed, maar ook
van den ge'jefde, en de kleine 'Zeemeermin
aanvaardt haar Igdens tocht, tot den dood
toe. Om dat andere, ede'.e bezit, den triomf
van den geest, strqdt Biket met de kuif,
met een slapende ziel. De Slimheid kruipt
en intrigeert in Klein Duimpje en De Ge
laarsde Kat, en tasschen dit alles gaat het
Kind in een lange pelgrimsvaart. De Vogel,
vluchtige snelle, zweeft waarheen slechts
onze gedachten reiken, geest, die in het
droomleven zich weet te bevrijden. Als de
Asschepoesters in het leven .in den nacht
zich wreken over den harden nuchteren dag
en rijden in de gouden koets naar het feest
hunner droomen. Maar in een hei van wrok
en vereenzaming en booze her nqe-
ring smacht Inger. het meisje dat op het
brrwid trapte.
Zoo, mengeling van bonte levende beelden
is bet snrookje, gebonden aan géén tijd. Het
staat, a'dus besloot spr., naast ons eigen
leven. b^f ziet on aan, en we weten: liet
is ons diepste zelf.
Geslaagd voor het candidaatsexnmen
geschiedenis de heer J. F. E. Ei na ar (Lei
den); doctoraal-examen rechtsgeleerdheid
de heeren G. H. Aeyelts (Den Haag) en W.
H. G. Bos (Den Haag).
Jaarvergadering Ring Leiden en Omstreken.
Gisterenavond hield het Ringbestuu: net
de afgevaardigden der aangesloten Ver
enigingen in hel gebouw Nathana' iar
7de jaarvergadering welke zeer goed be
zocht was. Verschillendp zaken voor het
komende jaar werden weder besproken
Het jaarverslag door den secretaris uiig»
bracht werd onder dankzegging goedgekeurd
alsook hef jaarverslag van don penning
meester, dat ^en flink batig saldo aanwees.
Beide functionarissen werd dank geb^ ht
voor het zeer vele pn goéde werk ir het
afgcloopen jaa»- voor den Ring gedaan
In het afgcloopen jaar waren weder ver
schillende Vereenigingen tot den Ring toe
getreden zoodat er thans 25 vereenigingen
aangesloten zijn
De heeren C Koenen G Zitman en C.
R v d Zeeuw werden met groote meerder
heid v. stemmen herkozen Inde plaat? van
den heer v Bemme| die riet herkiesbaar
wac werd gekozen de heer i .1 van Kamp.
j Met algemeene stemmen werd de heer
v Bemmel tot pere !i<j benoemd
De besprekingen hadden een aangenaam
en vlot verloop.