70ste Jaargang
MAANDAG 3 FEBRUARI 1930
No. 21437
fficieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
j. broüaarf
Instituut voor Praeventieve Geneeskunde.
vereeniging van zeeuwen
„luctor et emergo".
handelsregister
■amer van koophandel.
Ket voornaamste nieuws
van heden.
binnenland.
buitenland.
LEIDS
DAG
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis per regel toot adverkntiSn uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
adverlenliën 35 Cts per regel Kleine Advertentiên uitsluitend
hi] vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTs
Voor Leiden per 3 maanden 2.35. per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 portokosten.
ƒ018
„0.18
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
BENOEMING UD VAN DEN
GEMEENTERAAD.
De Voorzitter van het centraal slembureau
r de verkiezing van de leden van den
,d der gemeente Leiden maakt bekend,
vanaf heden ter secretarie der gemeente
een ieder ter inzage is nedergelegd zijn
luit ter benoeming van een lid van den
leenleraad, noodzakelijk geworden door
t overlijden van den heer H. W. Spendei.
De Voorzitter voornoemd,
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
lïden, 3 Februari 1930. 2750
o
HINDERWET.
jurgemeesler en Wethouders van Leiden,
mgen ter algemeene kennis, dat door hen
[gunning is verleend aan: a. T. Smittenaar
rechtverkrijgenden tot het oprichten van
sigarenfabriek in het perceel 5e Groene-
ig No. 85-, b. de N.V. Textielfabrieken
:heen Gebrs. van Wijk en Co. en recht-
irijgenden tot het oprichten van een wol-
igazijn in het perceel Heerengracht Nis.
:n 38; c. J. Mechelse en rechlverkrijgen-
tot het uitbreiden van de banketbakkerij
helperceel Lage Rijndijk No. 74d. Gebrs.
inL. Dullaart en rechtverkrijgenden lot
oprichten van een glasslijperij en verzil-
inrichting in het perceel Narmstraat no. 3
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester
VAN STRIJEN. Secretaris,
i, 3 Februari 1930. 2749
Prof. Mr. H. B. greven.
Vijftig jaar geleden benoemd tot
hoogleeraai aan de Leidschc
Universiteit.
n den ouderdom van 69 jaar is alhier
Heden de heer Jacob Brokaar, die gedu-
'e Jaar als boekdrukker aan ons Blad
medegewerkt en bovendien gedurende
jaren in den Leidschen Schouwburg de
•lie van suppoost heeft bekleed
[?aand October van het vorige jaar
hij onder groole belangslelling zijn
eiJ bruiloftsfeest herdenken. Onze
bij die gelegenheid uitgesproken,
bet Brokaar gegeven zou mogen zijn
zijn krasse vrouw nog tal van geluk-
jaren van zijn rust te genieten, is
tas niet in vervulling gegaan.
die hem gekend hebben, zullen hern
,fn geienken als een eenvoudig en eer-
mensch.
Prof. Greven.
Morgen zal het 50 jaar geleden zijn,, dat
de oud-hoogleeraar prof. mr. H B Greven
.werd benoemd tot hoogleeraar in de staat
huishoudkunde aan de Universiteit alhier.
Hendrik Barend Greven werd 21 September
1850 te Rotterdam geboren, ontving zijn
opleiding aan het gymnasium aldaar, stu
deerde aan de Leidsche Universiteit in de
theologie en in de rechten en promoveerde
er den 16den October 1875 op een proef
schrift. getiteld: ,,De ontwikkeling der be-
voikingsleer". Nadat hij eerst werkzaam was
geweest als leeraar in de staatswetenschap
pen aan de H. B. S. alhier en vervolgens als
lid van het munfcollege ie Utrecht, werd hij
in 1879 benoemd tot hoogleeraar aan onze
Universiteit en aanvaardde dat ambt den
•Men Februari 1880 met een oratie .Oude
en nieuwe economie, een poging tot ver
zoening".
Hij is lid geweest van de Centrale Com
missie voor de Statistiek en het „Institut
international de Statistique". Zijn voor
naamste geschriften zijn o.m.: ..Verplichte
verzekering tegen ongelukken" (1887), „De
werking der Duitsche wet van 22 Juni 1889
op de inval iditeits- en ouderdomsverzeke-
ring" (met -d'Aulais de Bourouill. 1897),
„Staatszorg betreffende de verzekering van
werklieden" (1893\ ..Het vraagstuk der
volkshuisvesting" (met Drucker en Kruse-
man, 1896).
Voorts verschenen vele bijdragen van zijn
hand in ..De Economist", waarvan hij redac
tielid is geweest. In September 1915 was hij
wegens gezondheidsredenen verplicht zijn
ambt neer te leggen. Zijn oud-leerlingen en
vrienden boden hem bij die gelegenheid een
bundel economische studiën aan.
Prof. Greven was van 2 December 1S02
11 Juli 1903 rector-magmficus, nadat wijlen
prof. mr. W. van der Vlugt op eersfgenoem-
den datum deze functte had moeten neer
leggen als gevolg van zijn benoeming tot lid
van dé Tweede Kamer der Sta ten-Gen- raai.
Voortzetting van de eerste Vergadering van den Algemeenen Raad
Na de Zaterdag vermelde openingsrede
van den voorzitter van den algemeenen
raad, mr. van de Sande Bakhuyzen, hield
prof. dr. J. van der Hoeve een inleiding,
waarin hij de uiteenzetting gaf van het me
disch deel der vereeniging.
Rede pref. J. d. Hoeve.
Zooals U bekend is, aldus spr.. is de bedoe
ling van dit Instituut in geheel Nederland
te bevorderen en toe te passen de praeven
tieve Geneeskunde in haren vollen omvang.
Wij kunnen dit doel op verschillende wij
zen indeelen. b.v. kunnen wij zeggen, dat
hiertoe behooren:
1. Bestudcering van nieuwe vraagstuk
ken der praeventieve geneeskunde.
2. Onderwijs aan de geneeskundigen en
verpleegsters en het opmaken van propa
ganda onder het publiek, zooals U kunt le
zen in het boekwerkje, waarvan U 1 exem
plaar zal worden verschaft.
3. Toepassing van de wijzen van voor
komen van ziekten.
De be9tudeering van nieuwp vraagstuk
ken der praeventieve geneeskunde kan
worden opgevat als een wetenschappelijk
onderzoek, al moet hierbij de beoefenaren
van deze wetenschap constant voor oogen
9taan, dat het met in de perste plaats zui
vere wetenschap is. d.w.z. die wetenschap,
die beoefend -wordt ter wille van de weten
schap alleen, zonder acht te slaan op mo
gelijke uitkomsten, maar dat wij hier te
maken hebben met een toegepaste welen-
schap. die toegespitst moet zijn op het
einddoel, het vinden van nieuwe methoden
om ziekten te kunnen voorkomen.
Wat betreft het onderwijs aan de ge
neeskundigen en verpleegsters, moet rnen
bedanken, dat bij hun opleiding over het
algemeen weinig nadruk is gelegd op -de
praevenliovp geneeskunde en dat het no>
dig zal zijn. wil men over het geheele land
de praeventieve geneeskunde met vrucht
kunnen toepassen, er veel meer rekening
mee zal moeien gehouden worden dan tol
I nu het geval was, zoodal het nieuwe ge
slacht van doctoren en verpleegsters diep
doordrongen worde van de groote noodza
kelijkheid der praeventieve geneeskunde do
van de methoden, die hierbij moeten wor
den toegerast
Wat de toepassing van de wijzen ter
voorkoming van ziekten betreft, kunnen
wij dit nog indeelen in een algemeene en
in een individueel© praeventieve genees
kunde.
De algemeene praeventieve geneeskunde
zal zich voornamelijk moeten toeleggen op
de bestrijding van volksziekten als ge
slachtsziekten. t.b.c. infectieziekten, rachi
tis en vele anderen ter voorkoming daar
van toepassen de reeds bekende methoden
en zoeken naar nieuwe methoden.
De individueele pra ven lieve genees-
I kunde, waarvan de individueele hygiëne een
I onderdeel is. is wel een van de allervoor
naamste onderwerpen, waarmede ons In
stituut zich dient bezig te houden. Zij toch
neemt notitie van hel individu vanaf de
j geboorte tot aan den dood toe. ja wij mn-
gen wel zeggen dat onze zorgen zich reeds
i met het nieuwe individu hebben bezig te
houden lang voor de geboorte.
Het onderzoek voor het huwelijk beoogt
Bovengenoemde vereeniging heeft weder
om een algemeene vergadering gehouden
in een der lokalen van het Café-Restaurant
..De Harmonie" alhier die ook nu weer zeer
goed bezocht was en waarbij het bestuur j het^heil van het nog niet geboren individu
met veel genoegen mocht constateeren dal Er *zal daarom in den iande zooveel moge-
Th' 5rLj C 'n, sc^rijviDg:
tend q katertje D 32. ZoeteV-
lèkl/ u ^aren' Lmdbouwartikelen, Riet-
persbedrijf. Eigenaar: Th. J. Opdam,
■^rwoude
jj/jsio gen-.
van Verduurzaamde Le-
Sood pe° "^e ^terveerheeD N. Wou
kj pJzn- Hoogewoerd 183, Leicien.
c. urzarnen van levensmiddelen. De 6ta-
K.V Wijz. handelsn. thans:
van Verduurzaamde Le-
P Jzn "De Ster" vh N- Woutf>r
,SA Vap ^lekerk. Miening E. 65, Zoe
- e Graanhandel.
Bovengenoemde
afc ii, met jnganq van 1 Mei 1929
ln vennootschap onder firma
m naam. fBeperkenHe Bepa-
OT ,ennnotenW. C. van Niekerk,
°u JV. J. 7an ïTiekerk, idem.
velen aanwezig waren die bij de eerste j
bijeenkomst ontbraken.
Na opening door den Voorzitter, lezing
der notulen en behandeling van ontwerp
statuten en huishoudelijk reglement die na
erikc'e kleine wiizigingen werden goedge
keurd en vastgesteld kwam de hoofdschotel
van de agenda .Bespreking van de eerste
feestviering" ter tafel.
De Voorzitter deelde mede dat deze zou
bestaan uit een tooreelvonrstelling in den
foyer van de Stadsgehoorzaal op een nog
nader vast Ie stellen dalum
Deze toon cel voorstelling, die welwillend
is aangeboden en verzorgd zal worden dooi
onze Zustervereniging te Haarlem belooft
werkelijk zeer interessant te worden en een
bezoek daaraan zal ruimschoots worden be
loond.
Deze tooneclvoorsteljing zal toegankelijk
zijn voor de leden en hunne introauceé's
Het Bestuur vertrnywt op een groote op
komst en spoorl de hier gevestigde Zeeuwen
die nog geen lid zijn dit alsnog ten spoedig
ste te worden of een introductie aan te vra
gen ter kennismaking met de Vereeniging'
Aangifte voor hel 'ïdmaatschap en aan
vrage om introductie kan geschieden bij de
Secretaresse. Mevr van Katwijk de Rijk
Trompstraat 18 alhier
Hel spreekt van zelf dal de Inoneelvoor
stelling zal worden gevolgd door een dansje
om de liefhebbers van dansen in de gele
genheid te stellen hun hart nog eens op te
halen, vóór de regeerine voorzorgsmaat
regelen neemt, tegen het dansen.
lijk gelegenheid gegeven moeten worden
om dit onderzoek te doen plaats vinden.
Het is onnoodig te zeggen dat zulks met
de meest mogelijke tact en kieschheid be
hoort te geschieden en dat voor het wel
slagen van deze bureaux veel. zoo niet al
les af zal hangen van den medicus die aan
hel hoofd ervan staat, worden zij goed ge
leid dan kunnen zij van onberekenbaar
nut zijn.
Dp zorg voor het reeds levende, maar
nog niet geboren individu uit zich in den
zorg voor de a s moeder. Deze en de zorg
voor de pasgeborene behooren in hoofd
zaak tot het gebied van den verloskundige
en den huisarts
Een ieder weet van hoeveel belang dit
is en hoe door goede zorgen het aantal
doodgeborenen verminderd en tot pen mi
nimum tpTiigeebracht kan worden
Het werk van den verloskundige en den
huisarts kan ondersteund worden door con
sultatie bureaux Hierop volgt de zorg
voor zuigelingen, ook deze heeft ten doal
de sterfte te verminderen, maar vooral m
de voornaamste plaats om ziekten te voor
komen.
Consultatie bureaux kunnen ook hier een
bij uitstek nuttig werk verrichten, maar
steeds moet er den aandacht op gevestigd
worden dat zij de werkzaamheden van den
huisarfe kunnen overnemen Hpt groole suc
ces van de ronsultabebimaux bewijst, dat
de bevolking deze wijze van doen ten
hoogste op prijs 9telt en in hef algemeen
voor de gezondheidszorg rijp is.
De volgende leeftijdsgroep, waarmede
de praeventieve geneeskunde zich heeft
bezig te houden is de groep van de kleu
ters. een groep van personen, die wat veel
op den achtergrond is geraakt. Het is toch
op den leeftijd der kleuters, dat verscha
lende infectieziekten voor het individu het
grootste gevaar opleveren. Zij toch wor
den ernstig bedreigd door verschillende in
fectieziekten als mazelen, kinkhoest, rood
vonk. diphteritis en andere met hunne ge
volgen. Ook t.b.c. maakt onder die groep
van kinderen van 1 tot 6 jaar veel slach'-
offers en het zal daarom mede lot de taak
van ons Instituut behooren cm na te gaan
of de tuberculosebestrijding niet reeds be
hoort te beginnen bij de pasgeborenen en
wij zullen mede de waarde moéten schat! m
van immunisatie tegen tuberculose, die Cat-
melte heeft aangegeven.
Het consultatiebureau voor de tubercu
lose bestrijding zal hierin in een nuttige
werkkring kunnen vinden, terwijl ons Insti
tuut ook zal moeten zorgen te voorzien in
het gemis van inrichtingen, die de met tu
berculose bedreigde kinderen opnemen en
verplegen.
Is de mensch de kleuterleeftijd ontwas
sen dan begint de zorg voor het school
kind. Deze is in vele, zoo niet in de meeste
plaatsen van het land. reeds georgani
seerd door het Instituut der schoolartsen.
Een samenwerking van ons Instituut met
deze Inrichting zal buitengewoon nuttig
kunnen zijn, terwijl wij ook onzen aan
dacht moeten wijden aan de mogelijkheid
om toekomstige schoolartsen, meer nog dan
tot nu toe het geval is, voor te bereiden
voor het speciale werk dat hun later zal
worden opgedragen.
Dp volgende leeftijd, die onze aandacht
vraagt is die van 12 jaar totdat de mensch
volwassen is. Naast de gewone belangstel
ling, die ons Instituut voor elk individu op
geneeskundig gebied zal moeten toonen,
komt nog de groote moeilijkheid dat op
deze leeftijd een beroep zal rr.oeteD wor
den gekozen. Ook hier zal ons Instituut
uitstekend werk kunnen leveren, door on
derzoek naar geschiktheid voor verschil
lende beroepen, zoowel wat de psysieke
gesteldheid als de psychologische eigen
schappen aangaat.
Ten slotte zullen wij ons hebben bezig te
houden met en voorzeker is dit een van
onze voornaamste taken de praeven
tieve geneeskunde voor volwassenen. Een
van de beste toepassingen hiervan zal zijn
het perjodieke onderzoek van gezonde per
sonen om uit te maken of beginnend lijden
hen bedreigd en hun raad te geven hoe
dit te bestrijden
Hr.p goed zulk een Instituut kan werken
blijkt uit het feit. dat in Amerika door le-
vensverzekeringsmaa tschappijen premiever-
laging wordt toegestaan aan hen die zich
herhaaldelijk laten onderzoeken, terwijl
door vele maatschappijen de kosten voor
het onderzoek voor hun rekening wordt
genomen Noemen wij hiernaast nog de
oprichting van consultatiebureaux voor
verschillende afwijkingen als voor alcoholis
me. enz. en de mogelijkheid van sportkeu
ring dan geloof ik wel. dat ik al is het ook
heel globaal hiermede ten duidelijkste
heb aangeduid welk een ruim arbeidsveld
voor ons Instituut openstaat. Spreker besloot
met den wensch d3t wij er in mogen slagen
een groot deel van de idealen, die in dit
programma besloten zijn. geheel of gedeel
telijk ff verwezenlijken
Hierna werden de verschillende weten
schappelijke mededeelingen gedaan: Prof.
dr. H. Al dershof f uit Utrecht «prak over ini-
munisaties tegen koepokken, diphteria-
roodvonk.
Rede pioi. Aldershoif.
Om in 5 minuten een voordracht te hou
den over actieve onvatbaarmaking tegen
pokken, diphtherie en roodvonk is een iet
wat zonderlinge opdracht, waarmede ik even
verlegen zat
Ik zie geen anderen uitweg dari enkele
algemeene opmerkingen te maken
Besmetting met ziektekiemen beteekent
gelukkig niet steeds ziek worden Integen
deel. herhaaldelijk loopen we kans met
ziektekiemen te worden besmet en hebben
dit ons geheele leven gedaan en toch door
staat de meerderheid der menschen die be
smettingen zonder ziek te worden Het
effect der besmetting hangt af van de ver
houding tusschen den aard der besmetting
(aantal en virulentie der besmettende kie
men) en de weerstand van ons lichaam.
Worden we ziek en genezen we. dan heb
ben we naast de lasten (het ziek zijn'» de
lusten in den vorm van de na hot herstel
overblijvende onvatbaarheid Deze lusten
worden heel wat gemakkelijker verkregen
door hen die wel besmet, maar niet ziek
worden, dus door de natuur worden geënt
en door hen. die kunstmatig worden geënt
met een dusdanig veranderde smetstof, dat
deze nog wel de lusten maar niet de lasten i
De vergadering van het Instituut van
Praeventieve Geneeskunde (le Blad).
Benoemd is een commissie van voorlicb-
ting aan de regeering over het koopen op
afbetaling. (Binnenland, 3e Blad).
Ce resultaten van het Ministerieel onder
zoek naar de ongeregeldheden te Maastricht.
(Binnenland. 3e Blad).
Generaal Higgins te Rotterdam. (Kerk en
School. 3e Blad).
Ante-ongelnkken te Rotterdam, Delft en
Deventer. (Gemengd. 2e Blad).
Het proces tegen Salomon Liebermans.
(Rechtzaken, lste Blad.)
Stilstand ter Vlootconferentie. (Buiten!.,
2e Blad en Tel le Blad).
De ontwikkeling van Zaken in Spanje.
(Buiten!., 2e Blad en Tel., le Blad).
De communistische hongeroptochten in
Duitschland mislukt (Buitenl., 2e Blad).
geelt. De smetstof moet in een entstof ver
anderd zijn; zij mag niet in staat zijn de
ziekte, waartegen geënt wordt te verwek
ken. maar evenmin aanleiding geven tot
ziekelijke afwijkingen van èenige betceke-
nis. Eenige reactie na de enting wijst op
een waarschijnlijk noodige actie. Maar aller
eerste eièch van iedere voorbehoedende be
handeling moet zijn „niet schaden".
Voldoen de hier te behandelen entmetho
den daaraan?
Het prototype van alle entingen 1*9 de op
empirische wijze gevonden en voortgezette
enting tegen de pokken. Nog altijd gebrui
ken we hiervoor dc op een dier (kalf) ge
kweekte levende koepokstof, die allesbe
halve voldoet aan de wetenschappelijke
eischen aan een entstof le stellen, en staat
in dat opzicht scherp tegenover de naar
moderne wetenschappelijke inzichten be
reide entstoffen tegen, febris typhoidea, cho
lera, diphtherie, roodvonk e a. Daar de prak
tijk der koeookenting goed ging. was de
wetenschappelijke belangstelling gering; de
encephalitis post-vaceinationcm heeft die
wakker geschud en men zoekt naar metho
den de koepokstofbereiding op de hoogte van
den tijd te brengen Een zeer lofwaardig
streven; maar of daardoor hel raadsel der
encephalitis wordt opgelost? Ik meen van
niet: ze is niet de directe schuldige, maar
heeft met andere invloeden gemeen, dat ze
de weg voor de ware schuldige baant En
dat is al erg genoeg Als we die ware schul-
j dige kenden en konden verdrijven, dan zal
het naar mijne meening blijken, dat de koe
pokstof op zich zelf nog even onschuldig is
als vroeger We zullen dan geen kwaad
meer van haar hooren of zeggen, en dat
heeft ze na meer can honderd jaar trouwen
dienst zeker verdiend.
De entingen tegen diphferie en roodvonk
zijn zeer modern, hier geen levend virus
gekweekt op een levend dier en vermengd
met andere kiemen zooals de pokstof, maar
in het laboratorium op kunstmatige voedings
bodems bereide, goed doseerbare afschei-
dingsproducten van bacteriën, een entstof
dus die in vaste dosis gegeven, zich in het
lichaam niet kan vermeerderen Tegen deze
afscheidingsproducten, loxinen, vormt het
lichaam antiloxinen, blijvend en in over
maat. zoodat bij een volgende besmetting
met toxine-vormende diphferie- of roodvonk-
kiemen de ziekmakende werking dier toxi-
nen door de neulraliseerende anlitoxinen
wordt opgeheven; de geënte f>ersoon blijkt
onvatbaar.
Aangezien diphtherietoxine zeer giftig is
kan het niet als zoodanig als entstof worden
gebruikt: hot moet worden onlgift (anatox'ne)
of door binding aan antitoxine voor bet groot
ste deel worden geneutraliseerd Deze laat
ste verbinding TA. is lot dusver hier te lande
bij omstreeks 100.990 kinderen toegepast Ze
is onschadelijk- alle ongelukken in het bui
tenland voorgekomen berusten op banale
fouten bij bereiding en toepassing Het geheel
ongiftige en goed onvatbaarmakende ana-
loxine i? tot dusver weinig gebruikt, daar
hel een weliswaar onschuldige, maar toch
hinderlijke reactie geeft, die de invoering
zou kunnen belemmeren Van adiveeren van
een latent virus, zooals dat bij de encepha
litis post vaccinafionem 't geval zal kunnen
zijn. is tot dusver niets gebleken Toch moe
ten we op dat punt voorzichtig zijn en is