HET VERWEKKEN VAN REGEN
DOOR STERK AFGEKOELDE IJSDEELTJES
70ste Jaarpansr
DONDERDAG 23 JANUARI 1930
No. 21428
FFICIEELE KENNISGEVING
EEN BUITENGEWOON BELANGWEKKEND EXPERIMENT
IN SAMENWERKING MET HET LEIDSCH NATUURKUNDIG LABORATORIUM
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
1DSCH
DAG BLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 35 Cts per regel Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts bij een
maximum aanta. woorden van 30
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2 35. per week
Buiten Leiden, .waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f 2.35 portokosten.
ƒ0 13
„0 18
nummer bestaai uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
DIENSTPLICHT.
Jaarlijksch Onderzoek.
Burgemeester van Leiden brengt ter
inis van belanghebbenden, dat. behou-
onvoorziene omstandigheden, in Juni
het jaarlijksch onderzoek zal plaats
ben van de gewone dienstplichtigen der
idmacht van de lichtingen 1918 en 1921.
'laats en tijd van het onderzoek zullen
der worden bekend gemaakt.
A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN,
Burgemeester,
•iden, 23 Januari 1930. 1997
TEUGDDAG iQ3o.
rijzinnig Christelijke Federale te Leiden.
Zondag 26 Januari hopen de voorgangers
r Vrijzinnige Kerken den jeugddag te
ren in een samenzijn van ouderen en
?eren.
Zondagavond om halfacht verwachten de
igeren de ouderen in een gemeenschap
je bijeenkomst in het Dbopsgezinde
rkzcbouw aan de PieterskerkstraaL
„In het Verleden ligt het Heden, in het
wat komen zal Zoo zingt de dichter.
Hopen velen zich geroepen voelen deze
lorden, in hot bijzonder bij de Jeugdher-
nking Lot de hunne te maken en uiting
geven aan de geestelijke verwantschap,
hen bindt aan de Jeugd, door het bij
leen van den ochtenddienst in eigen Kerk
van den gemeenschappelijken avond
post in de. voor dezen avond, gemeen-
lappelijke Kerk.
ül.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen:
C van der Zalm. E. 106. Noordwijker-
Bloembollenkweekerij en Export. Bo-
ijenoemde handelszaak is met ingang
1 Juli 1929 omgezet in een vennoot-
&p onder firma onder den naam: Firma
G van der Zalm en Zonen,
a. M Hoek en Zonen. Schoolstraat 4,
•rdwijk aan Zee. Bloembollenkweekerij
Handel. C Hoek MznNoordwijk aan
(Huwelijksche Voorwaarden).
Gistermiddag werden op Schiphol Je
voorbereidingen getroffen voor de uil
voering van een zeer bijzonder experi
ment. een experiment n.l waarbij men
zou trachten op zeer groote hoogte door mid
del van sterk onderkoelde ijsdeeltjes neer
slag (regen) tg verwekken.
Het idéé is afkomstig van en uitgewerkt
door den heer A. Veraart, te Rijswijk, die
mede op Schiphol aanwezig was. evenals
prof Keesom alhier; genoemde heeren
waren voorts vergezeld van een aantal
medewerkers van het Natuurkundig La
boratorium alhier Te ongeveer halfvier
werd een groot drie-motorig Fokker vliegtuig
de P.H A.E.H. uit de groote K L M -
loods naar buiten gereden even later pos
teerden zich twee uit Leiden afkomstige en
voor het vervoer van ijs ingerichte vracht
auto's naast de machine. Uit deze auto's
werd onmiddellijk daarop een flinke hoe
veelheid jute zakken, welke een wit glin
sterende stof bevatten, in het vliegtuig over
geladen Toen wij een der helpers van den
heer Veraart naar den inhoud dezer zakken
vroegen, deelde deze ons mede dal hij be
stond uit tot poeder gewreven ijs met een
temperatuur van min 100 Graden Celsius!
Uit enkele zakken welke nog op het plat
form stonden steeg een vrii dichte damp op;
een chauffeur van een der vrachtauto's trok
dc- bewondering der omstanders tol zich
door een klontje sneeuw van min 100 Gra
den Celsius in de hand te nemen, zonder
dat hem dit ook maar eenigermate deerdel
Waarna ook anderen zijn oogenschijnlijk
van groolen moed getuigend voorbeeld volg
den en lustig in den zak met den witten
inhoud rondgraaiden!
Van prof Keesom vernamen wij, dat do
P H A.E.H. naar Schellirigwoude zou vlie
gen en dat in de nabijheid van het Marine
vliegkamp de inhoud der zakken op groote
hoogte op de wolken zou worden uitge
strooid. waarbij de W. C. als „uitlaat" die
nen zou!
Van andere zijde vernamen wij voorts,
dat in het Schellingwouder vliegkamp een
aantal belangstellenden o. w. prof. de
Haas. uit Leiden, en verschillende direc
teuren van cultuur- en andere maatschap
pijen bijeengekomen was om de resul
taten der proefneming gade te slaan.
Echter kwam op het laatste oogenblik de
heer Thomson, stationschef op Schiphol,
roet in het eten gooien I Geheel te goeder
trouw en tegen zijn zin natuurlijk, maar
daarom niet minder definitief! De heer
Thomson deelde n.l mede. dat het in ver
band met den toenemenden mist absoluut
onverantwoordelijk zou zijn. indien de
P.H A E.H de lucht in ging. weshalve hij
zijn aanvankelijke toestemming tot vertrek
moest herroepen De zakken werden daarop
uit hot vliegtuig weer in een der auto's over
geladen terwijl hpt gezelschap te Schel-
iingwoude telefonisch gewaarschuwd werd.
De proefneming op heden
vastgesteld.
Van dit uitstel zal echter geen afstel
komen, aangezien bij gunstig weer het
experiment heden zou plaats vinden.
De heer Veraart vertelt.
Onmiddellijk nadat de vlucht was afge
lakt en de heer VeTaart die tot dat oogen
blik druk in de weer was geweest zich
weer met andere zaken kon inlaten, heb
ben wij hem om een onderhoud gevraagd,
dat hji ons in het kantoor van den heer
Thomson bereidwillig toestond
„U moet weten" zeide hij „dat ik
als particulier gedurende een reeks van
jaren verschillende studies op hët gebied
der luchtvaart gemaakt heb. ook de proef
neming. welke helaas vandaag niet meer
kan plaatsvinden, is het resultaat van een
langdurige studie. De voorbereidingen tot
dit experiment naar U reeds weet het
verwekken van neerslag uit de lucht
zijn getroffen in het natuurkundig laborato
rium van Prof. Keesom. lri dit taboratorium
is een hoeveelheid gewoon waterijs met be
hulp van vast koolzuur, vervaardigd vol
gens een procédé, dat wordt toegepast in de
Centrale Ammoniakfabriek te Weesp afge
koeld to-t een temperatuur van 78 Graden
Ce'lsius onder nul Dit z.g waterijs bestaat
nipt uit blokken of stukken, doch is geheel
tot sneeuw geschaafd. Nadat het ijs een
maal de temperatuur van min 78 Graden
bereikt had. is het door middel van vloei
bare-' lucht nog sterker afgekoeld. De tem
peratuur van vloeibare lucht bedraagt 190
Graden Celsius onder Nul. met behulp
daarvan werd het ijs tot ongeveer 100 gra
den Celsius onder Nul afgekoeld. Op deze
wijze hebben wij bij elkaar tweeduizend
kilogram fijn ijs van 100 Graden Cel
sius verzameld, hetwelk, naar U gezien
hebt. per vrachtauto van Leiden naar
Schiphol is vecvoerd De bedoeling is nu.
dat wij morgen (Donderdag) met één of
misschien ook met twee vliegtuigen zullen
opstijgen en dan. in de buurl van Schcl-
lingwoude. op de grootst mogelijke hoogte
boven de wolken het ijs zullen uitstrooien.
I En door de koude verwekking én door de
I electrische lading van de met tamelijke
I snelheid dalende ijsdeeltjes wil ik trach-
i ten de wolk tot neerslag te brengen
1 U moet goed begrijpen, dat deze (.roef op
bescheiden schaal bedoeld is en alleen wil
aantoonen hoe later, wanneer er vliegtuigen
van grootere afmetingen zullen zijn ik
denk daarbij aan dc D.O. X de mogelijk
heid bestaat om over groote oppervlakten
neerslag te verwokken. U voelt wel van
welk een enorme beteckenis dit zal zijn
voor streken, waar groote hitte en droogte
heerschen Ook verwacht ik. dat met deze
methode mist zal kunnen worden verdre
ven. wat speciaal voor ons land van belang
is; daar nevens zal zij kunnen worden toe
gepast als nieuw brandbl use li middel naast
de bestaande, alsmede voor het verwekken
van sneeuw in wintersportplaatsen 1
Jk verwacht, dat het tienvoudige van het
uitgestort gewicht aan ijs zal neerslaan,
dus dat de tweeduizend kilogram ijs. welke
ik morgen meeneem, twintigduizend kilo
gram water verwekken Hoe grooter het
I gewicht dus is, dat per vliegtuig aan qs
j kan worden meegenomen en nu denk ik
opnieuw aan de D.O. X met zijn twaalf
motoren des te omvangrijker zal ook de
I neerslag zijn.
I Tenslotte wil ik U er nog op wijzen, dat
cte enorme koude, welke nu in het labora
torium verwekt is, in zeer hooge lucht-
lagen wordt aangetroffen; in dit verband
kan ik U mededeelen. dat ik de verschil
lende werkwijzen gepatenteerd heb om de
benoodfgde koude stoffen aan boord van
een vliegtuig te fabriceeren Eejn patent
op de methode van rpgenverwekking zelf is,
gezien de verstrekkende gevo'.gcn, bij we s'.a-
gen. uiteraard mei mogelijk.
Ik betreur het ten zeerste zoo besloot
de heer Veraart het onderhoud dat de
proefneming vanmiddag niet meer heeft
kunnen plaats hebben; de schuld daarvan
i zijn de slechte weersomstandigheden. Nu is
al mijn hoop op den dag van morgen geves-
j tigd. Mocht het experiment mislukken, dan
verzeker ik U. dat ik het net zoo lang her
halen zal tot ik zekerheid hebl
BINNENLAND.
Interessante proefnemingen, welke ten
doel hebben bel opwekken van regen door
sterk afgekoelde ijsdeeltjes (Stadsnieuws,
lste Blad).
Voortzetting der behandeling van de
Leidcche Gemeentebegrooting voor 1930.
(3de Blad).
De verhending tnsschen Nederland en
België (Binnenland, 2de Blad).'
Een onverantwoordelijk motorrijder te
Rotterdam; meerdere aanrijdingen.
(Gemengd, 2de Blad).
Hei drama in het Leidsche woonwagen
kan: p; behandeling voor het Haagscb
Gerechtshof. (Rechtzaken. 4de Blad).
BUITENLAND.
Rondom de Vlootconierentie. (Builenl.,
2e Blad en Tel le Blad).
Instelling van een economische advisec-
rencie commissie in Engeland. (Buitenj.,
2de Blad).
Ongeluk op een Amerikaanscben onbe-
waakien overweg. (Buitenl. Gein., 2de Biad;.
Het experiment opnieuw uitgesteld.
In verband niet de weersomstandigheden
dio voorloopig waarschijnlijk niet zuilen
veranderen, werd nedenmurgen te half-
twaalf besloten het experiment tot het ver
wekken van regen door sterk afgekoelde
ijsdeeltjes, dat heden met een vliegtuig van
de K.L.M zou worden ondernomen, uit te
stellen. Zoo mogelijk zal de proefnemiug
morgen geschieden.
Omtrent het experiment tot het verwek
ken van regeq door sterk afgekoelde ijv
deeltjes, vernemen wij nog nader, uat
morgenochtend te elf uur met twee Fokker
vliegtuigen zal worden opgestegen, indien
dc weersomstandigheden zulks toelaten In
een daarvan zal de heer Veraart de leiding
op zich nemen en in het tweede vliegtuig
de heer'J A Blans Nzn te Amsterdam,
die een belangrijk aandeel gehad heeft in
het voorbereidende werk en m het even
tueel slagen der plannen van den heer V»*r
aart. Door middel van vast koolzuur word'
de groote voorraad ijs. die zich thans or
Schiphol bevindt, op lage temperatuur ge
houden.
Hierboven heef! de lezer keinis kunnen nemen van de interessante proememingen welke ten doel hebben het opwekken van regen door nnddel van sterk afgekoelde
ijsdeeltjes, doch die helaas gisteren wegens den hevigen mist moesten worden uitgesteld. Onze foto's, genomen op het vliegveld Schiphol, brengen in beeld: een groepje
mechanicians en monteurs, die met zichtbare belangstelling proefondervindelijk vaststellen hóé koud het geschaafde ijs wel is. Daarnaast geheel rechts op de foto de heer
Veraart, die de proefnemingen voorbereidde; naast hem de Leidsche hoogleeraar, prof. Keesom, drie hem daarbij met vele technische hulpmiddelen terzijde stond.
