BERICHT.
70ste Jaargang
ZATERDAG 18 JANUARI 1930
No. 21424
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
MUZIEK.
LEIDSCH
DAG BLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 35 Cis per regel Kleine Adverlentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postrechl. Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
x
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2 35. per week ƒ0 18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaal uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
yvertentie-beoordeelingswedstrijd
Het nummer van heden is het
aatste, waarvan de advertentiën
neegelden in den beoordeelings-
wedstrijd.
Men denke er aan, dat de inzen-
Jingen vóór Dinsdag 21 Januari a.s.
des middags 12 uur in ons bezit
noeten zijn.
DE DIRECTIE.
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN VOOR
DE OPENBARE LAGERE SCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
iron gen ter kennis van belanghebbenden:
le dat tot het doen inschrijven van leer-
ingen voor de toelating met Maart a.s.. tot
de openbare lagere scholen op 't Schutters
veld, aan de Haverstraat, aan de Panl Krn-
geretraat, aan den Zuidsingel, aan de Medn-
lastraat en aan de Vrouwenkerksteeg, gele
genheid zal worden gegeven aan die scholen
lot en met 15 Februari e.k. dagelijks, be-
lalye Zondags, van des voormiddags half-
gen tot negen uur en op Maandag, Dins-
ig, Donderdag en Vrijdag, bovendien van
'f twee tot twee uren des namiddags;
2e. dat bij de inschrijving het bewijs van
cboorle-inschrijving moet worden getoond;
3e. dat de kinderen op 1 Maart as. den
cflijd van vijf en een half jaar moeten
-bben bereikt.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN Secretaris,
den, 18 Januari 1930.
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN VOOR
DE OPENBARE BEWAARSCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter kennis van belanghebbenden,
dat aan de Openbare Bewaarscholen in het
Elisabetshof aan de Van der Werfstraat en
in de Groenesteeg tot en met den 15en Fe
bruari a.s. gelegenheid bestaat tot het doen
inschrijven van leerlingen en wel des voor
middags van kwart vóór 9 tot halftien en
uitgezonderd Zaterdag des namiddags
van kwart vóór 2 tot kwart over 2 uur.
A VAN DE SANDE BAKHUYZEN
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 18 Januari 1930. 1730
JAN G. STRIENING.
Onze 9ladgenoot de heer Striening. leer-
aar voor viool aan de muziekschool der
Maatschappij voor Toonkunst alhier, wordt
ffiorgen zeventig jaar.
Hij is 19 Januari 1860 te Deventer gt
boren. Na het eerste onderricht in zijn ge
boortestad te hebben genoten, sludeeréle hij
vervolgens bij Frans Coenen te"Amsterdam
en daarna aan de königliche Hochschule für
te Berlijn, het beroemde violisten-
jnslituut van den grooten Joachim Na be
ëindiging van zijn studie is hij eenige jaren
werkzaam geweest als eerste violist aan de
toenmalige Diiitsche Opera te Rotterdam,
totdat hij met ingang van 21 Aug. 1882 be
noemd werd tot leeraar aan de Leidsche
rnuzkk-vhool, welke functie hij thans wei
naast 4-8 jaar lang heeft vervuld. Talioou
velen danken den heer Striening hun
violistische en muzikale vorming onder wie
er zijn die in do muziekwereld .een eervolle
Positie innemen.
Hoewel geopteerd hebbende voor de mu-
z paedagngie <^reef zijn ambitie hem voort-
llrCTKl in de richting der -overigè attributen
van zijn vak Behalve dal hij in den begin-
I'3d van het Residentie-orkest in dit ensem-
e als le violist heeft meegewerkt heeft
*'J zich, de latere jaren uit den aard der
aa minder, herhaaldelijk als solist en
I Joral als kamermuziekspeler doen hooren,
VOORSTELLEN VOOR DE
BEGROOTING 1030.
Voorstel van den heer Spendel.
(Hij stelt voor:
a. Op de begrooting 1930 een post, groot
één duizend gulden, le brengen, waaruit
muziek- en zangvereenigingen kunnen wor
den gesubsidieerd, welken tot het geven van
volksconcerten zullen worden uitgenoodigd.
b. Een commissie te benoemen uit
's Raads midden, welke belast wordt met de
uitvoering van het in sub a vervatte be
sluit.
Voorstel van den heer Spendel.
Hij stelt den Raad voor B. en W. uit te
ncodigen te komen met voorstellen lol reor
ganisatie of wel opheffing van de Stedelijke
Werkinrichting.
Voorstel van den heer Groeneveld.
Hij stelt voor, dat in het Haagweg-kwar-
tier een openbare lagere school zal worden
gesticht.
VoorHel van den heer Groeneveld.
De Raad stelt ter beschikking van B. en
W een bedrag van f.5000 ten einde daar
mee te bevorderen het doen geven van goede
volksvoorstellingen op het -gebied van zang,
muziek en tooneel.
waarbij minder gemakkelijk uit te voeren
werken als het Oclett van Schubert, het
Septett van Beehoven. de sextetten van
Brahms efi dgl., zijn bijzondere aandacht
hadden.
Voor de Vereeniging voor Volksbijeen-
komsten maakte hij zich geregeld verdienste,
lijk door uitvoeringen met de onder zijn
leiding staande orkestklasse der muziek
school. In het muzikale leven der Vereeni
ging van vrouwelijke studenten alhier neemt
hij een leidende positie in.
Maar voor a'.les heeft hem de compositie
sterk aangetrokken. Veel en velerlei aroeid
heeft hij op dit terrein verricht. Liederen,
vioolstukken, orkest en kamermuziekwerken
in groot aanla) zijn uit zijn pen gevloeid.
In druk verschenen Fünf Lieder für eine
Altsimme, een Barcarole en een Andante
voor viool. Met onverzwakte lust en kracht
is hij zich aan de compositie blijven wij
den tot op den huidigen dag. Als uit den
laatslen tijd stammende noemen we als het
belangrijkste een strijkkwartet, nog niet
lang geleden hier uitgevoerd en een sonate
voor piano en viool, door den componis».
met Theo van der Pas aan den vleugel
in 't openbaar gespeeld
De heer en mevrouw Striening zullen te
hunnen huize in de Zonneveldstraat morgen,
middag van drie uur af ontvangen.
Voorstel van den heer Groeneveld.
De Raad wenscht, dat de agenda met de
1 bijbehoorende stukken ten minste één week
voor de Raadsvergadering aan de leden
worden toe-gezonden.
Voorsfel van den heer Groeneveld.
De Raad verzoekt B. en W bij den Raad
plannen in te dienen tot het stichten van
een Centrale Auto-garage met reparatie-in
richting voor de Gemeentelijke bedrijven en
diensten.
Voorstel van den heer Bosman.
Hij stelt voor o#n, bij wijze van werkver
schaffing. over te gaan tot het aanleggen
van een of meer sportvelden op het daar
voor aangewezen terrein lang9 den Rijns-
burgerweg.
Voorsfel van den heer Van Stralen.
De Raad, van oordeel dat de aanleg van
den Leidschen Hout zooveel mogelijk moet
dienstbaar gemaakt worden aan de behoefte
tot werkverruiming,
besluit om ter bevordering van de tewerk
stelling van meerdere werklooze arbeiders
on daardoor snellere totstandkoming van
het boschplan een bijdrage uit de gemeen
tekas beschikbaar te stellen en daarvoor
een memoriepo9t in de begrooting op te
nemen.
Voorstel van den heer Spendel.
Hij stelt voor, de Commissie voor hel Be-
waarschoolonderwijs, zoodanig uit te brei
den dat daarin voldoende plaats is, voor de
vertegenwoordigers van het bijzonder on
derwijs.
o
ADRES AAN DEN RAAD.
Over het Levendaal.
De heer L. Th. Ilarteveld zond volgend
adres aan den Raad:
Nogmaals neemt óndergeteekenrle de vrij
moedigheid uwe aandacht te vragen voor een
toestand welke in de stad Lei Jen heerscht,
waaraan toch zoo spoedig mogelijk een einde
gemaakt, dient te worden. Het is n.l. de on
houdbare toestand, welke veroorzaakt wordt
door den geweldigen stank, dien de Leven-
daalgracht verspreidt. Het is een drijvende
vuilnisbelt op borrelend stinkend modder
water wat den algemeenen gezondheidstoe
stand van de bewoners in gevaar brengt.
Door demping van die modderpoel of open
riool zou er een verkeersweg ontstaan, weik
de nauwe Hoogewoerd geweldig zou ontlas
ten voor het verkeer, daar ongelukken aan
de orde van den dag zijn.
Beleefd neemt ondergeleekende dan ook
de vrijheid een beroep te doen op onze volks
vertegenwoordigers, om aan een kwaad, dat
dagelijks meer en meer de levensvreugde
vergalt van tal van nijvere inwoners der
slad Leiden, een einde te maken door dem
ping van het Levendaal.
DE ARBEIDSVOORWAARDEN
IN HET BROODBAKKERS
BEDRIJF.
Dezer dagen hield de afdeeling van den
Alg. Xederl. Bond van Arbeiders(sters) in
het Bakkers-, Chocolade- en Suikerbewer-
kingbedrijf, in samenwerking met den Bond
van Technisch en Opzichthoudend perso
neel een vergadering met het personeel van
de Rolferdamschc Broodfabriek.
Door de hoofdbesturen van deze organi
saties en de heeren J. v. d. Blij en Joh. Har-
ling werd verslag uitgebracht van de onder
handelingen met de directie dezer fabriek
i. z. het pensioenvraagstuk.
De directie had verklaard accoord te gaan,
met de voorstellen door de arbeidersorgani
saties namens het personeel gedaan waar
door de premie voor het grootste gedeelte
door de directie gestort zou worden.
Ook ging zij accoord met het voorstel om
het pensioenfonds in eigen beheer te nemen;
op 62-jarigen leeftijd zal f. 18 pensioen per
week aan eiken pensioen gerechtigde wor
den uitgekeerd.
Uit het personeel is een commissie van
beheer van 3 personen gekozen; verder zal
een raad van toezicht worden saamgesteld
bestaande uit 3 personeneen namens de
directie en 2 namens de bovengenoemde
arbeidersorganisaties, ook zal een grondslag
voor weduwenuitkeering gevormd worden.
Door den heer J. v. d. Blij, districtbestuur
der. werd er op gewezen dat dit de derde 'Ti-
stelling in het broodbakkersbedrijf van groo
ten omvang is, waar niet alleen de arbeids
voorwaarden volgens een arbeidsovereen
komst geregeld zijn doch ook een behoor
lijke pensioenregeling tot 9tand is gekomen,
nl. de Coöp. Ons Doel, de Coöp. Vooruit en
de Rotterdamsche Broodfabriek; aan de
beide laatste instellingen is een pensioen
regeling in eigen beheer.
Aan het slot werd het personeel opge
wekt krachtige medewerking te verleenen.
dat in het particuliere broodbakkersbedrijf
hier ter stede een arbeidsovereenkomst tot
stand komt, en dp zorg voor de ouden van
dagen in dit bedrijf ter hand wordt genomen.
HET WERK VAN
TAN EN CASPAR LUYKEN,
GEZIEN DOOR EEN
GENEESHEER.
Voordracht van dr. J. G. de Lint.
In de gisteravond gehouden maandelijk-
sche bijeenkomst van de Maatschappij uer
Nederlandsche Letterkunde, heelt dr. J. G.
de Lint uit den Haag, lector in de geschie
denis der geneeskunde aan de Leidsche
Universiteit een voordracht gehouden over:
liet werk van Jan en Caspar Luyken, ge
zien door een geneesheer.
Spreker ving* zijn voordracht aan met er
op te wijzen dat het werk van de Luykens
zóó uitgebreid is, dat het onmogelijk is om
het op 66n avond te behandelen.
Spr. zal zich er daarom toe bepalen hier
en daar èen keuze ui. het vele materiaal
te doen.
Vervolgens gaf dr. de Lint een overzicht
van de wijze hue hij aan dit materiaal ge
komen is. Een groot gedeelte is afkomstig
van de gepubliceerde exemplaren, oor
spronkelijk in bezit van den verzamelaar
Uijsweit van der Netten uit Princenhage.
Deze bezat een groot aantal prenten zoo
wel va"n Jan als van diens zoon Caspar
Luyken. Na den dood van den heer Gijs-
wijt van der Netten is diens verzameling
aangekocht door den heer van Eeghen te
Amsterdam, die ze zeer uilbreidde en die,
tezamen met J P. H. van der Keilen, den
toenmaligen directeur van het Prentenka
binet te Amsterdam een groot boek, uit
twee dikke folianten bestaande, uitgaf,
waarin alle prenten en teekeningen van
Luyken zijn beschreven.
Vorder bezit spr. ook een kleine collectie
prenten, terwijl Johannes de Mey, predi
kant en geneesheer te Middelburg (1617
1678) een groot boek heeft geschreven
waarin de geheele philosophie, waaronder
toen ook behoorde de natuurkunde, plant
kunde, dierkunde enz. wordt behandeld,
een en ander uit godsdienstig oogpunt be
zien. Ten slotte heeft spr. zijn ge
gevens geput uit een achttal boekjes, door
Jan Luyken zelf geschre.ven en waarin hij
ongeveer 100 prenten met bijschriften
geeft, allen op religieus gebied.
Casper Christoffels of Casper Luyken is
vermoedelijk in 1608 in Duitschland gebo
ren. Hij huwde den 1 Mei 1633 Hester
Cores uit Middelburg. Casper Luyken was
schoolmeester. Uit dit huwelijk zijn gebo
ren Joannes of Johannes Luyken den 16
April 1619, lerwijl den IS December 1672
is gedoopt Caspar Luyken, die sinds 1689,
toen hij dus 17 jaar oud was, aan zijn va-
BUITENLAND.
De keteloütp'offing te Groningen het ge
volg van een gebrek aan den ketel; men
was op de hoogte. (Binnenland. 2e Blad).
Ta Den Haag bestaan plannen tot stich-
ting van een heoreechool voor de moderne
telen. (Kerk en School, le Blad).
Fet 2"-j?rin bciaan der Leidsche Korfbal
club „Vitesse" (Sport, Le Blad).
BINNENLAND.
Met Duitschland is te den Haag overeen-
clenr.nrng bereikt. De Oostelijke regelingen
werden verdaagd. (Buitenl., le Blad).
De delegaties naar de Londensche vloot-
ccnferentie arriveeren. (Buitenl. le Blad).
De r'.eenkoolconferentie in een impasse.
(Buitenl. le Blad).
ders werk meehelpt De eerste ets van Jan
Luyken dateert uit 1677 de „comeet ster";
de eerste gravure van Caspar in Per? Ro-
meinsche Adelaer. Het werk van Jan Luy
ken is belangrijk grooter in aantal ge
weest als dat van Caspar.
Ten onrechte wordt wel eens beweerd, dat
Jan Luyken in zijn jeugd een losbandig le
ven geleid zou hebben, als reactie waarop
hij vroom zou geworden zijn. Het losban
dige van zijn leven zag Jan Luyken echler
alleen zelf, toen hij ouder wa9 geworden.
In werkelijkheid is hiervan niet9 gebleken.
Van de verschillende beroepen, waarvan
Luyken in de verschillende boeken afbeel
dingen heefl geteekend, behandelde spr. ach
tereenvolgens onder meer- de geneesheer, de
chirurgijn, de apotheker, de ..brillenmeesler"
en de ..scheidcr" (chemist).
Spreker liet van een en ander tal van
voorbeelden dezer prenten en teekeningen
zien. In hel bijzonder trokken daarbij de vol
gende exemplaren de aandacht: genees
heer. Een aardige prent, waaruit een duide
lijk overzicht gegeven wordt op welke wijze
in dien tijd een examen voor geneesheer
werd afgenomen, alsmede in welke omge
ving zulks ge-^hiedde. Buitengewoon aardig
zijn ook de afbeeldingen van den zieke en
van het ziekenhuis, deze laatsten o.m. ver-
ABONNEMENTS-CONCERT
DE KOOS.
Eva Liebenberg.
Dit heeft het lied op een ongeduid mu
ziekstuk voor, dat de hoorder den weg, dien
hij moet afleggen van de verschijning (dat
zijn de muzikale componenten woordklank,
melodie, harmonie, rhythme, kortom het
hoorbare) tot den grond waaruit ze is
voortgesproten (dat is de onzegbare bewe
ging, waaraan de wereld de hare ontleent
en de menschelijke geest de zijne, dat is
de idee) iets duidelijker is gemarkeerd De
concreete voorstelling, die, naar het uiter
lijk, de beteekenis van het lied helpt bepa
len, is hier de wegwijzer. Want liet begrij
pen of genieten van een muziekstuk staat
en valt met het bereiken van het eindpunt
van dien weg. Eerst dan zal de muziek haar
ware beteekenis krijgen; dan zal de vraag
naar het waarom in de wereld der verschij
ning, die vol is van tegenstrijdigheid, in de
muziek haar beantwoording hebben ge
vonden; dan zal Nietzsches woord waar
heid worden ..dasz man urn so mehr Philo-
soph wird. je mehr man Musiker wird".
Treedt de muzikale idee in het lied meer
gepreciseerd aan den dag dan in de onge-
duide (absolute) muziek, dan heeft dit voor
den hoorder bijzondere aantrekkelijkheid,
voor den reproduceerenden artist, wien hier
belangrijk minder vrijheid van opvatting en
beweging is gelaten, biedt deze gebonden
heid eigenaardige moeilijkheid wanneer een
reeks liederen van den omvang van een
gebruikelijk concertprogramma, elk lied
met zijn eigen expressie en alle onderling
zoo onderscheiden, zal worden voorgedra
gen. Dan worden den vocalist de hoogste
eischen van voordrachts- en uitbeeldings
kunst gesteld. Wie dan ook een publiek met
een compleet liederenprogramma kan boeien
heeft door dit enkele feit reeds bewezen tot
de grooten te behooren
Mevrouw Eva Liebenberg behoort tot de
allergrootsten. Haar fraai getimbreerde alt
stem heeft op zich zelf reeds ongemeene
bekoring en zij bezit een bewonderens
waardige keelvaardigheid en al wat verder
technisch middel heet om de stem op haar
mooist te doen klinken Opvallend is haar
perfecte consonant-verzorging. In haar
voordracht demonstreert ze den rijkdom
van uitdrukkingsmiddelen, die haar ten
dienste staan: voorbeeldige dictie, dynami
sche kleur in de subtielste nuanceering en
vooral de verwerking van elk lied tot haar
geestelijk eigendom, die haar alle? van bin
nen uit doet zingen, eenvoudig en zonder
effectbejag, maar met groote expressie, die
den toehoorder in het lied doet leven zoo
als de zangeres er zelve in leeft En alles
gehouden in die spheer van voornaamheid
en noblesse, onopzettelijk maar daarom des
te wezenlijker, zonder dewelke de aller
hoogste kunstuiting niet gedacht kan
worden.
Op hetzelfde plan beweegt zich haar bege
leider Leo Roseneck Hij heeft, voortreffe
lijk pianist als hij is. van de begeleidingen
ware kunststukjes gemaakt met volkomen
opgaan in de intentie der zangeres. Deze
deed hem terecht deelen in het enthousiast
applaus en de ovatie aan 't slot. De zange
res worden mooie hloomen aangeboden Een
paar liederen moesten gebisseerd worden.
Een extratie aan 't slot: „Du bist Orplid
me:n Land" van Wolf.
Het waren vier serioen liederen (Srhu-
bert. Wolf. Pfitzner en Moussnrgskv^ waar
mee Mevr. Liehpnherc haar gehoor in ver
rukking heeft gebracht
De vleugel was een Bechstein van de
firma Mens.
