|p Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 13 December 1929
Vierde Blad
No. 21396
BINNENLAND.
aanduiding van bochten
in wegen.
een watertram.
reclame.
verspreide berichten.
Prov. Staten v. Zuid-Holland
LAND- EN TUINBOUW.
invoer van
varkensvleesch.
arbeidstijd in bloemen
winkels.
reclame.
OHbllanclsche Weifels udn cteJuicLeiyiDctttT een ongewone
SPORT.
de competitie.
leidsche
adspiranten-competitie.
het kampioenschap
van leiden en o.
de competitie van den
leidschen schaakbond.
Hoofdlijn 1
Ofschoon bij de in de laatste jaren kraeh-
(if ter hand genomen wegenverbetering
ttk de voor het verkeer hinderlijke en ge
riarlijke bochten op meer of minder af-
foende wijze zijn verbeterd, zijn deze weg
kochten voor het verkeer toch dikwijls hin
derlijk en soms zelfs gevaarlijk, omdat zi)
jij duisternis of mist in vele gevallen door
bestuurders van motorrijtuigen niet
tijdig worden waargenomen, waardoor dan
ryoot gevaar bestaat van den weg te ge
nten
Aan dit bezwaar zou in de meeste ge-
pllen in belangrijke mate kunnen worden
Igemoet gekomen, indien de aan de buiten
zijde der bochten aanwezige boomen. palen
en d g. werden voorzien van een breeden
vitten band. Daardoor zullen deze bochten
reeds op grooten afstand zichtbaar zijn en
vordt bovendien bij het doorloopen van d*
tocht leiding gegeven aan het verkeer
Om deze redenen hebben de besturen van
den A.N.W.B en de K.N.A.C in een geza-
melijk adres aan den minister van water
rat en aan Gedeputeerde Staten van alle
provincies verzocht te willen bevorderen,
dat de bochten in de wegen op vorenom-
schreven wijze duidelijk kenbaar zullen
worden gemaakt.
Gisterochtend heeft op Het IJ te Amster
dam een proefvaart- plaats gehad van de
zoogenaamde „watertram" die met ingang
van morgen door de reederij J. H.
Bergmandie reeds de naam watertaxi
Leeft ingevoerd, zal worden geëxploiteerd.
De trambooi heeft een lengte van 15 meter
en een breedte van 3 meter. De inrichting is
jió gemaakt, dat de bestuurder geheel voor
zin zit, waar ook het publiek instapt, ter-
vijl het bootje achter kan wordeD verlaten.
odat men bij het in- en uitstappen elkaar
bet hindert. Het aantal zitplaatsen bedraagt
50. Hel ge'heel is overdekt gedeeltelijk ..all
weather" met breede ramen die op en neder
kunnen draaien, in zomertijd kan de over
lapping worden verwijderd. Als voorzorg be
vinden zich onder de banken reddingsboeien
terwijl aan stuur- en bakboord groene en
roode' rich li ngsw ijzers zijn aangebracht die
bij donker verlic'ht kunnen worden. De boot
wordt met een autostuur bestuurd.
Met ingang van morgen zal met dit
nieuwe vaartuig een 15-minuten dienst (op
dc spitsuren een tien-minuten dienst) wor
den onderhouden van het watertaxistation
taar het tolhuis.
9208
- Bij K. B. is aan mr. H. - A. Lorentz,
I (wul-generaal der Nederlanden te Preto-
I r-4 roor den tijd dat hij in zijn tegenwoor-
tifi functie aldaar werkzaam zal zijn de
Persoonlijke titel verleend van buitengewoon
I Pttnt en gevolmachtigd minister.
Bijn Kon., hesl. is benoemd tot leeraar
I ud de Rijkshoogeteburgerschool te Gronin-
I |fn, L. Bouma, onder gelijktijdige toeken-
I ning van eervol ontslag als leeraar aan de
I Rijkshoogereburgerscholen te Enk'huizeu en
I Hoorn;
is aan me]. M. J. W. van Gellicum eervol
I ontslag verleend als tijdelijk leerares aan de
I Hijkshoogeroburgerschool te 's-He r togen -
bosch
(Vervolg va.ii gisteren).
Het geneeskundig schooltoezicht. - Breed
voerige discussies, maar nog geen
beslissing.
Na heropening dei vergadering te twee
uur zet de heer De Bruin zijn rede voort.
I Spr. herinnert nog aan de woorden, door
den heer Borghols als lid van Ged. Staten
in 1927 gesproken, toen deze zeide, dat zoo.
1 lang het Rijk de kwestie om het geneeskun
dig schooltoezicht niet had ter hand geno
men, de provincie helpend moet optreden.
Hij herinnert voorts aan wat enkele g<
i meentebesturen ten deze reeds hebben
1 voorbereid. Het gaat nu niet aan, weer
terug te trekken en slechts tijdelijke hulp
in uitzicht te stellen. Op deze wijze maakt
men de gemeenten kopschuw.
Dr. Beekenkamp (Lib.) acht het genet*-
kundig schooltoezicht in de eeTste plaats
een zaak voor de gemeentebesturen. De
provincie kan evenwel subsidieeren, docb
van een afloopend subsidie is nooit sprake
geweest. Spr. noemt hetgeen thans Ged.
Staten voorstellen, een koudwaterstraal
voor de gemeenten, die in het vertrouwen
verkeerden, dat zij een blijvend subsidie
van de provincie zouden ontvangen, <\4
thans zoolang het Rijk deze zaak niet ter
harte zou hebben genomen.
Spr. juicht het zeer toe, wanneer de pro
vincie Zuid-Holland het voorbeeld geeft.
In dit verband zou hij Ged. Staten willen
verzoeken- in hun voorstel den termijn van
5 jaar voor de 50 pCt. te stellen- op tien
jaren. Het mag worden verwacht, dat in
middels het Rijk de verdere regeling ter
hand zal hebben genomen. Mochten Ged
Staten zelf geen aanleiding vinden om
den subsidie-termijn op 10 jaren voor de
volle 50 pCt. te stellen, dan zal spr. een
amendement, daartoe indienen.
De beer De Kanter (Lib.) sluit zich bij
den vorigen spreker aande totale termijn
van 9 jaren kon dan op 14 jaren worden
gesteld.
De beer Sdhokking (C'.-H.) heeft waa*
deering voor de sociale gevbelens ten plat-
telande. Met de primitieve wijze, waarop
in tal van kleine gemeenten medisch roe
zicht op de jeugd wordt uitgeoefend, kan
men echter op den duur geen genoegen
nemen. Zoo heeft de gemoente Katwijk m
combinatie met omliggende gemeenten de
zaak ter hand genomen, evenwel in het ver
trouwen, dat de provincie 50 pCt. bijdraagt
voor een termijn in elk geval langer dan 5
jaren.
Jhr. mr. De Brauw (A.-R.) beschouwt
het als een tekort van de ouders, indien zi;
van de toch wel overal aanwezige gelegen
heid om hun kinderen van tijd tot tijd me
disch te laten onderzoeken, geen gebruik
maken. Indien dan de provincie moet ingrij
pen, is dit voor spr. geen verheugend, doch
veeleer een betreurenswaardig verschijn
sel. Men legge evenwel den nadruk er op,
dat de zorg in de eerste plaat-s bij de
ouders berust, dio voeling moeten houden
met de artsen. Spr. beveelt een redactie
wijziging in dezen geest aan.
De heer Schouten (A.-R.) zegt, dat zijn
partij vreest, dat de verantwoordelijkheid
\ran de ouders en het gezin zal worden ver
legd naar de overheid. Spr. is tegen elk
stelsel, waarbij men zich niet zou beper
ken tot inspectie en controle, doch daar
naast ook de medische behandeling in het
schoolartseninstituut zou betrekken. Met
het voorste) van Ged. Staten, dat de zorg
van ouders en gezin intact laat cn dat een
tijdelijk karakter draagt, kan spr. accoora
gaan, mits het niet door amendeering van
karakter wordt veranderd.
De heer Borghols (Ged. Staten) wijst
er op dat onnadenkendheid en onwetend
heid van de ouders veelal oorzaak zijn,
dat schoolkinderen niet voldoende of in het
geheel niet onder medische controle staan.
De groote gemeenten hebben baar taak ten
deze begrepen, zij hebben schoolartsen-
diensten ingesteld en vervolmaakt, zonder
subsidie van anderen.
Feitelijk is het reeds 'n onbillijkheid dat
Ged. Staten voorstellen, aan de kleine ge
meenten subsidie te verleenen. Dit is ech
ter te verklaren, om de ^aak op gang t,e
helpen. Maar verder zal niet mogen worden
gegaan dan thans door Ged. Staten wordt
voorgesteld. Doet men dat wel, dan zou
dit voorbeeld kunnen worden overgenomen
door andere provincies en dan zal het Rijk
zeggen: de provincies hebben het school
artseninstituut voldoende geregeld, zoodat
wij ons er wel aan kunnen onttrekken.
Spr. zou het ten zeerste betreuren indien
een of'andere kleine gemeente de zaak zou
laten rusten omdat Ged Staten niet ver
der willen gaan dan wordt voorgesteld. Een
subsidie van 9 jaren, dat op een gemiddel
de van 40 pCt. neerkomt, mag toch wel vol
doende worden geoordeeld. Men mag niet
dc belastingbetalers ook in de steden door
loopend laten 'betalen voor schoolartsen-
diensten op het platteland. Daarom be
strijdt spr. het amendement-De Bruin.
Tegen overneming van de door jhr. De
Brauw voorgestelde redactiewijziging heeft
spr. geen bezwaar.
De heer Dc Bruin wijst er op dat in het
voorstel van Ged. Staten een bepaling is
opgenomen dat deze provinciale regeling
vervalt- wanneer een Rijksregeling tot
stand zal zijn gekomen en dat er geen en
kel Statenlid is, dat verandering van die
bepaling beeft voorgesteld; ook spr. gaat
daarmee accoord.
Wantrouwen van Rijks- contra provinciaal
bestuur of omgekeerd mag geen oorzaak
zijn. dat er in het geheel niets wordt go-
daan.
De 'heer Schokking zegt nog, dat het
schoolartseninstituut is bedoeld om do
ouders te helpen in hun taak. Spr. doet
alsnog een tusschcnvoorstel, om den duur
van het provinciale subsidie te beperken
tot 1-1 jaren, en wel toe te kennen over elk
der eerste 5 jaren 50 pCt. met een maximum
van f. 5000 per jaar etf vervolgens iedet
jaar 5 pCt. minder met een maximum af
trek van f. 500 per jaar.
Do heer Beekenkamp dient een voorstel
in om de 50 pCt. over den termijn van 10
jaar te bandhaven cn daarna over de vol
gende vier jaren telkens 10 pCt.- minder
subsidie toe te kennen.
De heer Werker betoogt nog. dat wie
de beteekenis van het gezin in de organi
sche samenleving erkent, tevens heeft te
waken voor de zorg voor de gezinnen. Deze
wijze van overheidsinmenging is naar zijn
meening ook voor de heeTen Schouten c.a.
volkomen geoorloofd. In het voorstel-De
Bruin ziet spr. geen principieele afwijking
van het voorstel van Ged. Staten.
Te halfzes wordt de vergadering ver
daagd tot beden.
Het verbod in Engeland gehandhaafd.
Naar een Rcuter-telegram uit Londen
meldt, heeft in het Lagerhuis de minister
van landbouw op een vraag van één der
parlementsleden geantwoord, dat hij zorg
vuldig de vraag overwoog, of eenige mati
ging van het invoerverbod van varkens-
vleesch van het vasteland mogelijk is
De minister zeide, echter te vreezen, dat
handhaven van het invoerverbod absoluut
noodzakelijk is ten einde den Britschen vee
stapel tegen ziekte te beschermen.
Vastgesteld is een algemeene maatregel
van bestuur, als bedoeld in artikel 7, eerste
lid, der Arbeidswet 1919, voor zoover be
treft bloemenbinderijen, tevens bloemen
winkels.
Daarbij is bepaald:
9202
Ten aanzien van de werkzaamheden van
arbeiders in eene ruimte, welke behalve
bloemenbinderij tevens bloemenwinkel is,
geldt in plaats van hetgeen met betrekking
tot arbeid in fabrieken ol werkplaatsen bij
of krachtens do artikelen 22, 23, 24, 25. 28.
29 30. 31. 32. 68. elfde lid. en 91 der Ar
beidswet 1919 is bepaald, hetgeen met be
trekking tot arbeid in winkels bij of krach
tens de artikelen 44. 45. 46. 47, 48. 68. eifde
lid. en 91 dor Arbeidswet 1919 is bepaald.
Dit besluit treedt in werking met ingang
van 1 Januari 1930.
HOCKEY.
Voor Zondag zijn vastgesteld de wedstrij
den: UtrechtLeiden en To Werve II
Leiden II.
o
KORFBAL.
Voor morgen zijn vastgesteld de wedstrij
den: FiiksVitesse; Fluks BT. 0. P. Aan
vang 2.30 uur.
o
SCHAKEN.
Om den „Zilveren Koning" van het
Leidsch Dagblad.
In de afgeloopen week zijn in dezen wed
strijd wederom een aantal partijen gespeeld.
Echter kwamen slechts 5 partijen tot een
beslissing.
In groep A: Dr. C. II. HinsJ. Boot 01;
J. BootM. Bloem 7', Dr. Hins
J. Tjalsma 10.
In groep B: W. DommendalJ. J. Brag-
gaar 10, G. BosschaG. Schoppen 10.
De stand is thans de volgende:
Groep A: Hins 1 uit 3(x), Tjalsma 7» uit
4, Boot uit 5, Goud9mit l1/» uit 2 (x)
W. de Bruin P/a uit 3, Van Hoek 2 uit 2<xx),
Schilt 0 uit l(xxxx), Bloem P/2 uit 3, De
Blécourt V* uit 2, Sirks 0 uit l(xxx) en Van
der Nat 1 uit 2(x).
Groep B* Segaar 27» uit 4(x), Braggaar
1 uit 4, F. de Bruyn Va uit l(xx), G. Bosscha
6 uit 6(x), Demmendal 3Va uit 4, Ouwerkerk
Vs uit 4, Wittenberg 0 uit 2, Van der Eist
2 uit 4(x), W. H. Bosscha 1 uit 3(x) en
Schoppen 1 uit 4.
xbeteekent afgebroken partij.
Voor den Leidschen Schaakbond speel
den gisteravond te Leiderdorp Philidor T
en II tegen Leiderdorp I en II. De uit
slag volgt hieronder.
lste AchttaL
Alb. v. Klaveren (L.)-H. de Nie (Ph.)
J. BootW. F. Smeder 16
H. v. d. PoelE. W. v. d. Burgh xx
G. de Koning J.Mzn.-P.J.v.d.Zeeuw 1—0
Ar. v. KlaverenJ. do Boer 0—1
B. G. Corfcs—Jhr. I. v. Eysinga X
G. den BlankenG. J. v. d. Ploeg 1O
E. J. v. d. Vlak—H. C. de Nie 1-0
Totaal 5x2x
2de Achttal.
K. Kranenburg (L.)G. Pels (Ph.) X
G. de Koning Azn.J. J. Abspoel
W. GoedhartA. M. Immink 0i
M. Splinter—J. W. Stroomer 10
G. GoedhartA. J. J. Nicaise 01
P. v. d. HoevenJ. C. Verhaar 1O
J. M. de KoningC. H. v. Helden 01
D. CaiinooA. van Wijk 0
3—5
Zoodat Het le achttal van Leiderdorp en
het 2e achttal van Philidor den wedstrijd
en voor een reorganisatie
van de Gewapende Macht in
Nederlandsch-lndië.
toenmalige legercommandant heeft
®et de hem eigen groote overredingskracht
toen die vervanging haar beslag weten ie
•toen krijgen. En wij kunnen zijn methodo
üefc anders dan betreuren. Want het eeni-
ïe. dat ten grondslag kon liggen aan de
T«fkrijging van een goed resultaat was niet
^0 handige welbespraaktheid, maar moest
fin een duidelijke uiteenzetting aan wat
toaerdaad noodig was voor orde en defen-
tle- Nu zegt men: „We zijn omver ge-
P'aat"; nu krabbelt men terug en voert
bt
nieuwe begrip veldpolitie" in en
I !chept zoodoende weer eigen legertjes. .En
1 100 gaat als ©b en vloed het getij heen en
*fer< dag en nacht, als winter en zomer
roeien de inzichten elkaar af en de vaste
I In ontbreekt.
I Late® wij ons echter niet noodeloos be-
I op het twistterrein. 't Zou nufcteloo.
hlijken.
Hot feit is, dat men het voor bijDa alle
i \*e*tcn noodig vond op grond zoo niet
tuitend dan toch mede van de ev-
>gmet de gewapende politie opgedaan
i l4Mn de wijze waarop dit is behandeld,
J de kiem voor een verdere fout. In het
gewest beter bij het eene gewes-
bestuurshoofd werd succes verkre-
bij het andere niet. En dat was juist
1 oat- Consekwent had de regeering aan
*14, omtrent dc gewapende
I ot overal moeten vasthouden. Wat op
Timor. Z.O. Borneo, Celebes noodig
lüordeeld
werd: vervanging der gewapen
de politie door lege-rbrigades, was even-
goed elders noodig geweest. Of nergens
De bezuiniging school vooral daarin, dat
de onder b. genoemde taak der G. P. er op 1
wees. dat naast die G. P. Meeds eenige le-
gerafdcdingen in reserve gehouden mooé-
ter. worden, die dus meestal werkeloos en
renteloos beschikbaar waren.
Men wilde die afdeelingen gaarne pro
ductief maken. Maar dan moesten zij ook &1
het werk doen, dat de gewapende politie
verrichtte. Nu had lot dusverre het leger
bestuur zich steeds met de grootste hard
nekkigheid verzet tegen vermindering van
de sterkte der ageerende afdeelingen en
met klem steeds betoogd en met nadruk
voorgeschreven, dat 15 man bet minimum
vormden, waarmede mocht worden uitge
rukt. Inderdaad waren rnet name op At-
jeh ook herhaaldelijk ongelukken ge-
beurd, dooden gevallen, geweren verloren,
als zwakke afdeelingen in gevecht geraak
ten. Maar het was onbegrijpelijk hoe men
voor alle gebieden en onder alle omstandig
heden aan dit minimum kon vast houden.
Men zag het in vele streken zoodoende wel
gebeuren, dat. wanneer gewapende politie
dienaren arrestanten overbrachten, er twee
of drie dcnzelfden wog aflegden, waar den
volgenden dag een legerafdeeling aan 14
man met dezelfde opdracht langs ging. Men
kan een en ander nog beter aanvoelen, als
men overweegt, hoe die eisch bij het over
nemen van de taak der G P. moe9t en
kwam le vervallen. Nu kon, wat eerst steeds
onmogelijk was geweest, wèl voorgeschre
ven worden, n.l. dat de sterkte der afdee-
ling verband zou houden met opdracht en
omstandigheden. Het leger was nu de wel-
willendheid zelve. Men zou alles doen.
wat ook dc gewapende politie had gedaan.
Hierbij wist men inderdaad eenige fouten
der oude regeling te vermijden. De hoofd
fout van de gewapende, politieregeling was
wel deze: zij, die dit semi-militaire instru
ment gebruikten, hadden te weinig begrip
van het wezen der militaire zaken. Zij wa
ren als chauffeurs, die wel een wagen kun
nen verplaatsen, doch die van de andere
eischen geen idee hebben.
In den aanvang was het bij de gewapen
de politie wat men zou kunnen noemen,
financieel een vlotte boel. Menigeen, die in
de leger9terkte pro memorie werd gevoerd,
omdat hij bij de gewapende politie diende,
ging er finantieel op vooruit. Dit lokte meer
dan de z.g zelfstandigheid van het com
mando. Deze was 9lechts schijnbaar. Im
mers de bestuursambtenaren hadden (te
recht), de volle beschikking over de ge
wapende politie, zoodat de zelfstandigheid
niet veel grooter was, dan op een militaire
post. Alleen de deskundige centrale was
slapper.
Naarmate de finantieele voordeelen ver
dwenen, keerde het meeste kader in het
leger terug en werd vervangen door eigen
opleidingsresultaten der G. P. Zoo vermin
derde de waarde dezer burgersoldaten tot
de vervanging door legerafdeelingen plaats
had.
Zooals wij nader willen aantoonen, was
vervanging niet het aangewezen middel Er
had een goed geregelde samensmelting van
alle soorten gezagsinstrumenten zoo ver
mogelijk doorgevoerd moeten komen
Hierin had men ook de Algemeene politie
der groote 9teden en der kleinere plaatsen
moeten betrekken, evenals het instituut
der bureau-oppassers.
Het moge genoeg bekend zijn, hoe er veel
le verbeteren viel bij de stadspolitie. Te Ba
tavia moest daan-oor een outsider belast
worden met de leiding; ditmaal geen officier
doch een controleur B B Ook hier meer een
zaak van karakter.
Wie e^iler dc klecding en houding van
do algemeene politic op de kleinere plaatsen
ook buiten Java, ziet, beseft dadelijk dat de
leiding in verkeerde handen is.
Hl.
De verhouding tusschen bestuur en militair.
De in het voorgaande genoemde vervan
ging werd onvoldoende uitgewerkt. Het was
een welbespraakheidsoverwinning en geen
gevolg van een komen lot het juiste inzicht
van Regeeringszijde. Als er maar bezuinigd
werd, was het al lang goed.
Het duurde nu geruimen tijd, aleer de Re
geering eene regeling van de verhouding
onder de nieuwe omstandigheden vaststelde.
Er werden eerst in ieder gewest door den be
trokken commandant de noodzakelijkste be
palingen uitgevaardigd. Van eenheid dus
geen sprake. Niet alles wat daarin gelast
werd. kon later als juist worden gehand
haafd. Zoo was er b.v. de kwestie, of een
fuselier voor den controleur moest salu-
eeren, zooals enkelen voorgeschreven had
den. Inderdaad is dit uit een oogpunt van
tucht een zeer belangrijke aangelegenheid.
Het gaat toch niet aan, dat een besturend
ambtenaar, plaatselijk met zeer groote
macht bekleed, eenvoudig zonder eenig
bewijs van achting voorbij geloopen wordt,
door degenen, die elk oogenblik geroepen
kunnen worden voor de' uitvoering van een
door dien ambtenaar gegeven opdracht te
zorgen. Nu is het salueeren in het Indische
leger eene zaak die in orde is.
Kromo verzuimt nooit opzettelijk uit lam
lendigheid of pummeligheid zijnen meerdere
te groeten. Hij kan het eens raar doen. des
noods met een kind op zijn arm, maar doen
zooals zoovele vaderlandsche miliciens, ais
of hij niets ziet, komt niet voor. Zoo heeft
men het mogelijk en onnoodig gevonden geen
voorschrift te geven, dat de militairen de
burgerautoriteiten zullen groeten. Hetgeen
berustte op de overweging, dat bij het theo
retisch onderricht, hetwelk in het leger over
allerlei onderwerpen herhaaldelijk gegeven
wordt, ook deze kwestie afdoende behandeld
kan worden. Men kan inderdaad den betrok
kenen gemakkelijk het begrip bij brengen,
dat tegenover de bestuursambtenaren ter
plaatse (indien van uniformteekenen voor
zien of van aangezicht bekend de noodige
beleefdheid in acht genomen dient te wor
den en dat die beleefdheid (een teeken zeif
niet lomp te zijn) zich behoort te uiten op
de gewone militaire wijze. De toestand ;n
den Indischen „troep" is gelukkig nog wel
zoo. dat dit gaat. Volgens de letter van het
reglement op de eerbewijzen en saluutscho
ten zou de militaire wet alleen verplicht
zijn als beiden in uniform gekleed zijn.
Echter is het mijn persoonlijke ervaring, dat
een militair, die een meerdere ontmoet en
herkent, ook groet zonder dat de uniform
daarbij gedragen wordt.
Ter zake van het groeten van bestuurs
ambtenaren door militairen die een politiek
poiitioneelen taak te vervullen hebben han
gen de resultaten geheel af van het beleid
der leiders Zooals trouwens de geheele ver
houding een zaak van gezond doen en laten
en denken is.
(Wordt vervolgd),
