i Jaarzang
MAANDAG 18 NOVEMBER 1929
No. 21374
STADSNIEUWS.
genestet-herdenking
door de vrijzinnig-
hervormden.
java-soemba-film.
jan van riemsdijk.
instituut voor
arbeiders-ontwikkeling.
Declamaties van den heer Lonis v. Gasteren
endegeest, voorgeest
en rhijngeest.
Ds. G. BOLKESTEYN f
handelsregister
kamer van koophandel.
HET JUBILEUM VAN DE LEIDSCHE KUNSTVEREENIGING.
Het voornaamste nieuws
van heden.
binnenland.
buitenland.
het 30-jarig jubileum van
de leidsche kunst
vereeniging.
academische examens.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts- per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
,rentscl>appen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel Kleine Advertentiën uitsluitend
j,jj vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
jiaiimum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecbt. Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsp'.ein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANTk
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week.T
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per pos! 2.35 portokosten.
Innmnier bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
godsdienstige samenkomst der Vrij-
Hervormder, gisteren voormiddag in
[leidsche Volkshuis onder leiding van
IK. Boersema gehouden, was voor een
deel gewijd aan de herdenking van
mr honderd jaar overleden dichler De
jstet, als wegbereider van de vrijzin-
idienstige richting en de vrije
die in vele zijner verzen zoo
1 wordt gepredikt.
[verdiensten van dezen te vroeg ont-
[i dichter in het algemeen en voor ons
a volk in het hijzonder werden door
op sympathieke wijze geschetst,
ilrijfee aanwezigen namen door het
van eenige liederen uit den Gezan-
Isdel van den Nederlandschen Pro-
penbond van de hand van dezen dicli-
ndeze herdenking mede actief deel.
r 26 Nov. a.s. zal in de Slads-
J de tweede opvopring plaats heb-
de Java-Soemba-Film, die speciaal
het Zendingswerk der Geref. Ker-
Hidden-Java en liet Oostelijkste der
tnda-eilanden n.l. Soemba. Op uit-
wijze laat deze film zien de uif-
dor Chrislengemeenlen; de zegen-
verking der verspreiding van goede
den groei van het Chr. Onderwijs
re cn M. U. L. Scholen. Ivweek-
pïi internaten: den groofen zegen
medisehen dienst in ziekenhuizen
mohielo vprpleeing op groolen afstand.
die belangstellen in dil groote
lijke beschavingswerk wekken wij
«drang op om Dinsdag 26 Nov. naar
eaoorzaal te gaan om te genieten van
!«d? en veel schoons.
bijronderheden verwijzen wij naar
Mentie.
«rdagavond geeft Jan van Riemsdijk,
'rade zanger van hel Veluwsche boe-
ln ..Zomerzorg" een enkelen voor-
ra avond Hel is niet de eerste maai,
Riemsdijk hier ter slede optreedt en
'den bij ervaring, dat de liedjes van
'anger met z'n oolijk gezicht altijd
den smaak vallen. Gelet op het
dat hij bij vorige gelegenheden hier
twijfelen we niet of het zal Donder-
tad vol loopen in „Zomerzorg".
De Zondagmorgenbijeenkomsten van het
Inst. v. A. O. trekken hoe langer hoe meer
bezoekers. Als de voorzitter de heer He*-
sing-om even half elf de aanwezigen wel
kom heet is de concertzaal van „het Volks
gebouw" flink bezet. Met een kort inlei
dend woord wijst hij op de taak welke de
arbeiders, en vooral de jongeren onder hen.
hebben le vervullen bij de noodzakelijke
bestrijding van den oorlog.
Vervolgens krijgt de declamator van
dezen ochtend, de heer Louis van Gasteren,
het woord. Deze geeft een beknopt over
zicht van de literatuur welke nog tijdens
en vooral na den oorlog het licht zan.
Schrijvers als Barbusse, Latzko, Duhamel,
Frey, Glaeser, Remarque e.a. schreven allen
over de verschrikkingen van den wereld
oorlog zooals zij die zagen of ondervonden.
Het kan niet anders, of hun werk. kreeg
een zekere ten-denz. Het onderwerp, de oor
log. bracht dit mede.
Overgaande tot de bespreking van „lm
Westen nichts Neues". het boek van Erich
Maria Remarque, zegt spreker dat Remar
que in een interview verklaarde, dat hij dit
boek moest schrijven, ten einde lucht te
geven aan zijn geschokt gemoed. Het hoek
wil dan ook geen aanspraak maken een lite
rair werk le zijn.
Louis van Gasteren verklaart vervolgens
de diepere beteekens van Remarques boek.
„Van het Westelijk front geen nieuws" be
schrijft het leven, het lijden en het sterven
van eenige studeerende jongelui, kinderen
nog van achttien, negentien jaar, welke zoo
van de schoolbanken geplaatst worden ln
de vuurlinie. Begrijpt men wat liet zeggen
wil deze jongens, die nog alles verwachten
van het leven, vol idealen en illusies, weg
te rukken uit hun omgeving en te plaatsen
daar waar granaten en gifgas al liet men-
schelijke dooden en vernietigen? Mochten
zij wellicht de granaten ontloopen, dc in
drukken welke zij opdeden waren beslis
send voor hun verder leven.
Louis van Gasteren declameert op ge
voelvolle wijze de meest pakkende frag
menten. Met gespannen aandacht en niet
zonder aandoening luisteren de bezoekers
naar zijn diepe klankvolle stem. Men waant
zich verplaatst naar liet lazaret aan het
sterfbed van Kemmerich, men hoort liet er
barmelijk schreeuwen der gewonde paar
den. men beleeft de doodsangst der solda
ten bij een gasaanval.
De declamator doet het boek leven. Er is
een ademlooze stilte in de zaal wanneer hij
voordraagt het sten-en van Kaf en de wan
hoop van diens vriend.
Het was een geslaagde ochtend, en de
aanwezigen waren Louis van Gasteren
dankbaar voor de vertolking van dit werk.
De thuisblijvers hebben iets schoons
gemist.
Wijziging:
Onderlinge Brandwaarborg Mij.. Zuidbuuri
Wijk C. nr. 26, Zoelenvoude. Overleden be
stuurslid: Q. Doeswijk, Zoeterwoude (in
1928). Nieuw bestuurslid: W. de Boer, Zoe
terwoude.
Jaarverslag over 1928.
Aan het door den geneesheer-directeur
dr. F. J. Stuurman uitgebrachte verslag
over 1928 van het krankzinnigengesticht
..Endegeest", de afdeeling voor jeugdige
zwakzinnigen „Voorgeest" en het sanato
rium „Rhijngeest" is het volgende ontleend:
Terwijl gedurende de eerste maanden
Endegeest vrijwel geheel bezet was, bleven
na de uitbreiding nog lang een vrij groot
aantal plaatsen leeg en waren aan het
einde des jaars nog 8 mannen- en 9 vrou
wenplaatsen onbezet, zoodal liet gemiddelde
aantal onbezetten plaatsen dit jaar 13 tegen
6 in 1927 bedroeg; in totaal bedroeg het aan
tal verpleegden 504.
Ook „Voorgeest" had dit jaar nog een
vrij groot aantal onbezette plaatsen, hoewel
minder dan in 1927, n I. gemiddeld 11 (vo
rige jaar 17). Vooral de meisjes-afdeeling
droeg hiertoe bij; pas tegen het einde des
jaars daalde het aantal open meisjes-plaat
sen van 10 a 12 lot 3; in totaal werden 157
patiënten verpleegd.
De bezetting an „Rhijngeest" was iets
beter dan in 1927, n.l. gemiddeld 76.2 te
gen 75.25 in 1927, te weten: in do eerste
klasse gemiddeld 8.65 (1927: 8.35), in de
tweede klasse A gemiddeld 36.41 (1927:
35.28). in de tweede klasse B gemiddeld
i2 14 '1927- 12.43), in de Rijksafdeeling ge
middeld 19.— (1927: 19 19
Er overleden dit jaar in „Endegeest" 23
mannen en 31 vrouwen, in „Voorgeesl" 4
jongens en 5 meisjes on in „Rhijngeest" 5
heeren en 5 dames.
Verder wordt o.m. melding gemaakt van
een toegepaste nieuwe verpleegwijze, de z.g.
actieve behandeling volgens Simon, die ge
leidelijk werd ingevoerd en uitgaat van het
beginsel dat de geesteszieken zoo weinig
mogelijk aan zich zelf moeten worden over
gelaten, omdat zij dan veelal door ziekelijke
gedachten komen lot dwaze, storende han
delingen en allerlei slechte gewoonten. De
patiënten worden door de verplegenden
steeds bezig gehouden, overdag met arbeid,
's avonds met spelletjes en andere ont
spanningsmiddelen. Deze verpleegwijze stelt
geheel andere eischen dan de vroegere,
waarbij veel gebruik van bedrust al of niet
in afzondering en van de rustbaden werd
gemaakt.
De gestichtsdiensten werden daardoor
zwaarder en eischen ook meer van het in
tellect van het verplegend personeel. Gelei
delijk werden in den loop van het jaar alle
moeilijkheden overwonnen, zoodat aan het
einde van 1928 de nieuwe verpleegwijze in
Endegeest overal was doorgevoerd en inge
burgerd. (Thans ook reeds in de andere
afdeelingen). Met deze wijziging hield ver
hand een systeem van werkverschaffing en
een belooningsstelsel met gestichtsmunten
van 1, 5, 10 en 50 cent, waar de verpleeg
den in een op het Kasleelplein ingericht
winkeltje allerlei voor de voor hun arbeid
ontvangen penningen zelf kunnen koopen
Op deze wijze worden de patiënten in
actie gehouden en zij vormen een maat
schappij op zichzelf.
Foto Bleuzé.
Cr?! Von<*in Lakenhal de officieele opening plaats van de tentoonstelling van moderne Hollandsche Schilderkunst en
t>e7rgan'scerd ter gelegenheid van liet 30-jarig jubileum der Leidsche Kunstvereeniging. - Hierboven een groep der aan-
uursleden en autoriteiten. Op de voorste rij, van links naar rechts: Mevr. Koert, Mevr. v. d. Sande Bakhuyzen. Mej.
',r- Slagter, de heer A. Koert cn Dr. J. J. de Gelder. Hierachter o.a. Mr. v. d. Sande Bakhuyzen, Prof. Dr. J. Ph. Vogel,
Prof. Bijvanck en de heer J. Irish Stephenson.
Ds. G. Bolkesteyn.
Hedennacht is onverwacht overleden Ds.
G. Bolkesteyn, predikant bij de Ned. Herv.
Gemeente te Apeldoorn. Gisteren had de be
minde voorganger nog tweemaal zijn ge
meente gediend. Reeds verleden jaar werd
ds. Bolkesteyn door een ernstige ziekte aan
getast en het scheelde slechts weinig of hij
had toen reeds van dit leven moeten
scheiden.
Gelukkig herstelde hij na een langen lij
densweg, maar was toch weer in staat zijn
geliefd ambt met veel toewijding te dienen.
Door velen zal dit heengaan diep betreurd
worden!
Ds. Bolkesteyn werd 27 Juli 1883 gebo
ren, werd cand te Utrecht in 1907, pred. te
Harich in Oct. 1907, kwam te Steenwijk in
1911, stond van 19151922 te Katwijk aan
Zee als eerste „derde" predikant hij de N.-H.
gemeente ën vertrok toen naar Apeldoorn,
waar hij, evenals in zijn vorige gemeenten,
ook trouwe aanhangers vond.
De Katwijkers w.o. hij zooveel vrienden
heeft, hadden er zich reeds op verheugd hem
a.s. Donderdag tijdens 't Radio-ziekenuurtje,
waarvan hij de verzorging op zich had ge
nomen, le hooren. Nu zal de overledene
waarschijnlijk op dalzelfde uur reeds ter
aarde zijn besteld.
In levendige herinnering zal zijn nage
dachtenis nog lange jaren bij talloozen be
waard blijven, want in het kleine Harich
aan de Friesehc kust werd hij op de handen
gedragen, uit Steenwijk zag men hem zeer
nood° vertrekken en in Katwijk aan Zee
was hij een der geliefdste predikanten, die
de gemeente ooit diende.
Het droeve bericht van dit overlijden zal
dan ook menigeen zwaar getroffen hebben!
Namens de vrouwen in Ned.-Indië is
H. M. de Koningin-Moeder een geschenk
aangeboden (Binnenland, 3e Blad).
Een liefdesdrama te Rotterdam (Gemengd
2e Blad).
Te Parijs is de eerste steen gelegd voor
het Nederlandsch Stndenten-Hnis (Kerk en
School, le Blad).
Overleden is Mgr. van de Wetering, aarts
bisschop van Utrecht (Laatste Berichten, le
Blad).
Overleden is ds. G. Bolkesteyn, die vroe
ger te Katwijk stond (le Blad).
Uitstel der Haagsche conferentie tot
Jannari?
Gemeenteraadsverkiezingen in Dnitsch-
j land. Winst voor niterst links en niterst
rechts (Buitenl. en Tel., le Blad).
Overleden is het ondste Engelsche Lager-
hnislid de Iersche nationalist O'Connor
(Tel., le Blad).
De moeilijkheden met de Znid-Afrikaan-
sche inboorlingen (Tel., le Blad).
Bloedige presidentsverkiezing in Mexico.
(Tel., 1ste Blad).
De opening der tentoonstelling.
Na de rede van den voorzitter der Leid
sche Kunslvereeniging. mr. Slagter. trad
burgemeester mr. Van de Sande Rakhuyzen
naar voren, en sprak eeqige hartelijke
woorden tot de aanwezigen.
Het keurig verzorgde woord van den voor
zitter. aldus spr is voor de opening dezer
tentoonstelling eigenlijk genoeg, en ik aar
zel hieraan nog iets toe te voegen. Wanneer
spr. dit tóch doet, spreekt hij in drieërlei
kwaliteit: als burgemeester, als voorzitter
van de Lakenhal-commissie en ten slotte
als particulier.
Spr. bracht als burgemeester een woord
van lot cn dank voor het vele. dat hot be
stuur der jnbileerende vereeniging voor do
kunst in onze stad gedaan heeft. Hij ver
heugde er zich over, dat nu weer een ken
tering ten goede is gekomen en hoopte, dat
de groeiende en noodige steun van de bur
gerij lot verderen bloei van de Vereeniging
zou leiden. In de atgeloo'pen 30 jaar hebt
gij voortreffelijk werk verricht: er zijn vele
tentoonstellingen gehouden en zoodoende
hebt gij medegewerkt aan de verdieping
van den cultuur en de vermeerdering van
het inlellectueele interesse van de bevol
king. Spr. bracht dan ook namens de ge
meente zijn hartelijke gelukwenschen over.
Als voorzitter van de Lakenhal-commis
sie wees de burgemeester op de nauwe
samenwerking, die lusschen de Lakenhal
cn dc Vereeniging reeds sedert jaren be
staat. Gij hebt gebracht wat gij te toonen
liadt, on voor wat gij doei, moeten wij u
dankbaar zijn. Dé kunst dient in een kleine
gemeente een centrum Ie hebben en het
is goed aan een organisatie uit de burgerij
krachtigen steun te verleenen. Het deed
spr. genoegen, dat dank zij de samenwer
king met de Leidsche Kunslvereeniging. de
Lakenhal het centrum van de Leidsche
kunst geworden is.
Spr. hoopte als particulier, dal de Ver
eeniging een mooi tijdperk tegemoet zal
gaan en dankle namens alle aanwezigen
voor het vele schoone, dat tenloongesteld
wordt.
De tentoonstelling van Moderne Holland
sche Schilderkunst en Plastiek werd ver
volgens bezichtigd. Hierna werd de thee
aangeboden en bleef men nog eenigen tijd
bijeen.
De Kunstavond.
Des avonds waren het bestuur en de
leden der Leidsche Kunstvereeniging ter
gelegenheid van haar 30slen verjaardag
weder in een geanimeerde en feestelijke
stemming bijeengekomen, om in intiemen
kring dit heuglijk feit te herdenken.
Mr. Slagter opende met eenige enthou
siaste woorden dezen avond, waarin de
zang van den- chansonnier en conférencier
Franz Daum. de verlooning van Cornelis
Veth's de kletsprent: „De gesi^jiiedenis aller
kunsten", voorgedragen door dr. Ent en zijn
humoristischzwijgenden partner, maar
vooral de opvoering van het beroemde
schimmenspel van Frans ter Gast, eenige
uren van te waardeeren kunstgenot schon
ken, hoewel de verzorging van dit program
ma loch wel wat dilettantistisch aandeed.
De artistieke cn karakteristieke silhouet
ten van Ter Gast gaven een bijzonder relief
aan dit herdenkingsfeest. Scherp omlijnd
geven zij geschiedkundige tijden en toestan
den weer. De met groot talent gesneden
figuren verraden zin voor humor, gevoel
voor stijl, historische kennis en een zeer
groote lechnisch-vaardige behecrsching van
pen. papier cn schaar.
De beelden zijn met smaak en fantasie
ontworpen en uitgevoerd. Zij boeien 'toog
constant, waarbij de dikwijls goedgekozen
rijmen een litteraire ondersteuning en ver
duidelijking geven. Deze „zwart-kunst"
heeft ons sterk getroffen- de strakke pren
tjes zijn nergens doodsch. doch vol vaart,
leven en beweging. De ontzaglijke arbeid,
die aan het vervaardigen dezer' kunstzin
nige beeldenserie voorafging dwingt groote
bewondering at. Men heeft den aandach-
ligen toeschouwers hiermede de groote ver
rassing van den avond gebracht.
Franz Daum illustreerde met zang en
pianospel en gat Ier afwisseling nog eenige
levensliedjes. Hij deed het met veel toewij
ding. hetgeen niet wegnam, dat wij zijn
prestaties toch niet hoog konden aanslaan.
Mr, Slagier bracht met eenige vriende
lijke woorden zijn dank aan de verschil
lende medewerkers, waarmede dit samen
zijn zijn einde vond.
Geslaagd zijn voor hel Candidaafs-
examen rechtsgeleerdheid Mej L Over de
Linden (Haarlem) en de heer F. H. Parmen-
tier (Leiden.)
