70ste Jaargang
VRIJDAG 11 OCTOBER 1929
No. 21342
STADSNIEUWS.
EEN SLAGERIJ IN DE VERDRUKKING.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis. per regel voor adverlenliën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiên 35 Cts. per regel Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per weet
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 portokosten.
ƒ018
„0.18
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
Laat U alsnog tegen betaling van slechts
20 cents administratiekosten inschrijven
bij onze
Algemeene Ongevallenverzekering
voor onze abonné's.
Deze week nog keerden wij aan de nagelaten
betrekkingen van een, door een ongeval om
het leven gekomen, abonné, die zich bij ons
als verzekerde had laten inschrijven, de
som van f. 500.nit.
De verzekering luidt, wa.i het bedrag der
uitkeeringen betreft in het kort ais volgt:
a. ƒ500ingeval van overlijden binnen
een maand na den dag, waarop
het ongeluk voorfcwam.
b. 400.bij verlies van beide oogen,
beide handen, beide voeten, of
één hand en één voet, of één
hand en één oog, of één oog en
één voet tezamen, binnen 360
dagen na het ongeluk. Voorts
wanneer het ongeluk onge
neeslijke verstandsverbijstering
tengevolge heeft, die de uit
oefening van het beroep of het
bedrijf onmogelijk maakt.
c. „200.— bij verlies van één hand, één
voet of één oog, binnen 360
dagen na het ongeluk.
d. 100.bij verlies van één duim of
beide duimen of van één wijs
vinger of beide wijsvingers.
e. 50.— bij breuk van een been of arm.
f 15.bij verlies van eiken anderen
vinger, binnen 360 dagen na
het ongeluk.
Zij, die hiervan willen gebruik maken,
moeten zich persoonlijk aan ons bureau op
geven, terwijl onze abonné's in de omgeving
zich tot onze respectievelijke agenten kun
nen wenden.
Postabonné's kunnen schriftelijk him
wensch aan ons kenbaar maken.
DE DIRECTIE.
CHEMISCHE KRACHTEN EN
BOUW DER ATOMEN.
Voordracht van prof. dr. K. Fajans.
Prof. dr. Kasimir Fajan9 hoogleeraar aan
het Ludwig Maximiliaan Instituut te Mün-
chen heeft gisteravond in het anorganisch-
chemisch laboratorium een lezing gehouden
over: Chemische krachten en den bouw der
atomen.
Spr. ving aan met er op te wijzen, dat de
beschouwingswijze der chemische krachten
in de verschillende ontwikkelingsphasen der
chemie eenerzijds afhankelijk was van de
behoeften van het experimenteel chemisch
onderzoek, anderzijds van de stand der
natuurkunde. Tegenwoordig, nu in de
natuurkunde de leer van de bouw der
atomen overheerscht, wordt getracht ook het
probleem der chemische affiniteit tot de
krachten tus9chen de laatste bestanddeelen
der atomen, namelijk de positieve en nega
tieve ladingen, terug te brengen.
De oude opvatting van BeTzelius, dat de
wisselwerking tusschen atomen en mole
culen op de aantrekking van positieve en
negatieve restladingen berust en steeds van
polairen aard is, was voor de organische
verbindingen en voor de moleculen van de
elementen zooals H2 niet bruikbaar. De
ionen theorie' van Arrhemius maakte toch
de werkelijkheid der electrische restladin
gen in het geval der electrolieten duidelijk.
Men onderscheidt daarom twee grenstypen
van de chemische verbinding: De ideale
ionen verbinding (dualistische, heteropolaire,
polaire) en de niet polaire (unitarische ho-
moiopolaire) verbinding. De* ionenverbin-
ding komt volgens J. J. Thomson. W. Kossel,
G. N. Lewis tot stand door overgang van een
of meer electronen van de neutrale atomen
van het bestanddeel dat de kationen vormt
en de electrostatische aantrekking van Cou
lomb tusschen de zoo ontstane tegengesteld
geladen ionen.
In het geval der niet-polaire verbin
ding tusschen twee atomen levert volgens
Bohr, G. N. Lewis, ieder atoom een elec
tron en beide atomen hebben het eleclronen-
paar gemeen. Bij de ideale ionenverbinding
kan men zich de ionen als onbewegelijke
kogels voorstellen, die elkaar, totdat zij
elkander aanraken, als ondoordringbaar ge
dachte electronenomhulsels naderen. In het
geval der niet-polaire verbinding bewegen
zich de gemeenschappelijke electronen om de
kernen van beide verbonden atomen.
De onderscheiding van deze twee grens-
verbindingstypen is niet voldoende, om aan
de groote veelvuldigheid in verhouding tot
de' chemische verbindingen te verklaren;
tusschen de grenstypen bestaan vele over
gangen. Uitgaande van de ideale ionen ver
binding kan men zich deze tusschengeval-
len volgens Kossel en Fajans ontstaan den
ken door een min of meer sterke deformatie
van het electronenomhulsel van het enion in
de' richting naar het kation, waarbij in
grensgevallen van de symetrische bijvoe
ging der electronen aan beide kernen de
niet-polaire verbinding overblijft
De sterkte der deformatie en daardoor de
graad waarmede zij het een of ander grens-
type naderen hangt volgens Fajans van de
grondeigenschappen der ionen af: Lading,
grootte, stuctuur van het electronenomhul-
sel en polariseerbaarheid. Als maat van de
laatste dient de Molrefractie der ionen. Hoe
sterker de electrische veldwerking van het
kation, d. w. z. hoe' hooger geladen en hoe
kleiner het is, en hoe grooter de polariseer
baarheid van het anion is, des te sterker is
de deformatie van het laatstgenoemde in
het molecuul of kristal en des te grooter is
de afwijking van de verbinding van onbe
wegelijke ionen, en des te meer nadert de
verbinding het niet-polaire grenstype.
De afhankelijkheid van de deformeerende
werking van de kationen van de structuur
van hun electronenomhulsel uit zich hierin,
dat in het algemeen kationen van de zware
metalen zonder het type van een edelgas,
veel sterker de anionen deformeeren dan
kationen van het cdelgastype. Het groote
onderscheid in de verhouding met betrek
king tot optische eigenschappen, oplosbaar
heid, complexvorming, enz., dat tu9schen-
verbindingen van kationen met en zonder
edelgastype bestaat, laat zich in eerste
instantie1 op de verscheidenheid van haar
gedeformeerde werking terugbrengen, zoo
dat deze zichtbare, hoewel ook qualitatieve
deforraatievoorstelling een systematiek van
vele verbindingen mogelijk maakt op grond
van de fundenienteele eigenschappen der
ionen waaruit men zich. aldus besloot spr.,
kan denken dat de verbindingen ontstaan
zijn.
KOSTELOOZE INENTING
OP DE SCHOLEN.
Men deelt ons van bevoegde zijde mede,
dat Burgemeester en Wethouders hebben be
sloten de gelegenheid tot revaccinatie van
kinderen ook op de openbare scholen open
te stelled. De inenting geschiedt door den
Geneeskundigen Dienst.
De revaccinatie is volkomen vrij en zal
slechts worden verricht, indien een van de
ouders dit schriftelijk verzoekt.
Daartoe zal aan de leerlingen een biljet
worden medegeven; op de aan dat biljet ge
hechte strook is gelegenheid om van zijn
verzoek tot revaccinatie te doen blijken.
Aan de Besturen der Bijzondere Scholen
is verzocht in deze medewerking te ver-
leenen door de Hoofden dier scholen met de
uitreiking der biljetten aan de leerlingen te
belasten.
Van de Besturen van een 22-tal scholen
werd de gewenschte medewerking reeds ver
kregen.
Foto Bleuzé.
AFSCHEIDSCOLLEGE
VAN PROF. Dr. J. DE ZWAAN.
Gisteren heeft prof. dr. J. de Zwaan, be
noemd tot hoogleeTaar in de godgeleerdheid
aan de Universiteit alhier als opvolger van
prof. dr. H. Windisch aan de Groningsche
Universiteit zijn afscheidscollege gegeven.
Bij het afscheid van zijn werkkring als
docent der ..theologische Encyclopaedic" in
1919 had spr. zijne' studenten in 'n openings
college bii den aanvang der academische
lessen onderhouden over dc practische be-
teekenis der academische theologie. Thans
wilde hij eenige opmerkingen maken over de
beteekenis. die de universitaire theologie
voor den theoloog bezit en de beteekenis, die
zij aan hem verleent
Daarna werd de scheidende hoogleeraar
r.og toegesproken door den voorzitter van de
Theologische Faculteit, prof. dr. G. van der
Leeuw en door den praeses van de Theolo
gische Fac. Vereeniging, den heer J. M. van
Veen, die als herinnering en al9 9ymbool
een ets van de MartinikeTk te Groningen
aanbood.
EERSTE FAUSTLEZING IN DE
REMONSTR. KERK.
"Vanmorgen om kwart over acht is een vrachtauto van den expediteur J B., uit Wilnis, bij het
achteruit rijden tegen de voorpui van de slagerij van den- heer Verhoef hoek Steenstraat
Boerhaavestraat gebotst. Hoe de voorpui hierop reageerde, toont onze foto.
Faust, tie Godzoeker.
Gisteravond hield d9, P. D. Tjalsma, Rem.
pred. alhier, zijn eerste lezing van den door
hem aangekondigden cursus over Goethe's
Faust Een zeer talrijk en aandachtig ge
hoor, waaronder vele jongeren, vulde het
Remonstrantsche Kerkgebouw. Spr. begon
met eT op te wijzen dat het boek en do
schrijver, Faust en Goethe onlosmakelijk
verbonden zijn en dat men het eerste niet
begrijpen kan zonder bij den tweede stil te
staan. In korte trekken schilderde spr. iets
van het rijke, diepe leven van Goethe. Tafe-
reelsgewijs lie't hij de verschillende episodes
uit het leven van dezen grooten men9ch aan
zijn hoorders voorbijgaan, om er dan op te
wijzen hoe al Goethe's werken en gedich
ten in den grond op te' vatten zijn als con
fessies, als biechten van eigen strijd en
worsteling, van eigen zoeken en verlangen.
Dat werk dat het levenswerk van den dich
ter is geweest, wil bovenal: Faust.
Wie is Faust? Spr. sprak over de histo
rische Faustfiguur die in den tijd der Refor
matie' zal hebben geleefd en na wien9 dood
een Faust-sage zich ontwikkelde met als
motief: een middeleeuw9ch wetenschappe
lijk vorscher geeft zich aan den duivel over
om door hem alle heerlijkheden des leven9
te verkrijgen. Deze Faustsage zal Goethe in
zijn jongelingstijd hebben leeren kennen, en
hij is er door geboeid wijl hij eigen levens-
hunkering in die Faustlegende terugvond;
wijl vooral ook eigen Sturm und Drang"
verwantschap vond in de Renaissance-
motieven die in dien 16den eeuwschen Faust
werkten.
Zoo heeft Goethe de oude stof aangegre
pen en er zijn eigen stempel op gedrukt. En
hoe! Spr. ging het Faust-drama door, tee-
kende het voorspel, het tooneel in den hemel
en liet gevoelen hoe in het goddelijk woord;
„een waarachtig mensch; ook in zijn don
ker streven, blijft zich toch bewust van den
weg des lichts" de eigenlijke idee van den
Faust ligt "uitgedrukt. Daarna besprak hij
Faust's onvrede, zijn zoeken en hunkeren,
zijn overgave aan Mephistofeles tenslotte,
om uitvoeriger bij de droevig-schoone Mar-
garethatragedie1 stil te staan. De zoekende,
dwalende, tastende mensch stond in het
lste deel ons voor oogen, de mensch, die
door den Duivel wordt meegevoerd en die
toch niet den Duivel maar God begeert. Zal
Faust dien God, dien levenszin vinden? Het
2de deel spreekt. De hoofdgedachte is: Faust
rijpt en loutert zich en gaat, door schade en
schande heen, de wijsheid vinden dat alleen
wie zijn leven verliest het vinden zal. De
daad komt in zijn leven, de arbeid, de over
gave. En dat redt zijn leven uit Mephisto's
greep, immers: ..Wie altijd zoekend voor
waarts streeft, dien kunnen wij verlossen!"
Aan het einde zijner voorbracht wee9 de
spr. er nog eens op hoe de Faustmensch de
mensch is. Zijn geschiedenis de onze. En
hoe daarom het Fauslboek een eeuwig boek
is, de geloofsbelijdenis n.l. van de overwin
ning op en de verlossing uit het duivelsche,
de geloofsbelijdenis van de uiteindelijke
zegepraal van het rijk Gods op aarde.
De tweede voordracht, die- tot onderwerp
zal hebben: „De weddenschap tusschen God
en Satan" zal op Donderdag 24 October,
's avonds 81/2 uur in de Remonstr. Kerk
worden gehouden.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het postkantoor Leiden en zijn bij
kantoren werd. in den loop dei afgeloopen
maand, op spaarbankboekjes ingelegd:
f 103.094.83 en teTUgbetaald: f 95.522.41.
Derhalve meer ingelegd dan terugbetaald
f. 7.572.42. Hel aantal nieuw uitgegeven
spaarbankboekjes bedroeg 102.
Door tusschenkomst dezer kantoren werd
ter Directie op staatsschuldboekjes inge
schreven nominaal f. 4700 en afgeschreven
nominaal f. 6450 Derhalve minder in- dan
afgeschreven f. 1750 Het aantal nieuw uit
gegeven staatsschuldboekjes bedroeg 2.
BINNENLAND.
De vlucht van den Zeppelin naar Neder
land op Zondag bepaald. (Laatste Berichten
lste Blad.)
Onze eigen medewerker die aan den
Nederland-tocht van den Zeppelin zal deel
nemen opnieuw aan 't woord, (lste Blad).
De ramp van de „Vimeiia"; ontoelaat
bare wijze van overpompen der tanks, al
dus de minister in zijn antwoord aan den
heer Danz. (Binnenland, 3e Blad.)
De dader van de aanrijding te Naaldwijk
aangehonden. (Gemengd, 2e Blad.)
Te Rotterdam is een sleepboot gezonken;
dc kapitein is verdronken. (Gemengd, 2e
Blad.)
Weer nieuwe gevallen van kinderver
lamming. (Gemengd, 2e Blad.)
BUITENLAND.
Besprekingen over de Internationale
Bank. (Buitenland, lste Blad.)
Officieel Fransch bezoek aan Brussel.
(Buitenland, lste Blad.)
De fraude te Berlijn. (Buitenl. Cjemengd
2e Blad en Tel. l9te Blad.)
Duitschland bemiddelt tnsschen China
en de sovjet* (Buitenland, lste B^d.)
DE VER. v. d. CHR. HANDEL-
DRIJVENDEN INDUSTR.
MIDDENSTAND IN NEDER
LAND, AFD. LEIDEN
Eerste bijeenkomst in dit seizoen.
De Leidsche Afdeeling hield in het Nuts-
gebouw, onder voorzitterschap van den
heer H. Buurman, haar eerste vergadering
in dit seizoen.
Na gebruikelijke opening der vergade
ring worden de notulen gelezen en onver
anderd vastgesteld. De ingekomen stukken
worden alle voor kennisgeving aangeno
men.
Op de agenda komt nu allereerst voor,
bestuursverkiezing tengevolge van het be
danken van den heer C. Mizé. In deze va
cature wordt gekozen de heer Th. C. F. van
Kamp, die hiervan in kennis zal worden
gesleld.
Bij het bespreken der wintercampagne
wordt o.a. ook de aandacht gevestigd op de
vele sociale wetten, die een bijkans ondra-
gelijken last op het bedrijf leggen en het
voor den aannemer zeer moeilijk maken, om
winst uit zijn bedrijf te halen. Voorgesteld
wordt, op een volgende vergadering dit punt
op de agenda te plaatsen.
Het komende werktijdenbesluit voor win
kels komt vervolgens in bespreking. Na
eeiiige bespreking wordt voorgesteld, dat
een plaatselijke verordening worde in het
leven geroepen, waarbij voor alle winkels
een vast sluitingsuur om 7 uur 's avonds
worde bepaald, en Zaterdags om 10 uur.
De halve vrije dag voor het personeel te re-
geler. door de winkeliers zelve onderling,
daar het nog al veel verschil maakt we'ke
branche de betrokken winkelier uitoefent.
Hiervan zal bericht worden gegeven aan Co
L. M C., waar de 3 plaatselijke Midden-
slandsvereenigingen hun belangen geza
menlijk onder de oogen kunnen zien.
Bij de rondvraag komen nog ter sprake,
de a Ziektewet en het coöperatief Inkro
pen door personeel van grootere kantoren,
met uitschakeling van den winkelier Hier
op zal de aandacht gevestigd blijven van
het hpstuur. en zoodra bepaa'de gevallen
gesignaleerd worden ter besl^mder plaatse
daartegen opgekomen en aüe wettige mid
delen daartegen aangewend.
Het is inmiddels reeds laat geworden en
de voorzitter sluit daarop de vergadering,
waarna de heer C. Th. Breehaart met dank**
zegging eindigt.
