70ste Jaargang
DINSDAG 8 OCTOBER 1929
No. 21339
OFFiCIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
OP DEN DAG VAN HEDEN...
Het voornaamste nieuws
van heden.
BINNENLAND.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per weel
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per weel
Franco per post 2.35 portokosten.
ƒ0.18
0.18
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
KOSTELOOZE GENEES- en HEELKUNDIGE
HULP AAN ONVERMOGENDEN.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter kennis van hen, die op grond
van onvermogen in aanmerking wenschen
te komen voor het ontvangen, zoo noodig,
van kostelooze genees- en heelkundige hulp
gedurende het jaar 1930, dat zij ter ver
krijging van het daartoe strekkend bewijs
zullen moeten aanmelden in het Elisabeths-
hcf aan de Oude Vest;
dat die aanmelding zooveel mogelijk zal
moeten geschieden door het hoofd des ge-
zins. of, indien belanghebbende ongehuwd
is, door hem of haar persoonlijk, en dat
gelegenheid daartoe zal worden gegeven op
Maandag 14 October 1929, van des voor-
middags half tien tot des middags twaalf
uur en van des namiddags twee tot half
vijf uur,
dat het trouwboekje bij de aanvraag
moet worden medegebracht.
Zij waarschuwen voorts de belanghebben
den zich op bovenaangegeven lijd en plaats
aan te melden, zullende zij het, bij niet
tijdige aanmelding, zich zeiven te wijlen
hebben, indien zij in het verkrijgen van
genee9- of heelkundige hulp vertraging
ondervinden.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 8 October 1929. 4249
AANBESTEDINGEN.
B. en W. dezer gemeente hebben he
denmorgen in het openbaar aanbesteed: per
ceel I: bet bouwen van een stal voor ver
dacht vee aan de 2e Binnenvestgracht, hoek
Nieuwe Veemarkt;
Perceel IL Het bouwen van een openbaar
urinoir aan de Korevaarstraat en een uri
noir met alsluitmuur aan de Oude Heeren
gracht, met bijbehoorende werken.
Er was als volgt ingeschreven: C. P. J.
Paardekooper, Zoeterwoude pero. 1 f. 2999
J. Warnaar en W. Hoogstraaten in massa
f.6990: W .E. Neuteboom, perc. 1 f.3007;
perc. 2 f.3400; fa. .Jac. van 't Riet perc.
1 f.3330: perc. 2 f.3540; fa van Duyn en
Vink, Noordwrjk perc. 1 f. 4220perc. 2
f. 3880; J. Mugge en W. F. v. Klaveren
perc. 1 f.3035; Th. G. Barthen perc. 1
f. 2992perc. 2 f. 3674in massa f. 6664
fa Marcelis en Heemskerk perc. 1 f.2930;
perc. 2 f.3440; M. Kool, Warmond, in
massa f. 7975.
Voorts werd aanbesteed het vergrooten
van de koffiekamer c.a. en het ven-beteren
van toiletruimten in de Stadsgehoorzaal, waar
voor als volgt was ingeschrevenW. Ouds-
boorn en Zn. f. 189.70; J. Warnaar en W.
Hoogstraaten i 18247Marcelis en Heems
kerk f. 18.300; W. E. Neuteboom f. 18.177;
Gebrs. Vriezekoon. Alphen f.17800; fa. Jac.
van 't Riet 117636; J. Mugge en W. F.
var, Klaveren f. 17.600; H. Korswagen
L 17000; fa van Duyn en Vink. Noordwpk
f 16999: M. Kool. Warmond f. 16.941Th
G. Barthen f 16.916: A. J de Later en Ph.
Meyer; f. 16.800. Waar geen woonplaats is
vermeld, is deze Leiden. De gunning werd
aangehouden.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging:
A f Turinn. Voorstraat 52. Voorschoten.
Timmeren, metselen en aannemersbedrijf
Uittredend Eigenaar; A .1. Turion. Voor
schoten dd 1 October 1929. Wijziging han
delsnaam: M. de Jong Zoon voorh. Turion.
NA DEN MOORD
IN HET WOONWAGENKAMP.
De begrafenis van het slachtoffer.
Nadat vanmorgen in de Hartebrugskerk
een rouwmis was gehouden werd om elf
uur op de Ft.K. begraafplaats aan de Zijl
poort onder zeer groote belangstelling ter
aarde besteld het stoffelijk overschot van
den woonwagenbewoner K., die de vorige
week b-i een schietpartij in het kamp aan
den Mor9chweg went gedood.
De bewoners van dat kamp waren aan
wezig om hun overleden makker de laatste
eer te bewijzen De kist ging schuil onder
een schat van bloemen.
De absoute in de kapei en de beaarding
werd verricht door pater van Lubeek. Vol
gens gebruik werd aan de groeve niet ge
sproken.
HET RECHT der aan de VOOGDIJ
VAN DEN VOLKENBOND
TOEVERTROUWDE ZOOGE
NAAMDE MANDAATGEBIEDEN
Voordracht van den heer D. F. W. v. Rees.
In een der lokalen van het Universiteits
gebouw heeft hedenmiddag de heer D. F.
W van Ree9, onder-voorzitter van de man-
datencommissie voor den Volkenbond de
eerste van zijn drie aangekondigde voor
drachten over bovengenoemd onderwerp ge
houden.
Spr ving zijn lezing aan met er op te
wijzen, dat de mandateninstelling hare be
lichaming vindt in het. oorspronkelijk in
de Engelsche taal opgesteld en op niet zeer
gelukkige wijze later in het Fransch over
gezet artikel 22 van het zoogenaamde Pact
van den Volkenbond, dat het eerste hoofd
stuk uitmaakt van het Verdrag van Ver
sailles en van alle overige in 1919 en 1920
gesloten Vredesverdragen.
Tn den grond der zaak is met de instel
ling der Volkenbondsmandaten niet anders
beoogd dan de in-werking-stelling van een
bijzonderen vorm. van gedelegeerd terri
toriaal bestuur, onderworpen aan inter
nationaal toezicht en uit te oefenen in het
uitluitend belang van zekere in volken
rechtelijken zin als minderjarig beschouw
de inheemsche volken.
Daarmede is voor het eerst in de wereld
geschiedenis door alle den Volkenbond vor
mende Staten een scherp omlijnde zedelijke
standaard aanvaard voor het beheer van
overzeesche min of meer achterlijke, ge
kleurde rassen.
Veel is geschreven over de vraag of het
mandatenstelsel werkelijk een novum in
het volkenrecht is te zien. Die vraag is door
sommige schrijvers in min of meer voor-
waardelijken zin ontkennend beantwoord.
Noch in de delegatie van territoriale be
stuursmacht erkennen zij iets nieuws. Tn
het mandatenstelsel zien zij veeleer eene
combinatie van beginselen en denkbeelden,
reeds lang voor 1919, zoowel in nationale
koloniale regelingen als in internationale
verdragen nedergelegd en practisch in wer
king gebracht, waarvan spr. tal van voor
beelden aanhaalde.
Al is in het gedelegeerd karakter van de
bestuursmacht niet een nieuwe gedachte te
zien, zoomin als in den restrictieven aard
van de bestuurs bevoegdheid, de grondslag
van het stelsel is volgens spr. zonder twij
fel nieuw, als 29 het zeer waarschijnlijk
dat vroegere regelingen de tot dat stelsel
geleid hebbende gedachten hebben beïnvloed
Veel i9 verder ook geschreven over de
vraag, aan wien het geestelijk vaderschap
van dat stelsel toekomt Vrij algemeen wordt
Generaal Smuts, gedelegeerde ter Vredes
conferentie te Parijs voor de Unie van
Zuid-Afrika, als de auteur daarvan be
schouwd.
Volgens spr. ware in het nieuwe instituut
het best de resultante te zien van de ver
een igde werking van de door Wilson ge
proclameerde idealistische grondslagen voor
den te sluiten vrede: zelfsbeschikkingsrecht
der volken en veroordeeling van alle ter
ritoriale annexatie, en van de reeds lang
vóór en tijdens de vredesbesprekingen,
vooral in Engeland en in de Vereenigde
Staten, in steeds ruimeren kring en drin
gender vorm zich geopenbaard hebbende ge-
dachten9troomingen op koloniaal gebied,
waarvan principieele herziening van het
overzeesch beleid den grondtoon vormde
Spr gaf vervolgens een uitvoerig over
zicht van de wijze waarop art. 22 van het
z.g. Pact van den Volkenbond tot 9tand is
gekomen.
Wat oorspronkelijk slechts bedoeld was
als een ontwerp, een schema, bestemd om
als leiddraad te dienen voor de nadere uit
werking van de gewenschte regeling, is ten
slotte geworden de regeling zelve.
De gevolgen konden uit den aard der
zaak niet uitblijven: uit een formeel en
materieel oogpunt door een aantal schrijvers
ongunstig beoordeeld moet hun worden
toegegeven dat het artikel vele duisterheden
en leemten bevat, die de meest tegen
strijdige uitleggingen hebben mogelijk ge
maakt.
Als voornaamste oorzaak daarvan mag
wel gelden het, zonder noodzaak bezigen
van den rechtsterm „mandaat" als grondslag
voor de te verleenen be9tuursopdracht. ter
wijl nagelaten werd te preciseeren. welk^
rechtsverhouding men zich aldus dacht
Begrijpelijk is het dat, bij gebreke van
eenige authentieke interpretatie, door vele
rechtskundigen in het „mandaat" is gezien
een contract van „lastgeving"
Uitvoerig schetste spr. vervolgens de
verschillende uitleggingen, die aan de re
dactie van het betreffende artikel zijn ge
geven. Eenerzijds waren de mandaatge
bieden geenszins in juridischen zin afge
staan. doch slechts voorloopig te: be
schikking gesteld van de vijf groot? Mo
gendheden. ten einde dezen in de gelegen
heid te stellen de noodige voorberadende
maatregelen te nemen tot liquidatie van de
gevolgen van den oorlog, terwijl een andere j
groep van onderzoekers, inzonderheid
steunende op de letter van artikel 22, be
pleitte dat. vermits de mandatarissen hunne
bestuursmacht ontleenen aan den Volken
bond. immers alleen namens dezen bevoegd
zijn te handelen, het souvereiniteitsrecht
aan dien Bond moet zijn toegevallen en
deze uitdien hoofde als lastgever fungeerde,
welke theorie van andere zijde aanstonds
o m. de bestrijding uitlokte, dat de Volken
bond geen Superstaat is met eigen grond
gebied en eigen volk, bijgevolg geene uit
breiding van gebied kon verkrijgen.
Na nog een drietal andere opvattingen
uiteengezet te hebben ging spr. voort:
Wanneer ik nu, zonder er uiteraard aan
te kunnen denken het pro en contra
van die uileenloopende zienswijzen nader
toe te lichten, aan het vermelde nog slechts
toevoeg, dat in den jongsten tijd de lijst
van controversen nog is verrijkt met de
doctrine, dat ten onrechte, als ware het
souvereiniteitsrecht iets onvergankelijks,
was aangenomen dat dit recht wel ergens
moest berusten, terwijl juist het karakte
ristieke van het probleem daarin schuilt
dat in de mandaatlanden. Irak uitgezonderd,
van geen houder van het souvereiniteits
recht sprake kan zijn, dan meen ik daar
mede te mogen volstaan om te doen uit
komen tot welke verwikkelingen en in
teressante rechtskwesties de hier beschouw
de zijde van het mandatenstelsel heeft
geleid.
En waarlijk, niet die zijde alleen, want
dat stelsel heeft ook in andere richtingen
meer dan één belangwekkend veld van
onderzoek opengelaten, waarop wèl tal van
buiten! andsche geleerden zijn werkzaam
geweest maar waarop noode tot dusver de
tegenwoordigheid gemist wordt van onze
bekwame Nederlandsche rechtskundigen.
PLAATSELIJKE COMMISSIE
VAN TOEZICHT OP DE
SCHOLEN VOOR M.O.
Verslag ever 1928.
Aan bovengenoemd verslag, dat dezer da--
gen bjj de lirma Ydo is verschenen, ont
leenen wij het volgende:
Het aantal leerlingen van de Gem. H.
B. S. met 5-jarigen cursus, bedroeg op 15
September 19^8 205 mannelijke en 71 vrou
welijke. In het geheel werden van de 199
leerungen 29 niet bevorderd, d.i. 14.6 pro
cent (vorig jaar 16.7 pet.). In totaal werden
tot de onderscheidene klassen toegelaten 71
jongens en 18 meisjes.
Van de 14 leerungen der oeconomische
afdeeling, zijn 10 ge^iaagd; voor het eind
examen afd. B. slaagden 43 van de 52 leer
lingen .Het gehalte der leerlingen in de
eerste klasse liet weder te wenschen over;
in een der afdeeiingen werd 50 procent
niet bevorderd.
Ten aanzien van de Chr. H. B. S. met 5-
jarigen cursus wordt opgemerkt, dat heit
aantal leerlingen bedroeg 132 mannelijke
en 29 vrouwelijke.
Toegelaten werden 38 jongens en 7 meis
jes; van de 142 leerlingen werden 35 niet
bevorderd. De 13 leerlingen, die het eind
examen der oeconomische afdeeling afleg
den, slaagden allen; van de 14 candidaten
voor eindexamen B werden 5 afgewezen.
De R.K. H. B. S. met 5-jarigen cursus heeft
thans twee klassen; de eerste telde op
15 September 1928 23, de tweede 21 leer
lingen. Bij het einde van den vorigen cursus
werden van de 20 leerlingen der eerste
klasse 19 bevorderd.
De H. B. S. voor Meisjes telde op 15
Sept. '28 99 leerlingen; aan het einde van
den cursus namen 76 leerlingen deel aan
de eindrepetities, waarvan 7 niet werden
bevorderd.
De 7 leerlingen der 5de klasse A slaagden
allen voor het eindexamen evenals de 4
candidaten voor het eindexamen der 6de kl.
HET 30-JARIG JUBILEUM VAN
DE TOONEELVEREENIGING
„OEFENING BAART KUNST".
Ter gelegenheid van haar 30-jarig bestaan
heeft het bestuur der Tooneelvereeniging
..Oefening Baart Kunst" in het café van
den heer van Duuren aan de Nieuwe Bees
tenmarkt een receptie gehouden.
Achtereenvolgens kwamen de heer de
Vos. voorzitter der Tooneelvereeniging „Het
nieuwe Toonecl". het bestuur van P. C. en
L.. de heer Zandvliet souffleur, de heer v.
Wijk. balletmeester, en vele leden, dona
teurs en donatriee's het bestuur feliciteerer.,
waarbij velen hun gelukwenschen verge
zeld deden .gaan van bloemen.
De voorzitter, de heer H. W. v. Zijp
dankt? te ongeveer 5 uur allen, die tegen
woordig waren geweest en sprak de hoop
uit. dat allen zullen medewerken tot verde
ren groei en bloei der vereeniging.
is het 100 jaar geleden, dat George Stephen
son de .Rocket", een locomotief, die 5 keer
haar eigen gewicht trok en 14 tot 20 Engel
sche mijlfen per uur aflegde, ontwierp.
Stephenson had dit resultaat vooral te
danken aan de door hem uitgevonden lucht-
trek en aan de vermeerderde stoomontwik-
keling door het aanbrengen van pijpketels,
volgens het denkbeeld van Booth.
Van dien tijd af bestuurde Stephenson
den aanleg der voornaamste spoorwegen in
Engeland, waarvoor hij tevens locomotieven
vervaardigde, evenals voor Amerika en het
vasteland van Europa.
FAUST-LEZINGEN.
Ds. P. D. Tjalsma, Remonstr. pred. alhier,
zal te beginnen met a s. Donderdag 10 Oct
en vervolgens om de twee weken, in de
Remonstr. Kerk 's avonds half 9. vier lezin
gen houden naar aanleiding van hoofdge
dachten uit Goethe's Faust. De dalum en
onderwerpen zijn:
10 Oct.: Faust, de Godzoeker.
24 Oct,: De weddenschap tus9chen God
en Satan.
7 Nov.: Het verdrag tusschen Faust en
Duivel.
21 Nov.: De Margarefcha-tragedie. Schuld
en boete.
De toegang is vrij.
Voor bijzonderheden zie advertentie in
dit Blad.
STEDELIJK MUSEUM
„DE LAKENHAL".
Wij herinneren eraan, dat aanstaanden
Zondag de tentoonstelling van werken van
wijlen den schilder W. H. van der Nat in
„die Lakenhal" gesloten wordt. Waar de
gelegenheid zich niet gemakkelijk weer zal
voordoen een zoo volledig overzicht te krij
gen van het oeuvre van dezen Leidschen
meester, wekken wij volgaarne hen, die
deze tentoonstelling nog niet bezochten, op
zulks in een der komende dagen alsnog te
doen.
Nog deze maand zal in „de Lakenhal"
een tentoonstelling worden geopend van
werken van den Haagschen schilder Ka-
merlingh Onnes.
WAGON VAN EEN TREIN
ONTSPOORD.
Groote vertraging in den treinenloop.
Hedenmorgen te circa halfnegen is een
goederenwagon beladen me! ijzer, welke op
het hoofdspoor Den HaagLeiden reed eD
werd voortgetrokken door een rangeerende
locomotief nabii de Gevangenlaan. uit de
rails geloopen en gekanteld, waardoor het
hoofdspoor versperd werd.
Dientengevolge moesten dc* volgende trei
nen uit Den Haag over een andere lijn ge
leid worden, waardoor zij niet zooals ge
woonlijk van het eerste, doch van het
tweede perron naar Amsterdam vertrokken.
Een en ander veroorzaakte een vertraging
van circa een kwartier welke geleidelijk ver
minderde en tegen tienen reden de treinen
weer vrijwel op tijd. Weinig later was ook
de lijn weer vrij. De schade is gering.
In verband met dit ongeval bleven de af-
sluitboomen aan den overweg ongeveer een
half uur gesloten, hetgeen zoowel in het
tramverkeer als in het gewone rijverkeer
een groote stagnatie teweeg bracht.
Eerste-luifcenant A. H. Weijns, van
het 6e reg. veldart. alhier, wordt van 14
dezer t/ra. 7 Nov. gedetacheerd bij de artil
lerie-inrichtingen aan de Hembrug tot het
volgen van een cursus.
Re9erve-le-luitenanls H. Oortman.
Gerlings, J. G. Kronouer, J. E. van Nes
van Meerkerk, zoomede reserve-2e-luite-
nant N. S. Roorda van Eijsinga, van het
6e reg. veldart., komen van 31 Oct. t/m. 23
Nov. te Leiden onder de wapenen tot het
bijwonen van oefeningen in oorlogsverband.
De Wethouder, de heer A. L. Reime-
ringer. is verhinderd op de Woensdagen 9
en 16 October a.s. spreekuur te houden.
Bij der inspecteur der directe belas
tingen. enz. 1ste afdeeling is onder de let
ters M. T. een bedrag van f 100.95 binnen
gekomen wegens over vorige jaren te weinig
betaalde inkomstenbelasting.
Het vervoer op de N. Z. H. lijnen
Scheveningen Leiden Katwijk
Noord wijk (inclusief stadslijn Leiden) en
Leiden Heemstede heeft in de afgeloopen
maand respectievelijk opgeleverd f. 137.356
en f. 9.563.
BINNENLAND.
Indrukken van een landrot aan boord van
■Hr. Ms. .Kortenaer". (3e Blad).
Het bengelen met viscb als aas. (Binnen!.,
Ie Blad).
De herdenking van het tienjarig bestaan
der K. L. M. (Binnenland, le Blad).
De kinderverlamming in de provincie
Groningen breidt zich nit. (Gemengd, 2e BI.)
BUITENLAND.
Mc Donald's bezcek aan Amerika en da
entwapening ter zee. (Buitenl. en Tel.,
le Blad).
Het Dnitache centrum en Stresemann's
opvolger. (Buitenl., le Blad).
Smnts in Engeland aangekomen. (Buitenl.,
le Blad).
HET io-JARIG BESTAAN DER
K. L. M.
Groote belangstelling.
Eergisteravond is te Den Haag het per
soneel der K. L. M. in Pulcbri Studio bij
eengekomen en heelt aan de directie bij
monde van P. Gaillonard, ohef van den
Tecfcnischen Dienst, een Iraai staande klok,
versierd met motieven op de K. L. M. be
trekking hebbende, aangeboden.
Gistermorgen hebben de agenten der K.
L. M. de directie verrast met de aanbieding
van 'n zeer smaakvol tegeltableau met daar-
bï behoorend kunstvol album, uitgevoerd
door den sierkunstenaar G. A. Luitingh.
Namens de agenten voerde de heer H D.
Tol uit Zaandam het woord.
Bij het hoofdbestuur op den Hofweg kwa
men gisteren den geheelen morgen bloem-
stnkken en telegrammen binnen, welke van
ten groote belangstelling voor de maat
schappij in binnen- en buitenland getuigden.
Gisterenmiddag is ter gelegenheid van de
viering van het 10-jarig bestaan van de
K. L. M. in het theater Heerengracht te
's-Gravenhage een Sim vertoond van de be*
driiven en de ontwikkeling van de maat
schappij gedurende de 10 jaren van haar
bestaan. Onder de aanwezigen waren min.
Beelaerts van Blokland, de voorzitter van
de Eerste Kamer. Baron De Vos van Steen-
wijk. Staatsraad mr. Kooien, de secretaris
generaal bil het Dep van Water-taat, mr.
v. d. Meulen, mr. De Veer. referendaris
aan dat Departement, verschillende beken
de personen uit de v'rgwere'd. oa. de heer
Burgerhout, de heer Koolhoven en kapt.
VtTsteegh.
Mr. ANTONY MOENS f
Oud-directeur van de Nederlandsche Bank.
Te Velp is op 79-jarigen leeftijd gestor
ven de heer mr Anthony Moens, die jaren
lang in belangrijke functiën bij de NederL
Bank, het laatst als directeur, werkzaam
is geweest. De heer Moens was op 10
April 1855 geobren. Op 28 Mei 1880 pro
moveerde hij te Kirsch' on dissertatie: ..Het
tijdstip, waarop de gefail'eerde het beheer
over zijn goederez verliest". Twee iaar
lang, is hij daa-on (van 1880 tot 1882) als
advocaat te Rotterdam werkzaam geweest.
Daarna is hij drie jaar lang' chef van de
eecrefarie van de gemeente Rotterdam ge
weest. On 1 Augustus 1885 verwisselde bij
die betrekking met de functie van chef van
de secretarie van de Neder'andsche Bank
te Amsterdam. In 1896 volgde ziin Jteuoe*
raing tot kassier-generaal van deze cen
trale crediet-in=telling. een functie, die de
overledene gedurende dertien jaren bekleed
heeft, en wel tot het oogenblik, waarop
zijn benoeming tof dt-ecteur-s-wretaris volg
de On 15 Juli 1915 werd hö tot d'recteur
var d« Neder'ands-he Rank benoemd: hn is
tot 31 Mi.a-t 1919 geh'even In het iaar-
verflag van de Rank over 1918 -1019 te"ft
do directie met groote erkpnte'Rkhrid de
werkzaamheden van mr. Moens, die, zooals
zij het toen uitdrukte, friHnk rijn gph»elB
lever aan de belangen der Rank heeft ge
wijd herdacht Na ziin aftreden vestigde
mr Mneus rich in 1920 te Velp, waar hy
thans is overleden.