f
70ste Jaargang
ZATERDAG 5 OCTOBER 1929
No. 21337
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
1899
TOONEELVER. „OEFENING BAART KUNST'
1929
I
T>
V'
f?
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
SO Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 36 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
hij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT::
Voor Leiden per 3 maanden 2.36, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 portokosten.
70.18
0.18
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
Burgemeester eD Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat door hem
de door J. Marjjt gevraagde vergunning tot
het oprichten van een drogerij van vellen
(huiden) in het perceel aan de Pottenbak
kersgang, plaatselijk gemerkt Nis. 4 en 6,
kadastraal bekend Gemeente Leiden, Sectie
C. Nis. 1041 en 1040 ie geweigerd.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Ledden, 4 October 1929. 4085
EINDE VAN DEN ZOMERTIJD.
Er wordt aan herinnerd, dat de Zomertijd
hedennacht ten 3 ure eindigt, zoodat de
hciloges hedenavond, voor het naar bed
gaan, een nnr moeten worden achteruit
gezet, terwijl men de klokken één uur moet
laten stilstaan.
MAATSCHAPPIJ DER
NEDERL. LETTERKUNDE.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
Gezien het verzoek van:
a. A. van Tuijn om vergunning tot het
•uitbreiden van de ijsfabriek in een aan de
(Nieuwstraat grenzend gedeelte van het per
ceel Nieuwe Rijn No. 59. kadastraal Ge
meente Leiden. Sectie I. No. 3467.
b.: P. J. Jansen om vergunning tót hel
uitbreiden van de drukkerij in het perceel
Aalmarkt No. 3, kadastraal bekend Ge
meente Leiden. Sectie G. No. 62.
c.: de N.V. Fabriek van Metaal Preser-
ven om vergunning tot het oprichten van
een schilderswerkplaats op het terrein
aan den Maredijk. kadastraal bekend Ge
meente Leiden, Sectie L. No. 633.
d.: de N.V. Conservenfabriek ,,De Ver
wachting" voorheen E. J. Schoondergang
Speet om vergunning tot het oprichten van
een fabriek voor verduurzaamde levensmid
delen in het perceel Middelstegracht Nis.
45. 47 en 49 en Uiterstegracht No. 60. ka
dastraal bekend Gemeente Leiden. Sectie I.
Nis. 2249, 731 en 1636.
Gelet op de artikelen 6 en 7 der Hinder
wet;
Geven kennis aan het publiek, dat ge
noemde verzoeken met de bijlagen op de
Secretarie dezer gemeente ter visie gelegd
zijn:
alsmede dat op Zaterdag, den 19den Octo
ber e.k. des voormiddags te half elf uren in
bet perceel Breestraat 125 (Bureau van
Gemeentewerken) gelegenheid zal worden
gegeven om bezwaren tegen deze verzoeken
in te brengen, terwijl zij er de aandacht op
vestigen dat niet tot beroep gerechtigd zijn
zij. die niet overeenkomstig art. 7 der Hin
derwet voor het gemeentebestuur of een
zijner leden zijn verschenen, ten einde hun
bezwaren mondeling toe te lichten.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 5 October 1929.
4086
Dr. C. J. Wijnaendts Francken over:
de denkbeelden van Anatole France.
Gisteravond is de e'erste vergadering van
het nieuwe seizoen van de Maatschappij der
Nederlandsche Letterkunde gehouden.
Dr. G. J. Wijnaendts Francken van hier.
heeft daarbij een voordracht gehouden over:
de denkbeelden van Anatole France.
Spreker wil den beroemden schrijver, die
in 1924 op 80-jarigen leeftijd overleden,
sedert 1896 lid was van de Academie en
sedert 1921 houder van een Nobelprijs, niet
behandelen als romanschrijver of als litte
rator, maar naar de denkbeelden, die^diij,
vooral ook in gesprekken, heeft voorge
staan. Die veelvuldig opgeteekende gesprek
ken zijn als een soort van monologen vol
spontaniteit; Zij werden vooral gevoerd .op
zijn ouden dag en bestrijken een ruim ge
bied van problemen, dank mede des schrij
vers groote belezenheid en goed geheugen.
Maar ook in zijn romans treden velen der
personen op als woordvoerder zijnc-'r denk
beelden. Hij was een man vol veelzijdige
wetenschappelijke, historische en litteraire
kennis en zeer geneigd tot wijsgeerige en
moralistische bespiegelingen, afkeerig van
gezwollen stijl en van historische welspre
kendheid.
Anatole's schrijfwijze i9 zacht humoris
tisch getint en ademt een geest van verge
vingsgezinde berusting ten opzichte van
's menschen zonden en zwakheden. Bij
hem gaan ironie en medelijden gepaard met
zeker pessimisme. Hij voelt meer ongeluk-
kigen aan dan schuldigen. Daarnevens had
hij veel gevoel voor de komische zijde der
dingen en heeft een ironische vorm van uit
drukking voor hem vetel bekoring, b.v. waar
het geldt de waan en zelfverbinding des
menschen. Ook is hij zeer vervuld van al
het illusionaire in het menschelijke leven,
al is dit onontbeerlijk om den mensch eenig
geluksgevoel bij te brengen: een wereld van
droombeelden kunnen wij daarvoor niet
missen, gelijk Nicias in Thaïs zegt.
Maar Anatole France is bij zijn helder
ziendheid niet in staat blind te zijn voor al
bet lijden dezer wereld, ook al is bij,
evenmin als Pascal, onontvankelijk voor de
hoogheid, die in dat lijden besloten ligt. Met
HeTaclitus is hij diep doordrongen van het
besef van al het voorbijgaande, wisselval
lige en tegenstrijdige in deze wereld; en ook
over de geschiedenis en de toekomst der
menschheid breidt zich bij hem die pessimis
tische beschouwingswijze uit en ook om
trent zijn eigen fijd zijn zijne! voorstellingen
verre van rooskleurig. In tegenstelling van
Renan vermag hij zich geene hoopvolle toet-
komstdroomeD te scheppen op grond van
den vooruitgang der wetenschap. Die weten
schap toch brengt ons geen moraal en zij
zal steeds uitermate beperkt blijven, ter
wijl zij ook nooit tot een waarlijk objectieve
kennis vermag te voeren. Zij brengt ook
geen waar geluk aan; integendeel de on
wetende en eenvoudige van geest is gewoon
lijk als veel gelukkiger te prijzen.
Anatole France'9 sombere bespiegelingen
hangen nauw samen met zijn sceptischen
aanleg. Hij is diep overtuigd van de betrek
kelijkheid aller waarheid.
Onze kennis, gebonden aaD zintuigelijke
waarneming blijft steeds gebrekkig, begrensd
en feilbaar. Al die' kennis als van specifiek
menschelijk karakter, blijft van slechts
relatieve waarde*; wij blijven besloten bin
nen de grenzen van ons beperkte denkver
mogen als in een eeuwigdurende gevange-
jiis.Aan onzen menschel ijken aard en aanleg
vermogen wij ons niet te onttrekken en
van eenige absolute en objectieve kennis is
heel geen sprake: onze Godskemnis b.v. ver
mag nimmer uit te stijgen boven zuiver
anthropomorphisohe' voorstellingen. Ook
onze aesthetica en moraal derven naar de
geschiedenis ons leert, een vasten onver-
anderlijken grondslag.
Voor zijn scepticisme schaamt Anatole
France zich allerminst. Integendeel, hij ge
voelt zich hier geestverwant met Rabelais
en Montaigne, Voltaire en Renan, en die
allen streden tegen domheid en onverdraag
zaamheid en zij waren vol vuur en ijver in
de verdediging eener welgcgrcmdveste over
tuiging. Ten onrechte hebben de sceptici
blootgestaan aan allerlei miskenning en
verguizing, waar zij met kracht en geest
drift in de bres sprongen voor de rechten
van het vrije denken en terwijl zij de con
sequenties van het redelijk denken vol moed
durfden aanvaarden. Maar hoe hoog Anatole
France ook het gebruik der rede stelt, hij is
zich zeer wel bewust dat deze nog geen
geluk aanbrengt en dat de mensch veeleer
dan door haar bestuurd wordt door instinkt
èn sentiment.
Begrijpelijk is het, dat bij al deze inzich
ten onze schrijver weinig bewondering
koesterde voor de metaphysische systemen
der philosophen, die slechts weerkaatsin
gen waren onzer onwetendheid, weerspiege
lingen onzer binnenwereld door welke wij
wanen de buitenwereld te begrijpen. De
mensch kan nu eenmaal niet nalaten te'
philosopheeren en dit is op zichzelf een
edele bezigheid; maar hij moet zich niet
verhoogvaardigen op de uitkomsten daar
van en zich omtrent derzelver waarde geen
overdreven voorstellingen vormen.
Anatole France geloofde niet aan het be
staan van een persoonlijk God, noch aan
dat van e'en persoonlijke onsterfelijkheid.
Hij gevoelde zich niet aangetrokken tot de
geloofsvoorstellingen en de wereldbeschou
wing van het Christendom en gaf de voor
keur aan die dep Grieken, welke zich meer
aansloot aan het leven der natuur, meer
gevoel had voor zinnelijke schoonheid, be
waard bleef van theologisch fanatisme en
dogmatisme, niet opgebouwd was op be
grippen van zondigheid en verlossing, geen
almachtige priesterschap in het leven riep,
noch den mensch beroofde van zijn natuur
lijke levensvreugde om daarvoor een hem
verontrustende moraal in de plaats te stel
len. Vooral de Kerk met haar leerstellig
heid en behoudzucht, onderdrukking van
zelfstandig denken en van wetenschappe-
lijken zin was onzen schrijver een bron
van ergernis.
Tenslotte zij nog gewezen op des schrij
vers sterk pacifisme. De oorlog moge zekere
biologisch-nuttige gevolgen hebben en
zekere militaire deugden aankweeken, dit
neemt niet weg, dat hij in strijd is met de
menschelijke waardigheid en een misdaad,
die door de overwinning niet wordt uitge-
delgd. Toch staat het te vreezen. dat de oor
log nimmer radicaal valt op te heffen, in
aanmerking genomen de menschelijke na
tuur. aangewakkerd door een baatzuchtige'
dagbladpers. France was te cosmopolitisch
en ruimzichtig van denkbeelden dan dat hij
kon vervallen tot een bekrompen chauvi
nisme ondanks al zijn oprechte vaderlands
liefde. en hij ging gebukt onder de ver
schrikkingen van den wereldoorlog, dien hij
op zijn ouden dag nog moest beleven en die'
zoozeer bijdroeg tot zijn vereenzaming en
tot eene versterking zijner pessimistische
inzichten.
PLECHTIGE INAUGURATIE
VAN NIEUWE LEDEN VAN
HET L. S. C.
'f' ,:v
flT-.- -
'M.
- --rf - tW' ,i
if
jf
Vandaag is het dertig jaar geleden, dat
uit het personeel der Leidsche Katoen
weverij de toonefelvereeniging „Oefening
Baart Kunst" werd opgericht. In al dien tijd
Leeft de vereeniging slechts twee voorzitters
gekend: de heer G. Mazurel, die het presi
dium gedurende twintig jaar bekleedde en
de heer H. W. van Zijp, die de laatste tien
jaar het vereenigingsschip met vaste hand
bestuurt. Het behoeft wel nauwelijks gezegd,
dat de dag van heden niet onopgemeTkt
voorbij zal gaan en dat er zich een feest
commissie heeft gevormd, welke cmder voor
zitterschap van den heer P. Werk het be
stuur een nieuw vaandel zal aanbieden.
Maar behalve dat worden er vandaag ook
nog persoonlijke jubilea herdacht, want zoo- 1
wel mej. A. van ZijpBrouwer als het echt
paar D. van der Wijngaardvan Staden
viert heden het heuglijk feit van hun onaf
gebroken 25-jarig lidmaatschap.
Morgenmiddag van 13 uur houdt het
bestuur receptie bij den heer van Duuren
aan de Nieuwe Beestenmarkt, terwijl er op
12 October een feestavond zal worden ge
houden voor leden, donateurs en donatrices.
Op dezen avond zal een onderlinge solo- en
duettenwedstrijd gehouden worden.
Heeft „Oefening baart Kunst" zich steeds
in een gezond vereenigingsleven mo
gen verheugen, ook naar buiten is zij
menigmaal opgetreden o.a. door ha&r deel
name aan optochten van de 3 October-
vereeniging, de V.V.V. en andere. Ook aan
verschillende Leidsche vereenigingen ver
leende zij meermalen bij uitvoeringen haar
welwillende en zeer gewaardeerde mede
werking.
Dat „O. B. K." voortdurend in groei en
bloei moge toenemen is hier zeker niet
alleen onze wensch, doch die van talloos
vele ingezetenen onzer goede stad. Zoo
zij het!
Onze foto toont bestuur en feestcommissie
bijeen. Zittend van links naar rechts:
J. Lefebre. A. N.achtegeller. H. W. van
Zijp, N. van der Wijngaard en C J. van
Bemmelen. Daarachter slaand in dezelfde
volgorde: mej. M. Teske, D. van der Wijn
gaard, J. Nijssen, P. van der Wijngaard, P.
I Werk en mej. Werk.
Rede van den Praeses Collegii.
In de groote Stadsgehoorzaal heeft gis
teravond de plechtige inauguratie plaatsge
had van 125 nieuwe leden van het Leidsche
Studentencorps.
De Praeses Collegii, de heer H. Ph. de
Kanter, heeft daarbij een rede uitgespro
ken, aan het eind waarvan hij ongeveer zeide:
Gy allen staat thans aan den aanvang van
een tijd, die wilt gij er zelf toe medewer
ken de mooiste tijd van Uw leven kan
worden, de tyd waarin het lidmaatschap
van het Corps U van knaap tot mensch kan
maken. Grypt dankbaar deze gelegenheid
aan, de schoonste gelegenheid om te leeren
mensch te worden. Ook al schijnt het Corps
U soms hard toe, ook al zinkt de moed U
soms in de schoenen, besef, dat de leer
school van de kille maatschappij oneindig
veel harder en wreeder is. Besef ook, dat
het Corps U voor dit alles groote waarborgen
biedt, dat de ongedwongen en herhaalde om
gang met personen van ongeveer gelijken
leeftijd en gelijke ontwikkeling, meer tot Uw
vorming bijdragen dan het in afzondering
doorbrengen van enkele jaren in onze aca
demiestad. De schoonst afgelegde examens
hebben weinig waarde, wannéér gij Uw
verdere ontwikkeling, die Uw studententijd
U brengen kan hebt laten ontglippen en
gij met bekrompen geest het leven tegemoet
treedt Verwaarloozing Uwer Corpsplichten
is een evengroote fout en berokkent Uw
leven evengroote schade als verwaarloozing
Uwer studie.
Wanneer gij nu ten slotte nog eens dui
delijk ziet hoe groot het aantal wegen is,
dat voor U openligt, dan oveiwalt U wel
licht een gevoel van beklemming.
De mogelijkheden voor U zijn zoo vele,
dat gij verlegen aan de poort blijft staan.
Doch hier wil ik dan ingrijpen met woorden
dringerder en inniger gemeend zoo moge
lijk dan al mijn vorige op Uw volkomen
vrijheid moet gij trotsch zijn als op Uw
dierbaarst bezit. Besef dat het meest intens
leeft hij, die nog niet definitief een richting
is ingeslagen, die nog geen rust heeft kun
nen vinden. Leef met alle zelfbeheersching
die uit Uw geweten stamt maar leef
overigens Uw studentenleven met ontstui-
mige kracht, op jacht naar de schoonheid
van het leven, op jacht naar de vriend
schap van Uw naasten, op jacht naar den
arbeid. Het is mijn hoop. mijn overtuiging,
dat het gedachten van emstigen wil gees
telijken moed zijn die U bezielen, nu ik U
ga inwijden in dat studentenleven dal voor
een harmonische ontwikkeling van Uw
persoonlijkheid de beste kansen biedt, nu
ik U ga Inaugureeren als leden van het
Leidsche Studenten Corps.
Na afloop werd de gebruikelijke fakkel
optocht langs Breestraat, Rapenburg en
Breestraat naar de sociëteit „Minerva" ge
houden.
BINNENLAND.
De K. L. M. bestaat tien jaar; de heer
Plesman over de ontwikkeling van het
luchtverkeer ln dien tijd. (4de Blad).
Morgen veranderen de radio-omroeporga
nisaties van golilengte. (Binnenland, 1ste
Blad).
Op het eiland Marken zijn twee kinderen
uit één gezin aan encephalitis overleden.
(Gemengd, 3de Blad).
BUITENLAND.
Mo Donald ia in Amerika met groot
enthonsiasme ontvangen. (Buitenland, 1ste
Blad).
Het Engelsch-Rnssisch protocol over de
hervatting der betrekkingen. (Buitenland,
lste Blad).
Moeilijkheden in Frankrijk tnsschen
minister Chéron en de iinancieele Kamer,
commissie. (Buitenland, lste Blad).
GEMEENTELIJKE
BANK VAN LEENING.
Jaarverslag over 1928.
Aan het bij de drukkerij der firma IJdo
verschenen jaarverslag over 1928 van bo.
vengenoemde Bank is het volgende ont
leend:
In 1928 werden 77G3 panden tot een be
drag van 18.579.75 minder beleend dan
I in 1917 en 6608 panden tot een bedrag van
i f. 12.409 minder gelost dan in 1927.
Het aantal beleende panden bedroeg
74579 tol een bedrag van f. 275479, terwijl
gelost werden 71514 panden lot een waarde
van f. 2744026.75.
Aan interest en administratieloon werd
respectievelijk ontvangen f. 6306.41 en
f. 3021.32, d. i. f. 138.99 en f. 176.82 minder
dan in 1927.
De openbare veilingen werden driemaan
delijks gehouden en hadden plaats in het
verkooplokaal der Bank aan de Nieuwsteeg
No. 8.
Er werden verkocht 1119 panden, waar
op was* voorgeschoten f. 6840.25, tegen 1093
panden met een voorschot van f. 6401 in
1927.
Op de verkochte panden werd slechts een
verlies geleden van l. 8.75, terwijl als over
schot Ier beschikking der pandgevers bleef
f. 1914.14.
Aan voorschollen op pensioen werd ver
strekt f.218189 98 en terugontvangen
f 218.001.57; d. i. een stijging van
f 25124.51.
Op schuldbekenlenissen weid uitgeleend
f. 38120 en terugontvangen f. 97790.
Van de 780 (v. j. 705) aanvragen om
voorschotten werden 680 tv. j. 636) geheel
oi gedeeltelijk ingewilligd en 100 (v. j. 69)
afgewezen.
Het voorgeschoten bedrag bedr. f. 98120
(v j. f. 932031.
He! aantal terugbetalingen bedroeg
21105 (v j. 19484) lol een totaal bedrag
van f. 97790 (v. j f. 85676.50).
Door de voorschotnemers werd behoor
lijk aan hunne aflossingsvernlichlingen vol
daan.
Het totaal der uitgeleende gelden in 1928
bedroeg: wegens leeningen op onderpand
f. 275479wegens voorschotten op pen
sioenen f. 218198.98: wegens geldleeningen
(schuldbekentenissen) f. 98120. Totaal
f. 591797 98.
Het totaal der terugontvangen gelden in
1928 bedroeg van leeningen op onder
pand f. 280867wegens voorscholten op
pensioenen f. 218001.57: wegens geldlee
ningen (schuldbekentenissen) f. 97790,
Totaal f. 596658.57.
OPHEFFING
CONSULTATIEBUREAU
VOOR GESLACHTSZIEKTEN.
Het Bestuur der Ned Ver. lot Bestrijding
van Geslachtsziekten heeft besloten het
consultatiebureau der vereeniging hier (er
stede op te heffen Hef Bestuur Z3l maat
regelen treffen om in de behoeften van
maatschappelijke hulp voor geslachtszieken
te leiden na opheffing van het Consultatie
bureau te voorzien.
DE VECHTPARTIJ IN HET
WOONWAGENKAMP
De 39-jarige K die. gelijk wij hebben ge
meld, Woensdagavond bij een ruzie in het
woonwagenkamp aan den Morschweg door
zekeren B door een kogel werd gewond,
is gisteravond in het Academische Zieken
huis, waar hij was opgenomen aan de be
komen verwondingen overleden.
