"Snircsal-,
SEIZOEN-BEGIN.
UIT RUSLAND.
BRIEVEN UIT AMERIKA.
.Wellicht zal men zich herinneren, dat in
1927 hel op een parlementaire meerderheid
steunend Wafd-kabinel als gevolg van het
niet aanvaarden van.de door Engeland
voorgestelde verdragsregeling moest wij
ken Mahmoed Pasja vormde toen een re
geering met ontbinding van het parlement
dal voor drie jaar op non-actief zou worden
gezet.
Tengevolge van de Kabinetswisseling in
Engeland en de nieuwe koers daar te lande
inzake het buitenlandsche beleid slaagde
Mahmoed er in. om een vergelijk met de
Engelsclien te treffen, dat zonder twijfel
liet maximum van het bereikbare mag wor
den geoordeeld Dit verdrag moet echter
door het Egyptische parlement worden
goedgekeurd en waar dit er niet was, moest
het er weer komen. Waar evenwel vast
staal, dal bij verkiezingen een Wafd-meer-
derheid opnieuw zat worden verkregen,
heeft de koning zich met den leider van
deze partij, Nahas Pasja, in verbinding ge
steld. Deze partij moest zich tevoren uit
spreken voor de goedkeuring, alvorens lot
verkiezingen kon worden overgegaan. Aan
vankelijk maakte Nahas Pasja bezwaar;
blijkbaar wilde men daar probeeren nog
iets meer te verkrijgen! Doch het heengaan
van Mahmoed op dit oogenblik is te be
schouwen als het bewijs, dat de Wafd
overtuigd is. dat meer onder geen omstan
digheden is te erlangen en dal hel ver
standige politiek mag heelen te aanvaarden,
wat als maximum is geboden. Een over
gangskabinet zal nu de verkiezingen doen
houden, die noodig zijn geworden.
Zoo kan een crisis lot verbetering leiden 1
Het Engelsche Labourkabinet heeft op
buiten!, terrein niet te klagen; Mc Donald,
die inmiddels wel in Amerika zal zijn ge
arriveerd, heeft ^het geheele voik achter
zich bij zijn roging om te trachten „den
Oceaan smaller te maken". Voorts heeft
het er alle schijn van. dal met de sovjets
een bevredigende wijze is gevonden, om
te geraken tot een herstel der betrekkingen.
Maar de binnenlandsche vraagstukken geven
Labour veel last en de conservatieven laten
niet ra, Ie wijzen op het feit, dal Labour
de beloften bij de verkiezingen niet na
gekomen is! Hoofdzaak is hel werkloos
heidsprobleem. de reis van minister Tho
mas naar Canada schijnt niet veel te heb
ben opgeleverd en ook anders heeft de
nieuwe regeering nog niet vee! kunnen tot
stand hrpngen in deze zoo belangrijke ma
terie. Hier kon we! eens de Achilleshiel
van de. tweede regeering Mc Donald zijn
gelegen!
RECLAME.
Wacht niet langer!
Juist de rheumatiek
moet direct bij de,
eerste verschijnse-/
len bestreden wor-/
den; anders wordt/
zij zoo lang U leeft,/
Jw kwelgeest I
Het beste ts dfrecij
inwrijven met
m oplossing
Renkeloos en spaar»
zaam in het gebruik.
BIJ apothekers en drogisten verkrijgbaar.
De thuiskomst van de Parijzenaars na
hun vacanlie en daarmee het begin van
het nieuwe seizoen, heeft op werkelijk tragi
sche wijze ingezet
Een groot geleerde, een man van zeldzame
nauwgezetheid in zijn privaat leven zoowel
als in zijn physieke. chemische en bacterio
logische onderzoekingen, die in zijn functie
als dirccleur van de juridische idenliteits-
dienst aanzienlijke cn grondige verbeterin
gen heeft aangebracht in de werk-methodes
om met meer zekerheid de waartieid en de
rechtvaardigheid te dienen, is vermoord
geworden, doodgeschoten, door iemand, die
waarschijnlijk een maniak is, en die Mr.
Gaston Bayle ervan beschuldigde een oneer
lijke uitspraak Ie hebben gedaan in een
expertise, waar hel ging om een kwestie
van eenige biljetten van duizend francs.
Het hoeft niet gezegd te worden wat een
consternatie die afschuwelijke en idiote mis
daad in heel Tarijs verwekt heeft, vooral bij
degenen, die Mr. Bayle persoonlijk kenden
cn wisten, hoe hij in al zijn navorschingen
met niets andeTS rekening hield dan met
hel te onderzoeken materiaal alleen, en
nooit de personen wilde zien, die in de
kwesties betrokken waren, noch misdadi
ger, noch slachtoffer, noch een der twistende
partijen, om nooit zich ook maar in het
minst te laten beïnvloeden bij zijn naspo
ringen en in zijn onbaatzuchtigen dienst
aan de Waarheid.
U weet, hoezeer de atmosfeer deze laatste
weken reeds vertroebeld was door twee
andere misdaden, waarover een mysterie
blijft zweven tot op den huidigen dag, die
druk besproken worden in de conversaties,
waarover druk geschreven wordt in de
kranten, en die heel wat sceptici den spot
doen sleken met het werk van de politie,
hoewel die natuurlijk doet wat ze kan,
maar tot nog toe steeds tevergeefs.
En nu is die nieuwe misdaad bedreven op
den persoon zelf van den man, die herhaal
delijk in de donkerste gevallen een fel licht
heeft laten stralen, cn die zeker erin ge
slaagd zou zijn ook in die twee laatste ge
vallen dc justitie een definitieve opheldering
te verschaffen.
In die zware on sombere atmosfeer is oen
ander bericht de publieke verbeelding pijn-
lijk komen treffen. Een van de grootste kerk-
vorsten van het Katholicisme, kardinaal
Dubois, aartsbisschop van Parijs, is ge
storven op den leeftijd van 73 jaar.
Om zich een denkbeeld te vormen van de
populariteit van dien man, die uit een zeer
bescheiden milieu voortgekomen, enkel door
zijn moreele kwaliteiten de hoogste graden
der priesterlijke waardigheid bereikte, is
het voldoende de belangrijkheid en de
namen der persoonlijkheden te lezen, die
gekomen zijn om kardinaal Dubois de laatste
eer te bewijzen toen zijn lichaam van de
kliniek naar het aartsbisschoppelijk paleis
in den faubourg St. Germain werd overge
bracht: bijna het geheele voltallige mi
nisterie met den President der Republiek
aan het hoofd; talrijke senatoren en kamer
afgevaardigden; maarschalk Joffre en maar
schalk Pétain, mr Léon Israël, de opper-
rabijn van Frankrijk; verscheidene buiten-
landsche gezanten: ten slotte leden van de
Académie Franpaise, schrijvers, enz., enz.
Vanaf het oogenblik, dal de droeve tijding
bekend was geworden, stationneerde den
heelen dag lang een talrijke menigte in het
gewoonlijk zoo kalme en stille straatje, waar
hei aartsbisschoppelijk paleis staat, in de
hoop even daar binnen te kunnen gaan,
ondanks de strenge bewaking.
Eindelijk, den 25slen September, werd de
menigte toegestaan te defileeren langs het
stoffelijk overschot van kardinaal Dubois, en
dc belangstelling was zóó groot, dat er op
het trottoir, dal naar het aartsbisschoppelijk
paleis leidt, verscheiden balustrades opge
richt moesten worden om de vrome, plechtig-
stille menigte te kanaliseeren, die daar zon
der ophouden maar steeds defileerde, negen
uur lang achter elkaar.
En in denzelfden tijd, dat zoo talrijke
harten in droefenis of consternatie leven,
hebben er in Parijs andere gebeurlenissen.
plaats van een geheel verschillend karakter,
„cc!hl-Parijsche" gebeurtenissen.
Een theater, en film-artiest, wiens ko
misch spel (altijd hetzelfde), dat bestaal uit
een combinatie van domheid en slimheid
tegelijkertijd, een spel dat niet ver verwij
derd is van dat van den gewonen hans
worst, hem zeer populair heeft gemaakt
heeft ,,alle menschen, die graag lachen wil
len" uilgenoodigd om zijn 'huwelijks-ploch-
tigheid te komen bijwonen.
U begrijpt, dat een massa Parijzenaars
zich dat geen tweemaal hebben laten zeg
gen en bij drommen toegestroomd zijn. Om
te lachen zonder dal het iels kost. Biscot,
hun lieveling, in levende lijve le zien, zijn
natuurlijk toegesneld alle kellners, die op
dat uur vrij waren, alle restaurants-chas
seurs, alle bakkers- en slagersjongens, alle
werklui zonder werk. Zoodat de rue de
Chaleaudun, waar de kerk Notre Dame de
Lore lie staal, volgepakt stond mei een aller-
vroolijkste menigte, klaar om met zijn ge
lach al het gewone lawaai le overstemmen,
dat er overdag in die straal heerschl door
een ontzettend druk aulo-verkecr. en een
ononderbroken, steeds maar voortvloeiende
menschen-strooiïL Het hoeft niet gezegd le
worden, dat eT in een oogenblik een ver
schrikkelijke verkeers-opslopping veroor
zaakt was op dal kruispunt.
De kerk zelf die was prop- en propvol,
niet alleen met bewonderaars van Biscot,
■maar ook met een massa vrienden en be
kenden van den populairen artiest, die zijn
gezicht plooide lot den breedsten glimlach,
die hij in staat was ooit op zijn grappige
physionomie te voorschijn le roepen.
Goedig en edelmoedig stond hij daar voor
de sakristie, en drukte onvermoeibaar alle
handen, die hem toegestoken werden, en
heeft zoo heel wat menschen gelukkig ge
maakt, die een langdurige en dankbare her
innering zullen bewaren aan den dag,
waarop ze persoonlijk met hun afgod ;n
contact zijn geweest.
Deze week hebben we een tooneelstuk bij
gewoond van een andere populaire Parijsclie
figuur, een jongeman, die van zijn vader
een beroemden naam geërfd heeft, zoo ook
niet diens talent. Ik bedoel Maurice Rostand,
en zijn nieuwe stuk „De laatste Tsaar".
Om le beginnen moet ik u vertellen, dal
dil stuk een groot succes gehad jieeft in
Parijs en door talrijke thealer-critici zeer
gunstig ontvangen is. Er legen geprotesteerd
hebben alleen diegenen, die een beetje op
de hoogte zijn van Russische dingen, en
degeneii, die ongevoelig zijn voor hoogdra
vende woordenslroomen en hevig melodra
matische, huilerige sentimentaliteit.
De brave jongeman, de auteur van het
stuk, heeft den dag vóór de première in een
interview verklaaixi, dal hij in zijn stuk de
historische gebeurtenissen zoo nauwkeurig
mogelijk gevolgd heefl
Ziehier in het kort hel onderwerp:
Een jonge Parijzenaar met een honing
en stroopzoele onnoemelijk-edele ziel, is in
de familie van den tsaar aangesteld als
gouverneur van den jongen en ziekelijken
kroonprins. Daar ontmoet hij de groother
togin Olga, op wie hij sinds lang verliefd
was, sedert hij toen hij nog in Parijs
was, waar hij met zijn moeder in een be
scheiden appartementje woonde haar
portret eens ergens gezien hadmaar
zónder te weten aan wie die oogen f.oebe
hoorden, die hem ineens zoo betooverden
Plotseling ziet hij haarAh!".
De gebeurtenissen volgen elkaar op. de
oorlog wordt verklaard, de onnoemelijk-
edele jongeman spreekt een vlammende
redevoering uit. d.w.z. een heele reeks van
holle, ronkende phrasen. waarin hij Jean
Jaurès verheerlijkt tegenover de tsarin'
Hij smeekt den tsaar niet aan den oorlog
deel te nemen, dien le vermijden.
De oneindig^edele Parijzenaar is natuur
lijk van plan naar Frankrijk terug te gaan
om zijn land te verdedigen. Maar plotseling
verneemt hij. dal groothertogin Olga hem
bemint, en dan blijft hij in Rusland.
De revolutie breekt uit, en de keizerlijke
familie wordt getransporteerd naar het huis
Ipalieff. En daar, even voordal de keizerlijke
familie zal vermoord worden, zooals be
sloten is, komt Lenien aanzetten om met
don tsaar te gaan discussieeren over bolsje
wisme, godsdienst en vaderlandsliefde
met een argumentatie, waarover een een
voudig consciëntieus journalist zich scha
men zou.
Ais Lenien eindelijk vertrokken is. komt
de roode garde op het tooneel, om den
moord le voltrekken. En wie bevindt zich
daar le midden van die roode wachters, als
één van hen?De Parijzenaar met zijn
onmetelijke nobelheid, die gekomen is om
Olga te redden.
Maar Olga is al van een even erg onme
telijke nobelheid, en wil haar^ familie niet
verlaten. En dan laat de Parijzenaar zich
in een aandrift van allerhoogste nobelheid
met de keizerlijke familie naast zijn aange
bedene vermoorden.
In dezen korten inhoud heb ik nog niet
gesproken van de rol van den jongen
kroonprins, die zoo onecht is en zoo bespot
telijk als maar mogelijk is; van de rol van
Raspoetin, die hypnotische passes maakt;
en van de rol van een generaal, graaf
Nilsjewo nitsjewo is het Russische woord
voot „niets", en de naam „graaf Nilsjewo"
klinkt voor een Rus dus al even mal als
voor ons Hollanders den naam „graaf Niets"
zou klipken.
En toch heeft dil bedenksel, zoo leeg, zoo
valscli, en zoo dommig als liet zelfs is. suc
ces gehad, en iederen avond blijft liet nog
een flink publiek trekken.
Het toppunt we hebben naast ons zelf
menschen hooren snikken, zoo waren ze
aangegrepen, door de grove effekten van
dien melodrama-maker, die met zijn leugen
achtige compositie een van de grootste
tragedies geprofaneerd heeft, die de wereld
ooit gekend heeft.
M DE ROVALNNO.
Huwelijk cn echtccheidino in Scvjet-Rnsland
(Nadruk verboden).
In czarislisch Rusland beschouwde de
Slaat het huwelijk uitsluitend als een ker
kelijk sacrament, als iets dat door de ker
kelijke overheid geregeld moet worden en
alleen aan de kerkelijke wetten en voor
schriften gebonden is. Er bestond daarom
geen algemeene wetgeving over huwelijk
en echtscheiding; elke gezindie hield zich
aan haar eigen wellen en voorschriften.
Hel gevolg hiervan was, dal terwijl voor
den orthodox, d. w. z. voor den lidmaat der
staatskerk (en de overweldigende meerder
heid van de bevolking behoorde toen tol de
staatskerk), echtscheiding een feitelijke on
mogelijkheid wa9 (de canones de* Russische
kcric lieten echtscheiding wel loc. maar de
voorschriften waren zóó rigoureus, dat zü
practisch onuitvoerbaar waren), de Mo-
mammedanen en de Joden zoo vaak kon
den scheiden als zij maar wilden, omdat de
kerkelijke voorschriften op het gebied van
huwelijk en echtscheiding bij die twee ge
zindten dit toelieten.
De wet kende zelfs ge-m algemeen ver
bod van polygamie; terwijl de Christen of
de Jood. die zich aan polygamie schuldig
maakle. strafbaar was, kon de Moslim het
door Mohammed toegestane aantal wettige
vrouwen hebben, zonder dal de Slaat er
zich mee bemoeide. Het eenige wal d°
Staat aan de voorgangers der verschillende
gezindten eischte. was hel regislreeTen van
al dip huwelijken en echtscheidingen en
hiervan aan de overheid bericht le stu
ren. Jn czarislisch Rusland bestond geen
•burgerlijke stand in de Weslcrsehe hcleeke-
nis van het woord en de registratie van ge
boorte, huwelijk en overlijden was aan de
voorgangers van de kerkelijke gemeenten
opgedragen. Daarnaast bestonden de bu
reaux van de verschMfènde standen (edel
lieden. kooplieden, burgers, boeren, kozak
ken enz.), wier werkzaamheden zich cellier
beperklen lot hel inschrijver, van dc mede
delingen der kerkelijke overheid in dc boe
ken van den stand en het uittrekken van
passen aan de leden.
Hel was voor iedereen duidelijk, dat d.'
ingewikkeld en onpractisch strisel vervan
gen moest worden dooT ccn burgerlijken
shnd als in het Westen, maar de hoogere
standen verzetten zich tegen de gelijkstel
ling met de gewone stervelingen en zoo
bleef de oude organisatie gehandhaafd tot
de revolutie, die een einde heeft gemaakt
aan hel slandenslelsel" en een gewonen bur
gerlijken stand ingevoerd.
Huwelijk werd op deze wijze vóór alles
een sociale daad; de inzegening kon vol
gen of achterwege blijven, naar gelang
de betrokken partijen dit wilden of niet.
Het beslaan van een burgerlijken stand
maakle een geheele herziening van liet
huwelijksrecht noodzakelijk; in plaats van
de kerkelijke canones. moeslen burgerlijke
wetten komen. De sovjet-regeering heeft dat
ook gedaan. Daarbij ging de sovjet-wetgever
echter niet zoo zeer uit van het standpunt
de'r noodzakelijkheid om huwelijk en echt
scheiding op nieuwe gronden le ba9eeren,
al9 van het streven door de wetgeving om
de ontbinding van het gezin (volgens hun
leerstellingen een verouderde en reaction-
naire instelling) le bevorderen.
H-el 9luiten van een huwelijk en de onl
binding er van werd daarom lot het uiter
ste vereenvoudigd. De trouwlustigen bege
ven zich naar den „zags" (burgerlijke
stand), die in elke wijk een bijkantoor heeft
en verklaren daar aa.n de „Zags-juffrouw
dat zij willen trouwen. De juffrouw vult hun
namen op een formulier in, laat hen het
stuk teekenen en het huwelijk is van kracht.
Op dezelfde wijze kan men ook scheiden.
De sovjet-wetgever is zelfs nog verder ge
gaan en heeft bepaald, dat voor de regis
tratie van een echtscheiding de aanwezig
heid van beide partijen niet noodzakelijk is;
zoodra een der echtgenooten aan de Zagsjuf-
frouw verklaart, dat hij (of zij) het huwe
lijk wil ontbinden, wordt in de registers
de noodige aanteekening gemaakt en het
huwelijk is ontbonden, de andere partij
krijgt hiervan een schriftelijke mededeeling
In de meeste gevallen wordt onmiddellijk na
de echtscheiding een nieuw huwelijk ge-
Sloten.
Dat zijn de aJgemeene principes, waarop
het huwelijksrecht in de Sovjet-Unie' geba-*
seerd is. Daar de afzonderlijke sovjet-staten,
hel recht hebben er een eigen wetgeving op
na le houden, verschilt de Ruweliikswetving
nogal sterk Zoo bijv eischt de wet in de
R. S. F. S. R dat bij het registreeren van
een huwelijk beide trouwlustigen aanwezig
zijn. In de Oekrajine vindt men dat niet
r.oodig. Daar kunt ge getrouwd zijn zonder
dat ge het weel De Zags schrijft daar nl het
huwelijk in. zdfs wanneer slechts één der
partijen zich aanmeldt. De andere partij
krijgt dan een schriftelijke mededeeling. dat
hij of zij met die en die gehuwd is. Komt er
binnen eon door de wet bepaalden termijn
geen verweer, dan wordt hel huwelijk als
wettig voltrokken beschouwd met alle gevol-
gen daarvan. In de R. S. F. S. R. is dat on
mogelijk, maar daarentegen bepaalt de wet,
in die republiek, dat een „feitelijk" huwelijk
(d. w. z. de samenleving van twee personen
zonder eenige registratie") in alles volkomen
gelijkgesteld is met het „zags-huwelijk" (dus
met hel wettig, geregistreerde huwelijk). Het
vaststellen o! er wel dan niet sprake kon
zijn van het bestaan van een „feitelijk hu
welijk" wordt aan den rechter overgelaten,
lot welke onverkwikkelijke processen dat
leidt, is niet moeilijk te begrijpen.
De sovjet-wetgeving verbiedt het regis
treeren van een nieuw huwelijk, zoolang
het oude niet ontbonden is.
De Zags eischt echter geon bewijs, dat het
vorige huwelijk ontbonden is, met het ge
volg, dat er in Rusland nu veel mannen
rondloopen. die met twee of meer vrouwen
wettig gehuwd zijn. Strafbaar is dat niet en
de kinderen worden als wettig erkeDU.
Het gebeurt in Rusland, dat na den dood
van een man, die een erfenis nalaat, twee
wettige"' en eenige „feitelijke" vrouwen
om die erfenis strijden. Gewoonlijk ver
deelt de rechter het vermogen' gelijkelijk
onder allen, die er aanspraak op kunnen
maken. Om het bestaan van het feitelijke
huwelijk te kunnen vaststellen moet de
rechter getuigenverklaringen eischen over
de intiemste dingen en dat alles wordt dan
ten aanhoore van iedereen, die er naar
luisteren wil, uitgeplozen.
De bedoelingen van den wetgever waren
ontegenzeglijk zeer goed. Hij wilde de
vrouw en haar kinderen beschermen, „haar
kluisters verbreken." De gevolgen zijn ech
ter geheel anders.- Het komt nu vaak
voor, dat boeren, die voor de zomermaan
den een flinke arbeidster noodig hebben,
deze eenvoudig „huwen". Als zijn „vrouw"
valt zij niet ondeT de wet op bescherming
van den arbeid en (haar „man" kan haar
zoo hard laten werken als hij maar wil. In
het najaar Iaat hij zich scheiden cn zet de
arme vrouw op straat. Zijn er geen kinde
ren uit dat „seizoen-huwelijk" ontsproten,
d'an heeft de „echtgenoote" geen recht op
eenige vergoeding. De sovjet-wetgeving
heeft dan, in plaats van de positie der
vrouw te verlichten, haar tegen exploita
tie en knechting te beschermen, dc vrouw
geheel aan de willekeur vam woestelingen
overgeleverd.
Een dergelijk versohil tusschen de be
doelingen van den wetgever en de resul
taten van zijn „ideale wetten" is ook op
het gebied van de bescherming der kin
deren ontstaan. De sovjet-wet bepaalt,
dat de vader van het kind verplicht is
aan de moeder maandelijks een bepaald-
bedrag te betalen om de opvoeding van
het kind -mogelijk te maken. De wet is
op dit gebied zeer precies. De practijk is
echter geheel anders dan de wetgever
verwacht had. Daar het sluiten van een
huwelijk en de ontbinding er van tot het
uiterste vergemakkelijkt en vereenvoudigd
zijn. heeft het percentage echtscheidingen
in Rusland astronomische afmetingen be
reikt (den laateten tijd komen Amerika
nen naar Rusland om cr te scheidenhet
kost maar een paar kwartjes en eisch?
eenige minuten; geen advocaten, geen
rechters, geen getuigen
Onder dergelijke omstandigheden is het
aantal vrouwen, die recht op „alimenten"
(alimentatie-gelden voor een of meer kin
deren) heeft, zeer groot. De rechtbanken
zijn overstroomd met klachten van vrou
wen, dat de vadeTs de „alimenten" wei
geren te betalen. Deze „aliment en-pro
cessen" maken een geregelde functionnee-
ring van de rechtbanken onmogelijk; ze
zijn een ware nachtmerrie voor alle rech
ters.
Heefl de vrouw na maandenlang wach
ten een rechterlijk bevel in haar zak, dan
i<* zij er nog niet zeker van. dat zij hetgeUi
krijgt. Rusland is groot; is de man naar
een andere plaats verhuisd, dan is hij voor
de vrouw onvindbaar (het zoeken eischt
veel uitgaven). Is de man niet gevlucht en
bereid het geld le betalen, dan blijkt het
toch vaak, dat de arme vrouw er niets aan
heeft. De wet bepaalt n.l., dat de man een
zeker gdeelte van zijn inkomen voor eigen
levensonderhoud mag behouden, hetgeen vol
komen billjjk is; zijn er eenige vrouwen,
die recht op alimenten hebben (hetgeen
meestal het geval is), dan krvjgt elk liarer,
gezien de zeer lage loonen, die in Rusland
betaald worden, in het gunstigste geval een
paar roebel per maand (dus eenige dubbel
tjes). Ib de meeste gevallen wil de man die
alimenten niet betalen, omdat hij in-tusschen
een ander gezin gesticht heeft en het in
komen is zoo gering, dat het "nauwelijks
toereikend is om niet. van honger om te
komen. Het gevolg hiervan is. dat er in
Rusland veel gevallen geregistreerd zijn,
dat een man, de vrouw, die recht op ali
menten heeft, of het kind vermoord heeft
om ach van de verplichting te ontdoen.
'Het gebeurt echter ook, dat de vrouw
op handige wijze gebruik weet te maken
van de wet om een man te exploiteeren.
Zulk een vrouw zoekt een man met een
goede positie uit en zorgt er voor, dat
zjj moeder wordt; is" zjj dat eenmaal, dan
kan zij een zorgeloos leven leiden. Zulke
gezinnen, bestaande uit een moeder met
eenige kinderen, waarvan elk een anderen
naam draagt, noemt men in Rusland .ali
ment-gezinnen". Het komt ook vaak voor,
dat vrouwen afdreiging plegen bij een man.
Wie de sovjetbladen geregeld leest en de
verslagen der processen volgt, weet tot
welke ongezonde toestanden dat altes heeft
geleid.
De oorzaken van deze misstanden liggen
natuurlijk niet in het feit, dat de wetten door
bolsjewiki uitgewerkt zijn. Met uitzondering
van het dwaze streven om het gezin te
ondermijnen, waren alle bedoelingen van
den sovjet-wetgever ontegenzeggelijk goed;
is sovjet-wetgever wilde inderdaad een veel
betere samenleving en veel rechtvaardiger
verhoudingen scheppen. De wetgever be
greep echter niet, dat elke wet zich aan
bestaande toestanden en verhoudingen moet
aanpassen, dat de wet met de werkelijkheid
rekening moet houden. De sovjet-wetgever
wilde dat niet doen. met het gevolg dat
z?n goed bedoelde en „ideale" wetten dr
boven omschreven resultaten hebben.
Dr. BORJS RAPTSCHINSKY.
A-P,
Voor den Amerikaanschen stuiver of nickel
geldt li ot bekende kinderversje over kleine
druppels water, kleine korrels zand. Bit
typisch uitziende geldstuk is verantwoordelijk
voor heel wat kapitalen, die in de Honderden
millioenen dollars loopen. Het zilvergeld stopt
bier al bij den vrij weinig in omloop zan
der, halven dollar, die in grootte en zwaarte
enzen rijksdaalder overtreft. Ik moet eerlijk
bekennen, dat ik in de acht jaar van mijn
verblijf in Amerika nog nooit 6en zilveren
dollar gezien heb. De kwartjes zijn zoo
gicot als onze gulden, de dubbeltjes als
onze kwartjes en kleiner zijn stuivers noch
centen .terwijl de halve cent hier gelukkig
een onbekende aardigheid ia. Wanneer twee
doozen sigaretten een kwartje kosten, komt
een op dertien cents te staan. Tegenover deze
practDche instelling staat onbegrijpeljjker-
wjjs de ingewikkelde berekening van Engel
sche maten en gewichten met haar voeten,
mijlen en gallons, die maar niet afgeschaft
kan worden, hoewel het internationaal ver
keer door 3e invoering van het veel prakti
scher tientallige stelsel in het Britscherjjk
en de V. S. er reusachtig bij gebaat zou zijn.
De nickel vertoont aan den eenen kant den
stceren kop van een Indianen-hoofdman, die
nog leeft en aan de keerzijde een afbeelding
van den nog net voor uitsterven behoeden
buffel of bisou. De leden van het crimineels
gilde noemen het wisselgeld niet onaardig
„chicken feed", kippenvoer, omdat hun eigen
werkzaamheden zich liefst in lapjw van
duizend bewegen. Maar hoezeer een massa
kippenvoer in de papieren loopt, bewees
een bewoner van New-Jersey onlang3, die
gedurende vier jaar alle centen, die hij ont
ving ,in een leegen suikerzak had bewaard
en zich nu een gloednieuwe auto aanschaf
te; hij had er net 63.000 bij elkaar gehad.
Duizenden doffe of glimmende stuirers
gaan per dag over de toonbank, vallen in
nntcmalen, millioenen vallen in de tourni
quets van onder- en bovengrondschen spoor
of publieke telefoons, tonnen stuivers zijn
dag en nacht bezig kapitalen op te stape
len. Zes millioen stuivers, wegende 22 ton,
worden per dag in de automaten der beide
vervoermiddelen gestopt en er weer uitge
haald en bijna anderhalf millioen in de
telefoons. Maar dit alles haalt nog niet bjj
bet bedrag, dat per dag in de V. S. en
Canada besteed wordt in do zoogenaamde
vjjf-en-tien-cents-winkels. Ongeveer een hal
ve eeuw geleden had niemand daar nog
van gehoord, om de eenvoudige reden, dat
er geen koopwaar voor dien prijs gefabri
ceerd werd. Het gebeurde in die dagen, dat
een iinna met een massa kleine artikeltjes
was blijven zitten en die voor een appel en
een ei overdeed aan een man, die een win
kel-van-alles had. Deze richtte een aparte
toonbank in en verkocht dan voorraad voor
een stuiver per stuk; binnen twee dagen
was hjj alles kwijt met winst en toen hij het
nog eens wou doen, kon hij nergens meei»
artikelen opdoen. Een- van de klerken heette
Frank W. Woolvtortk, de zoon van een larmer
en op hem had het geval een diepen indruk
gemaakt. Hij leende een bedrag, sloeg van
alles in, huurde een winkel en begon in
Februari 1879 zijn eerste „five cent store".
Waarmee hij over den kop ging om dezelfde
reden als de andere man niet had kunnen
doorgaan: gebrek aan artikelen. Hij trok
naar Virginia en begon daar opnieuw, maar
voegde er een toonbank met dnbbeltjesgoed
bil. De winkel was een succes en weldra
kwamen er nieuwe bij; bovendien hadden
anderen, zooals Kresge, Mc Crory en Charl
ton, het idee overgenomen en ook zij slaagden
Als een loopend vuurtje ging het rond.
Voor een stuiver of een dubbeltje kon men
nooit bekocht worden en naarmate de hoe
veelheid en de hoedanigheid der artikelen
in die winkels ach uitbreidde, des te groo-
ter werd de populariteit In dienzelfden tjjd
begon men te werken met den truc om den
prijs even onder het ronde bedrag te stellen,
aldus speculeerend op het idee van korting.
4.98 lijkt op het eerste gezicht vrij wat
minder geld dan vijf dollar en men heeft dat
door de jaren in grootere bedragen ook met
succes toegejiast, zoodat autoprjjzen dikwijls
hardnekkig 698.50 of 1195 zjjn in plnats
van 700 en 1200. Woolworth hield zich van
den beginne af aan twee prijzen en vele
dergelijke soort winkels, die ook voor een
kwartje, een halven en heelen dollar als
eenheidsprijs verkochten, waren lang niet
zeo succesvol. De eenvoudige nikkelen stui
ver houdt de grootste aantrekkingskracht
Ik zou minstens tweemaal de mij veroorloofde
plaatsruimte noodig hebben, om alle artikec
len op te noemen, die voor vijf en tien cent
te koop zijn. Hoofdzaak is, dat men waar
voor zijn geld krijgt. Woolworth is een huis
houdelijk woord- geworden voor 1001 din
gen, die we in het dagelijksche leven ge
bruiken. Wanneer ik mij niet bedrieg, is Mary
Ficklord bezig met een film The Girl from
Woolworth, het winkelmeisje bij Woolworth,
dat natuurlijk voor een deel in zoo'n stui-
stuiverswarenhuis gespeeld wordt, zoodat men
buiten Amerika een indruk van die winkels
kan krijgen.
Toen de Woolworth Building zijn zestig
verdiepingen de hoogte inzond, allemaal -Jank
zij den bescheiden stuiver, staarde Wall
Street en omgeving met stomme verbating
naar boven. Maar Frank had nog andera
plannen; hjj bewerkte een samensmelting
met een reeks van dergelijke winkels en
vormde de F. W. Woolworth en Co. mot
een kapitaal van twee billioen dollar. Toen
had de stuiver het gewonnen. Over het
vorige jaar bedroeg de omzet der Wool-
worth-winkels over de V. S. en Canada
272.754.045 dollar aan dubbeltjes en stui
vers! Laat ik voor de aardigheid hier eens
tegenover zetten de ontvangsten over het
zelfde tijdperk van de bekende Bethlehem
Steel Co. met 27.502.891 dollar of die van
8e New-York, New Haven en Hartford Rail
road. die de noordoostelijke staten Connecti
cut, Massachusetts, Maine. Vermont e.d. be
dient, met een ontvangst van 139.824.314
dollar. En dan zijn er nog een paar andera
vijf- en tien-cent winkelcnmhinalies, zoo-
als van S ,S. Kresge en S. H. Kress met
2-3
