70*,e Jaarpan? DINSDAG 17 SEPTEMBER 1929 No. 21322 DE TROONREDE. STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN: 30 Cts. per regel voor advertentiên uit Leiden en plaateen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertentiên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT:] Voor Leiden per 3 maanden 'ƒ2.35, per week Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week Franco per post 2.35 portokosten. 0.18 .0.18 Dit nummer bestaat uit DRIE Biaden EERSTE BLAD. H. M. de KoarkLgim heeft heden de zitting der Sta ten-Gen er a al geopend met de vol gende Troonrede Leden van de Staten-Generaal Te midden van U, Leden der Staten- Gen era-al, voel Ik Mij gedrongen uiting té geven aaü ootmoedige erkentelijkheid voor den zegen, dien de Almachtige ook dit jaar over Mijn dierbaar Volk heeft verspreid. Die zegen zij een spoorslag te meer voor alle deelen van het Rijk en zijne inwoners ran eiken landaard, om hunne beste krach ten bij voortduring te blijven geven aan de vxeedz ame ontwikkeling van het hechte geheel van Moederland en OverzeesChe Gewesten. De betrekkingen welke met de ande.e Mogendheden worden ondertiouden, zijn van den meest vriendschappelijken aard. Dat de hier te lande in het belang van den wereldvrede gehouden besprekingen tot overeenstemming hebben mogen lei den, stemt tot groote voldoening. De verwezenlijking der plannen van den Volkenbond ter vreedzame oplossing van internationale geschillen zal door Mij krachtig worden bevorderd, in de overtui ging, dat versteviging van de internatio nale rechtsorde- den weg zal helpen banen tot gelijktijdige en wederzijdsche vernvn- doring van bewapening. Pogingen, die zouden kunnen leiden k>t wegneming van de belemmeringen in het handelsverkeer tueschen de volkeren, kun nen op Mijnen daadwerkelijken steun re- tenen. De wenscK naar totstandkoming eener nieuwe regeling met België kon nog niet worden vervuld. Ik vertrouw dat een juis ter begrip van de wederzijdsche rechten en' behoeften, waartoe de gedachtenwisseïin g die in het vorige zittingsjaar plaats had, bevorderlijk kon zijn, het bereiken van oveT een stemming ten goede zal kqpen. De toestand van handel en nijverhe-d geeft in menig opzicht stof tot dankbaar heid. Niettegenstaande de oogst oök dit jaar over het algemeen niet 'onbevredigend mag ïeeten, zouden land- en tuinbouw ziet breeder ontplooien, zoo de prijzen der voortbrengselen gelijken tred hielden met de productiekosten. Vertrouwd mag wor den, dat de onlangs tot stand gekomen wettelijke maatregelen ter bevordering van onzen uitvoer, heilzaam zullen werken op dein afzet in het buitenland. Op Uwe medewerking zal een beroep worden gedaan tor behandeling van de thans aanhangige wetsontwerpen, voorzoo ver zij daartoe, gewijzigd dan wel enge- wiizïgd, in aanmerking komen. Het reeds ten vorigen jare aangekondig de ontwerp tot herziening van het huwe lijks vermogensT echt zal U thans spoedig bereiken; ook overigens zal vemiewing van recht op onderscheiden gebied worden bevorderd. Met krachtige bestrijding van de werk loosheid zal worden voortgegaan. Naar Ik vertrouw, zal het rapport der Staatscommissie voor de herziening van de Lager-Onderwijswet 1920 bunnen naet te langen tijd worden ingediend. Met den ffieesten spoed zullen alsdan de veieise te voorstellen tot herziening van de Lager- Onderwijswet 1920 aanhangig worden ge- in aak l. Het zal Mijn ernstig streven zijn het financieel evenwicht te handhaven. Daar toe zal op den weg van versobering van 'ftRijks dienst behooren te worden voort gegaan en zal voorzichtigheid geboden zijn ten opzichte van wettelijke maatregelen, *elke lasten op 's Lands schatkist, kunnen leggen. De uitgaven voor legger en vloot zu.len beperkt blijven tot het beslist noodige voer handhaving van de- onzijdigheid en vei de- diging der onafhankelijkheid van den Staat Indiening van een wetsontwerp inzake d. kanaal verbinding van Amsterdam met d?n Rijn wordt bespoedigd. Een voorstel tot wijziging van de Zuid er- zeesteunwet zal U worden voorgelegd. De verbetering der wegen en rivierover gangen zal krachtig wonden voortgezet. Een wetsontwerp betreffende de publiek rechtelijke regeling der collectieve arbeids overeenkomsten zal worden ingediend. In voorbereiding is een wettelijke r®&e" line omtrent de instelling van bedrijf s- raden. Herziening van. de sociale verzekering Zal worden ter hand genomen. In voorbereiding is een wettelijke rege- ÜBg der werkloosheidsverzekering. Overwogen wordt verbetering der econo mische voorlichting van nijverheid en WdeL Met den middenstand zal nog nauwer dan tot beden voeling worden gehouden. Voortgezet wordt het onderzoek in hoe verre, zoolang het vrije ruilverweer niet internationaal gehuldigd wordt, door een onderhandelimgstarief de nadeel en voor een deel van onze nijverheid en landbouw van elders geheven beschermende invoerrechten zouden kunnen worden getemperd. Ten aanzien van den politieken toestand in NedeTlandsch-Indië blijft waakzaamheid geboden. Intusschen valt te wijzen op de teekenen van een veldwinnend inzicht, dat slechte door daadwerkelijke deelneming van alle groepen der bevolking aan het opbouwend werk der Overheid het alge meen belang in waarheid wordt gediend. Het bedrijfsleven in Nederlandsch-Indië ondervond den terugslag der voor sommige landbouwproducten ongunstige verhoudin gen op de wereldmarkt. De algemeene toe stand kan nieteanin bevredigend worden genoemd. Op hetgeen in. de laatste jaren op het gebied van de ontvoogding van Neaer- landsch-Indië is verricht, wordt niet terug gekomen. Afgescheiden van andere ver- eisohten zal aan de beginselen dier ontvoog ding in d'e sfeer van het centraal bestuur geen uitbreiding worden gegeven vóór en aleer de grondslagen van die ontvoogding zijn bevestigd door verdere uitvoering van de wet op de bestuurshervorming van 1922. Aan die uitvoering zal met voortvarend heid worden gewerkt zoo door uitbreiding, over die verdere deelen van den Archipel, van hef gebied, waarop haar beginselen toepassing vinden, als door. eene krachtige toepassing van die beginselen binnen dat gebied. De economische toestand van Suriname blijft ernstige aandacht vorderen. Tegen over eene voortgezette uitbreiding van de koffiecultuur en van de bauxetn ij verheid staat een teruggang van de goud- en 'ba latawinning. Ook voor de suikerriet-teelt zijn de vooruitzichten minder gunstig. Reden tot verheugenis biedt de voort schrijdende opbloei van Curasao. Op eefi duurzame versterking van de ter pTaatse aanwezige gezagsmiddelen tot handhaving van rust en orde blijft Mijne aandacht gevestigd. Met de innige bede, dat God Uw arbeid mildelijk moge zegenen, verklaar Ik de ge wone zitting der Sta ten-Gene vaal geopend. Dit jaar was de belangstelling voor het Staatsstuk, dat aangeduid wordt met den naam Troonrede, grooter dan de paar jaren tevoren. En dat is zeeT begrijpelijk. Op het extra-parlementair kabinet-De Geer is im mers wel als gevolg van de jongste Kamer verkiezingen een ander extra-parlementair kabinet-Ruys de Beerenbrouck gevolgd, doch het karakter van het huidige ministerie is toch geheel anders dan van het kabinel-De Geer. Thans hebben wij een regeering, samen gesteld uit de drie vroegere coalitiepartijen! Zij kwamen niet tot een officieel accoord en dientengevolge heette het vormen van een parlementair bewind onmogelijk, doch de samenstelling als extra-parlementair kabinet uit de drie vroegere coalitie-groepen wees niettemin eenigszins op een terugkeer naar wat men zou kunnen noemen „rechtsohe structuur"! Bovendien was na de verkiezingen een strijd gevoerd over de beteekenis van den uitslag. Hoewel in cijfers feitelijk niets werd gewijzigd, heette het toch, dat Z. M. de kiezer zich had uitgesproken in democra- tischen geest. Het wachten was nu op de Troonrede, om te kunnen constaleeren, in hoeverre het nieuwe bewind zou beantwoorden of niet beantwoorden aan gekoesterde hoop en ver wachting in breeden kring in .verband met bovenstaande. Het gewichtige document ligt nu voor ons en bij nadere beschouwing lijkt hel ons. dat •het stuk ademt een geest van democratie in rechtse he. lijn. Natuurlijk komt dit speciaal tot uiting, waar gesproken wordt over de arbeidswetgeving en wat daarmee annex is, dus in de passage over de collectieve ar beidsovereenkomsten, de instelling van be- drijfsraden, herziening der sociale verzeke ring, wettelijke regeling der werkloosheids- verzekering etc., oök al worden uit den aard der zaak geen bijzonderheden vermeld, als beboerende niet thuis in een Troonrede, die toch slechts een korte aanduiding be doelt te geven van de te volgen gedragslijn der regeering. Aangenaam doen aan de verzekeringen betreffende het steunen van alle werken des Vredes, waartoe de ontwapening wel een eerste vereischte mag heeten, die dan ook met name wordt genoemd, en waarmee ae passage over onze weermacht geheel in overeenstemming is En voorts het doen verdwijnen van belemmeringen in het al gemeen handelsverkeer. Later wordt even wel in verband met dit laatste voorbehoud gemaakt zoo lang het stelstel van den vrij handel daarop komt het toch neer niet algemeen wordt gehuldigd, en terecht. Een herinnering aan het belangrijke suc ces in Den Haag ter jongste conferentie ver kregen, mocht natuurlijk niet ontbreken! Tegenover België wordt een wel vriende lijke toon beluisterd, doch tevens het zullen staan op ons goed recht! Geconstateerd wordt, dat handel en nijverheid redenen geven voor dankbaar heid, doch gelukkig gaat dit gepaard met de verzekering, dat naar verdere versobering van 's Rijksdienst zal worden gestreefd en het financieel evenwicht zal worden ge handhaafd. Daaruit meenen wij te mogen opmaken, dat de regeering het oog gericht zal houden op mogelijke belastingverlaging in de toekomst, die noodzakelijk is. Juist ook in het belang van handel en industrie. Overigens worden geen belangrijke nieuwe geluiden vernomen. De practische voor stellen die worden aangekondigd, waren vrijwel te verwachten. Aan onze bezittingen in Oost en West wordt zeer behoorlijk aandacht besteed. Zoowel in Oost- als in West-Indié zal waak zaamheid worden betracht, doch voor onze Oost zal het beginsel van ontvoogding niet worden verlaten, zij het. dat zeer voor zichtig zal worden voortgeschreden op den weg naar zelfbestuur. Over 't geheel genomen is er reden tot -tevredenheid over deze Troonrede, waarvan voor de zooveelste maal de gewrongen stijl en de slecht verzorgde taal in menige passage opvallen. DR. D. WXERSMA. Naar wij vernemen werd aan dr. D. Wiersma, adjunct-directeur van het Rijks- asyl voor Psychopathen alhier tijdens zijn verblijf in Amerika voor het Internationaal Congres voor Psychologie te New Haven (Conn.), een buitengewoon professoraat in de psychiatrie aan de Yale University aan geboden. Dr. WieTsma heeft dit aanbod voorloopig in beraad gehouden. HET WIJKGEBOUW AAN HET LEVENDAAL DER CHRIST. WIJKVEREENIGING. Grondig gerestaureerd en uitgebreid. Vele jaren reeds heeft bestuur der Chris telijke Wijkvereeniging zich het hoofd ge broken over den toestand, waarin het ge bouw aan het Levendaal verkeerde. Het was verveloos, ongezellig en koud, begon de gebreken van den ouderdom te vertoonen en bevatte vele ongerieflijkheden, waarvan we slechts noemen het gemis van een be hoorlijke rijwielbewaarplaats en toiletten. Daarenboven was de huisvesting van de aan de Wijkverpleging verbonden kliniek van dien aard, dat zij te eenenmale niet mocht worden geacht te voldoen aan de meest gematigde eischen, welke de moderne medische wetenschap aan een dergelijke in richting mag stellen. De behoefte aan uitbreiding deed zich in steeds toenemende mate gevoelen en ten slotte is het bestuur er dan toe overgegaan om aan al deze bezwaren tegemoet te komen. De gelegenheid daartoe was niet moeilijk te vinden, want reeds voor den wereldoor log van 191-4 was de vereeniging door aan koop in het bezit gekomen van het belen dende perceel Levendaal 99 met de bedoe ling hierin te zijner tijd een Christelijke bewaarschool op te richten. De stichting van een zoodanige school in het Plantsoen maakte zulks overbodig en zoo vond het bestuur in dit pand een unieke gelegenheid om zijn plannen te ver wezenlijken. De bekende Leidsche architect, de heer W. Fontein zette er zijn schouders onder in figuurlijken zin, wel te verstaan en onder leidig van den aannemer Massaar werd aan het werk begonnen. Maar toen kwam eerst goed aan het licht hoe uitgeleefd het gebouw, dat Teeds 53 jaar als basis der wijkvereeniging dienst doet, in werkelijkheid was. Inplaats dat restauratie mogelijk was, bleek, dat vele oude deelen door nieuwe vervangen moesten worden en aldus ver viel men van het een in het ander. Er is in de laatste weken gewerkt, hard gewerkt, maar we kunnen ons voorstellen, dat bestuur en leden trotsch zijn op hun oude wijkgebouw, dat op zoo keurige wijze in een nieuw kleed as gestoken. Alles ziet er inderdaad keurig en goed verzorgd uit, degelijk, netjes en practisch, maar zonder eenigen zweem van overdreven weelde, welke trouwens in een inrichting als deze geheel misplaatst zou zijn In de gangen is de oude cementvlocr door vriendelijk-roode tegels vervangen-, de kale witte muren zijn stemmig geverfd. Waar vroeger de kliniek was ondergebracht, is i thans een ruime bergplaats ingericht. De groote zaal, plaats biedende aan 325 per sonen is in frissche tinten geschilderd; de wanden van het zijzaaltje met jute bespan nen en van een larabrizeering voorzien. Een en ander heeft een sfeer ,van gezel ligheid in het leven geroepen. De voormalige badkamer van de wijk zuster is ingericht als W. C.'s en urinoirs. De rijwielbewaarplaats ligt ter linkerzijde van den meest oostelijken ingang; rechts daarvan ligt de catechisatiekamer van den evangelist Op de bovenverdieping van het oude ge deelte vinden wij aan de straatzijde de be stuurskamer en de conciërgewoning en daarachter de groote catechisatiekamer van den wijkvoorzrtter, ds. Punselie, die ons gisteren ook rondleidde. Het nieuwe gedeelte wordt gelijkvloers ge heel in beslag genomen door de kliniek. Hier bevinden zich de spreekkamer van den wijkdokter, dr. De Jager, een kleed kamertje voor de patiënten, een ruime wachtkamer met behoorlijke bergplaats voor bedden, enz. Wanneer we dan een in hel dere kleuren geverfde gang hebben doorge- loopen, staan we plotseling in het heiligdom van de wijkzuster, mej. N. Weynands. Hier worden door haar in de morgenuren de zgn. loopende patiënten behandeld en hier zal zij voortaan ook in den middag eenige uren moe^n verblijven om patiënten te behan delen met de hoogtezon, welke door de Leid sche Ver. tot Bestrijding der tuberculose in bruikleen werd afgestaan. Een daad, waar voor het wijkbestuur de t. b. c.-ver een i ging hoogst dankbaar is. Ten slotte vinden we hier dan nog een badkamer met een W.C. voor de patiënten. Zooals reeds gezegd, ademt, alles een geest van reinheid en frisdhheid, maar daarnevens ook van eenvoud zonder dat zulks verkregen is ten koste van de accomodatie. Hedenmiddag van 25 uur bestond er gelegenheid het gebouw te bezichtigen, ter wijl het hedenavond officieel door ds. Pun selie in tegenwoordigheid van een aantal genoodigden in gebruik zal worden ge nomen. Tevens werd heden de verkooping geopend van goederen, waarvan de opbrengst zal strekken ten bate van de meubileering van het gebouw. Morgenmiddag en -avond zal het hoofd van de school-Middelstegracht, mej. Bos. met een twintigtal leerlingen verschillende spelletjes demonstreeren, terwijl Donderdag avond het restant der goederen zal worden verkocht. Hoewel we vertrouwen, dat morgenavond alles uitverkocht zal zijnl HERHALINGSOEFENINGEN BIJ HET 4DE REG. INFANTERIE Ontspanningsavonden. Voor de militaaren der Infanterie trad gisteravond, iin de daarvoor bestemde zaal van de Morsohpoortkazerne, alhier, op de bij de Leideche militairen welbekende goo- chèlaar, zich noemende Prof. Maxcini, voor afwisseling van het programma, bijgestaan door den humorist Jongenbosch uit Am sterdam. Bei-de heeren, de één door zijn veroa- zingwekkende experimenten uit de goo chelkunst en de ander door zijn waarlijk geestige voordraohten en liedjes, hebben de talrijke aanwezigen een recht genoege- lijken avond versohaft. Verscheidene offi cieren van het regiment gaven, door bijwo ning van deize voorstelling, blijken van hun belangstelling in de door de cantine-com- missie georganiseerde ontspanningsavon den. •Voor heden staat op het programma een uitvoering van de mandolineclub ,,Maya- coff" en het dubbelmannenkwartet Inter Nos." De rechercheur van politie le klasse N. C. Uittendaal is met ingang van 1 Oct. a.s. bevorderd tot brigadier. Men maakt er ons op opmerkzaam, dat de heer A. J. de la Court niet Woens dag 2 October, doch Zondag 20 October tachtig jaar wordt. In onze opgave van de geslaagden voor het examen leerling-instrumentmaker is abusievelijk weggevallen de naam van A W. N. van Heeringen. alhier. De eerstvolgende vergadering van dein Gemeenteraad zal plaats hebben op Maan dag 30 September, 's namiddags 2 uur in het Stedelijk Museum ,,de Lakenahal". De bouw van een „Badhuis en Kinder speelplaats" te Delft is opgedragen aan de firma C. v. d. Lelie en A. J. Kantebeen alhier. Wij herinneren nog eens aan het concert, dat morgenavond te 8 uur aan de gemeente wordt aangeboden door het Leidsch Harmonie-Gezelschap „De Post" in den tuin van de voormalige Sociëteit „Musis Sacnim"* BINNENLAND. De plechtige opening der Staten-Geneiaal; H. M. de Koningin heelt de Troonrede nit. gesproken (3de en 1ste Blad). Bijeenkomst der werkgevers- en arbeiders, centrales betreffende de uitvoering der Ziek- tewet (Binnenland, 3de Blad). De meerderheid van de arbeiden in het Zaansche hontconflict voor aanvaarding van de voorstellen der werkgevers (Binnenland, 3de Blad). In twee dagen zijn te Delit 28 nienwo gevallen van alastrim geconstateerd. (Ge mengd, 2de Blad). De moord te Giessen-Nienwkerksteeds meer bijzonderheden over de door De long nitgeoeiende pressie. (3de en 1ste Blad). BUITENLAND. Het werk te Geneve. (Buitenland, le Blad)' De reis van Mac Donald naar Amerika. (Buitenland, 1ste Blad). De Chineesche generaal Feng van zijn functie ontheven. (Buitenland, lsle Blad). Ernstige ontploffing in Amerika en nienwe mijnramp in Lotharingen. (Buitenl. Gem. 2de Blad en Tel. 1ste Blad). De „Graf Zeppelin" weer in de lucht. (Tel., lsle Blad). Ernstige brand bij Warschau. (Tel., 1ste Blad). Het eerstvolgende vliegtuig van den geregelden luchtpostdienst op Nederlandsch- Indic vertrekt 19 dezer van Schiphol. De bus aan het Hoofdpostkantoor te de zer stede wordt in aansluiting daarop dien dag voor het laatst gelicht te 2.40 's nachts. Boven het gewone port is aan luchtrecht 1 verschuldigd 40 cent per briefkaart of post wissel en 75 cent per 20 gram voor de ove rige stukken. Dit' luchtrecht behoort door middel van een of meer luchtpostzegels op de stukken verantwoord te zgn. Bovendien is het noodzakelijk de stukken van eene dui delijke aanduiding „per luchtpost" boven het adres te voorzien; ook zijn hiervoor ten postkantore etiketten verkrijgbaar. De overtocht naar Medan, Palembang, Batavia en Bandoeng zal vermoedelijk resp. 9, 10, 11 en 11 dagen vorderen. Voor zooveel noodig, wordt er de aandacht op gevestigd, dat met deze luchtdiensten uitsluitend naar Nederlandsch-Indië verzou den wordt". De dienstplichtigen der lichting 1923, niet afkomstig van de voormalige 4e en 6e schoolcompagnie van het regiment vesting artillerie en behoorende tot het 6e reg. veld- aTl., komen als volgt te Leiden voor her halingsoefeningen onder de wapenen: do onderofficieren 31 Oct., de korporaals en soldaten 7 Nov. Zij vertrekken 23 Nov. met groot verlof. Naar wij vernemen is het Mannen koor ,,De Vereenigde Zangers" uitgenoodigd om deel Ie nemen aan een in Mei 1930 te Brussel of Antwerpen te houden internatio naal zangconcours ter gelegenheid van de aldaar te vieren onafhankelijkheidsfeesten. Naar verluidt heeft het bestuur deze uit- noodiging aangenomen. Men verzoekt ons de aandachl le wil len vestigen od een advertentie in dit Blad, waarin het bestuur der Vereeniging van Christelijke Gezondheids- en Vacanliekolo- nies een collecte aankondigt. De opbrengst dezer collecte wordt besteed aan de uitzending van zwakke kinderen van min- of onvermogende ouders, naar bosch of zee, tot verbetering van hun ge zondheidstoestand. Er is veel geld noodig om aan alle aan vragen te kunnen voldoen. Het bestuur re kent niet op groote gaven, maar als ieder een iets geelt aan hen die a.s. Woensdag of Donderdag voor dit doel collecteeren, dan wordt ook hierdoor het welzijn van het arme, zwakke Leidsche kind bevorderd. De 283ste opvoering door het Hofslad- Tooneel van „Overschotje", het bekende geestige blijspelletje van Dario Niccodemi had gisteravond nog eens weer een groot aantal belangstellenden naar den Leidschen Schouwburg getrokken. 9n ook ditmaal werd de vlotte vertolking een groot succes. Er was zeer veel applaus voor het prachtvolle spel van Cor van der Lugt Melsert en Annie van Ees en er moest vele malen wor den gehaald I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1929 | | pagina 1