De Moord te Giessen-Nieuwkerk
PIANO's - ORGELS
70ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 14 September 1929
Derde Blad
No. 21320
LH.BRIJNEN, Turfmarkt 7
WAT HET BETEEKENT OM
PRESIDENT TE WEZEN.
ANECDOTA LEIDENSIA.
Teunissen en Klunder nog niet in vrijheid gesteld.
(Vervolg van gisteren.)
Zoodra ik maar ©ven op mjjn verklarin
gen wilde terugkomen, kwam De Jong er
b(j om ons te bewerken, aldus getuige.
Fres.: En als jullie gunstig verklaard
badden, kregen jullie centen?
Get.: Och, ik niet. Want ik had nog geld,
maar mjjn vrouw heeft van De Jong een
gulden en van den directeur van het Huis
ran Bewaring twee kwartjes gehad. (Be
wering in de zaal).
Tusschen den tjjd dat getuige uit het voor
arrest ontslagen werd en de zitting voor de
Dordtsche rechtbank, is De Jong weer
herhaaldelijk bij hen geweest om theorie te
geven.
Pres.Juist, theorie, zoo is het.
Get. De Jong heeft ons voorgezegd wat
wij voor de rechtbank verklaren moesten.
Verschillende dingen heeft hij voor ons op
geschreven. De verdere verklaringen van
Kroon (voor de zitting van het Hof) zijn
vrijwel gelijkluidend asvn die van zijn
vrouw.
Rechercheur De Jong wordt voorgeroe
pen wanneer ook deze getuige de kwestie
van de fietslantaarn vermeld heeft. Rit
ontkent ooit gezegd te hebben dat Kroon
zijn gekleurde glaasje weg moest gooien.
Voelt M niet, mijnheer de President, zegt
De Jong, dat deze menschen van A. tot Z.
staan te liegen (Algemeene beweging in
de zaal).
Kroon valt woedeed tegen De Jong uit.
De president hamert.
Onder ademlooze stilte en geweldige
spanning in de zaal verzoekt mr. Roobol be
vel tot opening der instructie tegen De
Jong op vermoeden van meineed en met be
vel tot gevangenneming.
Mr. Roobol motiveert djt als volgt:
Wanneer Klunder en Teunissen vrijge
laten worden en zij komen op straat de
Jong tegen gebeuren er ongelukken. Verder
wenscht pleiter dat de Kroons beschermd
worden tegen verdere machinaties van den
rijksrechercheurs.
De president zet alvorens over dat ver
zoek in beslissing te nemen eerst het ver
hoor voort, voor het meerendeel op onder
geschikte punten betrekking hebbende.
Te ruim halftwee wordt de zitting ge
schorst.
Tegen het oogenblik dat de middagzit-
tiflg zal aanvangen, staat een vrij dichte
menschenmenigte op de Prinsengracht voor
het Paleis van Justitie opgesteld, welke
door agenten van politie in bedwang wordt
gehouden. Een voorbijganger die door het
publiek voor rechercheur de Jong wordt
aangezien, wordt uitgejouwd.
(Reeds geplaatst in een deel onzer
vorige oplaag).
Allereerst wordt mr. Bentford van Valken
burg gehoord. Hij verklaart op desbetref
fende vragen van den presdient, dat hij
bij de instuctie de verklaring van Kroon
niet pasklaar was» gemaakt aan de hand
van de verklaring, die hij voor den recher
cheur de Jong had afgelegd. Kroon is door
getuige wel degelijk ondervraagd.
Toen vrouw Kroon haar verklaring in
trok. was dit voor get. een novum; hij had
bet nog niet van de Jong vernomen. Toen
vrouw Kroon later haar oorspronkelijke
verklaring handhaafde heeft get. haar niet
gerustgesteld, toen zij zeide: „O God als
dan de ware moordenaar eens voor den
dag komt!"
Hij herinnert zich niet, dat deze episode
heeft plaats gevonden. De rechercheur de
Jong heeft vrouw Kroon niet kunnen be
reiken tusschen de intrekking van haar
bezwarende verklaring en de herroeping
Van die intrekking.
Vrouw Kroon zegt op een avond tot den
rechtercommissaris gezegt te hebben: Ik
trek alles in. Toen heeft de rechtercom-
nhssaris gezegd: „Je bent wat zenuw
achtig. Ga nü maar slapen."
Den. volgenden morgen overreedde de
Jong haar om de bezwarende verklaringen
te handhaven. En toen heeft zij bij den
rechter-commissaris onder de Jong's pressie
gezegd: „Nou laat het dan maar zoo".
Mr. B. van Valkenburg zegt, dat hij
onmiddellijk dien morgen heeft gezegd tot
vrouw Kroon: „Nu, hoe staat het er nu
mee? Je man trekt zijn verklaring niet in".
Op een vraag van den verdediger, mr.
den Hollander, zegt mr. Bentfort van Val
kenburg nog, dat hij den rechercheur de
Jong nooit instructies gaf.
De rijksveldwachter Bastiaanse verklaart
den als stuk van overtuiging aanwezigen
hamer bij het lijk in beslag te hebben ge
nomen De punten van de klauw van den
hamer heeft hij in de wonden gepast. Van
Snijder heeft hij toen gehoord, dat Mijn-
sier zeide den hamer te kennen.
Inderdaad heeft get. toen aan Mijnster
den hamer getoond, en deze verklaarde te
weten, dat hij van het echtpaar Kroon
was. Kroon had hem verteld, dat hij zelf
den steel in den hamer had gezet, die er
los instak. Tevoren had Mijnster den hamer
beschreven.
Get. verklaart, kort na den moord Box
meer in het station te Gorcum te hebben
aangehouden. Bij het fouilleeren vond get.
in zijn zak een mes met afgesleten punt
cn een portemonnaie inhoudende f. 5 60.
De vrouw en kinderen van den vermoorde
verklaren dat dat mes hem toebehoorde.
Gehoord wordt dan de timmerman Ver
meer. die met verd. K. in dezelfde ploeg
werkte. Hij was in den kost bij het echt
paar Kroon en wist. dat T. en K. den be-
wusten avond zouden komen. Zij zijn ook
gekomen, te tien uur zijn zij gedurende
een kwartier naar buiten gegaan. Te 1 uur
ging K. naar huis, vergezeld van T., die
bij de Kroons zou blijven logeeren, Coch
eerst zijn geld bij K. in veiligheid wilde
brengen. Vrouw Kroon zeide toen: „Ik wou
dat T. maar kwam; dan gingen wij naar
bed".
Of er lantaarns zalen op de fietsen van
T. en K. herinnert get zich niet. Er is
geen sprake van dat T. en K. hebben ge
zegd, dal zij iemand van kant hadden
gemaakt. Toen T. en K. voor een kwartiertje
naar buiten waren, heeft vrouw Kroon aan
get. gevraagd: „Wat hebben ze toch
samen?" In 1925 is get. gearresteerd. Hij
wist. dat deze aanhouding geschiedde
wegens medeplichtigheid, maar hij wist
n;et waarop dat vermoeden gegrond was.
De president: Ik weet het ook niet. U
is toen 72 dagen vastgehouden.
Get.: Ja. In de cel werd getuige telkens
aan een verhoor van de Jong onderworpen,
die hem net zoolang kwelde, dat hij. om
de Jong plezier te doen, zeide: „Schrijf
dan maar, dat zij „geruimen lijd" weg
zijn geweest" Dan ben ik eraf. dacht get.
Hoewel hij vroeger gezegd heeft dat zij
maar kort waren weggeweest, heeft get.
later, ook voor het Hof, zich altijd aan
dat „geruimen tijd" gehouden. Voor het
hof te 's-Gravenhage is get. wel gevraagd
of hij bij zijn verklaring, fe Dordrecht af
gelegd. bloof. Hij heeft toen gezegd: „Het
is mogelijk, dat zij een uur zijn weg ge
weest: ik weet het niet meer"
De president Hoe kom je nu toch tot
zoo iets .Te wist toch waar het om ging?
fs je voor het Hof en de rechtbank niet
gevraagd, of de tijd van het afwezig ziin
van T en K ruim genoeg was om den
moord bii de spoorweghalte te plegen? De
afstand tusschen het huis van het echt
paar Kroon en de halte is bijna 1 1/2 uur
gaans.
Get zegt. dat die pertinente vraag nooit
gedaan is. Thans houdt hij echter vol. dat
de twee niet langer dan een kwartier zijn
weg reweest en nooit den moord hebben
kunnen plegen.
Mr Roobol (tot get.) Hoe dikwijls hebt
u in hechtenis bezoek van De Jong gehad?
Get.- Twaalf, dertien maal. (Beweging).
Mr Roobol: En zou je onder eede dur
ven verklaren, dat De Jong je tot het af
leggen van een valsohe verklaring heeft
willen pressen?
Get.- Hij heeft niet anders gedaan!
Hei verzoek om invrijheidstelling.
Daarna staat mr. Roobol op en zegt het
volgende
Onder uw schitterende leiding, mijnheer de
president, is nu wel gebleken, dat twee men
schen gedurende bijna 5 jaren onschuldig in
de strafgevangenis hebben gezeten. Het moet
voor den advocaat-generaal een genoegen
zqn thans te requireeren, om de verdachten
T .en K. onmiddellijk in vrijheid te stellen,
gelijk ik bij dezen verzoek.
De advocaat-generaal mr. Bauduin: Mijn
beer de president, ik maak geen bezwaar
tegen dit verzoek. (Luid applaus op de tri
bune en in de zaal).
Het Ho fbegeeft zich daarna in raadkamer.
Na korten tjjd van beraadslaging keert het
Hof terug.
De president, mr. Jolles, deelt dan als
de beslissing van het Hof mede, dat dit het
niet wenscheljjk acht thans zoolang niet alle
getuigen gehoord zijn, reeds een dergelijke»
ingrijpenden maatregel te nemen. Daarom
is de beslissing op het verzoek aangehouden
tot na afloop van het getuigenverhoor.
Hierna wordt gehoord de weduwe van
den verslagene, A. de JongKoeten.
Hebt u eenig idéé, wie de moordenaar
van uw man is geweest? vraagt de pres.
Get.: Ik heb een idee gehad, maar dat
heb ik weer laten loopen.
Tres.: Wien dacht u dan?
Get.: De zwerver Boxmeer.
Tres.: Vindt u het waarschijnlijk, dac uw
man om het geld vermoord is?
Get.: Neen.
Pres.: Had hij misschien vijanden of was
er iemand, die er belang bij had, dat hij
verdween
Get.: Ik zou niet weten wie.
Pres.: Leek het mes van Boxmeer op
dat van uw man?
Get.: Ja, ik zei direct, dat het 't zijne was.
De volgende getuige is de agent G. Key
uit Kesterenzijn verhoor levert geen nieuwe
j gezichtspunten op.
Dan is hef de beurt van den 32-jarigen
wegwerker bjj de Ned. Spoorwegen G.
I Kras om te getuigen.
Getuige zegt de eerste geweest te zjjn, die
het lijk gevonden had, op 400 meter van
de halte, 't Lag als het wave op een „praal
bed" in de vrije ruimte, met de handen op
den buik gevouwen. Een hamer van het
model als die in den arm van het lijk lag,
heeft get. ncoit gezien.
Pres.: Was u goed met De Jong?
Get.: 'k Heb nooit een woord met hem
gehad.
Pres.:.'t Ziet er niet naar uit, dat hij om
het geld vermoord is, wel?
Get.: Neen, om vjjf gulden...
Pres.: Je zou zoo zeggen, dat de ver
moorde vijanden had. Weet u daarvan?
De adv.-gen.: Vindt je het niet vreemd,
dat het lijk juist zoo tusschen d6 sporen lag,
dat het niet door den trein gegrepen kon
worden
Get.: Daar heb ik later aan gedacht, cn
toen vond ?k het vreemd.
Mr. Roobol: Hebt u niet met den machi
nist van den eersten trein over den moord
gepraat?
Get.: Neen.
Mr. Roobol: Dat vind ik wel vreemd, want
nauwelijks .was de trein vertrokken, of u
telefoneerde over den moord naar Gorcum!
Get.: Ik was zenuwachtig, begrijpt u.
Hierna krijgen mr. Bentford van Valken
burg ,mr. Kronenberg en mr. van Aken per
missie om naar huis te gaan, hetgeen Klunder
aanleiding geeft tot de vraag:
Meneer de president: zou het nou niet
mogelijk zjjn dat wy ook worden losge-
laten. Onze onschuld is nu toch wel meer
dan bewezen.
Pres.: Klunder, het hof heeft nu tenmaal
besloten om eerst het getuigenverhoor af
te maken. Er kunnen toch nog bezwarende
verklaringen komen?
Klunder: Laat ons dan in de*n tuin mogen
wandelen, inplaats van in een hok te zitten?
Pers.: Daarover heb ik niet te beschikken.
Teunissen: Mijn vrouw wacht al vier jaar
op me!
Vervolgens wordt gehoord mr. A. J. Pau-
lus, rechter te Dordrecht.
Bij het verhoor, dat get. indertijd Kroon
heeft afgenomen, is gebleken, dat Kroon
een verklaring gaf van de wijze waarop hij
den steel in den hamer zou hebben gezet,
een verklaring, welke volgens een deskundige
niet houdbaar was.
De werkmeester J. Boerman te Dordrecht,
cXe hierna gehoord wordt, was de hiervoor
I bedoelde deskundige. Get. verklaart, dat hij
jaren geleden een hamer van de soort als
waarmede de moord begaan is, gezien heeft
in Vlaardingen, in gebruik by de kuipers.
De steel kan niet zoo ingeslagen zyn als
indertijd Kroon vertelde, dat hij het gedaan
heeft.
De volgende getuige is de heer P. Mol,
rijksveldwachter te Rotterdam. Get. is met
Bastiaanse naar de plaats van het misdryf
gegaan, waar hjj een hamer met lossen steel
en een pet in beslag heeft genomen. Meer
wil de president van getuige niet weten.
Getuige B. Vos, agent te Sliedrecht. heeft
in Augustus 1923 bij Mijnster gewoond. Met
Mijnster heeft hij over den hamer gespro
ken. Get. heeft hem van den hamer een foto
laten zien. Mijnster dacht, dat Kroon een
dergelijken hamer had, alleen meende hij,
dat de hamer der Kroons iets grooter was.
Daarna zei hij er nog eens over te hebben
nagedacht en nu van meening te zijn, dat
de Kroons zoo'n hamer in hun bezit hadden
gehad.
Get. M. v. d. Graaf, ijsverkooper, ver
klaart dat hij in Juli 1923 meermalen bij
de Kroons ijs heeft geklopt. Een hamer, als
op den vermoorde aangetroffen, heeft ge
tuige rtcit gezien.
Get. N. Stuy, electromonteur te Roller-
dam, is in Augustus 1923 in hel schuurtje
der Kroons geweest. Ook hij heeft daar den
bewusten hamer nooit gezien, de vreemde
constructie zou hem anders zeker opgeval
len zijn.
In gelijken zin getuigt ook een 19-jarige
broer van den vorigén getuige.
Vervolgens treedt J. L. Mijnster, koopman,
voor het hekje. Mijnster was de man, op
wiens bezwarende verklaringen Klunder en
Teunissen voor de eerste maal zijn gearres
teerd. Get. zegt, dat de agent Vos hem ver
teld had. dat de moord was gepleegd met
een ploeghamer, voorzien van een ronden,
ijzeren steel met een punt.
Pres.: Juist, en toen ben je, nadat je er
e^ps over gepiekerd hebt, met de verkla
ring voor den dag gekomen, dat er bij de
Kroons een klauwhamer met een platten
ijzeren s-teel was. Dat was toch een heele
andere hamer, nietwaar?
Get.: Ja, dat is zoo.
Pres.: Zeg eens eerlijk, heb je den hamer
die hier op tafel ligt, in het schuurtje van
Kroon gezien?
Get.: Ja Edelachtbare! (beweging).
Pres.: Weet je dat heel zeker?
Get.: Ja, want ik heb hem in m'n han
den genomen en gezegd „wat een vreemde
hamer is dat".
Pres.: Ik ben bang, dat, nu u eenmaal
gezegd hebt, dal het den hamer van Kroon
is, u dit maar wilt volhouden, 't Is heel gek,
als we over den oorsprong van het verhaal
van den hamer beginnen, tasten we in het
duister.
Mr. Roobol: De meineed van dezen Mijn
ster staat al vast door de vorige getuigen,
't Wordt tijd, dat er maatregelen tegen hem
genomen worden, want hij is de oorzaak
van alle ellende!
Hierna wordt gehoord juffrouw G. Groo-
teboer, die zegt dat zij een dergelijken ha
mer, als waarmede de moord is gepleegd,
bij Kroon gezien heeft. Zij heeft het voor
werp nooit in handen gehad; wel kan zij
zich herinneren, dat het een ijzeren steel
had. Ook weet gel, niet in welk jaar zij den
hamer heeft gezien.
Vrouw Kroon antwoordt dat dit niet waar
kan zijn.
Ge.l: Ik zeg ook niet, dat die hamer van
de Kroons was; hij lag op het straatje bij
hun huis (onderdrukt applaus).
Vervolgens leest de President de vroeger
tegenover De Jong afgelegde verklaring voor
waarop get. ontkent dit ooit gezegd te heb
ben. Ik heb den hamer nooit in handen ge
had, zegt zij; ik weet nu nog niet, dat de
steel los zit; wel heb ik de kinderen van
Kroon er mee zien spelen, (nieuw onder
drukt applaus").
Raadsheer Wiarda: Ik zie, dat u staat te
beven, doet u dat altijd?
Get.: Ik heb er geen erg in!
Mr. Wiarda: Het komt mij voor, dat u
zich niet erg op uw gemak gevoelt!
De laatste getuige van den dag is mej.
Weggers Bouwman, ook een vroegere buur
vrouw van de Kroons. Zij had daar wel eens
een hamer gezien, die geheel van ijzer was.
waarmee de Kroons steenkool kloplen.
Get. heeft echter voor den rechter-com
missaris verklaard, niet te welen of de ha
mer der Kroons een ijzeren steel had. Ook
in andere verklaringen over den hamer
blijkt zij niet erg positief geweest te zijn.
Mr. Den Hollander: Was er voldoende
licht om in het kolenhok te kijken?
Get.: Ja.
Vrouw Kroon komt dan naar voren en
verklaart dat zij als zij in het holenhok een
hamer zou willen zoeken, eerst licht moest
maken. (Beweging in de zaal).
De zitting wordt te kwart over zes ge
schorst tot hedenochtend te 10 uur.
Over het verzoek van mr. Roobol inzake
den Rijksrechercheur De Jong werd niet
meer gesproken.
RECLAME.
nieuwe en gebruikte 2498
HT 00E HOOR EN RDDRK00P.
Door CALVIN COOLIDGE,
oud-president van de Vereenigde Staten.
II.
HET LEVEN VAN DEN PRESIDENT
IN BET WITTE HUIS.
Elke dag 111 het leven van den President
is overladen met werkzaamheden. Men
schen, die in Washington niet thuis waren,
en die zich aan het bureau vervoegden,
of ook wanneer ik hen bij een of andero
bijzondere gelegenheid ontmoette, merkten
vaak op, dat het voor mij wel ,,een drukkï>
dag" was, waarop mijn vaste antwoord
steeds was. dat alle dagen druk waren en.
dat er maar weinig verschil in was.
Ik was gewoon om halfzeven op te staan,
behalve op de donkerste morgens in dem
winter. Een van de lakeien in het Witte
Huis was eCn voortreffelijk barbier, maar
ik gaf er steeds de voorkeur aan, mij zelf
to scheren met een ouderwetsch scheermes,
dat ik zelf goed scherp hield. In den regel
maakte ik een korte wandeling vóór bet
ontbijt, dat mevrouw Coolidge en ik te
zaanen in onze kamer gebruikten. Voor mij
stonden dan vruchten klaar en een halve
kop koffie, met een in huis gekookt meng
sel van twee deelen tarwe met een deel
rijst. Dan stond er nog een broodje en «en
reepje mager spek, dat wij meestal aan
onze honden gaven.
Kort na achten begon ik met het dictee-
ren in de bibliotheek van het Witte Huis,
ter voorbereiding van een of andere open
bare voordracht. Dat duurde gewoonlijk
ruim een uur, waarna ik begon met het
ontvangen van bezoekers in het bureau. De
meesten hunner waren op dat uur bescnei*
den, maar behalve de gemiddeld zes t-oC
acht bezoekers, die op de lij'Bt waren inge
schreven, waren er soms nog wel enkele
meer, leden van mijn Kabinet en van het?
Congres, voor wie ik altijd te spreken was.-
Elk hunner kwam weer met een andere
vraag, waaromtrent zij mijn beslissing
vroegen, welke ik gewoonlijk dadelijk nam.
Ongeveer twaalf tot vijftien bezoekers
kwamen alleen om formeel te worden voor
gesteld.
Om half een werden de deuren openge
steld en dan passeerde een lange rij men
schen, die alleen den President de hand
wilden drukken Bij een van die gelegen
heden heb ik in vier en dertig minuten
1900 menschen de hand gedrukt, wat waar
schijnlijk mijn record is geweest.
In plaats van een last, was dit een ge
noegen en een verlichting, om op die ma-1
nier mensahen te ontmoeten en te luisteren
naar hun begroeting, welke dikwijls eed
zegening was. Op dat uur vereenigde ik
ook de talrijke groepen in de tuinen op
het zuiden om hen te laten poseeren voor
d-e persfotografen, en ook om hen op die
manier een voortdurende herinnering te
bezorgen aan bun bezoeK aan het Witte
Huis.
De lunch werd om één uur gebruikt, waarbij
wij in den regel gasten hadden. Dat gaf
dan gelegenheid om aan onze vrienden
meer aandacht te besteden dan alleen door
een handdruk mogelijk was. Daarop werd
ongeveer een uur rust genomen alvorens
weer naa- het bureau te gaan. waar de na-
Gabriel Metsn.
Gabriel Metsu, de in Leiden geboren
kunstschilder, die bij zijn vroegtijdigen
docd m 1667 hij was pas 37 jaar oud
0ver het hoogtepunt van rijn kunst heen
*a-s, doch in zijn kortstondig leven zijn
Serialiteit ten volle heeft gegeven, werd op
18-jarigen leeftijd m het Leidsche Schil
dersgild opgenomen en bleef drie jaren
Ludsch gilde-broeder. Hetgeen o.a. blijkt
uit de Registers der Schildersgilden, waar-
de volgende posten voorkomen
Maert 1648 Gabriel Metzu, voor zijn
tokomen betaelt Gl. 1 10 St.
Voor zijp jaergelt Gl. 1 10 St.
18 Maert 1649 voor syn jaergelt Gl. 1 10 St.
18 Maert 1650 voor syn jaergelt Gl. 1 10 St.
Onder deze laatste poet staat daE ver
bid; ,,Uyt de stad vertrokken."
Een dnre zetfont.
Almanakken waren vroeger vooral op
Practisch nut berekendde koopman vond
®r het vertrek van schepen en w agens, den
atuni van markten en kermissende prac-
hsyn kon er naslaan de vacantiën der
aoven en den prijs der zegels; de schipper
e getijden en het wisselen van de maan
lekkerbek den tijd, waaróp de verschil
lende vissc'hen het best waren. Geen
wonder, dat een buitenlander in de XVIIe
eeuw van ons kon getuigen: „het Hol land -
sche volck is sofc op almanacken." Nu ge
beurde het in 1560, dat in de Leidsche
abnanak van dit jaar een zetfout was in
geslopen: de St. Margrietdag (St. Margriet
valt op 10 Juni) was verkeerd aange
geven en dit zou tot allerlei misverstand
aanleiding kunneD geven, in het bijzonder
met het oog op de marktbelangen. Wes
halve de zetfout moest worden hersteld,
waarop de volgende post in de Thesauriers-
rekening der stad Leiden betrekking heeft;
,,Op ten VI en Auguste (1568) betaelfc
bv ordannantie van den Burgermeesfcren,
Jan Mathys, Roucdrucker ter cause van t
drucken in haestc van seeckere billetten
aengaende St. Margrieten marct, overmits
in de AlmanackeD den dach van St. Mar
griet qualic verkeerd) gedruct was,
onrme den coopluyden pertinentelick van
den dach van de marct te verwittighen de
somrae van XXIV stuivers."
Leidsch instrumentmaker.
Leiden bezat omstreeks de helft der
XVIIIe eeuw een bekend instrumentmaker
in Antony Rins^n, een man met „groote
bequaamheden in hét maken van physi-
sche, astronomische en mathematische in
strumenten". De Utree IHrmhe Universiteit,
waar omstreeks dien lijd Johannes David
Hahn als professor ordinarius „Philosophic
Phisice experimentalis et Astronomie" do
ceerde, kocht vrijwel uitsluitend in dien tijd
van den Leidschen instrumentmaker de
nieuwe instrumenten, waarvan er eenige,
mede wegens de zeer eigenaardige om
schrijving, hier mogen- worden vermeld:
„Een koopere rol, benevens een dito
emmertje en verder toebehcopen. om ver-
scheide proeven in de waterweegkunde le
doen".
„Een zeer net belansje met een glaze
emmertje, bulbi solidi massieve bollen)
en koopere gewichten, en verder toestel, om
zeer nauwkeurig de bijzondere zwaarte te
wegen van allerly soort van lichaemen. zoa
va9te als vloeistoffen",
„Een Tantalus beeker van kooper. zinde
lijk gemaakt".
„Een toestel om lichamen uit bepaalde
hoogstens in klay (e laten vallen",
„Een machine, om (e vertoonen. hoe de
vloeistoffen schuins opspringende een'
krommen leyn beschrijven; als mede om
de natuur der springende fonleynen te on
derzoeken",
„Een koopere cylinder, wederseits met
glazen, om de lucht te condenseren",
„Twee halve koopere bollen en ander
toebehoor".
Lichttherapie.
Er zullen weinige cubicula meer zijn in
onze academiestad die niet electrisch verlicht
worden Hoe anders was het vroeger. Toen
kregen de „bursalen in het Staten-Collegie
te Leyden" 's winters olie om hun kamers
te verlichten en tot welke toestanden dat
aanleiding gaf is op te maken uit de vol
gende paragraaf, voorkomende in eene me
morie, die de Pensionaris van Leiden. Mr.
Nicolaes van Zeyst aan de Curatoren en
Burgemeesters heeft aangeboden (tusschen
1599 en 1617; de juiste datum der memorie
ontbreekt):
„Alsoo by H.H. Curateurs en de Burge-
rr.eesteren den Burschen de jongens, die
van een beurs studeerden) dese verledene
winter toegelaten is. dat ze olye in hare ca-
merkens zouden mogen gpbruicken tof laste
op kosten) van den Collegie, ende wy
dagelyx by experientie bevinden, dat zulx
niet alleenlijck voor de boeoken ende ca-
meren onreyn, maer oock hare personen
seer ongesont is, zoodat de pituita
slijm), die zy iryt den monde ende neuse af
werpen, als door den roock geinfecleert syn-
de, meestendeel peok swart bevonden wort
Dat het den Ed. Heeren Curateurs ende Bur-
gemeesteren gelieve te disponeeren, dat
elck Bursael neffens de olie, ten minsten
vier ponden kaerssen voor de geheele winter
mach toegeleyt worden, op dat dezelve ter
bescheydenheyt van den Regent, door den
Sub-Regent onderlusschen als tot een ver-
verschinge onder den voorss Bursaelen wyt-
gedeelt moge worden."
Geloofshelden.
In het crimineel vonnis-register van Lei
den komen vele vonnissen voor van hen,
die zich in de eerste jaren der Hervor
ming hadden laten herdoopen. als voo*"-
beeld diene het volgende vonnis van 1539:
„Alsoe Willem Eynoutsz van Barnincx-
horn en Anthonis Jan9zoon van Aemsterdam
of hoe hy gevangen anders genoemt mach
wesen, buyten pyne en bande van ysere
opentlicken voor Scepenen geconfesseert en
bekent heeft, herdoopt te zyn en quaet ge
voelen („gevoelen" bedoeld als: meening,
denkwijze) te hebben van de heyligen eer-
waerdigen sacramenten des Outairs oick
daerby persisterende, zulex dat hy volgende
de placaten der K Mat onsen aldergenadich-
sten Heere, verbeurt heeft zyn lyf en goet,
wysende dairomme Scepenen als dat die
voirs Willem en Anthonis om saecken
voirss. verbeurt heeft zyn lyf ende goet ende
geexecuteert sal worden mitten zwaerde
ende zyn lyf gestelt te worden op een Rat
en zijn hooft op een staeck."
Met dezelfde bewoordingen en op den
zelfden dag (20 Dec 1539) werden twee
vrouwen Jannetgen Matthys van Medem-
blik en Geertruyt Pielersdr. van Hoorn door
het Leidsche gerecht veroordeeld om te
worden „verdroncken en geexeculeerd mitte
water."
