70sle Jaargang
DINSDAG 2 JULI 1929
No. 21255
OFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel roor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cis. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per week 7.
Builen Leiden, waar agenler gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 portokosten.
ƒ0.18
„0.18
Oit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat door hen
vergunning is verleend aan de firma Herfst
en Helder en rechtverkrijgenden tot het op
richten van een lak- en vernisstokerij op
het perceel aan den Zoelerwoudschenweg,
kadastraal bekend gemeente Leiden, Sectie
O. Nos. 1272 en 1273.
A. VAN DE SAN DE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 2 Juli 1929. 7805
D. J. J. DE KOSTER t
In den afgeloopen nacht is geheel onver
wacht in den ouderdom van 55 jaar over
leden de heer D. J. J. de Koster, in leven
mede-directeur van de N.Y. Meelfabriek ,,De
Sleutels".
Met den heer de Koster verliest onze ge
meente een van haar beste ingezetenen, die
bij herhaling heeft blijk gegeven van zijn
voortreffelijken burger- en liefdadigheidszin.
De Leidsche Buitenschool te Kalwijk-aan-
Zee, waarvan hij de schenker was, legt
daarvan een sprekend getuigenis af.
Eenige jaren geleden was hel opnieuw de
heer de Koster, die door een schitterende
gift den eersten stoot gaf tot de stichting van
den Leidschen Hout, een daad, waarvoor in
latere jaren de burgerij tot ver in het nage
slacht zijn nagedachtenis zal eeren.
In breeden kring werd zijn sympa
thieke persoonlijkheid hoogelijk gewaar
deerd. Als bestuurslid van het departement
Leiden der Mij. voor Handel en Nijverheid
werden zijn adviezen op hoogen prijs ge
steld en ook in de andere vereenigingen en
corporaties, waarin hij een leidende functie
bekleedde, zooals de Commissie voor de
Volksbijeenkomsten en het college van
commissarissen der Leidsche Levensverze-
ringsmaatschappij, beteekent zijn heengaan
een groot verlies.
Het is hier niet de plaats om te gewagen
van het zeer vele, wat de ontslapene heeft
gedaan op het terrein der particuliere lief
dadigheid. maar wij weten, dal er talrijk
velen zijn. die de tijding van zijn plotseling
verscheiden met de grootste ontroering zul
len vernemen en hem sleeds in innige
dankbaarheid zullen gedenken.
De Leidsche gemeenschap is den lieer De
Koster veel, zéér veel verschuldigd.
Hij ruste in vrede.
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot i9 bepaald op a.s. Vrijdag des
middags te 12 uur op de begraafplaats
aan de Groenesteeg.
STEMCIJFERS.
Het aantal kiezers in de stad Leiden be
draagt 35.835. Elders stemmen daarvan 391
kiezers, terwijl van elders hier stemmen 212
kiezers. In den geheelen kieskring Leiden
zijn 185.313 kiezers, die in 261 stembureaux
hun stem zullen uitbrengen.
AANBESTEDING.
De architect, de heer .Tan Sligter heeft
hedenmorgen in „Den Burcht" namens zijn
principaal aanbesteed het bouwen van zes
heerenhuizen met bijbehoorende werken,
op een terrein van „Zuiderzicht" achter
den Zoeterwoudsche Singel alhier. Er was
als volgt ingeschreven: fa. v. Duin en Vink
Noordwijk, f.62199: M. Zwaan. Nieuwen-
darn. f. 60.428; C J. v. Dorth. Leiden,
f. 59.600; Joh Christiaanse. Amsterdam,
f. 59.345; M. Kool. Warmond, f. 56.400.
HANDELSREGISTER VAN DE
KAMER VAN KOOPHANDEL
EN FABRIEKEN VOOR
RITNLAND TE LEIDEN.
Nieuwe inschrijving:
Hollandsche Boterhandel (filiaal) Korte
Oranjegracht 6, Leiden. Hoofdzetel: Bever
wijk, Torenstraat 9.
Eigenaar: C. J. Korver, Beverwijk.
CHR. HIST. UNIE.
Minister piof. dr. Slotemaker de Brnine
spreekt.
In de Stadszaal luidde gisteravond de
Chr. Hist. Unie de verkiezingscampagne
uit. Als spreker trad daar op minister prof.
dr. J. B. Slotemaker de Bruine.
Geopend werd met het zingen van ps.
68 10. waarna de' heer Hüner voorging in
gebed om dan voor te lezen eenige verzen
uit Romeinen 13.
Voorts gaf hij een korte inleidina over de
betc-'ekening en bedoeling der Chr. Hisi.
Unie. Spr. betreurt het zich afwenden der
Hen'. Geref. Staatspartij waardoor de
Protest. Eenheid juist wordt verbroken,
evenals het deelnemen aan dc verkiezingen
door de dwergpartijen, die toch niets kun
nen doen. Hij raadt aan slechts te stemmen
op een partij, die regeeringsverantwoorde-
lijkheid wil aanvaarden en speciaal de Chr.
Hist. Unie, om daarop het woord te geven
aan den spreker van den avond.
Prof. Slotemaker de Bruine wil slechts
één ding duidelijk maken, n.l dat het taak
is Woensdag voor zijn deel le zorgen, opdat
de Chr. Hist. Unie versterkt uit den strijd
kome. Tot 2 groepen wendt hij zich: le.
tot hen die Chr. Hist, zijn; 2e. tot hen. die
zeggen, dat zij niet aan politiek doen, hoe
wel zij daartoe gedwongen zijn door de
stemplicht en voelen voor de Chr. Hist, be
ginselen.
Wat Woensdag niet is te doen. is het oor
deel uitspreken over het zittend ministerie,
zooals vroeger gemeenlijk gebeurde, met als
gevolg, dat bij wegvagen van het kabinet
de oppositie de consequenties moest aan
vaarden. Het zittend kabinet voert echter
slechts de regeering tengevolge van de mis
lukking van eenig parlementair kabinet.
Spr. releveert nog een9 korl de bekende ge
schiedenis.
Het gaat ook niet over de toekomstigs
combinatie van partijen, die een parlemen
tair kabinet zouden kunnen vormen, hoe
zeer zoo'n kabinet ook in wezen is ge-
wenseht. Wederom ook met het oog op de
consequenties voor de minderheid! Nu ziet
men veel eischen stellen, die de steller, zelf
aan de rege'ering, niet zou kunnen ver
vullen!
De vraag, welke combinatie zal regeeren,
gaat echter buiten de stembus om, het gaat
Woensdag alleen om de partij; om del
groote gedachte. Niet om een of andere
meer of minder belangrijke bijkomstigheid,
waarvoor 9oms bepaalde personen worden
aanbevolen. Dan zou weldra ontstaan een
magazijn van ongeregelde goederen.
Het gaat dus om de parti] en haar begin
selen en hij zegt: kies de Chr. Hist. Unie,
omdat zij een zegen is voor ons volk. In
2 deelen wil spr. dit nader belichten: le. op
het punt van het internationale leven, a.
politiek, b.sociaal; 2. op het nationale
leven.
Wat sub. la betreft, wijst spr op den
Volkenbond, afwijzend den oorlog, niet om
redenen van gevoel, doch om geweten en
overtuiging. Met bruut geweld zijn geen
rechtskwesties op te lossen. Het recht zal
echter niet regeeren, door eigen majesteit,
ieder Christen weet dat. Aan den Volken
bond danken we de mogelijkheid van ver
mindering van ontwapening, al gaat dat
helaas niet zoo hard. Een ontwapening
alleen, en van elk ander land, gaat even
wel niet. Hoeveel is hier de begrooting van
defensie al niet besnoeid, dit terloops. Wat
Denemarken kan door zijn ligging, kunnen
anderen niet en ook wij niet. Spr. wijst
naar Curacao, zich keerend tegen de
ontwapenaars. die toch ook willen „een
militaire politie", waardoor gelds- en ge
moedsredenen als vanzelf wegvallen.
Internationaal moeten wij politiek stre
ven naar een zoo sterk mogelijk maken van
den Volkenbond en zijn instituten, zooab
de Chr. Hist, doen, spr. noemt de heeren
jhr. Beelaerts v. Blokland en dn Schokking
Dan sub. lb: Ook sociaal grijpt het inter
nationale leven meer dan ooit in elkaar en
met behoud van het nationale van ieder
land, moet gestreefd naar zooveel mogelijk
goeds op dit terrein. Toch was ratificatie
van de -48-urige werkweek voor onze regee
ring nog niet mogelijk, gelet juist op het
nationale van ons land.
Spr. komt vervolgens tot het nationale;
politiek, sociaal en finantieel. Eerst het
laatste. De Chr. His#: Unie ijvert voor een
sluitende begrooting. hetgeen veel meer is
dan een centenkwestie Zonder sluitende
begrooting wordt het leven duur. Het na
deel is. dat soms goede maatregelen dan
niet (e nemen zijn waar er geen geld voor
is, maar evenwicht van uitgaven en inkom
sten is het allervoornaamste. Het sociale
belang van te nemen maatregelen moet
worden afgewogen met het sociale belang
der geldsvraag!
Dan politiek. De volksvertegenwoordiging
moet controleeren, het kabinet regeeren.
D. w. z. dal zij ieder een eigen taak heb
ben. al wil het natuurlijk niet zeggen, dat
de regeering de volksvertegenwoordiging
kan uitschakelen. Moeten wij uitgaan van
de splitsingen der overtuigingen of van het
volk als geheel? De Chr. Hist. Unie zegt
het laatste, zoolang het maar cenigszins
gaat. Daarom is de Chr. Hist. Unie ook
tegen splitsing der universiteiten al is de
splitsing bij het L O. aanvaard en toege
juicht. Dit om het atheisme te weren.
In het vraagstuk van huwelijk en zede
lijkheid slaat de Chr. Hist. Unie voor hand
having van deze' begrippen, ook al is eenig
verschil in pTacti9che uitwerking soms
mogelijk.
Spr. komt dan lot de Kerk, die niet staat
builen de politiek doch er midden in. De
overheid moet uitspreken, dat de Kerk een
element is in dc maatschappij. De Kerk,
niet één Kerk. Wij kennen hier het groote
goed der gewetensvrijheid, dank zij Oranje
in tegenstelling b v. met Italië, waar de
Paus de protestanten in hun propaganda
zou willen beknotten. Daarom is Neder
land veilig onder een regeering in proles-
tantschen geest!
De regeering moet sociaal daar ingrijpen
waar het past, initiatief te kort schiet
Vandaar de regceringsaeüe inzake verzeke
ring ongevallenverzekering etc. Spr.
keert zich tegen staatspensioen, dat juist
de arbeiders staal en ruggegraal zou ont
nemen. De arbeidswet kan slechts geleide
lijk worden uitgevoerd, juist om de arbei
ders niet te schaden door de industrie, die»
moet worden bevorderd niet te zwaar le
treffen
Tot slot van dit alles, wat de Chr. Hist,
is, doet spr. een beroep om Chr.. Hist, (e
stemmen, tot handhaving van het Christe
lijk recht en het evangelie'.
Van andere partijen heeft spr. niets ge
zegd. alleen dit nog: bedenk of het ge-
wenscht is in de Kamer te bre'ngen nog
meer verbrokkelaars van het protestan
tisme, tot heil van Rome. Er wordt al ge
noeg tusschen dominé's gevochten in de
Kamer.
Nadat gezongen was Ps. 89 8, sloot
prof. Slotemaker de Bruine met dankgebed
de goed bezochte bijeenkomst.
DEMOCRATISCHE PARTI].
.uaatste prepaganda-avond.
Gisteravond hield de afd. Leiden van de
Democratische partij nog weer een open
bare vergadering, waarvoor als sprekers
waren aangekondigd Mevrouw A. C. Luv-
lenBlock en de heeren Gerh. van Dijk en
dr Z. Kamerling.
De slechts matig bezochte vergadering
werd geleid door den heer K. Dilling, uit
Den Haag, die in zijn openingswoord nog
eens wijlen den heer Wilmans in herinne
ring bracht, die veel voor de democratische
partij in Leiden zou hebben gedaan.
Hierna zette hij in 't kort de beginselen
der Dem. Partij uiteen, er den nadruk op leg
gend, dat zij de eerste partij in ons land is,
die volkomen gelijkgerechtigdheid van man
en vrouw vooropstelt, vandaar ook dat zij
een vrouw op no. 1 van de lijst heeft ge
plaatst.
Hij gaf daarna het woord aan mevrouw
LuytenBlock, die aanving met de opmer
king, dat in 1921 de partij werd opgericht
met het doel te komen tol een zuivere schei
ding lusschen democraten en conservatie
ven, zonder te letten op kerk of geloof.
Voorts wil zij afschaffing van alle beletselen
tegen den vrijen handel en een vrij Staats
pensioen voor ouden van dagen. Eindelijk
is zij de eerste partij geweest, die de natio
nale ontwapening in haar programma plaat
ste, waar destijds door alle andere partijen
om gelachen werd, terwijl nu verschillende
partijen er voor heefen te zijn.
Scherp criliseerde spr. den militairen*
dienstplicht, die jongelieden onder de wape
nen brengt, een uitdenksel van Napoleon I.
Het zou reeds een groote moreele overwin
ning zijn wanneer de militaire dienstplicht
werd afgeschaft. Zij schetste vervolgens de
onredelijkheid en onzedelijkheid van hel
militairisme en de ontzaglijke ellende van
den modernen oorlog en verheugde er zich
in, dat de verkiezing van 3 Juli geheel staat
in het teeken der nationale ontwapening.
De kiezers hebben het nu in hun macht op
3 Juli zich daarvoor uit te spreken. Zij wekte
daartoe op, vooral zich richtende tot de
vrouwen. Zij hebben hel in hun macht het
kleine Nederland groot te doen zijn en tot
een voorbeeld te stellen voor geheel de we
reld. (Luid applaus).
Bij verhindering van den heer Van Dijk
trad nu als tweede spreker op no. 3 op de
candidatenlijst, de heer J. A. van Sijn, uit
Rotterdam, die in een geestige causerie zich
ook uitte als een warm vriend der ontwa
pening, waarvoor hij reeds ver voor de op
richting der partij heeft geijverd. Voor 1918
kon dit slechts op negatieve wijze geschie
den. Door de oprichting van den Volken
bond in 1918 is daarin verandering geko
men, wat zoo uitnemend werd uiteengezet
in een destijds opzienbarend artikel in „Het
Vaderland" van spr.'s partijgenoot generaal
Koolemans Beynen. Toen was de lijd daar
de Democratische Partij op te richten, een
partij, die enkel democratisch wil zijn zon
der eenige toevoeging. Waarom moeten in
Nederland meer dan een dozijn partijen
zijn, terwijl in het groote Engeland slechts
drie partijen bestaan. Eerst dan zal ook in
Nederland een democratische regeering mo
gelijk zijn wanneer alle democraten, zonder
te letten of zij vrijzinnig of rechtzinnig zijn,
samen gaan. De partij, die hem het naast
staat, de Vrijz. Dem. Partij, besprekend,
wees hij op het moeizaam werken van den
heer Marchant na de vorige verkiezing tot
het vormen van een democratische regeering
uit alle partijen, dat reeds vooraf gedoemd
was tot mislukking.
En dat het tot een zuivere scheidingslijn
zal komen, trachtte spr. aan te toonen met
het naar voren brengen van uitingen in de
pers, in het hijzonder met het critisch ge
dicht in „De Volkswil" en eenige citaten uit
een brochure van een gewezen Christelijk
Historische dr. Hamslra
Onder groote aandacht der vergadering
behandelde spr. ten slotte het ontwapenings-
vraagstuk, ook al werden daarbij geen
nieuwe lichtpunten naar voren gebracht.
Internationale ontwapening is volgens spr.
een illusie. Hoe zullen alle staten ooit tege
lijk het besluit nemen op een goeden dag
de wapens neder te leggen. Daarom achtte
hij ook de liefde van den Vrijheidsbond voor
de internationale ontwapening zoo mislei
dend.
Tijdens dit beloog, waarbij hij met klem
deed uitkomen, dat de ontwapenaars juist
de meeste vaderlandsliefde toonen, werd hij
herhaaldelijk door een der aanwezigen ge
in terrumpeerd.
Spr. besloot dit gedeelte van zijn betoog
met een uitlating van den Engelschen pre
mier Mac Donald, die het bewapenen door
kleine staten in den tegenwoordigen lijdl
dollemanswcrk noemde en sprak den
wensch uit, dat ons departement van De
fensie zal worden omgezet in een departe
ment van oorlogsliquidalie.
Tot zijn uitgangspunt terugkomende om
alle democraten onder een banier te brengen
beriep hij zich op een citaat van dr. Kuyper,
die daarvan ook reeds de wenschelijkheid
had gevoeld.
Spr. werd warm toegejuicht.
Met het oog op den tijd werd nu den even-
tueelen debaters de gelegenheid gegeven zich
reeds nu te uiten.
Het eerst verkreeg daarvoor de heer La
brijn, die reeds eerder met sprekers van doze
partij den degen had gekruist, de gelegen
heid Voorts traden nog in debat dc heeren
de Fropi, Hoogweg en Jansen.
Hierna verkreeg dr. Kamerling nog het
woord, die op warme wijze in een met pas
sende aphorismen rijk gekruide rede, de na
tionale ontwapening verdedigde, in het bij
zonder tegenover dpn Vrijheidsbond, die
onder de valsche leus van internationale
ontwapening zijn mililairistische tendenzen
verbergt.
Ook deze spreker werd warm toegejuicht.
Mevrouw LuytenBlock beantwoordde de
nog aanwezige debaters kortelijk, waarna de
heer Dilling met een opwekking om de Dem.
lijst le stemmen, sloot.
BINNENLAND.
Te Leiden is overleden de heer D. J. J.
de Koster, bekend industrieel en philantroop
(Stadsnieuws, le Blad).
De verdeeling der gelden, bijeen gebracht
ter gelegenheid van het jubileum van da
Koningin-Moeder. (Binnenland, 3e Blad).
Het Koninklijk bezoek aan Groningen.
(Binnenland, 3e Blad).
De bondsvergadering van den B. A. N. S.
(Binnenland, 3e Blad).
R.K. PROPAGANDA-OPTOCHT.
Een grootsche manifestatie.
Onder zeer groote belangstelling van de
zijde van het publiek het was op straat
bijna zoo druk als bij een 3-October-optocht
heeft gisteravond de R K. partij hier ter
stede in verband met de verkiezingen een
propaganda-optocht gehouden, ter demon
stratie van de Roomsche eenheid. Op de
Kaasmarkt werd de stoet, die bestond uit
niet minder dan vijftig vereenigingen, op
gesteld op een bijna volmaakte manier, zoo
dat de afmarsch zonder de minste onorde
lijkheid plaats had. Het liep prachtig in
één woord. In den optocht heerschte de
grootste verscheidenheid. Mannen en vrou
wen, jongens en meisjes van allerlei maat-
schappelijken stand en van eiken leeftijd
liepen mee. De vereenigingen voerden
vaandels mee van allerlei vorm en doeken
met velerlei opschriften om de candidatuur
van Van Vuuren, den eersten candidaat van
de r.k. partij in dezen kieskring, aan te be
velen.
De route die de optocht nam hebben we
reeds vermeld. Overal langs den weg stond
een dichte haag van menschen om den
stoet, die niet minder dan een kwartier lang
duurde, le zien voorbijstappen op de maat
van de muziek en de trommels die de ze
ven meeloopende muziekcorpsen aangaven.
Het heeft geen zin de verschillende ver
eenigingen die aan den optocht meededen,
op te sommen. Roomsch Leiden heeft op
overweldigende wijze zijn eendracht gede
monstreerd en dat was de bedoeling, die bij
de r.k propagandaclub „Dr. Schaepman"
voorzat.
Nadat de opgegeven route was afgelegd
zijn de deelnemers in de Hartebrugskerk
door pastoor Mulder toegesproken.
BUITENLAND.
De Duitsche gezant von Hoesch bij Briand
(Buitenl. en Tel., le Blad).
De Engelsche koning is te Londen terug
gekeerd. (Buitenl., le Blad).
De Engelsche Troonrede. (Tel., le Blad).
Kabinetsciises in Japan en Estland. (Bui
tenl., le Blad).
OPENLUCHTMEETING S.D.A.P.
Redevoeringen van mevronw Miedema
en den heer Ter Laan.
Ten besluite van haar verkiezingsactia
had gisteravond de afdeeling Leiden van de
S D. A. P. op „Den Burcht" een open-
luchtmecting belegd, welke druk bezocht
was en door goed weer begunstigd werd.
Nadat de arbeidersmuziekver. „Nieuw
Leven" een marsch ten gehoore had ge-
bracht, werd de bijeenkomst geopend door
den afdelingsvoorzitter, mr D A van Eek,
die in korte bewoordingen het belang van
dc komende verkiezingen ook voor de ge
meente Leiden schetste, wees op de be
langrijke positie, welke de socialisten in
den Leidschen gemeenteraad bekleeden en
sprak de hoop uit, dat de toekomstige uit
slag van den stembusstrijd een voor de
Partij gunstige zou zijn
Nadat „De Stem des Volks" zich in een
tweetal liederen h.ad doen hooren, betrad
mevr. G. MiedemaZondervan uit Amster
dam den katheder, die er op wees hoe voor
het eerst sinds vele verkiezingen zij niet
medegestreden heeft in de rijen der Leid
sche vrouwen lot uitbreiding van het socia
lisme. Dit vindt zijn reden, omdat partij-
genoolen elders zwaarderen strijd te voeren
hebben tegen de geestelijke overheersching
dan hier ter stede. Spreekster trok dan eerst
te velde tegen de misleidende praktijken en
lasterpraatjes van andere partijen, met
name de A.-R. Partij. Ook de R.-Katholie
ken maken zich daaraan schuldig, zij het
ook op andere wijze door een gelijkheid en
i geest van broederschap onder de mensch-
heid te prediken, welke noch gelijkheid,
noch broederschap in zich bergt. De S.D.A.P
kan met recht zeggen, dat zij werkzaam is
ten bate van de gemeenschap; zij toch
werkt niet alleen voor de minbedeelden,
doch ook voor de beter gesitueerden, doch
zij eischt, dat deze laatsten ook een ge
deelte van hun aardsche goederen aan hun
arme broeders en zusters afstaan, die ook
recht hebben om te leven. Is de socialisti
sche eisch om ontwapening soms geen zaak
van algemeen belang? Was het niet onbil
lijk. dat het vroeger mogelijk was, dat rijke
ouders voor enkele honderden guldens hun
zoon vrijkochten uit den militairen dienst?
Is de eisch voor staatspensioen en premie-
vrije ouderdomsrente soms niet evenzeer
in het belang van de R.-K. en Christelijke
arbeiders als van de socialistische?
Helaas bestaat nog al te veel. volgens
spr. het wanbegrip, dal de sociaal-democra
ten niets anders dan opstand en revolutie
propageeren, terwijl wij van 1895 af enkel
gestreden hebben tegen de uitbuiting en de
moraliseering van de arbeidende klasse met
een beroep op het gezond menschenverstand
en op de menschelijke plichten tegen den
medemen«ch.
De ziektewet van 1918 was het werk der
sociaaldemocraten en er zal wel niemand
zijn, die hiervan het algemeen maatschap
pelijk karakter zal ontkennen.
Ten slotte besprak spreekster nog*de rel
letjes te Bodegraven, waar partijgenooten,
die hun politiek beginsel uitdragen, door
anti-revolutionairen en Kerstenianen mis
handeld worden onder aanvoering van een
