U moet
CHIEF WHIP
gaan rooken
omdat het
de beste sigaret
voor Uw
gezondheid
is!
h
n Buiten!. Weekoverzicht.
BOUWKUNSTIG SCHOON.
Sproeten komen vroeg in
SpmtoL litj alle Drogisten.
HET JEANNE d'ARC-FEEST
IN HET GRAND-PALAIS.
IV.
DE MAREKERK.
Van buiten beschouwd doet de Maiekerk
zich voor ais een streng constructieve een
heid. Maar... die eenheid wordt, als bij els
doelmatig gebouwd stuk architectuur, van
binnen uit bepaald. Alleen het op zich zeil
zoo harmonische en imposante We6tportaal
vloeit niet absoluut logisch uit de bouwge-
dachbe voort. Die geuaohte was: een be
sloten ruimtecompositie, waarvan de mu-
reta, enz. eenvoudig de zichtbare begren
zing vormden. En die gedachte is gelukkig
verwezenlijkt. Komt men iD de kerk, dan
bemerkt men pas het intrinsiek onderscheid
met de Gothiek. Naar acht zijden is de
ruimte absoluut afgesloten. Er openen zioh
geen vergezichten tusschen weideche zui
lengalerijen. Er is geen bewogenheid van
elkaar kruisende, ontvluchtende en weer
ontmoetende gewelf ribben. Alles is veel
soberder. Maar daartegenover staat dc
strenge centralisatie.
De wanden van het benedenoctogoon
sluiten zich ongebroken aan bij de zware
kantige contreforten. Alleen ziet men vrq
diepe spaarnissen. Deze alleen geven aan
de wanden nog eenige bewogenheid. Theo
retisch hebben de wanden van het octogoon
geen dragende functie te vervullen, in i
boeverre dit practisch opgaat, is moeilijk tc
beslissen. Want juist in die nissen, waar
het muurwerk het dunst is, ontdekt men
hier en daar een verticale scheur. Dat
wijst er in ieder geval op dat er werking
in het muurwerk is geweefb.
De hoogc, vlak afgedekte omgang wordt
van het middenoctogoon gescheiden door
acht heel zware pijlers, bekroond met een
Jonisch kapiteel. Hoe zwaar die pijlers
zijn, bemeTkt men als men er vlak bij
staat. Ik schat ze zekei' op 1% M. door
snede. Kijkt, men naar de pijlers aan den
overkant, dan lijken deze heel slank en
duü .Gezichtsbedrog, dat men ze voor dun
ner aanziet, dan die waarbij men staat
is niet uitgesloten. En zoo is het met alle
afmetingen in de kerk. Het lijkt alles veel
kleiner dan het in werkelijkheid ie. Wie
met het gezichtsbedrog in goed gecon
strueerde Renaissance-ruimten niet wat
vertrouwd is, zal nooit de doorsnede van
het gebeele benedenoctogoon op bijna 30
M. schatten en die van den koe-pel op zoo
wat 17 M. Hij zal nauwelijks kunnen go*
ïooven, dat de afstand van den vloer tot de
wijzerplaat in het plafond bijna 30 M. be
draagt en dat deze wijzerplaat circa 4Vfc
M. in doorsnede is.
Een en ander is het gevolg van de evenr-
maat der veihoudingen, de juiste afge
wogenheid der proporties.
Bij de Marekerk vindt men in het klein
precies betzelfde, als bij de grootste kerK
der. Christenheid, de St. Pieterskerk te
Rome. Tal van touristen komen niet on
middellijk onder den indruk van de gewel
dige proportieB van dit gebouw. Dat koant
zooals men weet, door de prachtige even
redigheid der verhoudingen. De enorme
groobheid openbaart zich pas, als men ver
schillende onderdeelen vergelijkt met mvc-
schel ij ke verhoudingen.
In de Marekerk treft op kleiner schaal
precies hetzelfde. Niemand vermoedt bij
het eerste binnertreden, dat zij 1000 zit
plaatsen bevat. Men stelt zich, om- iets te
noemen, de Gehoorzaal veel grooter voor.
Het is juist de centrale bouwgedachte,
die een machtige ruimte weet te scheppen
in een strenge beslotenheid van lijnen e'i
vlakken, welke de ruimte accentueert ais
een compacte, homogene eenheid. De Go-
thisohe ruimte was transparant, stuwde
naar omhoog en vloeide alzijdig uit onajer
bewogen gewelven. Bij een Renaissanoe-
bouw als de Marekerk ie de ruimte bijna
een plastisch lichaam geworden.
Dat wordt in deze kerk dan nog heel
sterk betooD-d door de acht lichtramen in
den .trommel". Het licht, dat op deze
wijze naar binnen valt, concentreert zich
daaT m het bo\ enoctogoan en verspreidt
zich diffuus m de benedenruimte. De een
heid wordt er heel sterk door bepaald,
terwijl dat gecon-entreerde bovenlicht met
een oog en hart omhoog trekt. Dit boven
licht schept de Mystieke sfeer. Wel te
verstaan de mystieko sfeer van het Pro
testantisme.
Hier is dus niet dat bewogene van licht- en
schaduwpartijen, dat men vindt in Gothische
kerken. Alles vervloeit beneden in een zekere,
homogeniteit en op donkere dagen is de ge
lijkmatige schaduwring van den omgang zelfs
te dof. Zooals men weet, had Aert van 's-Gra-
vensande aanvankelijk ook lichtramen in dc
ben edenm uren ontwo.pen. Jacob van Cam-
pen vreesde evenwel voor „quaet licht door de
reflexie van de>sonne tegen de huysen. Zon
der eenigen twijfel is door het volgen van van
Van Campen's wensch het Renaissance-ide*
aal meer verwezenlijkt. Door de „benedenste
glasveynsteren" zon niet die strenge afgeslo
tenheid zijn bereikt, die in het wezen der Re
naissance ligt. De homogeniteit der ruimte zo a
hebben geleden.
Maar daar tegenover staat, dat w$ in onze
Noordelijke hemelstreken nu eenmaal veel
licht noodig hebben. In het Zuiden waar het
licht veel intenser is, zou het bovenlicht vol
doende zijn.
Zoo het aaa de praktische ervaring met de
Marekerk en andere radiaal gebouwde ker
ken zijn toe te schrijven, dat de koepelkerk
voor den Protestantschen eeredienst toch
eigenlijk geen burgerrecht hoeft verkregen en
dat bet bij experimenten is gebleven? Men
zoo kunnen denken, dat deze bouworde zich
sou hebben kunnen handhaven als typisch ge
schikt voor den Protestantschen kerkbouw,
dal bet Protestantisme er zich een eigen kerk-
bouwstijl mee zou hebben geschapen. Toch' is
dat niet gebeurd.
Misschien is er nog een andere overweging,
die dat mede heeft verhinderd. Dat is dc
plaatsing vai, den kansel. We brengen nog
ever in herinnering, dat kansel en doophek
het middelpunt vormen bij de gemeenschappe
lijke godsdienstoefeningen. Maar er is logisch
in een octogoon gebouw geen plek aan te wij
zen, die de plaats van den kansel zou moeit*,
bepalen. De oplossing van dit probleem is
altijd eenigszins willekeurig. In zekeren zin is
dat in vele Katholieke kerken evenzoo, maar
daar komt het er minder op aan, omdat niet
de kansel, maar bet altaar bet centrum van de
aandacht bepaalt.
In de Marekerk heeft men den kansel ge^-
plaatsi tusschen de beide Zuidelijke pijlers en
dan ieU naar voren. Voor het octogoon tus
schen de pijlers is deze oplossing heel goed,
vooral als men bedenkt, dat het orgel er vlak
ttgeDover boven het ingangsportaal van den
Noordelijken muur is geplaatst. De zitplaatsen
van bet groote middenvak reien zich om den
kansel eD de eenheid van de godsdienstige ge
meenschap wordt hier voortreffelijk uitge
drukt. Maar met de zitplaatsen in den om
gang is het ten deele heel slecht gesteld. Als
de kerk vol is, kan een deel der aanwezigen
den predikant niet zien.
Nu zijn dit allemaal zaken die door de ker
kelijke overheid terdege onder oogen worden
gezien en dié bjj de restanratie zullen worden
overwogen. Het streven bestaat om bij de re
stauratie, zonder aan de hoofdgedachte van
het mooie en imposante gebouw te komen,
enkele bezwaren te ondervangen en het vol
komen doelwaardig te maken door een wijzi
ging der bmnenbetimmerimg.
Den volgenden keer zullen we nog op en
kele mooie dingen in het interieur de aanaacht
vestigen. Maar we wijzen er thans reeds op,
j dat de restauratie uit onbekrompen beurs
moei kunnen plaats vinden, om alles geheel
naar den eisch te kunnen inrichten.
RECLAME.
H. P. H. KEEREWE
BEGRAFENISSEN T<
AUTO-TRANSPORT
Aalmarkt ,6 /.CREMATIE
4762
RECLAME.
Twee conferenties op het do ode punt
Onrust over Engeland'e houding.
Wanneer ooit een conferentie onder
slechte voorteekenen bijeen is gekomen, dan
geldt dit wel voor de voorbereidenden ont
wapeningsconferentie, onder voorzitterschap
van onzen gezant te Parijs, jhr. Loudon,
in het begin der afgeloopen week te Genóve
opnieuw vergaderd! Van alle zijden werd
als van de daken geroepen: een mislukking
i3 haar voorland! En het laat zich aan
zien, dat deze voorspelling maar al te zeer
waarheid zal worden. Reeds in het ope
ningswoord van den voorzitter werd aU
verontschuldigend aangekondigd, dat op
belangrijke besluiten niet moclvt worden
gehoopt, dat de bijeenkomst alleen plaats
had, omdat den voorzitter nu eenmaal was
opgedragen tegen dezen tijd een vergade
ring te doen bijeenkomen. Weinig bemoedi
gend was de inzet en het verloop is tot
dusver daarmee volledig in overeenstem
ming. Zoodra werkelijk voorstellen ter
tafel komen, die practische beteekenis kun
nen hebben op ontwapeningsgebied, dan
worden zij of terzijde gesteld of op fatsoen
lijke manier weggewerkt tot later order.
Met den mond zijn alle landen voor ont
wapening, maar al9 het op daden aan
komt
Een typisch verschijnsel mag genoemd
worden, dat het juist de reeds ontwapende
landen als Duitschland, Oostenrijk en
Turkije zijn, die het hardst roepen om het
gedwongen voorbeeld te volgen, gesteund
daarbij door do sovjets, terwijl het de
vroegere geallieerden zijn, die van verdere
stappen, die resultaat kunnen opleveren,
niet willen weten, bewerend, dat de lijd
daarvoor nog niet is aangebroken.
In hoofdzaak zitten de geallieerden onder
elkaar in de knoop over de bewapening ter
zee-, deze kwestie is hopeloos vastgeloopen
en dientengevolge heeft zich een diepgaand
wantrouwen van een paar der machtigste
landen als b.v. Engeland en Amerika mees-
i Ier gemaakt om van de nor altijd gespan-
j nen verhoudingen tusschen Ilalifi cn
j Frankrijk maar niet eens te praten
maar niet te wijzen op de in het land der
fascisten zoozeer opgezweepte gemoederen,
dat zelfs een nederlaag op het voetbalveld
politieke gevolgen na zich dreigt te zullen
sleepenl Wordt de nederlaag te Weenen
niet door de offic'.cele partijbladen van cl
duce uitgebuit tot heftige politieke aanval
len op Oostenrijk?
Wantrouwen, en nog eens wantrouwen
overhecrscht de situatie volkomen!
En in zoo'n atmosfeer wordt nu te Genèva
vergaderd.
Door de Duilsche en Russische vertegen
woordigers werden voorstellen gedaan; zij
zijn reeds deels afgewezen, deels uitgesteld
tot de werkelijke ontwapeningsconferentie
bijeen zal komen Wanneer het tenminste
ooit zoover wordt gebracht, dat dit mogelijk
zal blijken! Voorloopig is er alle reden tot
pessimisme in dezen.
Uit de volken zelf zal de aandrang tot
ontwapening zonder deze loopt het mis
met den vrede steeds krachtiger moeten
worden De leiding zal moeten komen van
onderen at!
liet is zeker weinig hoopvol.
Weinig hoopvol ziet het er thans ook uit
te Parijs op de conferentie der finantiesle
deskundigen Ook daar is men op het dood-1
punt en zoodoende staat men voor de crisis.
Nadat men op eenige aangelegenheden van
minder beteekenis ("niet zondpr moe'tel ten
slotte tot overeenstemming was gekomen,
werd de hoofdvraag aangesneden- het vast
stel!^! van de door Duitschland te betalen
bedragen. Éérst vormden de vroegere ge
allieerden weer het oude hink legen Duitsch
land. om daarop te vragen aan anjiuïHIen
in totaal 'n som van ongeveer 59 milliard.
Al een stapje naar beneden, bij vroegere
eischen vergeleken I Daartegen stelde
Schacht, de üuitsche vertegenwoordiger,
een bod van 2B'/> milliard. Het versohil
tusschen vraag en aanbod is derhalve nog
al aanzienlijk!
Vooral als men daarbij bedenkt, dat het
Düitsobe bod nog alhiinkelijk werd gesteld
van zekere voorwaarden, n.l. dat het
Duitschland mogelijk zou worden gemaakt
om zich voorspoedig te ontwikkelen, waarbij
gezinspeeld wordt op het terugkrijgen van
koloniën en faciliteiten ten aanzien van
Bantzig en OosUPruisen,
Voor zoover momenteel te oordeelen valt,
denkt geen van beide partijen aan vermin
dering of vermeerdering van vraag en aan-
ood en daarom is men ook te Parijs vastge-
loopenl
De Fransche pers roept natuurlijk ach en
wee over de Duitsehe halsstarrigheid, de
Duilsche pers verzekert bij hoog en laag,
dat hel bod niet voor verhooging in aanmer
king komt; het rechtsche gedeelte vraagt
zelfs of Schacht niet goed bij zinnen was,
om zulk een hoog bod te doen. Men doet
echter het beste om daarop maar niet al te
zeer te letten.
Gewichtiger is, wat er nu gebeuren zatl
Deze week zal dit wel niet meer worden be
slist, dit tengevolge van den ptolselingen
dood van den Fngelschen gedelegeerde lord
Revelstoke. Wellicht kan het aldus verkre
gen respijt benut worden om in onderlinge
besprekingen nog tot een of ander middel
te geraken om een volledige mislukking te
voorkomen, al ziet het er niet erg rooskleu
rig uil in dit opzicht!
Bij mislukking lijkt het erop, of Duitsch
land dc dupe is, darr dan immers automa
tisch de Daweï-regeling rorlduurt, met
veel hoogere annuïteilonl Van Fransche
zijde wordt daarop reeds gezinspeeld en
toch is daarnevens zekere ongerustheid
merkbaar. Als Duitschland eens verklaart
niet meer te kunnen betalen? Dan weer
sancties? Maar waartoe leidt dal
Aan 'die Fransche ongerustheid heelt on
tegenzeggelijk het geval Snowden in Enge
land ook geen goed gedaan. Daar aan de over
zij van het Kanaal heeft Churchill zijn begroo
ting ingediend, die uit den aard der zaak
in Mei zijn er immers nieuwe verkiezingen
een propagandistische strekking had. Vermoe
delijk als reactie daarop heeft Churchill's
veerganger onverwachts een forsch geluid
doen hooren, n.l. dat de Arbeiderspartij, wan
neer zij weer aan bet roer mocht komen, zich
ni l voor altijd gebonden zou achten aan de
z.g. Balfour-regeling, waarbij Engeland ver
klaarde niet meer te willen ontvangen aan
schadevergoeding, dan het zelf beeft te be
talen aan Amerika. Snowden achtte Fngeland
daardoor benadeeld ten voordoele van Frank
rijk en Italië! Deze uitlating heeft groote
zorg verwekt. Op dip manier zou toch En-
geland's underteekening niet meer t-o ver
trouwen z.ijnHel laAtsto woord iin deze
nog niet gesproken!
RECLAME.
hel voorjaar, ko >p> tijdig een pot
2541
Parijs, 14 April '29.
Het initiatief tot het feest werd geno
men doox Fourmer-Sarlovèee-, Kamer'af-
gevaardigde van het Oise-departeD^ent en
burgemeester van Compiègne, ter zijde ge
staan door mevTouw W-eygand, de echt-
genoote van generaal Weygand.
Twee voorstellingen zouden slechts gege
ven kunnen worden één 12 April des
avonds, en één 13 April 's middags lan
ger was het Grand-Palats met beschik
baar. Ma&z wat een voorbereidingen waren
daartoe noodigeen hoek maand van hard
werken-.
Een belangrijke kwestie wa&r zou dab
werk plaats kunnen hebben leege lokalen
zijn maar zoo gemakkelijk niet te vinden
in Parijs! Fo-urciier-Sarlovèze ontdekte een
onbewoond huis in de avenue Montaigne.
En zijn beslissing was genomeo. Da&r
moesten de bureaux van het feest-comité
en de atelier^ gevestigd worden. „Maar
hoe krijgen we zoo'n heel lang huis ineens
tot bureau en ateliers ingericht V' zuchtte
mevrouw Weygand.
„Laat u cfot maar aan mij over!" zei de
energieke Fotiraier-Sarlovèze.
En inderdaad, tweo dagen later was^e
boel iD orde. Schrijfmachines, tafels. stoo-
len, tekfoon zelfs alles was aanwezig.
En de bestellingen waren al gedaan.
Enorme stukken stof van de meest ver
scheiden kleuren, werden aan de geïmpro
viseerde ateliers afgeleverd, bergen naal
den, spelden, klosseD garen.
Aan den morgen van den vierden dag
kon met het eigenlijke werk begonnen wor
den. Foumier-Sarlovèze on mevrouw Wey
gand hadden zic«b de hulp verzekerd van
een groot aantal dames en meisjes onder
hun kcDiuaMfi, die handig met teekenper.
naald en scha-nr wisten om te gaan. Die
trokken allemaal een witte werkblouse aan,
on ze togen aan den arbeid. Alsof ze nooit
iets anders in hun leven gedaan hadden,
toekenden ze wapenen na, decalqueerden
die, knipten ze na uit kleurig laken, plak
ten ze op. Of wel, onder Jeïding van een
cogtuunv toeken aar zetten ze 15 do eeuwsohe
modellen in elkaar, kleedingstukken voor
mannen en vrouwen uit allo rangen t a
standen dor toenmalige maatschappijede
len, tooneelspelers. schepenen, boogschut
ters, burgers, volks-menschen.
Intussohen werd een oproep gedaan voor
figurant-en. Want het feest zou voorstellen
een zoo getrouw mogelijke weergave van
de volks-feesten, die in Parijs gegeven wer
den in het jaar 1456, ter gelegenheid vhg
de rehabilitatie van .Jeanne d'Arc, wier
5de eeuwfeest Frankrijk dit jaar viort.
Geen gebrek aan liefhebber?. Binnen
veertien dagen hadden zich al 3000 perso
nen aangemeld, ob peg steeds bleven de
soUcitanten toostroomen. Twee duizena vijf
honderd werden er aangenomen om de
feestvierende volks menigte voor te stellen,
waaronder eenige honderden kinderen, en
eenige tientallen grandes dames, die de
edelvrouwen zouden voorstellen. Benevens
500 ruiter?
Op den dag der voorstelling was alle?
voor elkaar. Maar er kop vooraf geeri re
petitie in het Grand-Palais gehouden wer
den - dat was nog niet vrij, was tot den
Jaatsten dag toe nog in beslag genomen
door het Concours Hippique. De volb;
nigte zou dus maar aan zichzelf overgt
ten worden, die had de opdracht gekrtj
zic-h maar zoo natuurlijk mogelijk dait
amuseeren en pret te maken, zóó als i<
dat naar eigen ingeving en stemming!
willen doen.
Vrijdags werd in alle haast het Gis;
Palais omgetooverd tot een enorm gree
marktplaats uit de 15de eeuw, 200
breed, 1000 voet lang.
In den loop van den dag haalden
figuranten hun kleeren af, en tegen
avopd kon men in de metro's, tram.1
autobussen, die de richting van het Gro
Pal ais uit rijden, de meest verschillend!
kleede gestalten zien: boogsriiut!
schepenen, hellebardriers, edelen, buiff
handwerkslieden allemaal
eeuw costuum tot groote verbazing f'
sommige vreemdelingen, die niet ben
pen, waarom zoo laat in het jaar nog sl
Carnavals-figuren in Parijs rondliepe
Toen het publiek het Grand-Palais»
nenlcwam, was het volksfeest al aaoi
gang. We vielen er midden in, als
toeschouwers, die daar zoo maar eens
kijkje komen nemen.
Op het oude marktplein wemelde
bonte menigte, samengesteld uit alle 1
sen van de maatschappij©delen met
dames, burgers met hun vrouwen en
deren, handwerkslieden, arme luitjfl
het liep daar allemaal door elkaar 1
ais op een eent volksfeest, heel natuur
weg, en wérkelijk voor hun eigen pk-
gTO-epeerden ze zich rond de verhoogit
waarop acrobaten, goochelaars, mijP
ten en grappenmakers hun kunsten:
beste gaven. Er- wc-rd gejaohen, er werd
roepen, gezongen. Hier en daar werd.'
een rondedansje gedaan.
Toen her publiek een publiek van5
personen 1 eenmaal goed en wel ger
was, allen keurig in avond-toilet naic
lijk kwam er meer organisatie m
volksfeest, zoodat het publiek op zijn 1
mee genieten kon van de tooneelstu»;
oude „soties", die opgevoerd werden
de markt-acteurs. Vijftiende eeu®
volks-wijzen werden ten gehoore j
een hymne ter eerc van Jeanne d'Arc
gezongen, en de marsc.h van Robert B-'
werd gespeeld, waarmede Jeanne d'Al
1*59 haar intrede in Orléans deed.
opera-art losten van Parijs en Nice
ten mee aan dat muzikale gedeelte.
Dc tweede afdeeling van het feest
stond qit een optocht van de handw-
gilden der stad Parijs, meesters,
en leerlingen, elke gilde in zijn eigp5'
rakteristieke kleurige kleeding, e°
gilde met zich meedragend haar i
„mecster-werkep". Dan een opto#®
de 'nagi-l-ra .en, schepenen van P
de hérauten, dc boogschutters, de
lier du guet" fznoal? toenmaals
feet van politic genoemd werd), me:
vaandel van Parijs en het vaairi6'
Sainte-Geneviève. de beschermliri'1^
stad, evenals de vaandels vhd
den, waar Jeanne d'Arc doorheen
ken is.
En eindelijk Jeanne d'Arc zelf'
paard, voorgesteld door mademniFrlk
li tor, die verleden jaar dc eerel it el
dr vnn „de mooiste amazone van Lv
cep waar triomfantelijke, fiere Wij
ning, omringd door eon menigte
