Iffi'e Jaargang
DINSDAG 19 FEBRUARI 1929
No. 21145
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
aóvertentiën 35 Cis per regel KleineIdvertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postrecht Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANTtj
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week 0 13
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18
Franco per post 2.35 portokosten.
"■lit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
[Burgemeester en Weihouders van Leiden
kngen ter openbare kennis, dat uitslui-
[nd ten aanzien van de door het bestuur
het Wijkgebouw Rehoböth in perceel
«penburg No. 10 op 19 en 20 dezer te hou-
d bazaar ontheffing is verleend van het
iitingsuur voor winkels. 7957
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
vifl Burgemeester.
VAN STR1JEN, Secretaris,
jiden, 19 Februari 1929.
TWINTIGJARIGE ARBEID
AAN HET NATUURKUNDIG
WERELDBEELD.
MOGELIJKE GASLEKKAGES.
iurgemeester en. Wethouders van Leiden
tngen ter kennis van de ingezetenen van
liden, en van die gemeenten, die het gas
i Leiden betrekken, dat tengevolge van 1
langdurige strenge vorst de mogelijk- l
id bestaat, dat de gasbuizen in de stra-
meer dan gewone lekkage vertoonen ot
Ifeet gerakeD, terwijl het dan niet is uit-
sloten dat gas b.v. door de riolèering
huis binnendringt.
In het algemeen wordt aangeraden voor- j
'snachts de huizen goed te ventileeren.
|Wordt v ó,r Uw huis gasreuk waarge- j
meD, geeft daarvan dan onmiddellijk i
innis aan de Lichtfabrieken (telefoon j
fëo), waai voortdurend ook 's avonds en
nachts personeel beschikbaar is (in de
utengemeenten verwittige men het eigen
bedrijf, den districtsfitter of de Licht-
rieken te Leiden).
[Wordt in Uw huis gasieuk waargeno-
q, open dan deuren en ramen en waar-
uw de Lichtfabrieken. Tracht dan niet
fmet vuur of licht het gaslek te vinden,
•h wacht de komst van het personeel der
hitfabrieken af.
Men ga niet slapen in kamers waar gas-
ofc te bespeuren valt.
Zoolang door bevriezen of anderszins de
toevoer naar een perceel onderbroken
wordt U dringend aangeraden te zor-
n. dat alle gaskranen in huis gesloten
liven.
Bij ziekteverschijnselen tengevolge van
mtsnappiDg verwittige men onverwijld
ui Eersten Hulpdienst (telefoon 645).
A VAN DE SANDE BAKHUIJZEN,
Burgemeester.
VAN- STRIJEN. Secretaris,
i^iden, 19 Februari 1929. 7960
DE WERKING DER
ECONOMISCHE VOLKEREN
BONDSORGANEN.
Lezing door dr. F. M. Wibaut.
Na opening door den voorzitter ving spr.
a voordracht aan met te wijzen op het
Izaggelijk belang van de ontwapening,
hij achtte de gezondmaking van de
onomische verhoudingen van nog veel
t'oler belang. De economische Volkeren-
adsconferentie is een mijlpaal van de
rde grootte, omdat daar het eerste voor
den viel waar te nemen, dat de inlerna-
&nale economie zou gaan heerschen over
nationale economie, welke nog steeds in
antiquiteitenkist is opgeborgen. De we-
Idoorlog was voor een belangrijk deel een
;V°lg van de wanverhoudingen door de
alionale economische principes ontstaan.
Economische Volkerenbondsconferentie
geboren uit het eendrachtig verlangen
uil den naoorlogschen economischen
flnboe! te geraken. Op deze conferentie
'arcn het o.a. de Nederlandsche afgevaar-
'^en, die in internationale economie hoog
den. Een eerste stap in de goede richting
spreker de conventie tusschen 27
';llen gesloten ,lot afschaffing van in- en
"Roergeboden.
Trust en Kartels, zeide spreker, hadden
'(,b op deze conferentie in een grootere he
istelling mogen verheugen dan in 1903,
l ri zij nog veelal werden beschouwd als
n verschijnsel van voorbijgaanden aard.
;n zag aldaar de beleekenis niet in van
*n verbod van die lichamen, en men
"Jende vooralsnog te kunnen volstaan met
onderzoek naar haar werking, zonder
u'1personen hiermede belast, echter het
Jl van enquête zouden krijgen. Wegens
ontbreken van dit recht achtte spr. het
dat de resultaten van dat onder-
'-'-i zeer in belangrijkheid verloren. De
Wibaut beëindigde zijn rede met een
*«nne opwekking aan alle aanwezige stu-
en op het Volkerenbondswerk te steu-
Tlj er> om den weg naar den wereldvrede
Ie helpen voor te bereiden.
pauze werden door spreker nog
!?e vragen beantwoord, waarna de voor-
"rvergadering sloot.
Voordracht van Prof. Max Planck-
In de groote zaal van het Natuurkundig
Laboratorium heeft gisteravond prof. Max
Planck uit Berlijn een voordracht over bo
vengenoemd onderwerp gehouden.
Gistermiddag bracht prof. Planck met
zijn echtgenoot© een bezoek aan de Aca
demie, waar hij werd begroet door den cura
tor, mr. P. J. Briët, den reclor-magnificus,
den secretaris van den Senaat en de hoog
leeraren van der Woude, Ehrenfest, de Haas
en Keesom.
Vervolgens werd een wandeling gemaakt
naar de Hooigracht, waar prof. Planck den
steen in den gevel van het huis van prof.
Lorentz bezichtigde.
De groote collegezaal was gisteravond
zeer goed bezet.
Na een- hartelijk welkomstwoord van
prof. Fokker begon prof. Planck met het be
zoek te herdenken, dat hij 20 jaar geleden
aan Leiden gebracht had op uitnoodiging
van de Studentenfaculleit. waarbij hij ais
onderwerp van zijn voordracht gekozen
had: „Eenheid der natuurkundige Wereld
beelden'' ïïet vergelijken van het toenma
lige met het tegenwoordige natuurkundige
wereldbeeld zou het onderwerp van deze
bespreking uitmaken.
Wat bedoelen we met het natuurkundige j
wereldh-celd? leder is vertrouwd met de we- S
reld der zintuige'ijke waarnemingen; daar
achter nemen we intuïtief een „reëele" we
reld aan, die we nooit op logische gronden
zullen kunnen bewijzen of loochenen. De
meest doelmatige beschrijving van alle zin
tuigelijke waarnemingen nu constitueert
een derde werpld, het natuurkundige we
reldbeeld. Deze moeten we nu in samen
hang brengen met de reëele wereld en met
de zintuigelijke.
Al naar de natuurkundige trachten het
verband te leggen in meerdere mate met de
reëele wereld of met de wereld der waar
nemingen spreken de van een melaphy-
sische en een positivistische strooming; het
overheersehen van de eene boven de andere
wordt in sterke malp beïnvloed door het
meer stabiele of labiele karakter, dat het
natuurkundig wereldbeeld toont- stabiliteit j
begunstigt de melaphysische (2e helft 19e
eeuw), labiliteit de positivistische strooming.
Bij alle veranderingen, die plaats grijpen
in het natuurkundig wereldbeeld, komen
onweerstaanbaar twee gezichtspunten naar
voren:
lo. Bij alle verandering ziet men een dui
delijke groei, een bestendige ontwikkeling.
2o. Hoewel aanleiding tot veranderingen
steeds experimenleele feiten zijn, trekt het
wezen van het natuurkundig wereldbeeld
zich steeds meer in het abstracte, het for-
meele, het mathematische terug.
Een mogelijke verklaring van deze para
dox schijnt spr. dat we in de verandering
van het natuurk. wereldbeeld hebben te
zien een voortschrijdende benadering van de
reëele wereld.
Wanneer we nu ertoe overgaan, het na
tuurkundig wereldbeeld van voor 20 jaar en
thans met elkaar te vergelijken, dan zien
we. dat we het verschil kunnen belichamen
in de 2 woorden: Relativiteitstheorie en
Quantentheorie.
Hun ongeveer gelijktijdig optreden moet
in zekeren zin aan het toeval toegeschre
ven worden. De relativiteitstheorie, hoe zeer
ook verwarring-stichtend ze eerst scheen te
zijn, bleek te orden de bekroning van de
klassieke theorie Men denke slechts aan de
door haar tot stand gebrachte versmelting
van impuls en energie, de identificatie van
energie en massa, van trage met zware ma
terie, van gravitatie met Riemann'sche
geometrie Spreker vergeleek Einstein met
Gausz, ja, den overgang van de speciale op
de algemeen© relativiteitstheorie met den
overgang van Gausz van de theorie der
lineaire functie op de algemeene functie
theorie. Na een kort woord gewijd te hebben
aan de nog uitstaande moeilijkheden, wat
betreft cosmologische problemen .als ook de
versmelting van gravitatie met electro-
magnetisme, ging spr. over op de Quanten-
theorie, - gekarakteriseerd door een nieuwe
constante h. bode uit de reëele wereld,
overal zich bemerkbaar makend, maar zoo
slecht passend in het oude natuurkundig
wereldbeeld, dat ze het explodeerde, of lie
ver opblies. Gaat toch bij den overgang
ho het quantentheoristische in het klas
sieke wereldbeeld over Zoo konden toch
talrijke fundamenteele constanten en fun-
damenteele wetten, lot het relativiteitsbcgin-
sel toe. in het nieuwe wereldbeeld huil 'lei
dende rol blijven spelen De geweldige ver
andering, door de Quanlenlheorie gebracht,
beslaat in de aequivalentie van een energ e
met een trillingsgetal. Deze aequivalentie is
voo.r de klassieke aanschouwingswijzen een
onmogelijkheid en hangt daarmee samen
dat men het geven van den totaaltoestand
van een systeem, zooals dat de klassieke
mechanica, voor mogelijk hield, als iets
principieels onmogelijks is gaan ieeren zien.
Komende tot de mathematische theorie,
vergeleek 9pr. de vergelijking van Schroe-
dinger, den hoeksteen van de quanlen-
mecha^nica, met de bewegingsvergelijkingen
van Newton of Lagrange in de klassieke
theorie, wees ook op de verschilpunten. De
Quantenmecanica ziet achter elk mecha
nisch verschijnsel ©en golfbeweging in de
..confiquratie-ruirnte". bcheerscht door de
vergelijking van Schroedinger., Deze golven
moeten geïnterpreteerd worden als waar-
schijnlijkheidsamplituden. ze kunnen gesu-
perponeerd worden tot gotfpaketjes, van
waar we komen tot Heisenberg's onzeker
heidsrelatie. Welke vorm van de golfmecha-
.nica, die. van Schroedinger, of die van Hei-
senberg, Born en Jordan met de matrices,
of die van Dirac met de q-getallen voor de
toekomst van het meeste belang zal zijn, is
niet te zeggen.
Onaangenaam treft in het tegenwoordig
wereldbeeld, dat de quantentheorie nog
steeds begrippen moet onl-Jeenen aan de
klassieke theorie, verder Jat ze opereert in
de zoo abstractie confiquratie-ruirnte.
Lichtpunten zijn de afwezigheid van in
nerlijke tegenstrijdigheden en tailooze door
metingen bevestigde resultaten.
Na een bespreking van de philosophische
grondslagen van het tegenwoordig natuur
kundig wereldbeeld besloot spreker zijn rede
rnet de hoop, dat nooit het contact tusschen
experimenleele en theoretische natuur
kunde verloren moge gaan.
Na de discussie, waaraan door verschil
lende professoren werd deelgenomen, bracht
prof. Ehrenfest aan prof. Planck den harte-
lijken dank over van alle aanwezigen, oud
en jong, voor zijn bezoek.
HET GECOSTUMEERDE FEEST
DER LEIDSCHE IÏSCLUB.
Een honderdtal gecostumeerden en een
goede stemming.
Ruim acht a negen graden Celsius hing
het kwik onder nul, toen de Leidsche IJs
club gisteravond üaar gecostumeerde ijs-
feest hield En in de lengte óver de baau
stond een snerpende Oostenwind, die offi
cieel „zwak tot matig" heette, maar je offi
cieus tot op merg en been verkleumde... I
Onder deze omstandigheden kón het niet
anders of de publieke belangstelling, zoo
wel op als naast de baan, moest onder
doeD voor die van vorige jaren, te.i.eer
*aar menigeen reeds van het goede tc veel
heeft gekregen. Dat pr desniettemin
vreugde was en pleizier, pleit voor de mede
werking der leden, die in nog zóó grooten
getale gecostunieerd naar de baan waren
gekomen, dat hun aantal (omstreeks 100)
dat van verleden jaar evenaarde.
Reeds toen het nog heel, heel stil was op
het feestterrein, stond voor de tent een
drietal zonderling uitgedoste amateur-mu
zikanten ter afwisseling van het groote
orkest lijn vrooiijkste wijsjes te spelen,"
door hen zelf met treurzangen begeleid, en
zij hebben hun rol heel den avond zoo cor
rect volgehouden dat zich voortdurend een
groote schare belangstellenden om hen
heeft verzameld en dikwijls heeft gescha
terd van den lach.
Tegen halfnegen zwermde een zestal koks
in smetteloos gewaad over de glinsterende
baan, even later gevolgd door het ijsclub
bestuur, als Volendammers vermomd... Snel
nam nu de drukte toe. er kwamen Schot-
sche hooglanders en cowboys, Markers en
Urkers en Chineezen. EeD duivelinnctjo
dwarrelde onrustig rond in deze wereld van,
zij het koude, maar dan toch ook blijde
en goed-meenende menschen..., een vlinder
gleed zacht en sierlijk voort over het ijs,
opgestuwd door den wind in de breed uit
gespreide vleugels!
In bet afgezette deel der baan werden
de gecostumeerden thans bijeen geroepen
om te verschijnen voor de jury, en nieuwe
gezichtspunten kwamen er nu aan het ver-'
schiet. Hier zag men een Pacha en een
markies, een kellner en een page, ginds
reed een Engelsche kostschool-jongen luid
snappend en juichend aan de hanu van een
viertal oude vrouwtjes, die zóó weggeloo-
pen schenen te zijn uil een onzer mooie
hofjes I Vroolijk ging de charapagne-flesch
er rond en een venter zorgde voor een
versnapering. Groote vreugde bracht de
komst van de 70.000 ste Leidenaar, in een
antieke kinderwagen voortgereden door een
tweetal verpleegsters, die onophoudelijk
hun „Slaap, kindje slaap", hebben opge
dreund.
Zóó was er ruimschoots stemming op dit
feest, dat onder den grijzen hemel, waar
aan een enkele sier extra helder twinkelde,
overgoten is door de felle schatering dei-
veelkleurige costuums...
Omstreeks tien uur toen de jury haar
taak had volbracht werd de koude klaar
blijkelijk toch al te nijpend en meer en meer
verdrong men zich toen in de tent, waar
„Brüderlein" lustig gedronken heeft, waar
vroolijkheid heerschto en jolijt, en whar de
BINNENLAND.
Voorbezoek aan de Utrechtsche Jaarbeurs.
(3de Blad).
De laatste dag van het congres der
SJ3.A.P.; het verkiezingsprogram vastgesteld
(3de Blad).
De minister heeft medegedeeld een
spoedige herziening van het Veiligheidsbe
sluit te zullen bevorderen. (Binnenland. 3de
Blad).
De wijziging der schoolgeldregeling en de
gevolgen voor de gemeenten. (Kerk en
School, 2de Blad).
Op tal van plaatsen hebben gisteren weer
branden gewoed. (Gemengd, 2de Blad).
BUITENLAND.
Japan noodigt tot een zee-conferentie.
(Buitenland, 1ste Blad).
Trotzky vraagt toegang tot Dnitschland.
(Buitenland, 1ste Blad).
70.000ste (binnengedragen door een sterken
edelman) zijn onverstaanbare brabbelklan-
ken stamelde!
Namens de jury heeft de heer Harmsen
tenslotte de prijzen uitgereikt. Zij luiden
als volgt:
Mooist rijdende combinatie: 1. Volendam-
iner paar; 2. Champagneflesch met glas.
Mooiste dameseostuuin1. Tea cosy2.
(gecombineerd met '2deD prijs mooiste hee-
rencostuum) wit riddertje met dame; 3.
Pagemeisje.
Mooiste heerencostuum: 1. Pacha; 2. zie
vorige rubriek; 3. De mensch in 1938.
Aardigste dameseostuuinDe twee Kat-
wijker meisjes.
Mest origineele heerencostuum: De Kaars
Aardigste groep dames: 1. Vier oude
besjes; 2. Groep Russen.
Idem heeren: 1. de 70.óóóste; 2. de muzi
kanten.
NA DEN BRAND
IN HET STADHUIS.
Nu men is opgehouden met water te
geven, is gebleken, dat er nog een belang
rijk aantal registers van den Burgerlijken
Stand onder het ijs zichtbaar zijn. Oogen-
schijnlijk zjjn zij alle gaaf gebleven. Men zal
trachten deze tijdig in veiligheid te brengen,
voordat de dooi haar vernietigende werking
doet gelden. Reeds 150 registers, zijnde
1/3 van het totaal, zijn in veiligheid gebracht
i kunnen worden.
Dank zij de door B. en W. genomen
maatregelen, zullen binnenkort de uitgestel
de aanbestedingen, weer opnieuw worden ge
houden. Verder is besloten de afdeeling
van gemeentewerken te vestigen in perceel
Breestraat 125, het voormalige woonhuis van
de familie Driessen.
Onder de belangrijkste werken, waarvan
de uitvoering, dreigde door den brand te
worden verlaat, behoort in de eerste plaats
de bouw van de nieuwe Havenbrug. Op de
desbetreffende oproepingen van den direc
teur van gemeentewerken zijn thans ouk
verschillende bescheiden, op dezen bouw be
trekking hebbende, toegezonden. In verband
hiermee Ls de bouw van deze brug thans ge
gund aan de firma A. Verhagen uit Made
voor een bedrag van f. 112.^9. Met den
bouw zal thans spoedig een aanvang worden
I gemaakt.
De regeering heeft ir. van Heeswyk, ar
chitect van den rijksgebouwendienst en lid
j van de rijkscommissie voor monumentenzorg
te 's-Gravenhage, ter beschikking van het
gemeentebestuur gesteld ten einde van advies
te dienen bij de plannen voor her- of uieuw-
bouw van een stadhuis.
Als eerste gift voor den wederopbouw van
het Stadhuis is bij het Gemeentebestuur een
gift binnengekomen van f.100,--, geschm-
ken door ecu oud-Leidenaar, woonachtig te
Arnhem.
Foto's W. Bleuzé, Leiden.
Een groep gecostumeerden van het JJsleest op de Leidsche IJsbaan
gisteravond gehouden.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd zijn voor het doctoraal-examen
geneeskunde mej. E L. Bijlaard (Den
Haag) en de hecren F. A. Trossée (Den
Haag) en W. J. Jansen (Kloosterburen)*
