Uit de geschiedenis van het
vernielde monumentale gebouw.
AGENDA.
Dinsdag.
JeruPl- Bijbelbesprpking 8 uur nam.
Kleine Sladszaal: N.R.V. Causerie W. G.
Dorhuut; 8uur nam.
l.egei des Heils: Kolonel Westergaard;
nam. 8 uur.
Ib-ediker Tied. Geref. Evang., ds. R.
P. de Uroot van Delft, 8 uur nam
Stadstaal* Dresdener Strijkkwartet
(Kunstkring vooi Allen); BVt uur.
Volksgebotiw: Jaarvergadering Ter.
Volkstuinen 8 uur natn.
Katwuk-aanZee: Casa-Cara, da.
Zandt van Delft, T,% nur nam.
Woensdag.
Harmonie: Overijselache Ver. Vergadering
8 uur nam.
Leidscbe Volkshuis* Propaganda avond
J.C.G.O. B 7V4 uur nam.
Sladszaal Uilvoering D O S. 7'li uur.
Jeruêl: Lichlbeclden vopr kinderen des
middags 4 uur. Samenkomst volwassenen
8 uur nam.
Oegetgeeet: Dorpsstraat 76, Jeruêl.
Samenkomst uur nam.
Oegstgeeal, lrène: Filmavond nam. 8 u.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag II Kebr tot
en met Zondag 17 Febr. waargenomen door
de apotheek van den tuer C. B. Duijsler,
Telef. 523, Nieuwe Rijn 18.
Een ambtenaar van de Stedelijke Licht
fabrieken. dit behulpzaam was bij hel op-
hijschen van een straalpijp kreeg doordat
deze van de 9tang losschoot, het zware
koperen voorweip op zijn hoofd en moest
per brancard naar het Ziekenhuis worden
overgebracht Tal van polilie-agenten be
kwamen bovendien door de glasscherven der
brekende rui'en snijwonden aan de handen
Tegen zevenen arriveerde ook de hoofdcom
missaris van politie uit Hen Haag, de heer
vai. 't ba til ou hel terrein van den brand.
Aan de Breestraat werd mm langzamer-
land den toestand meester al bestond nog
ieder oogenblik de kans. dal de panden
tegenover het Stadhuis vanaf hel huis van
prof Kan tot aan de Pieterskerkkoorsieeg
door hel overwaaiende vonkengofdijr» vlam
zouden val ten De brandweer zorgde er
even wei voor de gevels en daklijsten nat te
houden en onderdrukte elk begin van brand
in den kiem.
De 9chade bepaalde zich in deze panden
dan ook voornamelijk tot wa'erschade.
Doch al scheen hel ergste gevaar geweken,
in het binnenste van hetgeen nog van het
stadhuis was overgehleven bleef het vuur
woeden met hardnekkige kracht.
Niet dan met groote moeite slaagde men
erin den gasloevoer af te sluiten, waardoor
niet langer het uilslroomerdè gas uit den
meter het vuur bleef voeden.
Maar dan weer dreigde gevaar aan den
anderen kant De achterziide van de zaak
der fa. Pierrot in de Maarsmanssteeg had
vlam gevat en bedreigde hel hoekpand van
den heer Timmermans aan de andere zijde
En even later werd ons gemeld - het filiaal
van Pfaff's naaimachinehandel aan de
Vischmarkt 9taat in brand!
Er schepn geen e»nde tp komen aan de
ramp. De Vischmarkt leverde een fantas-
tisehen aanblik heel het plein tot aan de
waterzijde was in een ijsvlakte herschapen.
Pr» tusschen de papperige ijsmassa lagen de
brandslangen verschoten, waadden de
brandweerlieden tot over hun enkels door
bel ijswater
Een toonbeeld van verwoesting.
Aan de overzijde aan den Nieuwe Riin
sloegen honderden stadgenoolen. die in de
snerpend-koude ochtenduren door het brand
alarm uit hun *laan«teden warpn opge
schrikt. het trieste schouwspel der vernie
ling gade en algemeen was het leed om
hel schoon? monument uit Leiden'? roemrijk
verleden dat daar in enkele uren in de
asch was gelegd Alle oudheidknnd'gp schat
ten. alle waardevolle gobelin? uit het kasteel
„Endegeest", de trots van iederen ambte
naar op hel Stadhuis werkzaam. dc mooie
antieke eikenhouten lambriztering de
prachtvolle plafonds alles in één slag door
het vuur meedoogenloos vernield.
Vprmeld ook de kostbare doeken door
het Stedelijk Museum ,.De Lakenhal" in
bruikleen afgedaan en waarvan de voor
naamste zijn een groot schoorsteenstuk van
Bol een dito schuttersstuk van Joris van
Schooien en een van diens vroegste werrceu
„De zeven officieren" Voort? een do».k van
Van der Ma rek ..De hopman van Assen-
delft." een regentenstuk van het voormalige
Pesthuys van Beeldemaker en andere.
Weg, verloren voor altoos
Wat zal er nog zijn overgebleven van
de oude stadsklokken, omstreeks 1680 dooi
den bekenden klokkengieter P Hemony ge
goten? Wat van al hel andere, dat ons
stadhuis tot ver over de grenzen beroemd
maakte?
Wat zal er nog te redden zijn van de
voorgevel gebouwd door den bekwamen
archit"ct Lieven de Key*>
De drie topgevel!je? hellen angstwekkend
over en het zal zeer de vraag zijn of ze met
het oog op het g.'vaar van instorting zutien
moten blijven «laan.
En zelfs waf dan nog? Enkele brokken
zandsb-cn waarvan bet nageslacht zal kun
nen getuigen dat hel een gedeelte uitmaakt*'
van I eiden® stadbu's dat anno 1929 door
brand verwoest werd
Het is in zijn gruwelijke realiteit in-en in-
je'cr
Maar terzake het onherstelbare verlies
dat de gt-mcente en met haar he»! de bur
gerij geleden heelt, heeft on« onwillekeurig
doen vervallen in sombere overpeinzingen
en ons den draad van het verhaal doen
kwijtraken
Zie verder onder Laatste Berichten.
Voor 't eerst wordt van een stadhuis in
Leiden gesproken in 1392 doch van dat
stadhuis was hel door den brand vernielde
monumentaal gebouw geen weergave, daar
nadit diverse veranderingen waren aange
bracht o.a in de jaren 1413 1427, 1455 en
nadat in 1481 door buskruit ontploffing het
oude raadhuis grootendeels was vernield, in
1593 besloten werd een hui9 naast het raad
huis aan te kooj>en tengevolge waarvan het
stadhuis een geheel nieuwen voorgevel
krpeg en ook inwendig geheel anders werd
ingericht Aanleiding h'eftoe gaf de toene
mende bloei der stad en een overeenkomst
mei d"n graaf waarbij Lockhorst aan de
stad werd alg* staan.
't Zou echter 1595 worden voor en aleer
een goed plan werd ontworpen, dal tenslotte
lot den bouw den stoot he«-ft gegeven
Het ontwerp was van den hand van bouw
meester Lieven de Key, dat echter late»
nog gewijzigd schijnt te zijn. mede onder
invloed van Lude von Benthem. den ont
werper van de verbouwing van het raad
huis te Bremen aan wien de uitvoering
werd opgedragen. Mr J. C. Overvoerde,
archivaris onzer gemeente, schrijft daarvan
o m. in zijn geschiedenis van het Leidsche
Raadhuis
Het middenfront kwam in Augustus 1597
gereed, gelijk blijkt uit eene nota van
Pieter Bailly van 17 Augustus voor het
teekenen van de opschriften om in den steen
gehouwen te worden en voor het vergulden
van de letters, waaronder de bekende op
schriften:
U hand had gheraect ..Heer"
Mijn mond U gonst nu smnect „weer"
Anno Anno
MPLXXIV MDLXXVIII
Geraect Gemaect
Bewaert Hoer En salicht
Hotlandt Leyden.
De heide zijpoortjes zouden oorspronke
lijk onversierd blijven doch tijdens het werk
besloot men ook dezer rijker te behandelen
en aan den gezd Albert ftodtfelt werd der»
23 October 1697 opgedragen om de heide
poortjp? te maken en verder de huiklijst
de kan teel injren en de galerij, die veronder
steld mogen worden ook reeds in het con-
Iraki met Von Benthem begrepen te zijn
Aan Pie'.or Bailly Werd, evenals bij den
hoofdfrontgovel. opgedragen om het gedicht
bovpn de haldeur (het oude politiebureau»
te teekenen en het toezicht te houden op
het snijden van het opschrift in den steen
De andere steen met opschrift betreffende
het beleg (28 Mei2 Oct 1 was reeds in
1577 geplaatst, doch ontbreekt nog op dc
afbeelding van hel raadhuis uit 1588
Deze steen werd door Cornelis Svmonsz.
Stam in 1577 uit de sint Pieterskerk ovei
gebracht en aan hem werd 3 pond en 1(5
schelling betaald ..uyl zaecke van arbcyts-
loon by hem en zyne knechten deze steden
gedaen dat zy den toetssteen dewelckc in
dr Pieterskerck hegraven Inch. opgedolven
en uytgewonren hebben, hlijckende ordon
nantie van Burgcmeesteren van dato 17
Januari 1577".
Volgens van Mieris is deze steen een
altaarsteen, die door den Roomsch koning
aan de s:nt Pieterskerk geschonken werd.
Tot nog toe ontbrak alle bewijs voor dezp
bewering doch uit de boven aangehaalde
nota bliikf thans dat de steen werkelijk
ui' de 9?nl Pieterskerk afkomstig is.
Het opschrift luidt als volgt:
Thrijc van Spaengien. hem verbliden
In tbeleggen, als zi zagen.
Met geduldt mi dragen tl'den.
Zo veel letters zo veel dagen.
nae zWartc hUnger-noot.
gebraChl had tol de doot.
bJnaest zes-dVIzent MensChen;
aLst god den heer Verdroot,
gaf hl Uns Weder broot.
zoVeel Wl CUnsten WensChen.
Zouckt en vint tjaer, van liuen zwaer,
Dat niet en was te herden
De Here, maer, vrid' un3 daer naer
Den tienden maent, den derden.
Het vers werd ontworpen door Jan van
Hout. die in het vers in de middelste zes
regels hel aantal letters, waarbij de W als
VV. dus dubbel telt. gelijk maakte aan het
aantal dagen van het beleg (namelijk 129)
en in de hoofdletters tevens, als tijdvers het
jaar van het beleg wist uil te drukken De
letters werden op den steen gctecKend door
Jan Liefrinck.
De beide poortjes, waarvan het weste
lijke dezen steen draagt, kwamen in 1598
gereed. Het jaartal is op het poortje ver
meld.
In 1693 werd. gelijk gemeld, door de stad
de helft van een hui» aan de Breestraat
aangekocht om ruimte te vinden voor de
vierschaar en 7 .Maart 1596 werd nader «net
den baljuw overeengekomen, dat deze het
vertrek van zijne vierschaar weder beschik
baar zoude stellen om dit in te richten tot
v:erschnnr van de Universiteit. Voor hem
zoude een nieuw vertrek met stookplaats
worden gebouwd op de plaat? van de stads-
turflood? ten Oosten van het raadhuis, en
voorloopig zoude hij zich tevreden stellen
met lijdelijk gebruik te ^nken van de vier
schaar van de schepenen: de secretarie van
Rijnland bleef voorloopig op de oude plaats
gevestigd. In 1590 volgde de aankoop van
eune schuur in de Stadslorensteeg voor
1000 gulden.
Het duurde echfpr nog eenige jaren voor
dat de bouwplannen lol uitvoering kv/a-
men. In 1003 werden eenige huizen aan de
Brecptraat aangekocht, waaronder het huis
de Hdm waarvan het afbraken den lOden
Juli 1004 werd aanhe-dced. In hel zelfde
jaar volgde de nieuwbouw, waarbij aan
sluiting gezocht werd aan den hoofdgevel
van hot raadhuis. De vensters zijn alleen
wat dichter bij elkander geplaatst en boven
deze vensters zijn radiaalsgewijze geplaat
ste sluitsteenen aangebracht. De onderpui is
versierd met een poortje met rondboog, ar
chitraaf en driehoekig Ironton, waarin eene
schelp is geplaatst Boven de drie middelste
vensters was een topgevel opgetrokken in
den geest van de twee, die den middentop
flankeeren, doch deze top is omstreeks 1808
afgebroken. De plaats ervan is nog zicht
baar door het niet doorloopen van de opene
tialustrade. Omgekeerd heeft dit gedeelte
thans nog de oude kruiskozijnen en een deel
van de ijzeren spijlen in de vensters be
houden, die laler bij het overige gedeelte
van het raadhuis zijn weggebroken.
De oostelijke scheidingsmuur is al9 brand
muur tot boven het dak doorgetrokken en
al? trapgevel al gewerkt met een versierden
schoorsteen als bekroning.
Den 25 Maart 1605 werd het fundament
voor den voorgevel aan de Breestraat ge
legd en den lOden dier maand werd aan
Henrick Cornelisz. een vereering van S
gulden toegekend bij bet leggen van den
eersten steen, den £0 Mei was het qebouw
onder de kap. Tegen den voorgevel is in de
Ute helft der 18de eeuw een hardsteenen
pomp gpp aatau
In 1633 weid tot een nieuwe vergrooting
besloten, die in IG35 tot stand kwam, dit
maal aan tie westzijde naast den naubouw
van 1455 De voorgevel liet men aansluiten
bij dien van het middenstuk, doch dc vooi
uitspringende banden boven dc vensters
werden hierbij weggelaten. De westelijke
scheidingsmuur werd ook hier als brand
muur tot boven het dak opgetrokken en als
een trapvel afgedekt. Up het dak werd een
open vierkant koepc!t|e niet gebogen koe
peldak eo zonnewijzer geplaatst. Ue voor
gevel was waarschijnlijk eeist in bakalcon
opgetrokken doch in 1735 werd deze be
kleed met de hardsteenen platen, afkom
stig van de volgens besluit van 8 Nov. 1651
afgebroken dlBuwpm rt. Dt- bovenverdie
ping vnn dezen nieuwbouw werd tot kamer
voor den breedeu raad (thans raadzaal) in-
ger cht en gelijkvloers werd de Hoofdwacht
ondergebracht.
Het gedeelte tusseheD den aanbouw van
1635 en het middenstuk, de aan houw van
1455. met de tegenwoordige kamer van
Burgemeester en Wethouders, was waar
schijnlijk onveraoderd gebleven bij de al-
gerueente verbouwing van 1595. Deze ook in
1578 drie ramen breed, was hoogtr opge
trokken dan het verdere gedeelte van bet
raadhuis eu op de eerste verdieping met
honge boogvensters voorzien. Al deze ken
merken vinden wij terug in den tegen-
woordigen gevel, zoodat wij mogen aanne
men, dat men bij de verbouwing va», 1082
zich geheel heeft aangesloten bij tien oudtr.i
toestand en alleen den voorgevel heeft
vernieuwd of bekleed en de zaal inwendig
heeft ver.'rna d Deze verbouwing geschied
de onder deo bekwamen nrchitekt Willem
van der Helm
Het werk werd uitgevoerd door Corne
ll? Huvherts van Duvvendrecht timmerman
D'rck Mathijs van Bree, steenbouwer, en
Cornells Dircks, schrijnwerker.
De gevel is geheel van natuursteen opge-
trosken ec de twee verdiepingen zijn door
een cordonband gescheiden, op dezelfde
hoogte als by het hoofdgebouw. De eersve
verdieping vertoont echter een geheel af
wijkend type met blmdarcaden boven de
vensters, die samengevat worden in een
slappen boog, met het wapen der stad bi»-
ven hec middelste venster en eenvoudige
versiering ei. de zwikken bu.en het hoog
veld. Ook dt penanten onder de vensters
zijn met testoenen versieid, waarvan die
onder bet middelste venster iu het mid
den is opgenomen.
Op het dak zi.a de rchoorsteenen ver
sierd met zandsteenen banden en een boog
met kopje. eD op elk dvr schoorsteenen 't>
een ijzeren bekroning geplaatst met e»n
windwijzer, waarvan twee met het beeld
\aD Minerva en.een n«ct leeuw en stads
wapen. Boven Jen aanbouw van 1635
een vierkant open toientje en boveD dien
van 1C04 een achtkant open koepeltje,
waarin eer. klok hangt, die in 1732 gego
ten is door N. Muller te Amsterdam.
De doorgang onder den toren werd aan
ae Vischmarkt in 1670 door een sierlijk
tftcenen poortje afges'oten. Dc raadhuisto-
ren ontving in 1760 een nieuwe spits.
Aan het uitwendige van het Kaadhuis is
overigens slechts weinig eewrzigd. De
groote trap werd in 1G32 veranderd en is
in 1737 in den tegenwooidigen vorin ge- I
biacht, nadat de acht pceliershuisjes. die
omstreeks 1612 aan weerszijden hiervan ge-
bouwd zijn, weder waren afgebroken.
De kaak werd verwijderd bij besluit van
2 Mei 1663 ..als van geen gebruyek sijnde
ende 'taensien van 't raud'huys onciercn-
de" Het deurtje hoven de kaak werd ge
dicht. Overigens beperkten de werkzaam
heden aan den gevei z:ch tot bescheiden
werken van onderhoud. Zoo bleek in 1648
een sleenen kloot op den noord hoek te zijn
afgevallen, omdat het laschijzer verrenst
was, en moesten lopn ook drie pyra nudes
afgenomen en hersteld werden en den 15en
Maart 1663 l»esloot men ..dat de gevel van
het raethuys ?al werden verlicht en opnieuw j
volgeselh en (dat) pinantpn met behouwen
Benlheüïier steen gevult sullen werden
In 1807 werd het raadhuis beschadigd
door de ontploffing van hel krii'l-^hip Hel
herstel der «chade vorderde 22 bOfl gulden.
Ernstiger was echter de schade die moed
willig in later jaren aan het raadhui? wrd
toegebracht fn 1858 werden de kru:«ko-
zijnen uitgebroken, behalve die bij den
aanbouw van 1603, omstreeks 1867 war
den er nieuwe sleenen drempels in de ven
sters gemaakt en omstreeks 1868 werden
onder den architect J W. Schaap de mid
delste top en die boven den aanbouw van
1603 afgebroken. De eerstgenoemde werd
herbouwd, doch de andere top verdween
toen voor goed.
Ingrijpender waren de veranderingen,
die :n hel inwendige werden aangebracht.
Wij beginnen met de vertrekken gelijk
vloer® en noemen daarvan in de eerste
plaats de vleeschhal. die het middenge
deelte van den onderlouw besloeg en van
de straat aT toegang had door de poort on
der het hordes.
De ruimte is onversierd, alleen do balk-
neuten, waarop de zware moerbalken in
den muur rusten zijn met koppen besneden.
Hel snijwerk wijst op hel eind der 16de of
het begin der 17de eeuw. De vleeschhal
werd in 1862 verlaten en door schotten in
verschillende gangen en vertrekken ver
deeld. die door de polit;e en de brandweer
in gebruik waren genomen.
Ten westen h:ervnn lagen de vierschaar
j voor schepenen (thans bureau van den ge
meente-ontvanger) en de daarbij hehoorende
I griffie (thans spreekkamer van den ontvan-
I gcr).
In 1654 weiden twee nieuwe portalen
i voor de schepenkamer gemaakt.
De ver!rekken ded^n in hel begin der 18de
eeuw dienst a's griffie van de- rpchlhank en
ontvingen in 1863 hunne tegenwoordige be
stemming.
Het kamertje achter deze twee vertrekken
(rechts van den doorgang onder den toren),
heeft vroeger eerigen 'ijd a!s güzelkamer ge
diend en later als ijkhuisje en kantoor van
den on'vamer van 's lands middelen Thans
is hierin de kluis van den ontvanger ge
bouwd.
Aan de andere zijde van de poort lag een
k'c'n buieau. dat thans bij dat van den bur
gerlijken sland is aangetrokken en daarbij
als spreekkamer dient Dit bureau zelf was
eerst arli'leriehu;s. lotdat hel krijgstuig
n~ar den lontzoldcr boven de pers werd
overgebracht Het arlilleriehuis werd daar
na ingericht tot wachthui* voor de klap
wakers. Het ontving omstreeks 1863 de le
gen woordi"e bestemming.
Het ondergedeelte van den aanbouw van
16?5 werd tot hoofdwacht bestemd en in
den ke'-der hieronder kwamen eest
's avonds de klapwakers bijeen, lotdat in
lGoO deze werd ingericht tol arrestlnkaal
voor arrcslanlen Dc andere kelders werden
gewoon'ijk verhuurd. Achler «Je hoofdwacht
sloten aan °ene kamer voor den officier van
de warht. «de wonmi van den k3ste'e n of
ennrierge. en twee gijzelkamers voor de stu-
den'en de oude f e ^s' he career, die ook
ccne rol heeft vervuld in het oude Leidsche
1 studentenleven doch die in bekendheid
verre is overtrolfen door den career in som
mige Duilsohe nniversi'e ten Ook hier toch
bezaten dp studen'en in de univers teits-
v erschaar hun eigen forum.
De universiteitsvierschaar werd in 1653
overgebracht nnar de corps dd garde van de
1639 geleverd en m?1 7 gulden per el
taald In dat jaar werden de eer«»P j,
nen v<»or dt-ze zaal aangeschaft oiii ijt
lie ins tegen het verschieten der kleurt
beschermen
Reed? vroeg liet de stad de kussens
stoeien van de vr«»*dschanien borduren
Het plafond is met stucwerk
waarin hel wapen der stad is aanzei
met die der vier burgemeester? uil i
Mr. A Hoogenhouck, mr J van den IV
mr. N van Tol en mr. J. van Lansrhni,
zware Schoorsteen met zWarlmai
mantel i? ook in 1737 geplnalsl. durh
schoorsteen stuk is ongeveer etm eeow
Den 29slen Augustus 1632 werd
om aan .tan Lievenz op te dragen
schoorsteenstuk te schildpren voor
nieuwe kamer naast de hurgemepsiui
mer Het stuk stelt voor een episode u,i|
geschieden is ~van Scipio Afriranus.
schilderij is in 1892 gerestaureerd.
De wanden van de zant zijn hekleed
wandlaoijlen wm>ron bncrh'n'eri-el,
afgebeeld. Deze zijn in 1668 •gelevprd
Maxi mi liaan van der Cue hl te Del't
tapijten zijn in 1887 <Tereslnurecrd
dames Knol en Van der Kaay te Am
dam. nadat men in 1817 er een
had uitgesneden om het schilderij van
Bree te pNafepn
Achler dp raadzaal en daarmededonn
deur verbonden ligt dp •schepenk-inru'
van de hoofd'oegane 'izl aan de kleiw
eene vrij gp.lalpn ruimte van on regel ma'
vorm. die de. vprhindmz vorml hisschi
pers en dp vprder aanlegen bureau's
In het Oos'eüik deel liggen de kampr?
den Burgemeester pn van ppnize w°ihi
waarop volgt het thans al<» commi^sien
m gebruik zijnde vprirfk alle inc»*ri« h'
oud rnode! en zepr kostbaar. Ook w
dc" r<""» epni^p gobelins
Vrij boven het raadhuis alt wijst le'.
ter homo', waarvan het zware onderslip
pehoel den onder vorm h'^ft hehml
Alleen de sl°rke spits ia van latere
De pmts is omstreeks 1760 gedeeltelijk!
nieuwd.
fn 1870 vreesde mon voor den toren)
werd de voeting a"n scheme ennif
onderworpen en in 1887 werd er
f. 2684,98 aan d n toren verwerkt.
Het oude uurwerk werd hij besluit
November 1663 door een nieuw vervac
do trommel met het werk diieert van 1|
Id 1677 cu 1678 werd hel carillon
verd. Dit bestaat uit 35 klokken van I
mony, waarvoor de stad o.a. iu I60ÜI. 4^
aan di o» eng.namen teuia.de. Het zo t
werd den 8 November 1677 gefeekujl
hierby nam Hemony aan o.ai 33 K.ukk
leveren, te zamen 20.000 pond, lege-
sttuver het pond. De oude klokken
hij ir. betaling nemen tegen 46 gulda
100 pond.
L*> grootste klok in het midden, 1
hcog en 1.47»/2 M. in middellijn, is ven
met de wapens der vier burgemeesters.
tresorier-ex,rao dinaris en dtm «evre:
Voer d^ze klok werd f. 5980 betaald,
dc- 18 middelsoort klokken zijn er 10
klapporüe^en, terwijl deze naar de corps de F. .Hemony gegoten^ waarvan 9 in 1671
verhuisden, d:e 1 in 1678, en 8 door Mammes
g.ar'le van de hinnenwacht
met het lokaal van de vierschaal werd ver
groot.
De vertrekken achter deze vierschaar her
berg 'en een gen lijd een deel van de tresorie.
In 1830 kwam hier de politie, die in 1890
naar den annl ouw van 1604 werd verplaatst
en later naar de van Zonneve!tstraal.
Hierop volgen dan nog historische be
schouwingen over de Pers. etc.
Wij gaan thans over tot bespreking van
de oude vertrekken van het raadhu s De te
genwoordige secretarie was vóór 1668 van
bescheidener afmeting Tusschen dit jaar en
1739 werd deze vergroot in de richting van
hel hordes, waarbij een gedeelte aan de pers
wur.l onttrokken. Tegelijkertijd werd aan de
westzijde een kamertje afgeschoten, dat
thans als vvMknmer van den secretaris
dienst doet. Uit was oorspronkelijk bestemd
tol berging van een gedeelte van het nieuw
archief, gelijk nog blijkt uit de hooge loket-
kasL-n In de secretare valt alleen te wijzen
op een eenvoudige schouw.
Belangrijker is het vertrek van den secre
taris. waarin de mooie deftige eiken betim
mering behouden bleef, die hier in hel begin
der 18e eeuw werd aangebracht. Deze werd
in 1S34 gerestaureerd en verkreeg door de
Ff MD)
16S0. De klokken van Hemony dragen j
god'sdierslige opschrift!o.
Het carillon bevat verder nog 16 ik
van geringere afmeiing, waarop alltw
opschrift: „P. Hemony me fecit Aia-telo
Ao 1667" is aangebracht.
Het kleine torentje op het dak,
poortklok hangt, is in 1650 vernieuwd
Tot zoover de beschrijving van dr. 0
voorde.
En dit aüe« is nu door den brand
nield. *t Is om te weaien
WIENER HOFBURG THEATI
„EER LIEESAEER",
comedia in 3 bedrijven van Eexnard SI
Toen voor eemge jaren het Wiener I
buigtheater hier oprmü. met Mnn
,,8cbwan", deed zich dn gezeis'hapl
varwijflcnn([~ van "devërl WL-der haar oor- oeo volmaane eenheid.
aprnnkeüjk aanz un "ecbts "lden
De secretariskamer is met een doorgang in wcer raeL eeu bezoek werd vereerd,
den muur verbonden mei de kamer van Uur- i niet zuo hoog gereikl, doch uuk dt
gumeesler en Wethouders, vroeger kamer stelimg van uil Keer mucin ei lui li n»
vnn burgcmeesteren.
De zoldering is koorvormig en versierd
met het gebeeldhouwde wapen der stad tus
schen vier engeltjes en de wapens der vier
burgemeesters uit dien tijd. Mr. M. J. Meer
man. Mr. W. Paets, Mr A. Willens en J.
van Leeuwen.
De schouw met gebeeldhouwd fries rust
op gedraaide marmeren kolommen; de boe-
sem is monumentaal tot in de zoldering
doorgetrokken en vers'erd met beeldwerk
aan de halfcirkelvormige bekroning en de
zijpilaren. die het groote geschilderde
schoorsteenstuk omsluiten Onder den rand
vindt men nog de koperen handvatten,
waaraan men zich vasthipld. als men de
voeten aan het open haardvuur warmde
Het schilderstuk stelt voor de ontwikkeling i
van Welvaart en Weti,nschT« onder den :n-
vlned van Vrede en Gerechtigheid en is in j
1064 geschilderd door F Bol. die h ervoor I
900 gulden ontving. Het werd in April 1664 j
ge'i laatst
De kamer werd in I8S9 lereshureord en I
was teen in wit met goud geschilderd De
wanden zijn behangen met gobelins. d<?
zijwanden met herderscène? en de wand tp- b
genover de Brpp«traat met een groot doek
met voorstelling van den inb^eht van.
Alexander den Groote Ie Rabvlon. naar eene
leckening van Charles Lebrrn Dit m-ioe
stuk tapij'werk i? afkomstig uil het Huis
Rijksdorp hij Wassenaar en werd hij de
Het gekozeu stuk vau 8haw ,.'ihe I
lanuerer' behoort tot zijn eerste
en, hoewel het natuurlijk vol is van
vuurwerk, paiadoxen etc.. het beli""rt 1
niet tot de beste wei ken van den n""1
Ier. Destijds is het onder regie van b
G'mberg hier gegaau met als tite'
Vlinder."
„Der Liebhaber", die door de vroir'1
Grace en Julia aardig het vuui
schenen wordt gelegd, doch toch nnH
huwelijksdans ontspringt, draagt oei
Raoul Asian J:e in zijn *tem nu ei>J
Moirsi accenten doet hooren - h,'e"
levendig gespeeld en deed zich keiW
een goed acteur die een stok ter
ning kan voeren Den tndiuk V411'
eeu phenomeen vcrmo< ht hu '»o* "ltl
Over 't geheel genomen werd 1
g?8ecundeerd In <!e eerste plaat?
noemen Julia van Hilde Wall en
Erika Wugner, «te 'antstf riu^-hi^ j
wat te strak - Genoemd m*»gf n,,|i 1
den de overste van Hans Sonnenlt"1 1
mr. Ciithbc-rson van (ïrieg. die '1 ,f>f j|
pusten, dat het geheel niet weid J
ken. Teger. dit laatstp zon«lisi*tf 1
cfe dr. Pnramorp van Han? B**kai. ''I
te veel naar de klucht ovei helde- J
de overigen steeds een goeden. j
ten b'ospplto'vn vr»lh;eldpn.
't (Jeheel werd «n annvenanm flfln
vlug tempr' gpsrieeld.
narilooT h*1
slooping h;ervan in 1823 voor f. 50. aanae abc? krppg. wat het venbent.
kocht. De overige tai ijlen werden rend? in Rlp«-ht? wpimc «n^rs'-hpn vvnrP.p vl. i
het jaar 1635 bij fori? Navw-ncx te Amsfpr- He koude wn* oorT»a
dam besteld oorspronkelijk voor de vr<«ed- matigp Rp^oek. E> is echter
sch-ï r sta mer thans Raadzaal, en zijn na geapplaud sseerd.
1G68 hierheen overgebracht. Zij werden in
