DE OOLIJKE OESTERFAMILIE.
T GEHEIMZINNIGE
GENOOTSCHAP.
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 2 Februari 1929
Derde Blad
No. 21131
i Buitenl. Weekoverzicht.
Londensch Aanteekenboek.
FEUILLETON.
ligeefsche opstand-poging in Spanje
De stiijd in Afghanistan van inter
nationale beteekenis gewerden
Italië op den Balkan
TroLzky uit Rusland
verbannen.
leeds eenige malen sinds in Spanje dc
latuur wordt uitgeoefend door generaal
mo de Rivera ls getracht hem een
tje te lichten, figuurlijk gesproken,
«h deze pogingen bleven pogingen
i.w. zij hadden geen succes. Opnieuw
ft men thans een poging gedaan, om
mo ten val te brengen, maar ook dit-
il is het een fiasco geworden. Zooals
eerder, ging de actie uit vaD do zijde
artillerie-officieren, die meenen in oude
iteo te zijD bekort. De officieren wil
de promotie doen gaaD volgens ancieu-
it, gelijk hun vanouds was toegestaan,
wijl de regeenng, dus Primo, doordreef
promotie, rekening houdend met capa-
iten als anderszins, zooals ook bij de
ere wapenen bestaat.
Primo de Rivera.
opstand was blijkbaar beraamd voor
grootere garnizoensplaatsen, maar
het er op aan kwam, voldeed slechts
garnizoen aan den oproep; de overige
[ken zich terug, daar de regecring blijk-
gewaarschuwd was Uit den aard der
viel liet niet moeilijk den opstand in
eene garnizoensplaats te onderdruk-
en dit is met bekwamen spoed ook
chied. Zware straffen zijn voor de mui-
weggelegd, verzekerde de dictator,
rigens betreurend, dat dil noodig bleek,
wak wordt echter geducht gecompli-
nler, nu de leider der conservatieven
ichez Guerra als medeplichtige even-
gearresteerd is toen hij uit het bui-
laod voet zette aan Spaanschen wal.
heeft nog wel aanhang van beteekenis
rora lijkt liet ons nog niet zoo zeker,
reeds gevelde doodvonnissen teD uit
ruilen worden gebracht Guerra heeft
kerd de hoofdschuldige te zijn; zal
aan ziiji hoofd durven raken Twijfel
rechtvaardigd!
ewel de koning achter Primo staat,
ij o.i. toch door doodvonnissen te be-
tigen niet de haat van niet te ver
en categorieën willeD opwekken! Dat
altijd gevaarlijk, maar des te meer iu
land als Spanje, waar op den duur
zooveel zal moeten worden ge-
aniseerd, dus gewerkt tegen belang-
cd machtige groepen,
ing Aman Oellab van Afghanistan
rvindt aan deD lijve, wat het be»,ce-
hervormingen in te voeren van vèr-
kkeDdeD aard; ook al zij erkend, dat
tempo wel iets te snel mocht heeten!
en moet hij nu met alle macht
ten voor zijn troon. Naar het zich laat
ien, lacht de fortuin hem thans meer
en is er kans, dat hii Kaboel zal weten
heroveren op TTnbib Oellab, die nis
van een waterdrager toch niet den
id ondervindt, waarop hij klaarblijkelijk
gerekend. EeD derde pretendent is
teD tooneeie verschenen, n.l. de vroe-
gouverneur van Kaboel Ali Achmed
Khan, maar mog°lijk werkt deze eerst in
het belang van Aman Oellah; waaraaD hei
gevaar kleeft, dat bij slageD zoo'd ,,werk-
tuig" gaat denken: j'y suis, j'y reste I
De strijd in Afghanistan begint evenwel
meer en meer een internationaal karaktet
aan te nemen, daar Engeland en sovjet
Rusland achter de schermen zich druk
roeren en feitelijk zoo half en half partij
hebben gekozen. Engeland steunt Habit*
Üellah, die zich geheel naar Britsch-Iodié
oriënteert, sovjet-Rusland staat achter
Ajnan Oellah, wiens koningsverklaring «»a
zijn afdanken door Engeland ook niei is
erkend. Door een en aüder gaat nu de
strijd om de macht in Afghanistan ver
boven de landelijke beteekenis daarvan uit
en is het niet wel doenlijk de gevolgen in
ver verschiet te overzien.
Evenmin is dit het geval met Italië's
streven naar machtsuitbreiding op deD Bal
kan. Met Zuid-Slavië is het vriendschaps
verdrag automatisch vervallen, daar beide
partijen inzagen, dat het verdrag zich zelf
overleefd had Alleen, er zal nu een nieuw
noodig zi.in en zullen beiden elkaar kunnen
vinden De verhoudingen zijn nimmer zoo
heel hartelijk geweest en Italië wil óf niets
of alles...
Jn Albanië, waar Italië vasten voet op
het Balkanschiereiland heeft gezet, heeft
een regeeringswisseling plaats gevonden,
waarvan de beteekenis niet geheel duide
lijk is. AaD de Italiaansche invloedssfeer
schijnt het gebeuren echter niet veel te
veranderen.
Met Bulgarije heeft Italië kans op dich
tere toenadering, daar er waarheid schijnt
te schuilen in de geruchten, dat koning
Boris zich zal gaan verloven met prinses
Giovanna van Italië. Tusschen Bulgarije en#
Zuid-Slavië zijn dc betrekkingen sinds den
oorlog nog nooit weer goed geweest en zijn
ze nu nog maar heel matigjes. Zal Italië
er in kunnen slagen, daarin verbetering
te brengen? Om aan invloed te winnen
zal dit toch noodig zijn, daar anders ver
loren gaat aan de eeue zijde, wat aan de
andere zijde wordt gewonnen.
Voor dit laatste geval z;en zich de sov
jets geplaatst ten aanzien van den oppo
sitie-leider Trotzky. Hem aandurven, d.w.z.
voor goed onschadelijk maken, waarover
men anders in Rusland geen hartzeer heeft,
gaat bliikbaai niet, daarvooT is züd naam
te populair. Hem stilletjes laten doorwroe
ten in de partij gaat evenmin. Maar wat
dan Als oplossing heeft men gevonden,
hem te verbannen naar het Buitenland.
Dat was aanvankelijk ook eerst makkelijker
gedecreteerd dan gedaan, want welk land
vil den woelwater onderdek verschaffen
Het is te begrijpen, dat niemand daarop
gesteld was! Tenslotte wil echter Turkije
hem voor een tijd opbergen, waarna
Duitschland het genot en de eer zal heb
ben, hem te herbergen. Dc sovjets winnen
er bii, dat zij een gevaarlijk opposant uit
het land kwijt ziin. edoch zij riskeeren, dat
Trotzky in het, Buitenland zich meer zal
kunnen roeren en vrijer dan in het land
van belofte zelfs. Het eerste schijnt het
zwaarst te wegen
131. Ze kijkt links en rechts. Op de gewone plaats
zit hij niet. Waar zou hij dan zijn? Onder het bed? Ze kijkt
onder het bed: niets te zien. Ze kijkt in de koffers en kasten
ja zelfs in het laatje van haar nachttafeltje, je kunt nooit
weten, denkt ze
132. Maar opeensdaar gaat ze met een lachje
op haar bed zitten. Er is haar iets ingevallen. Ze is nu
immers in de menschenwereld' Ze is een gewone dame gewor
den, en een «gewone dame houdt er geen staart op
na! Ha, ha, lacht tante Zeekat hoo kon ik zóó dom zijn!
Van onzen Londenschen Correspondent
Radio en variété sluiten vrede.
Londen, 2-4 Jan.
De hoofden van variété-theaters hier
hebben tot nu toe hun medewerking ont
houden aan den dienst van het radio-ver-
maak. Microphonen waren op het variété-
tooneeltooneel ongeziene zaken. En arties
ten, die contracten hadden met de voor
naamste ondernemers, vonden in die con
tracten een bepaling, die hun verbood naar
Savoy Hill te gaan om er bij te dragen
aan de radio-programma's. Dat eenheids
front der veriété-directeuren kon den laat-
sten tijd niet volledig worden gehandhaafd.
En nu de voornaamste ondernemer van va-
riété's in Londen, Sir Oswald Stoll,in dit
opzicht ook bakzeil heeft gehaald, kan men
zeggen dat het eenheidsfront in elkaar is
gestort. Het verzet is niet meer Het aan
vankelijk inzicht dat het volk niet naar een
artiest zou komen luisteren, indien het hem
thuis kon hooren is prijsgegeven. Dit in
zicht schijnt logisch en natuurlijk; maar de
ervaring leert anders.
Toen b,v. radio voor het eerst haar intreé
deed en men muziek van allerlei aard in huis
aangelegd kon krijgen, evenals gas, water,
en electriciteit, alleen veel goedkooper, was
hot gevoelen algemeen dat de gramophoon
in diep verval zou raken. De uilkomst was
echter heel anders. De gramophoonhandel
begon terstond op weergalooze wijze te
bloeien. De winsten der gramophoon-maat-
schappijen rezen enorm en de aandee-
len werden zelfs voorwerp van koortsige
speculatie Radio was voor dit verschijnsel
verantwoordelijk. Zij die een melodie of een
lied in hun luidspreker hadden gehoord dat
hun bijzonder beviel bestelden de gramo-
phoonplaat opdat zij het genoegen opnieuw
en zoo vaak als zij verkozen zouden kun
nen ondergaan.
Op dezelfde wijze hebben de hoofden van
schouwburgen geleerd dat de uitzending per
radio van een gedeelte van een tooneel-
stuk als een lokaas is, dat het publiek naar
hun huizen brengt En tfat voor de gramo
phoon en de schouwburgen waar is geble
ken, zal ook wel waar zijn voor de varié-
té's en de .music halls". Het feit dat de
radio niet bij machte is de volle beteeke
nis van een rooden neus of van een potsier
lijk costuum over te brengen moet een prik
kel zijn voor den luisteraar den rooden neus
en het potsierlijk costuum, als noodzakelijke
complementen van uitgesproken grappig
heid of uitgezongen leutigheid, te gaan be
kijken.
Zelfs indien men straks televisie zal
hebben die nog wel veel tijd zal eischen
voor perfectie is tc verwachten dat de re
productie slechts het verlangen naar het
oorspronkelijke zal prikkelen. Dit hebben
de hceren van het variété nu ingezien.
En daarom komt er nog meer variatie in de
programma's van de B. B. C., die overigens
naar veler oordeel al te veel „elck wat wils"
verschaffen.
Mechanica en politiek.
Iedereen in Engeland, die nu den rijpen
leeftijd van 21 jaar heeft bereikt, staat op
de kiezerslijst De uitzonderingen vormen
alleen de misdadigers en krankzinnigen.
Jonge vrouwen worden niet langer gedis-
qualificeerd. Het gevolg is natuurlijk ge
weest dat het kiezerscorps ontstellend groot
is geworden. En dit heeft de vraag doen
rijzen hoe aan die milioenen de politieke
kennis moet worden bijgebracht, zonder
welke zij niet behoorlijk en oordeelkundig
hun stem kunnen uitbrengen. Vraagstukken
der moderne politiek zijn vaak ingewik
keld en moeilijk, te moeilijk voor middelma
tige hersenen die in een bevolking noch
tans steeds overheerschen. Zij die niet aan
democratie als regecringsvorm gelooven
hebben in dit fpit steun voor hun opvat-:
ting.
Maar nu er voor volwassenen Zooveel
gelegenheid is meer kennis op te doen en
kwesties van maatschappelijk belang te be-
stuaeeren, mag men misschien vertrouwen
dat het peil van kennis in de massa gelei
delijk hooger komt en dat veel meer kie
zers bij de stemming oordeel aan den dag
leggen dan men geneigd is te gelooven.
Het is alles veronderstelling. Trouwens alles
wat met staatkundige politiek verband
hcudt behoort tot de meest inexacte we
tenschappen. Hier zijn drie partijen, die elk
voor zich meenen dat zij de politieke wijs
heid in pacht hebben. Welke wijsheid is de
ware? Er is reden te gelooven dat de mees
te kiezers bij stemming niet zoo zeer het
staatsbelang in het oog hebben als hun
eigen belang of hun vermeend eigenbelang.
De eerste schermutselingen in den ver
kiezingsveldtocht zijn aangevangen. De poli
tieke partijen hebben zich althans het hoofd
niet gebroken over de vraag hoe den millioe-
nen kiezers politiek beleid moet worden bij
gebracht, hoe zij moeten leeren door
studie en diep overleg te kiezen tusschen
de tegenstrijdige politieke theorieën, die men
van alle kanten hoort verkondigen. Wel
daarentegen hebben die partijen zich, elk
voor zich. het hoofd gebroken over de vraag
hoe zij het best zooveel mogelijk kiezers
kunnen bewerken, dat wil zeggen, invloed
op hen kunnen uitoefenen in dien zin, dat
de kiezer zijn eigen oordeel prijsgeeft onder
de hypnose van het zoet gefluit der vaar
digste politieke bezweerders. Daar komen
verkiezingscampagnes ten slotte op neer.
I Tegelijk met de komst van die extra mil-
lioeiicn kiezers zijn nieuwe strijdmiddelen
voor verkiezingen gekomen. De polilieke
partijen hebben beseft, dat de gansche lech-
nick van haar stemmen zoekende campag
nes veranderd moet worden. Mechanica en
I electrophonische middelen staan haar nu
ten dienste. Met die middelen kunnen veel
meer menschen worden bereikt en bewerkt
dan vroeger het geval kon zijn. De BB C.
en andere methoden om te spreken tot een
gehoor, waarmede de spreker niet in recht-
streeksche aanraking is, zullen den politie-
ken krijg, die óp komst is, mcchnniseeren,
zooals de echte oorlog ook meer en meer
vermechaniseerd wordt. Do heer Baldwin
heeft reeds in een viertal steden tegelijk ge
sproken met behulp van telephoonlijnen,
microphonen en luidsprekers. Stille en spre
kende films, waarmede men per as den boer
opgaat (en de assen voortbewogen door den
alles doordringenden motor) zullen gewagen
van bedrijf en opvatting der groole polditke
corypheeën. De gramophoon gaat redevoe
ringen reproduceeren overal waar men
sehen zich willen laten samendrijven voor
poli lick doel
Hel psychologisch effect van zulk een
verkiezingsveldtocht met behulp der nieuw
ste technische wonderen, is niet gemakkelijk
te voorspellen Maar het zal waarschijnlijk
gunstig zijn omdat de mechanische voor
dracht eerder en meer op verstand dan op
gevoel zal werken. De kunst van den dema
goog moet onder den invloed der mechanica
in verval raken. In plaats van naar eenige
politieke meetings te gaan. waar men in een
reeds bestaande overtuiging kan worden
gesterkt (alleen conservatieven gaan naar
conservatieve meetings, alleen liberalen
naar liberale), kan men in dë toekomst een
goed debat (huis hooren, waarin zoowel een
medestander als een tegensta ridpr zijn zaak
zal bepleiten. Dat is zeker de beste manier
de kiezers tot denken te dwingen. Rhetoriek
en persoonlijk magnetisme zullen minder
en minder invloed kunnen doen celden. Dal
is een goed ding. Indien men daarbij voegt
de machtige zucht naar meer kennis, die
de gemeenschap heeft aanrecrenen. dan kan
men slechts zeggen, dat het karakter van
verkiezingen er beter op wordt, dat redeüik-
heid en gezond oordeel er een veel grooter
factor in zullen worden.
RECLAME.
tAlé puafl ch&itft
in Jooan
558
••aar het Engeisch van J. S FLETCHER
door Mcj. A. T
HOOFDSTUK 1
Het krnis van den Tsaar.
Toen de markies van Scraye dien Octo-
-ochlend zijn oogen opende en het beken-
gezieht en figuur van zijn dienaar zag,
volgens onveranderlijke gewoonte, zijn
r precies om zeven uur een trekpot met
en.. een paar beschuiten bracht, be-
^0 hij dadeüjk. dat de man er uit zag,
iedereen doel, die nieuws te vertellen
'•hij ging onmiddellijk opzitten, we-
oat er iets gebeurd was.
's er> Beevers?" vroeg hij.
dienaar kuchte en keek naar de deur.
.IJn'ieer ^iner, mylord, zou u graag zoo
>2 mogelijk willen spreken." antwoord
bon} ^a' wacht buiten de deur,
kwam langzaam uit zijn bed i
kamerjapon aan, die zijn knecht
Jk !m k,aar hield.
"hl!pfnif,e^ beteekent, dat er van
Jk '9-mompelde hij.
hehP0e' ^v'ord" zei Bpevers.
uNur'90 niels! zphourd mylord. Maar..
Jk von7!f1!,dp rnarku>9-
uitz. m,inheer Viner er wat ont-
1 öylord," antwoordde Beevere
Hij ging naar de ramen, trok de jalou-
sieën op en wendde zich naar de deur Zai
ik hem nu binnen laten, mylord?" vroeg hij.
De markies trok zijn pantoffels aan en
nam een beschuit, terwijl hij toestemmend
knikte; toen liep hij de kamer door, om te
kijken welk weer het was. Een oogenblik
later keerde hij zich af van de beschouwing
van een mooien morgen, om zijn butler voor
zich te zien. °en zwaar mnn van middel
baren leeftijd met een plechtig gezicht, dat,
nu de man eenmaal den drempel over was,
onmiskenbare teekenen van schrik en zorg
droeg.
„Nu. Viner. wat is er aan de hand?"
vroeg de markies, zich rustig een kop thee
inschenkend. „Is er brand in huis geweest,
of hebben dieven ons een bezoek gebracht,
of wal is er?"
De butler kwam vlak bij zijn meester, en
schudde het hoofd. Zijn wangen en zijn
slem trilden.
Mvlord heeft u gisteravond niets uit
de Koninginnekamer weggenomen?" vroeg
hij zenuwachtig.
„Iets uit de Koninginnekamer? giste
renavond?" nep de markies uit. „Neen,
zekei niet Viner."
De butler kreunde en wrong zijn dikke
handen.
„Dan. mylord. vrees ik of eigenlijk
ben ik er zeker van mylord dat het Kruis
van den Tsaar verdwenen is!" zei hij.
..Weg. mvlord verdwenen Het Kruis van
den Tsaar, mylord!"
De markies zette het kopje neer. dat hij
naar zijn linpen bracht Hij staarde zijn
butler aan al«of die bediende hem gezegd
had. dat binnen het uur de wereld zeker
vergaan zou
„Het Kruis van den Tsaar!" riep hij uit.
..Het Kruis ik heb het zelf gisterenmid
dag nog gezien, Viner!"
Viner slaakte een diepe zucht en schudde
weer het hoofd.
„Ik heb zelf het ook gisterenavond laat
nog gezien, mylord." antwoordde hij som
ber. „Peters ook. U weet het misschien
niet .myloid, maar Peters en ik we gaan
altijd op het laatst de Staatskamers rond.
Alles was in orde. mylord. om half elf gis
terenavond. Maar het Kruis van den
Tsaar is er nu niel meer."
De markies dronk zijn thee in gedachten
verdiept. Hij at ook de rest van de beschuit,
waar hij mee bezig was, toen Viner binnen
kwam
„Inbrekers?" zei hij opeens.
„Dat geloof ik niet, mylord. antwoordde
de butler die kalmer werd onder den in
vloed van de onverstoorbaarheid van zijn
heer „als het inbrekers geweest waren,
mylord, zouden zij iets anders genomen
hebben. U weet. hoeveel kostbare voorwer
pen in dat kabinet in de Koninginnekamer
bewaard worden. Maar er ontbreekt niets
dan het kruis."
De markies knikte. Hij dacht ernstig na.
Opeens wendde hij zich tot den butler met
een scherpe vraag.
„Je hebt toch aan niemand iets hiervan
gezegd, Viner?" vroeg hij.
„Geen woord, mvlord ik ben dadelijk
naar u gegaan." antwoordde Viner. .Jk heb
hel zelfs niet aan Peters gezegd ik heb
hem vanmorgen nog niet gezien
„Dat is goed spreek er met niemand
over." zei de markies. .Kom nu mede
laat ik hpt kabinet eens nazien."
Hij wenkt* den butler, hem voor te gaan:
buiten de kamer riep hij éen dienaar, die
op de «jang wachtte.
„Beevcrs." zei hij. „zeg aan niemand
niemand, dat mijnheer Viner zoo vroeg bij
me geweest is. Begrijp je?"
„Uitstekend, mylord." antwoordde Bee-
vers.
De markies en de butler gingen stilzwij
gend door de gang totdat zij aan een deur
kwamen die diep in den muur was ge
plaatst. Viner haaide een sleutel te voor
schijn; toen de deur opengeworpen was. zag
men een oude. sleenen trap, die vochtig
rook en er duister uitzag De markies ging
die echter af met het vertrouwen van
iemand die er wol aan gewend is: aan den
voet van de twintig treden duwde hij een
deur open, die met een verkleurd tapijt be
hangen was en bevond zich in de voorka
mer van de beroemde staatsvertrekken.
waarin meer dan een van zijn voorvaderen
op verschillende tijden koningen en konin
ginnen. gezanten en prinsen geherbergd had
den Als een prachtige reeks van zeventien
de eeuwsche vertrekken, die één zijde van
het huis innamen en neergekeken op den
Hollandschen tuin. waarvoor Scraye be
roemd was stonden de slnatsvertrekken nu
in den catalogus van beroemde Engelsche
bezienswaardigheden en waren enkele da
gen van de we*k te bezichtigen voor ieder
een. die bereid was een shilling te betalen
voor de lieTdadige instellingen der naburige
marktplaats. De menschen kwamen van
heinde en ver. om ze te zien .de oude meu
belen te bewonderen, het verkleurde be
hangsel de schilderijen, het bric-è brac. de
curiosa verzameld door de markiezen van
Scraye sedert de dagen dre Tudors voor
namelijk kwamen zij om de Koninginneka
mer te zien en te bewonderen waar het bed
stond met zijn lakens en dekens onaange
roerd, waarop Koningin Elisabeth eens haar
koninklijke leden had uilgestrekt. Alles in
die kamer bleef precies zooals het geweest
was. toen de groote Koningin ze verliet, en
aMes moest zoo blijven tot het van ouder
dom uiteenviel.
De markies en zijn butler gingen snel
naar dit beroemde verlrek en zonder een
blik op eenig ander voorwerp liepen zij nnar
een kabinet met glazen voorzijde, dal in
den gepaneelden muur naast de groote ge
beeldhouwde schouw ingebouwd was. Dit
kabinet hevalte vier planken, bekleed mef
verschoten fluweel, op iedere plank lagen
antiquiteiten van groote waarde. Indertijd
hadden de markiezen van Scraye een groole
rol gespeeld in de polilieke en diplomatieke
wereld, veel van hen warpn gezant geweest
bij de voornaamste buitenlnndsche hoven;
dit kabinet beschermde ternauwernood <Je
geschenken, die verschillende vorsten en
potentaten hun gegeven hadden Hier lag
een in juweelen gevat reliquiénkasfje van
de twaalfde eeuw. dat Paus Clemens XIV
aan den zesden markies geschonken had,
daar was een miniatuur van hemzelf, in dia
manten gevat door Louis Philippe aan den
achtsten markies gpschonken uit dankbaar
heid voor een dienst die op kieschc wijze
bewezen was Daar lagen ringen diep inge
sneden sleenen armbanden, ivoor snijwerk,
kleine schilderijen, zeldzame snuifdozen
aan de familie geschonken door koningen
en keizers groothertogen en keurvorsten.
En daar had moeten zijn. maar was er niet,
het Drachtige diamanten kruis door den
Tsaar aller Russen geschonken aan den
markies van Scraye. die 7'>h ond»Twh<-id<lc
bij dp diplomatieke onderhandelingen, welke
eindigden met den vrede van Tilsit in 1814
(Wordt vervolgd),
