Mste Jaargang
WOENSDAG 30 JANUARI 1929
No. 21128
Ificieele kenn!$n«vinnen.
STADSNIEUWS.
koloniale
staathuishoudkunde.
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
Het voornaamste nieuws
van heden.
BUITENLAND.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
„J Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
I advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine tdvertentiën uitsluitend
tij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 CU. bij een
mazimum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecbt. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 CU.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 portokosUn.
ƒ018
„0.18
nummer beslaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
LOTING ilU GELDLEENING
[DER GEBEENTE LEIDEN VAN 1828,
GROOT f. 2.000.000.
lurgemeesler en Wethouders van Leiden
■gen ter algemeene kennis, dat bij de
J Januari 1029 gehouden uitloting van
Ebligatiën i f. 1000.in de 4'/» geld-
Emg van 1928, groot t. 2 000.000.de
folgende nummers zijn uitgeloot:
11'. 271, 369, 470, 514, 526, 542,
Tb' 624, 667 985. 1055. 1058 1356.
jl 1491, 1509 1541, 1561, 1564, 1586,
1601, 1673, 1677, 1718. 1728, 1751,
1810, 1S23 1877, 1382. 1883. 1893.
1917 1924. 1926. 1929, 1931 1942,
fe; 1953, 1957, 1958, 1963, 1978, 1994
12000
Tjcze obligation worden 1 April 1929. met
[lol dien datum verloopen renle, afgelost
Houden op dien dag op rente te dragen.
A. VAN DE SAN DE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STR1JEN, Secretaris.
VOORDRACHT
VAN PROF. Dr. W. STERN.
leiden, 30 Januari 1929.
6632
HINDERWET.
Bijrgemeesler en Wethouders van Leiden
■jen ter algemeene kennis, dat door hen
[gunning is verleend aan. a. Joh. H. de
tl en rechtverkrijgenden tot het opricb-
J ran een inrichting voor het bewerken,
■ten en rooken van vleeschwaren in het
Troel Narmstraat Nis. 1719. hoek Kruis-
\il No. 23, kadastraal bekend Gemeente
ten. Sectie B. Nis. 1226—1227 en b. de
,T Broodfabriek „De Zeeuw" en recht-
Rriieenden lot het uitbreiden van de
Itifabriek in het perceel Korte Mare
J 22 kadastraal bekend Gemeente Leiden,
|ls B. No. 2681. i 6633
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
te'Jen.'30 Januari 1929.
DE INVALIDITEITSWET.
6 jaren piactijk van de Invaliditeitswet.
r 3 December 1928 was deze wet 9
in werking. Volgens de gegevens van
[Rijksverzekeringsbank waren krachtens
ie wet op 1 Januari 1929 de volgende
of pensioenen van loopende:
jaarl bedrag.
3.714.033
„10.449.45*
2.030.478
M 1.927.103
J044 invaliditeitsrenten
B109 ouderdomsrenten
[1577 weduvvenrenten
ƒ663 weezenrenten
>393 renten tot een totaal
Jedrag van „18.121.068
irvan in 't gebied van den Raad van
eid Leiden:
(41 invaliditeitsrenten 136 273
8 ouderdomsrenten 321 85*
0 weduwenrenten 64.761
weezenrenten 62.527
19 renten tot een totaal
'edrag van 585.415
Jjn 't geheel werd aan 27899 arbeiders en
■beidsters een geneeskundige behandeling
legekend waarvan V0 behoorden tot den
[aiad van Arbeid te Le den. Alleen in 1928
prdpn 1*00 bezitters van een rentekaart
TCeniimen iD de verschillende sanatoria
tuberculose. Uit Jeze cijfers is het
J°r)'e sociaie nu> van de wet duidelijk op
1 maken, vooral als men in aanmerking
ïpmt dat de gegeven cijfers spreken van
Tiende renten, dus op 1 Januari 1929 van
facht warpn.
I De vele duizenden die in den loop dezer
J|?r®n v[an de wet geprofiteerd hebben
■L 'nmiddels zijn overleden zijn er niet in
■Gnomen.
- oe'Snellen te Rotterdam zal
Tlktn-i Februari en 4, 11 en 18 Maart,
Uk
leir i n.ari»ddags om 1 uur, in het
cv- °r'um a^,er voordrachten hou-
iiÊ ~.r onderwerpen betreffende de Kolo-
De .,aalbuis:^oudkunde van Indië.
hpi i racbten worden georganiseerd
Lridsch Universiteitsfonds.
De moderne kinder- en jeugdpsychofogie,
haar taak, me.hoden en werking.
Onder groote belangstelling heeft prof. dr.
W. Stern uit Hamburg gisteren op uitnoodi-
ging van dc Leidsrhe Vereenigmg voor we
tenschappelijke lezingen m het Klein Audi
torium een voordracht gehouden over bo
venstaand onderwerp.
Onder de aanwezigen merkten wij op
prof. mr W J M. van Eysinga, prof. dr
N. van Wijk. prof. dr E. Gorter, prof. dr. P.
Ehrenfest prof dr. F. Muller, prof. dr J.
van Oven. prof. dr. R Casimir, dr. D. E. B.
Bosselaar rector van het gymnasium en mr
P A van Toorenburg, secretaris van den
Armenraad.
Ook vele onderwijzeressen en onderwij
zers gaven van hun belangstelling blijk.
Namens de paedagogische afdeeling van
de Ledsche vereeniging voor wetenschap
pelijke voordrachten heette prof. Casimir.
prof. Stern bij den aanvang van den avond
hartelijk welkom. Hij stelde zijn groote be-
teekenis voor de psychologie in het licht.
Flel deed spr genoegen dat velen, die prof.
Stern uit zijn werken kennen, hem thans
persoonlijk konden ontmoeten. Intelligent
is hij, die zich snel aanpast aan nieuwe
omgeving. Dit is. aldus prof. Casimir, een
der uitspraken van prof. Siern. Dit aanpas
singsvermogen heeft prof. Stern in hooge
mate, hetgeen bleek uit het feil, dat spr.
hém kon toespreken in het Hollandsch,
'welke taal hij reeds zeer goed kan verstaan.
Prof. dr. William Stern, de bekende psy
choloog en redacteur van het Zeitschrift
für Padagogische Psychologie, ving daarop
zijn voordracht aan.
De kinderpsychologie, een nog jonge
wetenschap, is niet alleen een „scientia
amabüis", maar ook een „scientia severa"
want zij moet ons helpen bij de zware eri
verantwoordelijke taak die wij bij de vor
ming van het opgroeiende geslacht te ver
vullen hebben. Opvoeding en onderwijs,
voorzorg en jeugd verzorging, jeugd-juris-
diclie en jeugd zielverzorging zij hebben
alle tot taak ons de geestelijke onlwikke
ling en de verlangens, de talenten en de
belangensferen, de eigenaardigheden van
het beleven van het kind. de typische ver
schillen der verschillende leeftijden veel
beter te leeren kennen en er meer aandacht
aan te wijden er meer waarde aan te hech
ten. dan in doorsnee tot heden het geval is.
Aan de nieuwe wetenschap staan de meest
verschillende methoden, die de psychologie
in de laatste decenniën heeft uitgevonden,
ten dienste.
Zorgvuldige, objectieve waarneming van
bet gedrag van hei kind. experimenteel on
derzoek van de bekwaamheden, onderzoe
kingen en enquêtes, verzamelingen van rap
porten over kind- en jeugdwerk, geslichts-
en gerechtelijke dossiers de kinde-en be
treffende. worden hijeen gegaard. Maar wat
op deze wijze aan materiaal verzameld is,
vereischt echter vooral de juiste schifting
om het opzichzelfstaande uit de algemeen
heid van de zich ontwikkelende persoonlijk
heid naar voren te halen en tevens om het
te leeren begrijpen, mede in verband met de
invloeden, veroorzaakt door de botsingen
van buitenaf
Van de verschillende werkmethoden be
sprak spr. vervolgens o.a, die der psycho
analyse.
Hierna wees spr. op de drie hoofdfactoren
van het kinder- en jeugdleven. In de prille
jeugd (tot aan het 7de jaar) staan het spel
en de phantasie gew- nlijk in het middel
punt Ook het leeren gaat spelenderwijs.
Hierbij wijdde spr eenige critische beschou
wingen aan het Montessori-stelsel. dat aan
de vrije ontplooiing van de phantasie te
weinig ruimte overlaat en dat daarvoor in
de nlaats pen realistische oefening van het
gevoel zou will°n stellen.
Het tweede tijdpprk omvat den tijd van
den 'eerplicht (7 tot 14 jaar) Hierbij con
centreert zich de belangstelling op twee
hoofdzaken
De psvchologie van het onderwijs ver-
eischf nauwkeurige- kennis van het geheu
gen-, intuTtie opmerkings- en denkvermo
gen op de verschillende leeftijden, alsmede
van het geestelijk dynamiek van vermoeiing
en herstel.
De psvchologie van de schoolorganisatie
moet de mogelijkheid openpn om de presta
ties en de neigingen der kinderen vroeg
tijdig te kunnen doorgronden opdat zij die
scholen zui'en bezoeken, die het meest met
hunne geestelijke structuur overeenkomen.
Het meeste is het derde tijdperk, dat der
puberteitsiaren tot onderwerp van weten
schappelijk onderzoek verheven geworden.
Deze zijn voor den psycholoog het moei
lijkste te doorgronden daar het kind zijn
z;ele'even voor dpn volwassene verbergt,
dit tijdperk i9 bovendien het moeilijkste fe
verklaren, daar hel vol is van innerlijke
spanning en tegenstrijdigheden, van plotse
linge humeurswisselingen en van bewuste
of onbewusle verhullingen.
Toch gelukte het langzamerhand hierin
eenig inzicht te verkrijgen, oa over het zoo
lang verborgen geblevpn geslaehts- en
liefdeleven, over de zoo eigenaardige struc
tuur van het jeugdig ik-bewustzijn en over
zijn verhouding tot de gemeenschap en tot
de ontwikkeling van de cultuur, over zijn
neiging voor een beroep enz.
Hierbij gal 9pr tal van voorheelden van
zijn eigen onderzoekingswerk en dat zijner
leerlingen
Spreker besloot met het stelleü der vol
gende theses: ieder, die lot taak heeft zijn
zorg te wijden aan de opgroeiende jeugd,
ouders onderwijzers, jeugdleiders enz dient
zich een grondige kennis van de kinder- en
jeugd psychologie eigen te maken; en: de
vakkundig opgeleide psvcholoog behoort als
deskundige in veel dat tct de taak van het
practische leven behoort, geraadpleegd te
worden bii de besprekingen in de school, in
de rechtzaal of bij die. welke over beroeps
keuze handelen
Prof Stern hoopte, dat binnen nfz'enba-
ren tijd algemepn de wenschelijkheid zal
worden ingezien, aan alle universiteiten,
ook aan dit te Leiden, kinderpsychologen
als leeraren aan tp stellen Tot zijn genoe
gen had hij vernomen dat juist vandaag bij
de rechtbank te Amsterdam de medewer
king van een kinderpsycholoog was inge
roepen De wenschelijkheid hiervan zette
spr. nader uitvoerig uiteen. Verder beval
spr. het in Duitschland gevolgde systeem
aan om in plaats van een toelatingsexamen
op school zoogenaamde proefklassen in te
9lellen. waar de kinderen behalve de tests
d:e hen gegeven worden ook zullen worden
onderzocht door daartoe bevoegde onder
wijzers op hun intelligentie.
Prof. Gorter, voorzitter der Vereeniging,
dankte prof Stern voor zijn belangwekkende i
voordracht.
FRITS BOUWMEESTER
ENSEMBLE.
HANDELSREGISTER VAN DE
KAMER VAN KOOPHANDEL
EN FABRIEKEN VOOR
RIJNLAND TE LEIDEN.
Nieuwe inschrijving: John's Studio, Bree-
straat 123. Leiden. Fotografische onderne
ming. Vennoolen: J. J. Zomerschoe, 's-Gra-
venhage, A. H. M. Bouwens, idem.
VAN GLADHEID EN MODDER.
I
Tengevolge van het wisselen van dooi en j
lichte vorst gisteravond en in den afgeloopei» i
nacht, zijn de straten overal in de stad
om van de buitenwegen nog niet te spre
ken in den nanacht en hedenmorgen
vroeg zoo spiegelglad geworden, dat ze voot
menigeen vrijwel onbegaanbaar waren Het
gold als waaghalzerij hedenmorgen per auto
door de stad te rijden Men zag ze dan ook
in de vroegte bijna niet. Doktorpn die men
dag in dag uit per auto hun patiënten langs
ziet gaan, kon men héenmorgen te voet van
huis tot huis zien wandelen. De vroege
autobussen uit de omgeving reden niet of
zetten hun passagiers af aan de toegangen
lot de stad Om kwart voor tien hedenmor
gen moest de eerste wagen van Stadsver
keer de garage nog verlaten. Voetgangers
die zich hedenmorgen naar hun werk be
gaven zag men langs de huizenrijen lang
zaam voortschuifelen en velen hielden zich
daarbij vast aan hekjes, enz Op sommige
punten in de stad. o.a. op de Koornbrug en
op de Vischbrug was het levensgevaarlijk
te passeeren Gelukkig hield de dooi flink
aan naarmate het uur vorderde en zoo werd
de toestand van de straten en wegen reed9
spoedig na negen uur allengs beter Althans
als men het zoo noemen wil. Want naar
mate de gladheid verminderde werd de
modderpoel overal in de stad grooter.
Dr II. R. Wolljes, lector aan de Uni
versiteit alhier, komt als No. 2 voor op een
voordracht ter benoeming van een gewoon
hoogleeraar in de experimenteele natuur
kunde aan de Gem. Universiteit van Am
sterdam.
Bij den ontvanger der Directe Belas
tingen alhier (1ste kantoor) zijn aan ge-
wetensgeld ontvangen wegens te weinig be
taalde wegenbelasting, bedragei? van f 7 70,
f 6.16, f.6.—, f 4.63, f.4 50, f. 3.10, f. 1.50.
t
Een gisteravond tijdens een repetitie
der Chr zangvereeniging „Ex Animo" ge
houden collecte ten bate van de nagelaten
betrekkingen van de slachtoffers der „Prins
der Nederlanden", heeft f. 12.35 opgebracht.
Gaarne vestigen wij nog eens de aan
dacht op de Zendingsbijeenkomst, die Don
derdagavond 8 uur in de Oosterkerk zal
worden gehouden en waar dr. K. J Brouwer
zal spreken over zijn reis door Indië.
Naar wij vernemen heeft het bestuur
V2n den Hengelaarsbond er de politie op
altent gemaakt dat ook hief ter stede en in
de omrriiddelliilce omgeving van de stad met
de hand visch srehaald wordt uit open bijten
in het ijs Men heeft streng toezicht op dit
verboden bedrijf verzocht
„BRANDING",
spel in 3 bedrijven uit het Iersche
visschersleven door Ra ph Cullinan.
In een Iersch dorpje leeft de visscher
Corny Halpin tevreuen met de weduwe
van zijn vermoorden broeder en haar doch
ter. Plotseling wordt de rust in het gezin,
voor zoover men het zoo noemen mag, ge
stoord, doordat uit Australië terugkeert de
zoon van den moordenaar van Halpin's
broeder, welke zoon vroeger trouwbelofte
had gedaan aan de weduwe van den ver
slagen e...
Met een duren eed heeft Halpin destijds
gezworen, zich op de moorrienaarsfainilie
Barrett te zullen wreken. Men begrijpt,
welke stemming er hcerscht en hoe deze
nog meer verbitterd wordt doordat het lijkt,
alsof Christie Barrett moeite doet voor de
dochter van zijn vroegere geliefde.
Een woekeraar van een boer, Collins, is
het, die deze geruchten verspreidt, zelt
moeite doende voor Nonie, zooals de doch
ter heet, die begrijpelijkerws mets van hera
wil weten. Hij is het ook, die bespionneert,
hoe Christie Barrett, wanneer de visscher
en zijn schoonzuster naar een circus zijn,
bij Nonie op bezoek komt en dezen daar
opgesloten houdt tot beiden terug zijn en
zijn aanwezigheid verraadt, waardoor op
nieuw bloed dreigt te vloeien, doch geluk
kig loopt het goed af. Tenslotte komt de
gelukkige ontknooping. Christie Barrett is
teruggekomen voor zijn vroegere geliefde,
die hem weer accepteert, gebruikte haar
dochter, die als non naar Australië wtI
gaan, alleen als bemiddelaarster en sluit
weer vriendschap met den visscher, al
doodde zijn vader diens broeder. Met et-
kaar zullen zij naar Australië gaan
Ziedaar het gegeven van „Branding",
dat door den auteur echter in niets wordt
waarschijnlijk gemaakt Waarom Nonie als
non naar Australië gaat, waarom zij zoo'o
bijzonderen invloed oefent op Halpin, aan
nemelijk wordt het geenszins en zoo is er
nog zoo veej meer, om niet te zeggen allto.
Het geheel rammelt bedenkelijk, maar toch
zijn er tooneeltjes, die het doen. Vooral
het tweede bedrijf munt daardoor uit en
biedt den vertolkers alle gelegenheid „om
hem van katoen te geven", zooals de too-
neelterm luidt, ook al vraagt men zich af,
waarvoor dp compromitteerendè ontmoeting
tusschen Barrett en Nonie noodig was.
Daardoor wordt dit stuk uit het vissohers-
leven tenminste nog voor een deel geniet
baar gemaakt, al blijft het uiterst zwak
van conceptie.
Coen Hissink speelt den eenvoudigen
visscher Halpin uitnemend. Hij vindt in
deze rol warme, mensehelijke accenten,
evenals Frits Bouwmeester voor den meer
luchthartigen Christie Barrett, dien hij
raak en innemend typeert Adolf Rvkens
brengt den-woekerenden boer niet dat mee,
hetgeen dit type tot volledig leven kan
breneen Cok Corry Heeriners weet de Nonie
niet gaaf tot uiting te brengen, maar zij
is wel zeer gehandicapt door den auteur,
die aan haar rol geen levende ziel voor
plank°nland heeft meegegeven.
Sophie Stein als de moeder, die na jar®
door bet gel"k nog wordt toegelachen, v
goed. Hinderlijk was nu en dan haat
sru-aakaecent.
De schouwburg was in loges en baiemo.-
res goed bezet, overigens heel matig en
heeft blijkens het applaus nog wel genoten.
Tengevolge van de gladheid is de 60-
jarige mej. G T W V. uit de Koningstraat
hedenmorgen op den hoek van de Leeuwen-
hoekstraat en Hansenstraat gevallen Zij
kreeg een lichte hersenschudding en moest
per E.H D naar het Acad. Ziekenhuis wor
den vervoerd
De commissaris van Politie verzoekt
den wielrijder die op 9 Jan een juffrouw
aangereden heeft in de Koppenhinksteeg,
zich aan hem bekend te maken.
Gistermiddag is de hit van den melk
wagen bestuurd door S. er terwijl deze op
den bok van den wagen zat eensklaps tus
schen uit gegaan. S kreeg tengevolge van
dit op hol slaan van het paard pen gal in
het hoofd en brak een arm Per E. H. D
moes' hij naar hel Acad. Ziekenhuis wor
den vervoerd Paard en wagen zijn later
door andereD naar Leiderdorp waar de heer
S woont teruggebracht.
BINNENLAND.
De plannen tot betaling van-belasting op
de postkantoren gaan wel door. (Binnenland,
3e Blad).
Het Kon. Ned. Landbouw-Comité heeft de
regeering verzocht een onderzoek in te
stellen naar den toestand in de snikerindns-
trie. (Land- en Tuinbouw, 2e Blad).
De aanvaring van de Merauke: de beman
ning is aan land gebracht. (Gemengd, 2e BI.)
BUITENLAND.
Afschrift van het geheime memorandum
van Groener gevonden. (Buitenl. Ie Blad).
Een opstandige beweging in Spanje onder
drukt. (Buitenl. en Tel, le Blad).
De strijd om de macht in Afghanistan.
(Buitenl. Ie Blad).
Poincaré over Elzas-Lotharingen. (Buitenl.
le Blad).
Ernstig epoorwegongeval in Beieren. (Tel.
le Blad).
Zal Trotzki Rusland verlaten? (Buitenl.
en Tel., le Blad).
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De opinmeommissie.
Het Chineesche lid van de opiumcommis
sie, tvang King Ki, heelt in een brief aan
der voorzitter der opiumcommissie verze.
kerd ,dat hij nooit vragen van zuiver poli
tieker aard in de opiumcommissie heeft
willen opwerpen. Voor China echter is het
opiuroprobleem een politieke, sociaie kwes
tie, d;e, zooals zooveel andere vragen,
slechte in verband met de voorrechten uit
de ongelijke verdragen beschouwd kan wor
den. H\j heelt op dit verband gewezen,
omdat China weerloos voor een stroom van
gilt openstaat. Dit is de waarheid in hare
volle brutaliteit. China, vroeger het Rlacht-
ofler van do Indische opium, is thans nog
veel meer het slaclttoffer van do bedv.ei-
mn.dt middelen uit Europa en Japan. Het
isolement van China in de groote Volkon-
bonds.tamilie, zelfs iD den strijd tegen bet
opium, zal bjj het Chineesche volk een vij
andig gevoel achterlaten.
De voorzitter betoogde, dat een bespre
king der Chineesche voorstellen niet mo
gelijk is zonder politieke kwesies op te
werpe» en legde een verklaring af, dat de
etnimissie zich niet tegen China verklaard
had, een verklaring, welke het Chineesche
lid ten slotte aannam.
DUITSCHLAND.
Het geheime memorandum van Genëve.
Naar de B. Z. a .11. verneemt heelt
eer. huiszoeking in het bureau van het
tijdschrift „Das andere Deii.sch.aud" te Ha
gen in Westtalen tot het vinden van een
atschrilt van het geheime memorandum van
Groener geleid. Toen de twee redacteuren
ICüster en Krasutsky verhoord werden, ga
ver, zij aanstonds toe een afschrift te heb
ben, 't welk zij vrijwillig aan de justitie
hebben uitgeleverd. Zjj beweren het in een
ancniemen brief toegezonden te hebben
gekregen, maar ontkennen te weten wie
een afschrift aan de Review of Reviews
heelt doen toekomen.
Volgens de „Voss Ztg" is ook een huis
zoeking bjj een correspondent van de „Ber
liner Zeitriotizen gedaan om het document
var Groener te vinden.
De ambt naren van de justitie hebben een
deel var het gevonden materiaal in beslag
genomen.