69ite Jaargang
DINSDAG 29 JANUARI 1929
No. 21127
IfFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
handelsregister van de
kamer van koophandel
en fabrieken voor
ritnland te leiden.
Imnnen-zangvereeniging
„kunst na arbeid".
ned. arb.-reisvereeniging
„de natuurvrienden".
eerste jeugdconcert der
h. o. v.
betere verlichting
van de breestraat.
Het voornaamste nieuws
van heften.
binnenland.
buitenland.
omdat hit t fatsoenlijk
vroeg!
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cis.
Bureau Noordein cisplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per weet ƒ018
Builen Leiden, waar*agenten gevestigd zijn, per weet0.18
Franco per post 2.35 porlotosten.
Bit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
I Burgemeester en Wethouders van Leiden
>ngen ter openbare bennis, dat zij, uit
tellend ten aanzien van den verkoop van
{titelen op den door de bazaarcommissie
de Christelijke Zang vereeniging ..Hal-
Jhija" en de Chr. Reciteerclub „Uit Vriend-
Ihap. Kunst" op 5 en 6 Februari 1929 te
louden bazaar in het gebouw Nathanaël
i de Moriaansteeg No. 2. ontheffing heb-
Jen verleend van het sluitingsuur voor win-
Els. 6577
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
I! Leiden, 29 Januari 1929.
J Wijziging. Coöp. Boerenleenbank. Ter Aar.
to. 272 Nieuwveen Spaar- en uitleenbe-
Jijl Uitgetreden kassier: Th. E. Copray te
fieiiwveen. Plaatsvervangend kassier: mej.
M. Schoorl—Copray te Nieuwveen.
pieuwe kassier mej. .1. M. SchoorlCopray,
E Nieuwveen. Nieuwe plaatsv. kassier: Th.
1. Copray, te Nieuwveen.
35ste Jaarleeslvieriiig.
I Dp 35stp jaarfeestviering van de mannen-
psvereeniging „Kunst na Arbeid" gisteren
L'Union aan de Steenstraat op luister-
Kijke wijze gevierd, is ondanks eenige tegen-
Rl'ers toch nog een volkomen succes ge-
[Worden.
Voor den aanvang van de feestuitvoering
o de groote benedenzaal recipieerde het be-
der jubileerende vepeeniging op de
jovenzaal en daar kwamen vertegenwoor-
pzers van tal van zusterverëenigingen
anderen gelukwenschen aan bieden.
Bloemen en telegrammen werden aange
richt en de korte plechtigheid die aan de
litvoering voorafging was een fraaie inzet
lin den avond, die naar later blijken zou
Taillerend zou verloopen.
1 De voorzitter de heer De Groot opende
Ren half negen de bijeenkomst in de groote
fitslekend gevulde zaal en heette in zijn
peningswoord verschillende vertegenwoor
digers van andere vereenigingen welkom.
|>r. deed de mededeeling dat de cere-voor-
ïller en de directeur de heeren Ph Rank
llzn en W. Hoogzaad wegens ongesteld
heid verhinderd waren het feest bij te wo-
p Hij ging daarop na hoe Kunst na Ar-
k'd een schoon en lang verleden heeft en
fceel verschillende Derioden die ups en dows
ifarhten hepft meegemaakt. Spr herinnerde
aan hoe de vereeniging die eens 70 wer
pende leden getpld heeft thans nog juist de
N't zangers onder haar leden telt. Het had
F de bedoeling van het bestuur gelegen,
p'dus spr. den directeur den heer Hoogzaad
Iter gelegenheid van dit feest het eere-
Fdmaalschap der vereeniging aan te bieden.
Tu hij er niet is zal dit tot een volgende ge-
fe?enhpid moeien worden uitgesteld. Spr.
Peelde icnslottp nog mede dat van de ver-
Fpni"ing De Vereenigde Zangers een me-
F'l'e len geschenke was ontvangen om
Fn het vaandel te hangen en dat de heer
1 J J. van Vplzen bereid was gevonden
Pezen avond in de plaats van den heer
rl^zand ^.en Z3n£ van K. n A te leiden.
l,e muzikale leiding van de Revue die
- uitgevoerd was in handen van den
teer Smit die zich mét de zijnen uitsle-
Rnd van zijn taak gekweten heeft.
de liederen die het mannenkoor ten ge-
^)0re bracht klonken prachlig en het optre-
n van den humorist Kees Schoonende
fcp I ev®neens herhaaldelijk een hartelijk
Lpp aus h') de vele aanwezigen die in een
re fepststpmniing verkeerden
ig! ..e Rpvue ..Wie had dat gedacht" ten-
Le P d,e Pveneens na de pauze, tot slot vnn
5pp„jav®n(^ vertoond .werd. een revue die
Tonr'3^ V°nr vereoniging geschreven was
Pn ^Per Hppmai$ mei muziek van
Velzeep7 Neutphoom en W. J J van
|hppf«n' verha7end gopd in Algemeen
[hel laNj11 Z'C^ "jtstek^-nd geamuseerd om
ar%é 9ppj en geestige liedjes, de
Hp, f !2P melodieën.
}C3(^3 efs' van Kunst na Arbrid's 35-jarig
19 op waardige wijze gevierd.
De afd. Leiden van bovengenoemde toe-
risten vereeniging zette gisteravond in het
Vbjk.-gebouw haar serie lichtbeeldeu- en
filmavonden voort met eeu lezing over:
„He* Zwarte Woud" en „den Harz".
lu zijn inleidènd woord wees de voorz.
op de toenemende beleekenis van Duitsch-
land voor ons, hetgeen hij aantoonde uit
cniangs verschenen statistic kon.
De spreker van dezen avond, de heer
Max Gerisch uit Rotterdam, leidde daarna
zjjn auditorium door het Zwarte Woud. het
paradijs van Duitschland. Uitvoerig stond
spr stil bij de geschiedenis van land en
volk en wees nog op het bizonder heer
lijke klimaat van Zuid-Duitschland.
liet schoone landschap, dat een duide
lijk beeld van woeste romantiek gaf, als
ook de schilderachtige kleed'ng der boeren
bevolking trokken aler bewondering. Met
ti' van keurige lichtbeelden werd een op
ander verduidelijkt. j
Na de pauze werden een drietal films
vertoond van den Harz, Hagen in het
Sa u er land en van Triberg.
Films over den Harz, het land
agen en sprookjes, hebben altijd een bi
zon dere bekoring.
In deze Harz-film was op kunstige wijze
de dans der heksen in den Walpiirgisnacht
op de Heks n-lansplaats verwerkt
Ook de winterseortfilm van Triberg trok
zeer terecht de aandacht der bezoekers.
Na era woerd van dank aan den spreker
sloot de voorzitter deze leerzame lichtbeel-
deiiavond.
Een we^oaslaagde avond.
De proef met de sterke lamp die een
grcot diffuus licht als het ware als een
douche neerwerpt op het wegdek van het
kruispunt nabij de Dei Gjjselaarsbank,. schijnt
dermate geslaagd te zijn, dat thans op
verschillende punten op de Bresstraat even
eens dergelijke lampei worden aangebracht.
Het Leidsch comité voor paedogogische
concerten heeft eer van zijn werk gehad.
Zijn eerste jeugdconcert door de Haarlem-
sche Orkest Vereeniging met Hendrik An-
dnessen als inleider is een volkomen succes
geweest. De zaal stampvol met overwegende
toehoorders, voor wie in de eerste plaats
immers ook de avond is bedoeld Niette
min was het aantal v^n hen die de jarer»
der jeugd voorbij zijn en die gemeend heb
ben van hun belangstelling te moeten
doen blijken, zeer aanmerkelijk. De ouderen,
die gekomen zijn m de verwachting dat
er ook voor hen nog wel wal viel op te
steken, zijn zeker niet teleurgesteld naar
hui9 gegaan.
Andriessen zou het hebben over het
orkest als zelfstandig muziekapparaat en
over de orkestmuziek, beide gevolgd in
van de ^un historische ontwikkeling Hii nam daar
voor aan drie perioden, beginnende met
het tijdvak waarin het orkest zich heeft
vrijgemaakt van den zang (in de kerk of
theater) dat het in zijn eerste begin had
te begeleiden. Als type dier eerste periode
Bach (16851750). Bachs orkest had zijn
basis in de „Stadtpfeifereien" en daartoe
behoorden tal van instrumenten, die wij
niet meer kennen. De kleine kwartviool is
verdwenen, de zevensnarige viola d'amore
en de zessnarige viola dj gamba zijn in onze
altviool en violoncel overgegaan, de violone
grosso deed zwakken dienst als onze con
trabas. De houten blazers bestonden uit
eenige soorten zeer onvolkomen fluiten en
verder slechts hoboën Als koper-instru
menten gebruikt Bach Trombones, cornetten
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Dr. Schacht le Parijs Be ontwapenings
conferentie De opimncommissie.
Dr. Schacht, de president van de Duit-
sche Rijksbank, is te Parijs gearriveerd.
Hij word aan het station afgehaald door
Moreau, den president der Bank van Frank
rijk, met wien hij in den loop van den
namiddag een. langdurige bespreking had.
De beide bankpresidenten hebben zoo
wel de kwesties, do groote circulatieban
ken betreffende als kwesties van algemee-
nen aard die tegenwoordig de aandacht iu
beslag nemen, besproken.
m
De directeur van de ontwapening3af-
deeling van tiet Volkenbondssecretanaat,
ds Noor Colban, bezocht vorige week l'arijs
om daar met jhr. Loudon als president der
voorbereidende commissie der ontv.ape-
nmgs-conferentie en met de Fransche regee-
nng van gedachten te wisselen over de
agenda der Aprilzittir.g van de voorberei
dende commissie en over de mogelijkheid
om op de vrij korte zitting van April een
langere bijeenkomst id Juli te doen volgen.
Na zijn bezoek is Colban naar Berlijn ver
trokken, terwijl hij ook nog naar LondeD en
Rome zal gaan en ten slotte ook een be
zoek aan Praag zal brengen, aangezieD hij
er prijs op stelt ook Benesj te raadplegen,
die voorzitter der arbitrage en veiligheids-
j commissie is, en bovendien een der specia-
j liteiten uit de Volkenbondsvergadering vow
I ontwapeningskwesties, waarover Benesj
reeds tal van malen rapporteur is gewee-st.
a
W
I De Japansche gedelegeerde bij de opium-
commissie van den Volkenbond, Sato, heeft
Minister van der Vegte over de houding
der Eaunemercfconden. (2e Blad.)
De stand der behandeling van het wets
ontwerp inzake de financ.ee'e verhouding
tnsschen Rijk cn gemeenten. (Binnenland,
3e Blad.)
Malversaties bij de Boerenleenbank
Barendrecht. (Gemengd, 2e Blad.)
te
Dreigende staking in de kaioen-industri®
van Lancashire (Engeland). (Buitenland,
lste Blad.)
Weer een nieuwe troonpretendent in
Afghanistan. (Buitenl. en Tel. l9te Blad.)
Plannen voor een nieuwe vlootconferentin
(Tel. lste Blad).
eveneens van zeer j een schriftelijk protest ingezonden tegen
trompetten, en hoorn.
primitieve conslrucKe Dit een en ander is j die gedeelten van de rede van Wang King
nog steeds een bron van groot meenin«rs- Key die op JapaD betrekking hadden.
Ze liepen twee arbeiders van min of
meer gevorderden leeftijd bij de Witte-
poortskazerne in het Noordeinde. Heden
morgen om kwart over lien. Druk in ge
sprek stapten ze voort in de richting van de
Breestraat. dus.stevig links houdende!
Een rijwielagent met een grooten knevel,
de fiels aan de hand stapt op de mannen af
en met een glimlach verzoekt hij ze rechts
te willen houden.
Ook de beide mannen zeldzaam feit
voor Hollanders die door de politie gewaar
schuwd worden glimlachen vriendelijk,
steken terstond den weg over. gaan dus
rechts loopen," terwijl de een tot den ander
zegt- „Ja, om-dat-ie 't nou zoo fesoenlijk
vraogt"
Wat dacht ge lezer, omdat de mannen
inzagen dat ze door links te loopen in het
drukke Nourdeinde. hun eigen veiligheid en
die van anderen in gevaar brengen?
Weinee. daaraan denken de meeste wan
delaars en dachten ook de-beide mannen
hedenmorgen geen moment.
En ze gingen dan ook. misschien uit een
soort medelijden met den agpnt, rechts loo
penomdat-ie 't nou zoo fesoenlijk
vroeg 1
Ook heden vertoeven weder een aan
tal Zuid-Afrikarrsche studenten hier ter
stede. Zij zijn de gasten van de reiscom
missie der yLS.V. Er hebben geen offici-
eelo bezoeken of andere plechtigheden plaats.
Bij de gisteren te Groningen van ge
meentewege gehouden aanbesteding van het
verbeteren van de rioltering in den Bloem-
singel. de Bloemstraat en omgeving, waar
tegen de gezamenlijke bonden van aanne
mers hadden gewaarschuwd, was toch één
b'ljet ingekomen en wel van den heer N.
Timmer alhier voor f. 24.174.
Men verzoekt ons mede te deelen
dat de bijeenkomst vau de Indonesische Stu-
der ten vereeniging op Donderdag a.s., waarin
mr Joekes, lid van de Tweede Kamer der
Staten Generaal zal spreken ever zjjn reis
raar Tndiê een strikt intiem karakter draagt,
zcodat zij slechts voor leder d»r vereeni
ging toegankelijk is.
Verdacht van zich te hebben schuldig
gemaakt aan de ontvreemding van tulpen
ten nadeele van den heer G v. D aan de
Rijn en Schiekade alhier, zijn door de poli
tie aangehouden en ter beschikking van de
ju^'itie gesMd dp 24 jarige H. H. alhier en
de 20 jarige J H. uit Rijnsburg doch tijdelijk
verblijfhoudende alhier.
verschil als het gaat over de vraag hoe
Bach door onze moderne orkesten moet
worden uitgevoerd. Zonder pasklaar maken
gaat dat nu eenmaal niet. Gelukkig dat ce
instrumentatie maar een betrekkelijke bij
komstigheid is bij Bach, wiens muziek uit
zich zelf een rijkdom van uitdrukking, diepte
van gevoel en religieuse bezonkenheid be
zit als geen andere in de literatuur en
zulks tegenstaande van de orkestrale kleur,
zooals wij die kennen, bij Bach geen spoor
is le vinden. Als type had Andriessen de
D-dur suite met het bekende air gekozen,
die nu door het orkest, in goeden Bach-stijl,
werd uitgevoerd.
Daarna deelde de inleider ons mede hoe
we ons den overgang naar de Iweede periode
in de geschieen's van het orkest hebben
voor te stellen. Wat de instrumenten aan
gaat heeft er zoo iets als natuurlijke selec
tie plaats gehad: de beste, de doelmatigste
zijn gehandhaafd en aldoor verbeterd, de
minder geschikte kwamen te vervallen
Alle blaasinstrumenten werden naar de
volgorde in de partituur, gedemonstreerd.
Maar naast de techniek is het vooral de
school der Mannheimer9. met Stamilz aan
't hoofd, die de orkestmuziek met nieuwe
uitdrukkingsmiddelen verrijkte. Uiterlijk
door sterk doorgevoerde individualiseering
der instrumentengroepen en zelfs van af
zonderlijke instrumenten, innerlijk door
grooter afwisseling van stemmingen toe te
lalen in den loop van een en hetzelfde
stuk en daarmee, zou men kunnen zeggen,
de romantiek introduceerden in de muziek
(midden 18e eeuw). Na de Mannheimet
wegbereiders zien we do groote symphonis-
ten Haydn, Mozart en Beethoven opkomen,
in wier werken het moderne orkest zijn
aanvang neemt. Uit deze tweede periode
had Andriessen de eerste symphoniën van
Beethoven gekozen, waarvan hij in breede
trekken den vorm verklaarde en die toen
onder de rustige en zelfbewuste maar
sterk bewogen leiding van Van Beinum
een machtig getuige werd van de voor
stelling, die Andriessen er in het gesproken
woord van had gegeven.
Na de pauze de derde periode van de
orkestmuziek die echter meer gradueele
dan principieële verschillen met de aan
haar voorafgaande vertoont. Wagner heefi
de orkestmogelijkheden uitgebreid; zijn ëén-
heid9theorie heeft school gemaakt; Liszt
is met de 9ymphonische Dichtung begon
nen. de muziek, die een concreet gegeven
verklankt of zich aanpast aan een be
paalde situatie, of waaraan een of anderen
tekst ten grondslag ligt (programmamuziek)
in Duitschland is het Richard Strausz in
Fiankrijk Saint-Saëns. D'Indy. Dukas en
anderen, die op dit gebied waardevolle wer
ken leverden Kracht- en kleurlegenstel-
iingen in eindelooze nuanceering nemen
oen overwegende plaats in Dukas' Apprenti
sorcier zou aanstonds als type der derden
perioden worden voorgedragen door het
Orkesl Maar. zoo waarschuw! Andriessen.
meen met dal de muziek ook maar in het
gprin"s» haar waarde ontleent aan Goethe's
gedicht van den tooverleerling Andriessen
4 wil ook de programmamuziek per slot van
Sato is het geheel eens met het besluit,
dat de commissie Zaterdag nam, dat geen
discussie over de rede van Wang King Key
wordt toegestaan.
De Chineesciie gedelegeerde verklaarde
op het schriftelijk protest van Japan ook
schriftelijk te zullen antwoorden.
De Duitsche gedelegeerde legde voorts
een verklaring af, volgens welke het aan
tal verslaafden aaD verdoovende middelen,
die in sanatoria in Duitschland verpleegd
worden, thans ongeveer tweehonderd pCfc.
hooger is, dan vóór den wereldoorlog.
De opium commissie is gereed gekomen
met de bespreking der 1-17 rapporten over
inbeslagnemingen van verdoovende midde-
len. Uit de behandelde rapporten bleek,
dat de smokkelaars thans ook poging«j
doen om Java id bun funest bedrijf te be
trekken. Een paar maal reeds zijn verdoo
vende middelen in bëslag genomen. di$ van
Europa naar Java waren gezonden om van
daar him weg naar China te vinden.
Uit de verklaringen vaD den heer Van
Wettum mag men afleiden, dat, zooals ook
niet anders te verwachten was, de Neder-
landsch-Indische politie met groote waak
zaamheid hiertegen optreedt.
Bedenkelijker is een poging van den
smokkelhandel om via Litfïauen het Oosten
te vergiftigen, want Lithauen is tot de Ge-
neefsche conventie niet toegetreden.
BULGARIJE.
Een grensincident met Znid-SIavi5.
In de buurt van Strasimirowilza aan de
Bulgaarsch Servische grens zijn dezer da
gen twee Bulgaren door Servische grenssol
daten doodgeschoten, terwijl een derde
Bulgaar zwaar gewond werd Naar aanlei
ding van d't incident heeft de Bulgaarsche
gezant te Belgrado stappen ondernomen
met het gevolg, dat thans een gemengde
militaire commissie van onderzoek is be
noemd Drie oHHeren van den Bulgaar-
sch^n en van den Servisrhen genera len
staf zullen ter plaatse trach'en de oorzaak
van het incident vast Ie stollen.
rekening symphonisch of zuiver muzikaal
zien opgevat. Wie zou het niet met hem
eens zijn dat Dukas' geestige, frissche en
rijk geïnstrumenteerde stukje ook zonder
den titel volkomen genoten kan worden?
Andriessen heeft zich natuurlijk moeien
beperken in de bespreking der uitgebreide
stof. Hij excuseerde zich zeil al van Ie
voren, dat hij oppervlakkig en onvolledig
zou zijn Natuurlijk was hij dat hel kon
niet anders Maar hij heeft toch gegeven
een oriënteering van het geheele terrein
die menigeen den weg zal gewezpn hebban
En bovenal hij heefl door zijn levendige
eenvoudige en geestelijke manipr van ver
tellen bij de hoorders een indruk aohter
gplaten, stprk genoeg om lot verdere be
trachting on riudip te prikkelen En dal is
de hoofdzaak bij een pedagogisch concert.
ENGELAND.
Vrapen over het Kellocjfmact Labour en
Liberalen tepen een coalitie Dreigende
staking in Lancashire.
I In het Lagerhuis heeft Chamberlain op
i de vraag van epn lid, wanneer het verdrag;
i van Krilogg bij het parlement zal worden
i ingediend, geanlwoord. dat beide Huizen
i zich van drn aanvang af zó.S duidelijk voor
de ratificalip verklaard hebben, dat een
nieuwe bespreking overhodi? lijkt De re-
geenng ste'! dus voor het verdrag te rntifi-
ceeren zoodra de Dominions in staat zijn
daartoe evenpens over Ie gaan Ten ant
woord op andere vragen zeide Chamberlain,
dat het tijdverlies voor het Huis zou zijn,
wanneer men hel verzocht een zoo duide
lijk éénparic besluit le herhalen Er bestaat,
ze:de hij nogmaals, geen enkel Engelsch,
noch Amenkaansch voorbehoud.
Zuid-Afrika ratificeerde reeds.
4
De idee van een mogelijke samenwerking
tusschen liberalen en labour, indien de con-
scrvaFeven bij de verkiezingen de nederlaag
lijden, is zoowel door leiders der liberale
parlij als door leiders van de labourpartij
verworpen.
Sir Herbert Samuel, voorzitter van de
liberale partij, zeide in een te New Caslle
gehouden rpde, dat het experiment van 1924
niet meer herhaald zou worden De libera)o
partij zal voor de verkiezingen 430 candi-
da'cn stellen In 1926 hadden de liberalen
sle-hts 180 candidaten gestpld
Arthur Henderson, oud-minister van bin-
nenlandsche zaken in de Isbour regeering,
verklaarde in een Zaterdagavond gehouden
vergadering dat bij voor geen enkelp coali
tie meer enthousiast was aangezien de
eene partij altijd allprlei dingen uifsppeit
tegen de parlij waarmee zij samenwerkt.
Baldwin heeft zich bereid verklaard een
standbeeld voor mevr Pankhurst, de leid
ster der suffragettes van destijds, te ont
hullen.
In de toch reeds zwaar getroffen katoen
industrie van Lancashire dreigt een staking
door het besluil der palroonsvereenig:ng om
de zoogenaamde „olie- en schoonmaak"-
ovcreenk'imst tegen het einde dezer we^L' op
te zeggen De patroons eischen dat het oliën
en schoonmaken der machines buiten den
48-urigen werktijd zal geschieden, de arbei
ders wenschen dit in den werktijd te doen
en hebben mei slaking gedreigd, wanneer
de patroon*- nml voor Vrijdag hun maat
regel zouden intrekken Als de spinners,
hetgeen waarschijnlijk is. zich bij de sta
king zouden aansluiten, znudpn Zaterdag
160.000 man het werk neerleggen.
ZUID-AFRIKA.
Een manifest der regeering.
In een ministerieel manifest, aan de kie
zers van alle politieke schakeeringeD ge
richt, wordt er op gewezen, dat de inzet
bij de a.s. algeraeene verkiezingen in de
eerste plaats zal zijd de naturellen kwestie
en in het buzonder de politiek der regee
ring om aan de inboorlingen vaD de Kaap
provincie, die het tegenwoordig genieten,
het kiesrecht te ontnpmPD en enkele bijzon
dere districten van inboorlingen te vormen,
die enkele leden naar den Senaat zullen
zenden.
