Prof. mr. R. Kranenburg over De Unie van Utrecht. 69ste Jaargang DINSDAG 22 JANUARI 1929 No. 21121 jlFFICIEELE KENNISGEVING STADSNIEUWS. I H.K.H. Prinses Juliana die weder Haar llrek genomen heeft in Haar villa ie Kat- |i]k aan Zee, heeft hedenmorgen Haai idiën aan onze Universiteit hervat. Het voornaamste nieuws van heden. Vereeniging van Oud-Leerlingen der Ambachtsschool. LEID DAG DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: 30 Cta per regel tooi edvertent.cn uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd lijn Voor alle andere advertenlifn 86 Cts per regel Kleine AdvertentiPn uitsluitend bii vooruitbetaling Woensdag» en Zaterdags 60 Cta. bij een maximum aantal woorden van 30 Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cta porto te helalen Bewiisnnmmer 6 Cts Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque» en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden Z2 35 per week10 18 Buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn. per week 0 13 Franco per post 2 36 portokosten. pjt nummer bestaat uit DRIE Bladen EERSTE BLAD. BAKKERSNACHT ARBEID. I De Burgemeester van Leiden Genen het verzoek van J. P. van der jew alhier om vergunning tot het ver- tlien van bakkersarbeid tusschen 8 uur j namiddags en 6 uur des voormiddags I het perceel Uiterstegracht 6; |GeIet op art. 38 der Arbeidswet 1919 en I artt .1 en 2 van het Koninklijk Besluit i 14 Augustus 1920 (Stsbld. No. 708); WBrengt ter kennis van belanghebbenden, li genoemd verzoek op do Secretarie de- Jtr gemeente (Afd. Sociale Zaken Levendaal li ter inzage is gelegd, alsmede, dat op Februari 1929 des voormiddags te 9n/i op het Raadhuis gelegenheid zal wor- gegeven om bezwaren tegen dit ver in te brengen. A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN, Burgemeester. I Leiden, 22 Jan. 1929. 6073. Uit Staatsrechterlijk oogpant bezien. Voordracht van den heer Van Beeck j H.K.H. Prinses Juliana terug van vacantie. Zij hervat Haai colleges. I De Prinses arriveerde hedenmorgen per Ito auio aan het nieuwe collegegebouw, II gebouw van den voormalige Kweek- Ibool voor de Zeevaart aan het Noord- Jrde om even over tienen, teneinde h»ï l'lege van prof. Kriste noen bij te wonen, ■I om tien uur begon. I De Prinses die er vroolijk en uitstekend |hag na Haar lange vacantie. was als poonlijk vergezeld van haar drie even- lens Ie Katwijk vertoevende vriendinnen. Er was eenige belangstelling bij de aan- bmst van de Prinses in het Noordeinde par ie nemen. Prof. mr. dr. Leo Polak. I Prof. dr. L. Polak, benoemd tot hoog leraar aan de rijksuniversiteit te Gronin- om onderwijs te geven in de gesehie- pis der wijsbegeerte, logica en metaphy- 'a. wiens oratie wegens ongesteldheid was tgesteld, zal thans zijn inaugurale rede puien op Zaterdag 2 Febr. des middags le ■uur. Prof. dr. G. J. Heering. Naar Amerika. 1 Tuft's Coilge en the Meadville Theoiigi- School U.S.A. hebben prof. dr. G J. lering alhier uitgenoodigd om zoowel te '"'"ago als te Boston een cursus van 20 huigen te houden over de vrijzinnig "«dienstige gedachte in Europa. Kapelaan G. J. Kemperman. Op jeugdigen leeftijd plotseling overleden. [Op den nog jeugdigen leeftijd van ruim f jaar is gistermorgen vroeg in het St. f'irabeth Ziekenhuis waar hij sedert en- ple dagen verpleegd werd aan een keelaan doening overleden, de weleerw. heer G. J. femperman. Kapelaan aan de St. Petrus prochie alhier. [De overleden geestelijke werd geboren te ""sterdam op 20 Februari 1892 en werd 1916 priester gewijd Na voordien kapc- rr,n te zijn geweest te Ovezand. Naaldwijk i! -,qT' ervershoef, was hij sedert Augustus J-3 te Leiden, waar hij de algemeene ir uing en vriendschap genoot van zijn iinjke geloofsgenooten voor wie hij een prder en een vriend was. everledene was o.a vice-praesos van Fn ^aad van Bestuur der Sint-Josephs- L h vereen'King afd Leiden, directeu» n bot St. Petruspatronaat en voorzitter pn den R i( Patronatenbond district Fiden. L!!e J^nrafeiiis Tan hel stoffelijk overschot kapelaan Kemperman op de R.K be- |l .p.aa's St Barbara te Amsterdam zal 1 s"e™en op Donderdagmorgen na af- L |Va,"o P'echDge H Mis van Requiem •ordi Uur 'D Petruskerk alhier °Pgedragen De Metten zullen worden «ude^ ?m>ns('a?avond om 7.30 uur. de iven^"' P°nderdagmnrgen om 9.30 uur, f«eeM m de gt Pelru9kerk_ Prof. mr. R. Kranenburg, hoogleeraar in het Staatsrecht heeft heden zijn college ge wijd aan een behandeling van de Unie van Utrecht, uiteraard uit staatsrechtelijk oog punt. Het verschil tusschen staatsrechts-we tenschap en geschiedenis-wetenschap is hier niet gelegen in het object; het ver schijnselen-complex, dat beide hebben te onderzoeken is hetzelfde. Het verschil is gelegen in het verband, waarin dit ver schijnselen-complex wordt gebracht. Dit verband is voor den staatsrechtsbeoefenaar een ander dan voor den historie-schrijver. De staatsrechtelijke onderzoeker heeft deze belangrijke akte te vergelijken met andere soortgelijke akten, het rechtskarakter daar van te bepalen, wat in wezen beteekent, dat de rechtshandeling getoetst wordt aan een begrippen-systeem, dat de rechtsweten schap door verzameling en analyse van staatsrechtelijke organisatie-vormen gelei delijk heeft gevormd. De jurist slaat nu bij het onderzoek van de Unie voor een moeilijkheid, die in juri dische aangelegenheden zeer gewoon is, n.L dat partijen bij een regeling, die zij maken, ter voorziening in hun belangen, termen gebruiken, die zich niet dekken met de technische termen van wet en leerboek, i Dan staan den jurist de handen wel eens verkeerd; hij tracht, dogmatisch, de hande ling te wringen in één der hokje9 van de ingedeelde loketkast der wetenschap, niet bedenkende, dat het loven veel rijker is aan nuanceeringen en vormen, dan de systema tiek der theorie. De ontwerpers der Unie hebben nu, an ders dan die van de Amerikaansche Articles of Confederation niet de termini technici der wetenschap gebruikt. Zij stonden voor een groot practisch probleem: de organisa tie van den weerstand tegen een gezag, dat als vreemd werd gevoeld, al werd het naar den uitwendigen vorm eerst twee jaar later afgezworen. In de Unie is nu een feitelijke omschriiving gegeven, treffend juist door haar onmiddellijkheid er. een voud. van de collectieve gevaren, is een ordening gegeven van de middelen waardoor men daarin wilde voorzien. Een bizondere moeilijkheid, waarvoor men in dit geval bij het onderzoek van het rechtskarakter staat, is de groote onzekerheid, die in de juridische wetenschappelijke literatuur be staat over het rechtskarakter van een staten bond Spr bespreekt in dit verband de theo- riën van Jellinck, Brie Oppenheim, Max Hoeber en Mayer Heeft de Bond „Herr- schaft", gezag over de deel-staten, of niet? Is cr souvereiniteit alleen bij de deel-staten, I of ook bij den Bond? Dat heeft belangrijke rechtsgevolgen-, Oldenbamevelt ondervond het aan den lijve. Spr. behandelt daD de opvatting van Hugo de Groot en zijn juridi sche interpretatie van de Unie. D6 methode van Grotius, hoezeer begrij pelijk. zooals spr. aantoont, is nochtans van zuiveT wetenschappelijk standpunt niet de juiste. Men moet een dergelijke akte zien als een stadium in het nimmer stil slaande proces van staatsrechtsvorming. Er werd met de Unie iets nieuws gevormd, een nieuw corporatief verband geschapen, dat uitgangs punt is geworden van een verdere ontwikke ling. Of er op dat oogenblik een „staat" 19 gevormd, is juridisch kwestieus, doordat in art. 1 der Unie een zekere tweeslachtigheid bestaai. zooals spr. nader aan het artikel vertoont. De zaak is, dat bij het maken der Unie 't gewone verschijnsel zich voordoet, dat men de kwadratum van den cirkel zoekt bij het maken v corporatief verband; men maakt de lout van Rousseau's merkwaardige 6taats- coDstructie; men wil de krachten vereeni gen door organisatie „et rester aussi libre qu' auparavant". De veelbewogen, vaak dra. matische staatsrechlsgosohi .der.is van de Re publiek kan vonnissen dit dualisme der Unie- artikelen welke worden verstaande tra- g sche ondergang van twee barer grootste leiders, Oldenbamevelt en De Witt, staat daarmee m verband; de geniale analyse van Hamilton eindelek zag hier „a melan choly and monitory les-no of history". Intusschen, aldus spreker, wjj herdenken thans het groote en kloeke begin, niet het klagelijke einde. De „forme ende maniere" van de Unie heeft haar functie gedaan. Al len die zich rekenen tot de Nederlandsche volksgemeenschap, kumen de tot stand ko- ming der Unie gedenken als een groot en gewichtig oogenb'.ik uit de heroïsche tijden onzer volks-wording. Voor de staatsreehta- b&oelenaars heeft het onweers'.aonbare aan trekkelijkheid de gedachten telkens weer daarop te ooncentreereo, omdat de moeilijk ste en meest fundament eel e vragen onzer wetenschap, de problemen vao staatsvorming, volks-vorming, rechtsvorming, verhouding van staatsrecht en volkenrecht, het recht van revolutie, enz. zich hier voordoen aan een verschijnselen-complex, waaraan wjj ons met alle vezelen van ons wezen verbonden ge- fcelen. De Nederlanders hebben met de Urne een groote taak aaovaard, in art. 13 laatste lid een hooge geestelijke waarde erkend, een waardevolle bijdrage tot de algeipeene sla-tsrechb-o^'wik'e in t gege en. De Unie lesrl tevens, dat alleen door da- g6lijkschen arbeid en steeds nieuwe doel matige rechtsvorming ge^ste'gke goederen verworvenheden kunnen blijven. Unie van Utrecht. Gisteravond te half acht hield de heei H. van Beeck, leeraar aan het Gymnasium alhier, op verzoek van den heer Baak, in specteur van het Lager Onderwijs in de in spectie Leiden, in den Foyer der Stads gehoorzaal een voordracht over de Unie van Utrecht. Aanleiding hiertoe was het feit, dat het a.s. Woensdag 23 Januari 350 jaar geleden is, dat deze Unie tot stand kwam. De Foyer was bijna geheel bezet De vergadering werd geopend door den heer Baak. die opmerkt, dat deze voor dracht geen politiek karakter zou dragen maar zou staan in het teeken der didactiek. De- heer Van Beeck verdeelde zijn rede in drie onderdeelen .n.l.: 1. Een inleiding. 2. De tot-stand-koming en inhoud der Unie. 3. De geschiedenis van de Unie. Op korte, bevattelijke en overzichtelijke wijze werd het onderwerp door den spreker behandeld Hij noemde de Unie van Utrecht een mijlpaal in de ontwikkeling der staat- kundige geschiedenis. Er kwam voor 't .eerst een vast bestuur en onze nationaliteit heeft zich daarna duidelijk afgeteekend De hoofdpersoon was de Prins van Oranje, die de eenheid der Nederlanden wilde gronden op Godsdienstvrijheid. Dit was een vrijwel ondoenlijke taak. Tevens was de Unie van Utrecht bedoeld als verzet tegen het Spaan- sche geweld, evenwel niet als grondwet. Toch heeft ze tot 1795 als zoodanig gegol den De spreker eindigde met de opmerking dat. ofschoon de Unie vele tekortkomingen had. zij toch veel heeft bijgedragen tot d* eenheid van ons land en dus tot ons aller welzijn. Daarom, aldus spr., willen wij haar nu gedenken. In de pauze worden door een dameskoor van de Muziekschool onder leiding van Mej. v. d Harst eenige zangnummers ten gehoore gebracht, die zeer in den 9maak vielen. Na aaD den heer Van Beeck na mens de aanwezigen dank te hebben ge bracht voor zijn leerzaam betoog sloot de heer Baak deze goed geslaagde bijeenkomst. BINNENLAND. Een geschenk tooi Prinses Jnliana (Bin nenland, 3de Blad). De vermoedelijke ooizaak van de pech dei P. H.A. E. N. (Binnenland, 3de Blad en Laatste Berichten, 1ste Blad). De oppositie in de S. D. A. P. en de hon» ding van het paitijbestnm daaitegenovei. (Binnenland. 3de Blad). De zaak ran de gestiande „Christian Michelsen voor den Raad van de Scheep. vaart. (Rechtzaken, 1ste Blad). Begiafenia Tan twee slachtoffeis Tan den mootd te Giootegast (Laatste Berichten, 1ste Blad). Te Lonnekei is een in aanbouw zijnde feestzaal ingestort; ei is één doode, teiwijl drie petsonen gewond weiden. (1ste Blad). BUITENLAND. Viei kroonpretendenten in Afghanistan. (Buitenland, Iste Blad). Rede Tan den Japanschen premier Tanaluf (Tel., Isle Blad). Regeeringscrisis in Iiak. (Buitenland, lste Blad). Aanbesteding. Van BinnenTerlwerken. Gezellige avond in de Graanbeurs Een welgeslaagd intiem feest. Het is een heele prestatie geweest die de nog slechts sedert Mei van het vorig jaar bestaande Vereeniging van Oud-Leerlingen van de Ambachtsschool alhier gisteravond geleverd heeft om een gezelligen avond op touw te zetten, die oen zoo vlot en geani meerd verloop heeft gehad als wel nie mand zal hebben durven verwachten. Alle begin is moeilijk en vooral het be gin van ieder vereenigingsleven en allen vereenigingsarbeid. Welk een hoofdbreken zullen de leiders van de jonge vereeniging gehad hebben en hoeveel moeilijkheden zullen ze zonder eenigen twijfel hebben moeten overwinnen, om te bereiken dat de avond van gisteren in de Graanbeurs inder daad gezellig zou worden. En dat kan toch waarlijk zonder overdrijven van dezen avond gezegd worden. Met bescheiden middelen hebben de oud- ambachtsscholieren krachtig gesteund door de scholieren van deze school, een pro gramma weten in elkaar te zetten, waar de talrijke aanwezigen met veel genoegen naar hebben geluisterd. Bijna alles hadden de jongelui zelf verzorgd. In de eerste plaats de muziek. Het orkest onder de enthousiaste leiding van den jeugdigen Herbert Loeb heeft zeker wel ieder der aanwezigen verrast Ed aan genaam verrast Want het dwong bewonde ring af met zooveel brio als er gemusiceerd werd. Het programma was goed gekozen en het ten volle verdiende succes bleef dan ook niet uit Herhaaldelijk werd er luide geap plaudisseerd en men kon het goed merken dat het publiek in de zaal. de collega's van de musici trotsch waren op hun prestaties. Ook mej. Kloos had een dankbaar gehoor voor haar pianosolo en zij heeft den hoor ders in de Graanbeurs dan ook eenige mo menten van werkelijk kunstgenot bezorgd. Al moet ook bij de beoordceling van haar verrichtingen de maatstaf van het ama teurisme worden aangelegd. Tenslotte heeft het trio Van der Woerd een groot deel van den avond gevuld met eenige voordrachten uit het oude repertoire en met een paar nieuwe voordrachten die blijkens het applaus waarmede het trio be loond werd wel insloegen bij de jongelui. De voorzitter de heer J. de Graaf heeft de bijeenkomst met enkele woorden ge opend. en daarbij in het bijzonder welkom geheeten den directeur den heer G. E. E. Kuyntjes en de leeraren die met hun echt- genooten aanwezig waren Afzonderlijk richtte de heer de Graaf zich nog tot den oud-leerling thans leeraar aan de Ambachts school, den heer A. N. Zekveld wien hij dankte voor zijn grooten steun. Voor den aanvang van het bal dat tot omstreeks half twee duurde, werd nog ge collecteerd voor de na, 'aten betrekkingen van de slachtoffers van de „Prin9 der Ne derlanden" De collecte bracht f 17 05 op. De verepniging heeft met den avond van gisteren e»n fraai debuut gemaakt. Zij heeft haar bestaansrecht bewezen En stellig zul len de leer'ingen van thans, die met Maart oudleerling zullen worden het zich tot een plicht der dankbaarheid aan degenen die het initiatief tot de oprichting van dez- sympathieke vereeniging namen rekenen, om zich allen terstond als lid le doen in schrijven Opdat zooveel mogelijk het con tact tusschen de oudleerlingen bewaard blijve. en de vereeniging in de toekomst bloeien moge. Door B. en W. dezer gemeente werd hedenmorgen ten raadhuize aanbesteed en binnenverfwerken aan gemeente-eigendom men, in tien perceelen. Ingeschreven werd als volgt- W F. Piket perc 3 f. 3350, perc 8 f. 2050, T Witteman- perc. 1 f.627. perc 2 f.5M. perc. 3 f. 2632. perc. 4 f. 161, perc. 5 f. 1524 perc. 6 f. 2399 perc. 7 f. 783. perc 8 f. 1700, perc 9 f. 1864, perc. 10 f. 944: M Ziegelaar en Zoon: perc. 1 f.643. perc 2 f.643. perc. 3 f. 3043. perc. 4 f. 143. perc. 5 f. 1443. perc. 6 f. 2543. perc 7 f. 943, perc. 8 f 1243 perc. 9 f. 1543. perc. 10 f. 1193; W. F. Bontje en Co. f. 579, perc. 2 f 415.50. perc. 4 f 149, perc 6 f. 1042, perc. 6 f.2084, perc. 7 f. 973. perc 8 f 810. perc. 9 f. 2330. perc. 10 f. 446 80, massa f 8849 30 behalve perc. 3 H. P Jansen: perc 1 f.659. perc 2 f 483 perc. 3 f. 3250. perc. 4 f. 135. perc 5 f 1490. perc. 6 f.2190, perc 7 f. 169. perc 8 f. 1.350 pere 9 f. 1389. perc. 10 f. 1175; J. v. Muiden perc 7 f.1118; P v d. Wijngaard: perc 1 f.962. perc 2 f. 8-11. perc. 4 f.298; perc 7 f. 1628. perc 9 f 4169 J. G. Eernisse. Den Haag: perc 8 f. 4222; J M. v. d. Broek: perc. 7 f. 1049; J. v d Lek. Oegstgeest: perc. 1 f.842 perc. 2 f.570, perc 3 f 1825, perc. 10 f.380; Fa J. H Heus perc 8 f. 1435, perc 10 f. 1210. Fa Briejer en JonK; perc. 4 f. 170. perc. 7 f. 1050. perc 8 f 1690; M. Corcel, Oegstgeest- perc. 1 f. 640. perc. 2 f. 555, perc. 3 f 3125. perc. 4 f 170. perc 5 f 1624. perc 6 f 2499. perc. 7 f883. perc 8 f 1750; S Hoope en Zonen: perc. 4 f. 109, perc. 7 f.552. perc. 9 f 1173, Chr. Rietkerken perc 4 f. 140, perc. 7 f.850. perc. 8 f. 1800- Gebrs. A en M. Ruiten- perc 1 f 525 perc. 2 f 475. perc. 3 f.3200, perc. 4 f. 175, perc 5 f. 1440. perc 6 f. 1460 perc 7 f 670 perc. 8 f 2500, per. 9 f 1800, perc. 10 f 1300 Leidsche Coöp. Schilders-Assoc.: perc. 1 f. 670. perc 2 f 610. perc. 4 f 143. perc. 5 f. 1185 perc 6 f. 1880. perc. 7 f. 685. perc. 8 f.800. perc. 9 f. 1880; A. v. Lunteren- perc. 1 f 690 perc 2 f 620 perc 4 f. 140 perc. 5 f 1510, perc 6 f. 2700. perc 7 f S20. perc. 8 f.1110. per''. 9 f 1680. Gpbrs. Pasman- perc. 4. f 530 perc 5 f 1570. perc. 6 f 1890. perc. 7 f 530 perc 8 f 550 perc 9 f 1180. I Pardon perc. 1 f 610. perc. 5 f 1149 perc 7 f.759- E Marcelis: perc 1 f 480. perc 4 f.94. perc 5 f 1480. perc 9 f 1445. J J. L. Koet perc 3 f 3240 perc 4 f 240, perc 8 f 1630 perc 10 f 1230: A. J Bleijs- perc. 1 f 700 pprc 2 f 700 perc. 4 f. 155 perc 5 f 1700 perc 6 f 24SO perc. 7 f 675 perc 8 f. 2200, perc. 9 f. 2000, perc. 10 f. 1225. Waar geen woonplaats vermeld, is deze Leiden. Instituut voor Arbeidersontwikkeling Godsdienst en Socialisme. Gisteravond sprak in het Volksgebouw aan de Heerengracht voor de plaatselijke afdeeling van het „Instituut voor Arbeiders ontwikkeling" prof. dr. H. T. de Graal to Leiden over bovenstaand onderwerp. Er waren veel belangstellenden. Na een in leidend woord van den voorzitter, die er op wees dat er nog altijd velen zijn. die godsdienst en socialisme als vijandelijke machten beschouwen, ving de inleider zijn beloog aan met de opmerking, dat hij m overeenstemming met de bedoeling van het Instituut zooveel mogelijk een objectieve beschouwing zou geven, al zou sprekers persoonlijke overtuiging ook wel naar voren komen. Spreker wees er op hoe moeilijk het is te zeggen, wat de wereld der menschea drijft en regeert. Onze kennis is onvolledig. Wij allen verlangen naar meer inzichl en begrijpen, maar zijn ons van vele tekort komingen bewust. Er is een tijd geweest, dat de socialisten het precies meenden te weten. Marx en zijn volgelingen meenden de maatschappij volkomen de doorgronden. Zij wezen op de oorzaken van de wan toestanden en gaven de middelen aan om tot een betere samenleving te komen Tegen den godsdienst kantten zij zich in zoo verre, dat wanneer de godsdienst remmend werkte en de machtvorming der arbeiders tegen hield, zij er voor waarschuwden Be paald strijden tegen den godsdienst achtten de eerste socialisten overbodig. Zij waren de meening toegedaan, dat met het groeiend inzicht de „waan van den godsdienst" zou verdwijnen. Na 1890 ongeveer komt er een kentering. De vakbeweging met breeder bedding komt op. In de parlementen der verschillende lan den dringen socialisten door. De godsdienst wordt niet meer beschouwd als iets voor bijgaands. maar op Jezus, de Profeten en op menig bijbelwoord wordt juist een be roep gedaan om aan te toonen dat do waarlijk godsdienstige deel heeft te nemen aan den strijd voor een betere maatschappij. Vole socialisten aanvaardden het Marxisme niet meer als een volledige wereldbeschou wing en kwamen op voor den godsdienst. In dit verband wees spreker op de ..Bliide Wereld"-groep in'de S.DAP. Hel werken van deze menschen is niet zondef vruchl- gebleven Meer en meer dringt ook bij Katholieken en rechtzinnige protestanten de overtuiging door. dat godsdienst en socialis me geen tegenstelling vormen De uitkomsten bij verkiezingen toonen dit duidelijk aan. Spr. verwacht in de toekomst, dat de twee groot» machten goddienst en socia lisme elkaar zullen weten te vinden en samen zullen werken aan den opbouw van een rechtvaardiger samenleving Het leerzame beloog werd met volle aandacht gevolgd en met applaus beloond. Enkelp vragen van een der aanwezigen werden door prof De Graaf uitvoerig be- alwoord De voorzitter sloot de vergadering met woorden van dank aan spreker en be langstellenden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1929 | | pagina 1