69ste JAARGANG
VRIJDAG 4 JANUARI 1929
No. 21105
0FFIC1EELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DliR ADVERTENTIEN:
80 Cts per repel eoor sdsertent.eD uit Leiden en plsntsen traaf
agentschappen tan ons Blad ferealipd tiju Voor alle andere
advertenlién 85 Cts pel repel Klein* AdvertenliPn uitsluitend
bil rooruithelalinp Woensdne* en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden ran 90.
Incasso voieens nnsirecht Voor eventneele opzending van brieven
10 Cis porto f* betelen Bewii«mimmer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.86. per week /0 18
Buiten Leiden, waar agenteD gevestigd zijn. per week „018
Franco per post 2.35 portokosten.
Oit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter openbare kennis, dat W F.
van Puiten te Leiden, een verzoek heelt
ingediend ter bekoming van verlof voor
den verkoop van alcoholvrijen drank, voor
gebruik Ier plaatse van verkoop, in het
perceel Haarlemmerstraat No. 87.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 4 Januari 1929. 8940
HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOP-
HANDEL EN FABRIEKEN VOOR
RIJNLAND.
Opheffing:
Th. en J. Fteerkamp, Vliet 2, Leiden,
Tricotages; Electr. Wasch- Glans- en Strijk-
inrichting „De Ozon", Hoogewoc/d 152,
Leiden.
Nieuwe Inschrijving:
Leidsche Handelsdrukkerij, Hooigracht 35
Leiden, Eigenaar: J. Karstens te Leiden.
HET ZILVEREN JUBILEUM VAN DEN
HEER E. DEELMAN.
Ondanks het feit dat er nog vacantie ie
aan het Gymnasium is het heden voor den
heer Deelman die zijn zilveren jubileum
in Gemeentedienst viert een feestdag
geworden. Reeds vroeg in den morgen werd
het eene bloemstuk na het andere aange
bracht en weldra was zijn woning in een
bloementuin herschapen. Ook de president
curator en de Rector en leeraren hadden
fraaie bloemstukken gezonden. Den ge-
heelen dag door kwamen belangstellenden,
leeraren en oud-leerlingen en leerlingen
van het gymnasium den jubilaris de hand
drukken.
SJEF VAN DONGEN TE LEIDEN.
Voordracht in de Gehoorzaal.
Onder de auspiciën van de plaatselijke
afdeeling der Nederlandsche Reisvereem-
ging heeft gisteravond Sjef van Dongen
een voordracht met lichtbeelden gegeven
over zijn leven op Spitsbergen en zijn ex
peditie met Sora en Vanning op zoek naar
Nobile.
De groole zaal waarvan de balcons ge
sloten waren, was tamelijk goed bezet. Te
ruim hajfnegen uur opende de heer J. A.
J van der Horst den avond met een kort
woord waarin hij in het bijzonder welkom
heette den alg. voorz. van de N.R V. mr.
Van der Flier en hem gelukwenschte met
zijn benoeming tot officier de l'Académie.
Mr. Van der Flier sprak daarop een kort
doch zeer hartelijk welkomstwoord tot den
held van den avond Sjef van Dongen, die
inmiddels onder groot gejuich op het po
dium was verschenen.
Sjef van Dongen ving daarop aan de
vertooning van een gansche serie interes
sante lichtbeelden van Spitsbergen en van
het Hollandsche dorp op dat eiland Barentz-
burg. Heele fraaie plaatjes waren daarbij,
en wat Sjef vertelde van het leven van
de Hollanders daar ver van de Pool. stelde
de aanwezigen in 9taat zich een goed denk
beeld te vormen, hoe dit wel is.
Sjef vertelde bijv. van het Bereneitend
dat 300 dagen per jaar in volkomen rust
gehuld is. En van de wijze waarop men
zich kleedt, niet in bontjekkers, doch in
jekker van windgoed, d.i. een zeer fijn en
winddicht geweven stof. Drie paar hand
schoenen en 3 paar sokken draagt men op
Spitsbergen 1
Aardig-vertelde Sjef ook hoe de nieuwe
lingen op Spitsbergen leeren ski-loopen. En
van 't Pool-Theater waar iederen Zondag
avond een bioscoopvoorstelling wordt ge
geven gevolgd door een bal, waaraan daar
er geen vrouwen zijn op Spitsbergen uiter
aard uitsluitend mannen deelnemen.
Ook van de honden vertelde Sjef het een
en ander, van hun kracht, hun omvang
en hun gewicht dat gewoonlijk over de
honderd pond bedraagt. Hij liet zijn gehoor
medeleven met de vreugde vim de bewo
ners van het eiland als er post aankomt
en vertelde er bij hoe men op Spitsbergen
slechts eenmaal per jaar ziek isals
de postboot pas aangekomen is en er een
„paar duizend ton" bacillen zijn aange
voerd 1
Met een aanbeveling voor walvischbief-
stuk waarvan hij verzekerde dat de smaak
uitstekend is. eindigde Sjef van Dongen het
eerste dee] van zijn voordracht.
Na de pauze begon Sjef te verhalen van
zijn expeditie naar de verongelukten van
de Italia. Een uitnoodiging van den Gou
verneur van het eiland om met zijn hon
den op zoek te gaan was de aanleiding
dat hij zich na bekomen toestemming van
de directie der Nederlandsche Spitsbergen
Compagnie op pad had begeven. Van kapi
tein Romagna kreeg Sjef instructies en
zoo vertrok bij slechts met Sora en Var-
ming, twee sleden en een aantal honden
vergezeld
Compassen had men wol -medegenomen,
doch deze zijn slecht te gebruiken in deze
zeer Noordelijke streken wegens het veel
vuldig optreden van magnetische storingen
- Voor 21 dagen bad men gecomprimeerd
voedsel medegenomen en in depots langs de
route wa9 nog meer voedsel aanwezig Een
paar slaapzakken, een primusbrander en
I wat touw was verder dé eenige bagage die
werd medegevoerd.
Het verhaal dat volgde van de lotge
vallen die Van Dongen en Sora vooral
nadat zij Varming die steeds meer last
van pijn aan de oogen had,gekregen had
den moeten achterlaten, deed Sjef in een
te 9nel tempo en met korte grepen uit zijn
stellig groot dagboek, dan dat men er een
nauwkeurig en aaneengeschakeld verhaal
uit zou kunnen opmaken De fragmenten
evenwel waren treffend. Treffend voor de
zelfverloochening waarmede onze jeugdige
landgenoot en zijn makker Sora al de
weken dat zij doorworstelden tegen de koude
en het schier onbegaanbare terrein dat ze
afzochten hebben gewerkt.
Aangrijpend was hetgeen hij vertelde
van de verslagenheid die er telkens weer
onder hen heerschte als ze een geheel
eiland afzochten zonder iets, ja zelfs maar
een spoor dat er iemand geweest was te vin
den. En teekenend voor hun onverschrok
ken moed en vasten wil om door te zetten
tot het bittere einde was, wat hij vertelde
van hoe het hun verging toen ze geen voed
sel meer hadden en zich gedwongen zagen
om van tijd tot tijd een van hun honden
neer te schieten, te vellen en op te eten.
Het vleesch de beenen voor de andere
honden latende!
i Sjef is er in geslaagd zijn gehoor te doen
medeleven wanneer hij vertelde van de
hoop op redding die telkens levendig werd
bij hem en zijn reismakker als ze een vlieg
machine zagen En men beeft ook kunnen
beseffen hoe ellendig zij zich even later heb
ben moeten voelen als ze bemerkten dat zij
'ondhnks hun geschreeuw en het wuiven
met doeken niet waren opgemerkt door do
vliegers, of door de Krassin die ze ook nog
eens zagen.
Ook heeft men kunnen begrijpen hoe ont
zettend het totaal gemi9 aan zout moet zijn
I geweest en welk een geweld zij Sora en
Sjef zich hebben moeten aandoen om de
elkander gedane belofte getrouw te blijven
en geen ijswater te drinken, uit vrees daar
door ziek te zullen worden.
Op eenvoudigen toon, zonder naar eenig
effect te zoeken vertelde Sjef rustig door.
Yan hun vreugde bij de ontdekking van
I twee zeehonden toen ze zonder voedsel wa
ren en die ze hoopten te schieten, maar die
juist toen ze het geweer wilden aanleggen
j in het water verdwenen. Ondanks de groole
I behoedzaamheid waarmede Sora en Sjef de
dieren kruipende over den ijsvloer waren
genaderd.
Sprakeloos zoo veTlelde Sjef liepen Sora
en hij soms heele nachten achtereen verder,
nu en dan slechts vorderende met een snel
heid van 400 meter per uur. En steeds zon
der resultaat, zonder een snoor te vinden
Elders in dit Blad geven wij een korts beschrijving van de gemoderniseerde Leidsche Wasseherij B. C. J. van Ommeren. Hier
boven een kijkje m een hoekje dier wiaacherij. Op den voorgrond dt inpak-afdeeling; daarachter de groot* stoommangel.
van de groep verongelukten waarvoor ze
waren uitgegaan.
En toen hij eindigde en een koddig verhaal
deed van hun eigen redding toen ze in hun
slaapzakken ter ruste lagen en zij werden
opgeschrikt door het geluid van vliegmachi
nes. die ze oppikten en naar de Quest
brachten-en later naar Kingsbay. kreeg men
den indruk dat Sjef een einde maakte aan
het verhaal van zijn lotgevallen dat hij stel
lig indien hij wilde en hem er den lijd toe
gegeven ware nog urenlang zou hebben
kunnen vervolgen.
En het vérhaaltje aan het slot over de
smulpartijen aan boord van het schip tegen
het volstrekte verbod van den dokter, was
het pchte onopgesmukte Verhaal van een
Hollandsehen jongen in den besten zin van
het woord. Een Hollandsche jongen zooal9
ze zonder uitzondering moesten zijn. koen
en onverschrokl|en. opofferingsgezind en be
reid tot grootsche daden, zonder daarbij uit
te zien of te hopen op roem of eer. doch
louter uit liefde voor den medemensch.
Nadat het krachtig en lang aanhoudend
applaus bedaard was. heeft mr. Van der
Flier den joneen held met een paar kern
achtige woorden bedankt voor den schoonen
avond dien hij de aanwezigen had bereid.
Een strijkje uit het L. S. E. Sappho ver
leende zijn medewerking en luisterde den
avond op.
EEN KIJKJE IN EEN MODERN LEIDSCH
WASSCEERIJBEDRIJF.
Bij de Leidsche Wasseherij
(B. C. J. van Ommeren).
Wij leven in een tijd. waarin efficiency,
inzonderheid in het economisch bedrijfs
leven, steeds meer en meer een rol van be-
teekenis gaat spelen.
De zakenman of industrieel, die van zijn
arbeidsprestaties het grootst mogelijk per
centage nuttig effect wil sorteeren, dient
zich aan die tijdsomstandigheden aan te
passen en er onafwijsbaar toe moeten over
gaan de steeds voortschrijdende mechani
satie van den arbeid ook in zijn bedrijf in
toepassing te brengen.
De directie van de Leidsche Wasseherij
(B. C J. van Ommeren) heeTt dat begrepen
en metterdaad getoond met haar tijd mee
te willen gaan door haar bestaande was
seherij aan den Haarlemmerweg aan een
algeheele moderniseering te onderwerpen,
welke haar gemaakt heeft tot een der best
geoutilleerde inrichtingen op dit gebied
hier te lande.
Mei genoegen hebben wij gehoor gegeven
aan de uitnoodiging der directie voornoemd
om eens een kijkje te komen nemen in haar
aanzienlijke uitgebreide wasseherij, welker
capaciteit, dank zij de ingrijpende tech
nische wijzigingen in de laatste maanden,
met honderd procent is toegenomen.
Met hoeveel interesse wij overigens ook
kennis genomen he'bben van den gang van
zaken in dit bedrijf, willen wij toch onze
lezeressen niet vermoeien met een techni
sche beschrijving daarvan, aangezien deze,
behalve, dat zij wellicht minder gemakke
lijk zou zijn te volgen, te veel van onze
plaatsruimte zou vergen.
Naast de in den aanhef dezer regelen ge
noemde algemeene eischen, mag van een
wasscherijbedrijf in het bijzonder verlangd
worden, dat het voldoet aan strenge eischen
op het gebied der hygiëne en in dit opzicht
mag de Leidsche Wasseherij zonder eenige
overdrijving een model-inrichting heeten.
Vanaf het oogenblik n.l. dat de vuile
wasch in mand, zak of kist wordt aange
voerd tot het moment, waarop ze keurig
opgemaakt en ingepakt aan de andere zijdo
de inrichting verlaat, blijft ze streng ge
scheiden van de overige wasschen. zoodat
practisch gesproken elke wasch. onverschil
lig of ze groot of klein is, afzonderlijk wordt
gewasschen, gedroogd, gemangeld en ver
der behandeld.
Behalve', die van hygiënischen aard be
zit dit systeem nog het groote voordeel, dat
dientengevolge kon worden gebroken met
het oude merksysteem, dat het noodig
maakte elk stuk goed van een opgenaaid
nummer te voorzien, wat niet alleen bij het
groote aantal wasschen op den duur te om
slachtig werd, doch bovendien het fijne
waschgoed, zooals kant en zakdoekjes e.d.
veelal ontsierde.
Dank zij_dit vernuftig uitgedachte systeem
natuurlijk uit Amerika afkomstig wa9
de directie in slaat de gansche organisatie
dusdanig te veranderen, dat de goederen nog
zorgvuldiger dan voorheen worden behan
deld, terwijl het zoekraken zoo goed als tot
de onmogelijkheden is gaan behooren.
De verschillende afdeelingen, welke elke
wasch achtereenvolgens moet doorloopen
vanaf eorteerlokaal tot expeditie, zijn in
hoefijzervorm achter elkaar gelegen, zoodat
mede1 door de streng doorgevoerde toepas
sing van transportbanen e.d alle bewer
kingen als tanden van een kamrad in elkaar
grijpen, elk meisje haar eigen onderdeel van
de reeks bewerkingen volbrengt, wat heen
en weer geloop van de eene machine naar de
andere overbodig maakt. De meisjes zijn
allen uniform gekleed in lange witte jas,
w^t een netten indruk geeft. Alle oude
machines zijn vervangen door de meest
moderne, welke van de nieuwste technische
BINNENLAND.
In verband met een verbod der Engelsche
regeering kunnen er voorloopig geen post-
vluchten naar IndiS meer plaats hebben.
(Binnenland, 2e Blad.)
De samenstelling van den Centxalen Be*
leggingsraad. (Binnenland, 2e Blad.)
Behandeling van de bekende suikersmok-
kelaffaire door de Rotterdamsche Rechtbank.
(Rechtzaken, 3e Blad.)
De achtcte schaakpartij tnsschen Enwo
en Bogoljubow is remise geworden. (Sport,
3e Blad.)
De Nederlandsche Tninbonwraad heeft
besloten tot het honden van een tentoon
stelling in Madrid; Aalsmeer en Boskoop
zullen vertegenwoordigd zijn. (Laatste Be
richten, 1ste Blad.)
BUITENLAND.
Parker Gilbert in Amerika. (Buitenland.
1ste Blad.)
Staking in de haven van Antwerpen.
(Buitenland, 1ste Blad.)
De Bnlgaarsche minister van oorlog
Volkof benoemd tot gezant te Rome. (Buiten
land, lste Blad.)
Is het geheim van den vioolbouwer
Stradivarius ontdekt? (Tel. lste Blad.)
RECLAME.
■5ÜT* Ziet in dit Blad de belangrijke
Opruiming-advertentie van de N.V.
„Leidsche Ijzerhandel" v.h. fa. BERNARD
Vischmarkt Koornbrugsteeg. 48?2
snufjes zijn voorzien en natuurlijk electrisch
worden aangedreven om stof van drijfwerk
te' vermijden.
Onder meer zagen wij in werking de
grootste waschmachine en de grootste
9ioommangel, welke lot dusverre voor deze
industrie werden gemaakt. Ze werden alle
geleverd en geplaatst door de Hollandsche
machinefabriek Reineveld te Delft en als
eigenaardigheid werd oii9 medegedeeld, dat
de stoommangel, een product van de laatste
jaren, alleen in Engeland, een land. dat
op machinegebied de hoogste eischen stelt,
in dien tijd bij tientallen in gebruik werden
ges'.cld.
Wij zagen voorts nog diverse andere
nieuwigheden, doch zullen daarover thans
niet verder uitweiden.
Maar van harte wekken wij onze lezeres
sen op, om. wanneer over eenige weken de
directie gedurende één of twee middagen
per week haar inrichting voor het publiek
ter bezichtiging open stelt, van deze gele
genheid gebruik te maken en eens met
eigen oogen te gaan zien. hoe het wasch
goed in een moderne wasseherij wordt be
handeld.
Het zal bliiken een even interessant als
leerzaam bezoek te zijn.
Geslaagd voor het examen in Eoek-
houden en a. v.. afgenomen d-.or de Ver. van
Leeraren in hel Boekhouden, de heeren J.
II. G. Tonüs en D. de Boer.
Gisteren slaagden te Amsterdam de
dames C. A. den Holder en G J. Kloot» al
hier voor het examen handenarbeid diploma
B (houtarbeid).
De heer H. W. Spendel is afgetreden
als secretaris van don ,,beid?chen Ku tkr'ng
Voor Allen". Zijn opvolger is de heer J.
Hartkamp, Kanaalstraat 18, alhier.
De minister van Financieel maakt be-
kenc dat ten behoeve van 's Rijks Schatkist
is ontvangen wegens over vorige jaren te
weinig betaalde inkomen en/of vermogens-
-belasting (gewetensge'.d), bij den o t/mg-r
der directe belastingen lste kantoor to Lei.
den onder letters N. N. f. 11,38. Wegens
te weinig betaalde wegenbelasting werden te
Leiden lste kantoor ontvangen bedragen van
f 13,50, f.12, f.' 12, f.12, f. 9 24. f. 7.70. f. 6
f-6, f.6, f.6, f.6, f.6, f.6, f. 4,50, f 3,10
I- 2,01, f. 1,50.
