m* rfvM
69sle JAARGANG
MAANDAG 10 DECEMBER 1928
No. 21087
STADSNIEUWS.
ALLES GEPROBEERD
1
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. pel regel voor advertentien uit LeideD en plaatsen waar
agentschappen ran ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 85 Cts. per regeL Kleine Advertenliên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdag? en Zaterdags 50 Cis. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postreehl Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts porto te hetalen. Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT}
Voor Leiden per 3 maanden 2.35. per week ,~TTi 70.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 018
Franco per post f 2.35 4- portokosten.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
TERAARDEBESTELLING
VAN HET STOFFELIJK OVERSCHOT VAN
DR. V. F. BÜCHNER.
Hedenmorgen had op de familiebegraaf
plaats te Muiderberg de teraardebestelling
plaats van het stoffelijk overschot van dr.
V. F. Bfichner, in leven conservator voor de
handschriften bij de Rijks Universiteits
bibliotheek alhier.
Toen de blank eikenhouten kist in de fa
miliegrafkelder was bijgezet, (rad naar vo
ren dr. F. C. Wieder, bibliothecaris alhier,
die erop wees, dat een man van groote ga
ren en groote talenten in de kracht van het
leven is weggenomen. Wij zouden het
gaarne anders gezien hebben, aldus spr.
Wij hadden hem graag zijn werk zien vol-
loonen en dan nog jaren rust gegund. Dr.
Büchner is 14 jaar conservator voor de
handschriften aan de bibliotheek geweest.
Laten wij er ons in verblijden dat wij hem
die 14 jaren gehad hebben. In dit verband
wees spr. op de belangrijkheid van de biblio
theek, die vele relaties heeft met het bui
tenland.
Büchner kende de verzameling grondig.
Hij wist te onderscheiden wat belangrijk
was. Zij die van verre kwamen om hun
kenni9 te verrijken, werden onderricht
door Büchner en zij waren dan opgetogen
over zijn voorlichting en steun.
Dr. Wieder eindigde met een persoonlijk
woord en schetste den overledene als een
bijzonder karakter. Voor hen die het met
tem konden vinden, -was hij een goed
ttiend.
De tweede spr. was prof. dr. A. J. Wen-
sinck die met prof. jhr. mr. W. J. M. van
Eysinga den Senaat der Lcidsche I-Iooge-
school vertegenwoordigde.
Mede namens den Rector-Magnificus gaf
hij uiting aan de gevoelens van droefheid,
voor den man, die naar zijn laatste rust
plaats werd gebracht Al moge er weinig
zakelijke verbinding hebben bestaan lus-
schen Senaat en dr. Büchner, tooh waren
er velen, die tot hem kwamen om voorlich
ting bij eigen studie. Hij was een wonder
van groote geleerdheid en bovendien iemand
van groote rechtvaardigheid. Spr. zette uit
een de grootheid van zijn geleerdheid en
zijn rijke kennis. Zijn leven is niet gemak
kelijk geweest Alles kwam als het ware
op hem aanstormen. Hij kon niet anders, al
verteerde het hem. Hij was iemand- van
groote hulpvaardigheid en steeds bereid om
te helpen. Tot een groote samenvatting van
zijn werk is hij niet gekomen. De Universi
teit beseft wat haar ontnomen is. Deze man
van zeldzame geleerdheid zal men niet ver
geten.
Dr. J. E. Kroon, sprekende namens col
lega's en vrienden uit vroeger en later tijd,
dankte voor de vriendschap en hulp, steeds
van den overledene ondervonden.
Vervolgens sprak de heer H. Cornet Sr.
woorden van afscheid namens het perso-
j neel van de Bibliotheek en de heer C. Gor
dijn, commandant van de Amslerdamsche
I Brandweer mede namens majoor Van der
Reijden voor de vriendschap gedurende
twintig jaren ondervonden.
De broeder van den overledene, notaris
J. C. A Büchner, bedankte voor de belang
stelling bij liet droevig verscheiden bewe-
HET 70-JARIG BESTAAN VAN HET
STUDENTENGEZELSCHAP
„LUGDUNUM BATAVORUM".
Op grootsehe, waardige wijze is Zaterdag
het zeventigjarig bestaan van het studenten
gezelschap ..Lugdunum Balavorum" ge
vierd.
Het feest werd ingezet met ten receptie
van vier lot zes uur in „In den Bierbengel"
op de Langebrug, die door de besturen van
andere plaatselijke gezelschappen en vele
j oud-leden werd bezocht.
Na afloop va'n deze receptie, werden een
aantal nieuwe leden geïnaugureerd, en ver-
volgehs begaf men zich naar de Studenten
sociëteit Minerva" waar een feestdisch was
aangericht, waaraan tal van oud-leden
mede aanzaten. Onder hen bevonden zich
o.a. de liooglceraren prof. dr. J. H. Zaaijer
en prof. dr. W. A. Kuenen. notaris mr. H. M.
A. Coebergh en mr. Coebergh uit Nijmegen,
dr Schoenmakers uil Den Haag, mr. Coert,
uit Rotterdam, dr .Siegenbeek van Heukelom
en mr. M. B. Vos, mr. Van Steeden uit
Amsterdam, mr. Hamming, mr. Haitink. dr.
Driessen, dr. Van Praag, mr. Molenaar, dr.
C. J. A. van Iterson, dr. M. D. Horst, dr. J. E.
Kroon en mr. A. Rutgers van der Loeff.
In de pauze van het diner heeft men zich
in rijtuigen naar het Van der Werffpark be
geven en daar heeft dr. Van Praag, oud-
praeses van het Gezelschap aan den voet
van het standbeeld een korte rede uilge
sproken, en een krans gehecht aan het
standbeeld van burgemeester v. d. Werft.
Na afloop van deze plechtigheid begaf
men zich weder naar de sociëteit Minerva,
waar de maaltijd werd voortgezet en waar
men tot zeer diep in den nacht in de beste
stemming bijeen bleef.
VEREENIGING VAN MATHBSIANEN.
Zaterdag opende de voorzitter de beer
S. H. Vrtjhoff de bijeenkomst in de oolle.
gezaal van t^et Nat. Laboratorium. Het be
stuur stelde hjot zeer op prjjs den heer dr.
Crommelin bereid te hebben gevonden om
een lezing te houden over de Natuurkunde
en Instrumentmakerskunst in de 17e en
18e eeuw. Onder de aanwezigen merkten
we op de hoogleeraren prof. Keesom, prof.
v. d. Wonde en het bestuur van het Ge?
nootschap M.S.G.
Na allen welkom te hebben geheeten, gaf
da voorzitter hot woord aan dr. Crommelin,
die het volgends meedeelde:
Wanneer wij de geschiedenis van de be
oefening van de natuurkunde aan de Leid-
echc- academie nagaan dan zien wij, dat
reeds van don aanvang af de stichting
valt in 1575 de natuurkunde onderwe-
I zen werd; in het einde der 16e en het
begin der 17e eenw ontmoeten wij de na
men van hoogleeraren, zooals Gerardas Bon-
lius (pl.m. 1599), Rembertus Dodonaeus
(1518-1585), Gilbertus Jacchaens (1585—
1628) en van nog eonige anderen, namen
die ons qphter uit natuurkundig oogpunt
nog weinig belang kannen inboezemen,
aangezien de dragers zich bij hun onderwijs
angstvallig hielden aan het systeem der Phy-
sica van Aristoteles en er van oorspron
kelijk onderzoek op natuurkundig gebied bij
hen nog geen sprake was.
Een lichtpunt in dit tijdperk vormt Wil-
lobrodus Snellius van Royen (1591-1626) in
161S tot hoogleeraax te Leiden benoemd,
eer, man van groote vermaardheid. In de
natuurkunde wordt hij geëerd als de ont
dekker van de brekingswet van het licht,
die hij gevonden heeft met behulp van proe
ven. Met hem heeft dus de experimentele
natuurkunde haar intrede aan de Leidsche
Academie «t laan.
Wa3 de 17e eeuw een der roemrijkste
tijdperken voor de ontwikkeling van wis-,
natuur- en sterrekunde en schitterdende na
men van Cartesius en Leibniz, van Huygens
en Newton als sterren in vollen glans aan den
wetenschappelijke® hemel, voor de beoefe
ning van de natuurknnde aan de Leidsclie
universiteit wa3 deze zelfde eeuw een tijd
perk van verval. Zonderen wij den voor-
Irefftlijken Snellius uit, dan ontmoeten wjj
slechts namen, die ons volkomen onver
schillig lateD, ja er schijnt zelfs een tijd
perk geweest te zijn, waarin de natuurkun
de in het geheel niet onderwezen werd.
Tegen het einde der 17e eenw komt er
echter, als voorspel tot de zoo belangrijke
18e eeuw, een opleving (De Volder, Sengu-
I erd).
Een nieuw tijdperk van bloei werd inge-
luid door het optreden in 1717 van Wilhel-
mus Jacobus 's Gravesande (1688-1742) als
i hoogleeraar in de wis- en sterrekunde. Het
is echter minder op het gebied van deze
I wetenschappen dan op dit dor natuurkunde,
dat hij zich zijn grooten naam heeft weten
j te verzekeren. Zijn uitermate vruchtdragen
de werkzaamheid san de Leidsche universi
teit is in het midden der 18de eeuw op
waardige wijze voortgezet en in zekeren
zin ook uitgebreid door den in 1740 be
noemden hoogleeraar in de natuurknnde, Pe
trus van Musschenbroek (1692-1761).
Spr. gaf vervolgens can uitvoerig over
zicht van de verdiensten van 's Gravesande
en Van Mnsschenbroek en van den stand der
natuurkunde tijdens de lsto helft van de
18e eeuw.
fn het bijzonder weas hij er op, dat 's Gra
vesande zoowel als de iets jongere Mus-
schenbroek, en voorts Boerhaave, het voet-
spoor van Newton volgend, de groote pio
niers zijn geweest van wat wij zouden kun-
iien noemen ,,de experimenteele methode''.
Wel was vóór hen door Galilei, Huygens,
Leeuwenhoek, Newton, om maar eenige te
noemen, duidelijk ingezien, dat men in de
natuurwetenschappen alloon verder kon ko
men, wanneer men op den hechten grondslag
van h et experiment voortbouwde. Aan Boer
haave, 's Gravesande en Mnsschenbroek komt
do eer toe, deze methode het eerst uitge
werkt, en ia woord en geschrift (bok op
paedagogisch gebied) telkens en telkens wesr
aan ao wetenschappelijke wereld vooroogen
RECLAME.
3118
gehouden te hebben. Hierdoor hebben deze
One mannen een groeten en zegenrijken
invloed op de ontwikkeling der wetenscnap
uitgeoefend en het is b.v. niet te veel gezegd,
wanneer men beweert, dat de Franscho na
tuurwetenschappon van dieD tijd geheel on-
'der den invloed van deze drie groote Hol
landers standen.
Bij de voorvaderen van Petrus en diens
verdere familieleden vinden wij intusschen
nog andere begaafdheden. Bjj hen schijnt de
lielUe voor en de kunst van het meCaalba-
werkon in het bloed gezeten te hebben en
van vader op zoon te zgn overgeërfd, hetgeen
spr. uitvoerig aantoonde aan de hand van
een familieregister, dat door den tegenwoor-
digen eigenaar, den heer G. van Musschen
broek, aan spr. welwillend ter inzage werd
Foto JONTCER.
-r,.
Ai v-
■Y':y:A\
j/jjf - V
'tl - -
i' t
v
e. I v
L-c plechtigheid van het aanhechten van een krans aan het standbeeld van burgemeester van der Werff, door het
jubileerende studenten-gezelschap „Lugdunum Batavorum" had bij fakkellicht plaats. Leden en oud-leden po-
saaron voor de*
Zoo hebben de Musschenbroek's onder an
deren gewerkt voor Leeuwenhoek, Boerhaa
ve, Huygens.
Var de hand van Jan van Musschenbroek
Petrus' ouderen broeder, is afkomstig de
eerste volledige verzameling demonstratie-
en onderzoekings-instrupienten die ooit be
staan heeft. Deze instrumenten zjjn een jaar
na 's Gravesande's dood (die eigenaar van
deze instrumenten was) op voorstel van
curatoren in 1743 voor het academiscn on
derwijs aangekocht. Het grootste deel van
deze verzameling bevindt zich nog heden
ten dage in de Leidsche collectie en vormt
er ongetwijfeld de kern en het belangrijk
ste deel van.
Do werkplaats van Jan van Musschen-
broeK was tot ver over de grenzen van
ons land beroemd.
Tot de natuurkunde terugkeerend wees
spr .er op, Hoe 's Gravesande in zgn werk
op waardige wijze werd bg ges taan door Jan's
jongeren broeder, Petrus van Musschenbroek,
die na te Duisburg en Utrecht hoogleeraar
lo zijn geweest, in 1740 als hoogleeraar in
de natuurkunde te Lelden benoemd werd.
Behalve een voor zgn tijd groot natuurkun
dige, was hij, evenals 's Gravesande, een bui
tengewoon handig experimentator en con
structeur van toestellen, waaronder de beken
de pyrometer zijn naam is blijven dragen
en de Leidsche flesch, door hem met zijn
leerling Cunaeus uitgevonden, wereldbe
roemd is geworden.
Moge het tijdvak, dat door de namen
's Gravesande en Vair Musschenbroek geken
schetst wordt, zoo besloot spr., ons al geen
groote en fundamenteel e uitvindingen en ont
dekkingen gebracht hebben, en al moge dit
tijdvak voor do ontwikkeling der natuur
kunde dan ook in geenen deele op één
lijn te stellen zgn met de eeuw van Huy
gens Newton en Leibniz, toch kan men in
dit tijdvak spreken van grooten bloei der
natuurkunde en der instrumentmakerskunst
aan de Leidsche Academie. Door de verbrei
ding van New tons denkbeelden, door het
schrgven van wetenschappelijke en populaire
boeken en niet het minst door het stichten
van de natuurkundige instrumentmakers-
kunst, hebben 's Gravesande en Musschen
broek zich verdiensten verworven, die hun
voor altijd een plaats in de geschiedenis
der natuurkunde hebben verzekerd en waarop
Nederland terecht trotsch mag zijn.
Te ruim 10 uar sloot de voorzitter met
eeii woord van dank aan dr. Crommelin, voor
de zoo leerrijke lezing, en da prach
tige lichtbeelden.
HANDELSREGISTER VAN DE KAMER
VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN
VOOR RIJNLAND TE LEIDEN.
Wijziging
Wed. J. H. van Rossum du Chattel,
Haarlemmerstraat Leiden, handel in
Goud, Zilver, Byouterieën, Lederwaren,
Antiquiteiten Engroshandel en Agentuur.
Uitgetreden mede-eigenaar: A. J. van Ros
sum du Chattel te Leiden.
Het filiaal: „Wienerhaus" is overgegaan
aan A. J. van Rossum du Chattel te Lei
d-a*.
BINNENLAND.
Teraardebestelling van het stoffelijk over
schot van dr. V. F. Büchner te Muiderberg.
(Stadsnieuws, 1ste Blad).
Eijzonderheden omtrent den omroepzender
HollandIndië te Huizen. (Binnenland. 2e
Blad).
De begrootino voor het Rijkswegenfonds.
(Binnenland, 2e Blad).
De moordzaak te Rotterdam; de gearres
teerde procuratiehouder bekent frande te
hebben gepleegd. (Gemengd, 3e Blad).
BUITENLAND.
Heden Volkenbondsraadzitting te Lugano.
(Buitenl. Ie' Blad).
Vergaderingen van het Duitsche Centrum
en van de Duitsch-nationalen. (Buitenl. Ie
Blad).
De activist Bonus te Antwerpen tot Kamer*
lid gekozen. (Buitenl. ie Blad).
Een ernstig grensgeschil tusschen Bolivia
en Paraguay. (Buitenl. en Tel. Ie Blad).
Mussolini sluit de Italiaansche Kamer.
(Buitenl. Ie Blad).
N.V. Leidsche Handel- en Transport-
Maatschappij, Haagweg 11, Leiden, Tran
sport en verkoop van kunstmest. Wijziging
adres: thans Rijndijk 178, Voorschoten.
De Groot, 't Waagje, Mandenmakers-
steeg 11, Leiden Slijterij, tapperij en be
stelhuis. Wijziging handelsnaam: thans G»
P. de Groot Wijziging uitgeoefend bedrijf:
alleen bestelhuis (Slijterij en tapperij op
geheven.
N.V Boekhandel en Drukkerij v/h. E. J.
Brill, Oude-Rijn 33a, Leiden. Niouwe Pre
sident-commissaris: F. C. Wieder to Noord-
wijk-Binnen.
Opheffing:
C. P. Vlieland Hoogmadescheweg 42, As
surantiën. Vennoot: C. P. Vlieland te Lei
derdorp.
COMMISSIE
VCOR DE VOLKSBIJEENKOMSTEN.
Sint Nicolaa8feest.
Ruim zevenhonderd kinderen, leerlingen
van de eerste klassen van verschillende
Leidsche scholen, kleine kleuters dus alle
maal, hebben Zaterdagmiddag genoten op
een wijze die moeilijk te beschrijven is.
Reeds lang voor twee uur zaten de klei
nen, die waarlijk niet te veel dergelijke
pretjes kennen, ongeduldig te wachten, te
draaien op hun stoelen en reikhalzend te
kijken naar het podium, waar de troon stond
welke door den goeden Sint zou worden be
zet. Een flink orkest begon reeds spoedig
Sinterklaasliedjes te spelen en de zevenhon
derd kleinen zongen, ja brulden dapper mee.
Eindelijk luide toegejuicht door de kin
deren in do zaal verscheen Sint Nicolaas,
in gezelschap van zijn zwarten knecht. Even
bleef hij staan op het podium, overzag dc
zaal en daalde daarna daarin af, om langs
alle rijen statig voort te schrijden, minzaam
groetend tegen de kinderen, die hem met
groote, bewonderende oogen op zijn rond
gang volgden.
Intusschen wachtten reeds andere verras
singen In den vorm van traktaties op melk
chocolade en krentenbroodjes en speculaas
cn extra groote borstplaatjes, en weer eens
a! deze lekkernijen
De vriendelijke dames, die de uitdeeling
van dit alles op zich hadden genomen, wer
den telkens als zij achter elkaar met volle
presenteerblaadjes of mandjes binnenkwa
men, met een gejoel, dat de uitgelatenheid
der kleine gasten verried, verwelkomd. En
zeker zal haar de herinnering aan de blijd
schap. die zij gebracht hebben onder de
zevenhonderd Leidsche kinderen de schoon
ste belooning zijn voor haar vermoeiend
werk.
Trouwens ook de Commissie voor de Volks
bijeenkomsten mag met veel genoegen terug
denken aan dit Sint Nicolaasfeest, dat
prachtig geslaagd is, en dat weer volkomen
heeft beantwoord aan het doel, een zoo
groot mogelijk aantal kinderen uit de min
der met aardsche goederen bedeelde kringen
een middag te verschaffen van louter
vreugde, een feest dat zij zich later zullen
blijven herinneren als een van de geluk
kigste momenten van hun prille jeugd.
Moge de Commissie ook in de komende
injen in pfpp.t gesteld worden dit wer* te
