fi9ste JAARGANG DINSDAG 6 NOVEMBER 1928 No. 21058 STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCHE SCHOUWBURG. LEID DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: 30 Cts. per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar agentschappen ran ons Blad gevestigd tijn. Voor alle andere advertentiên 35 Cts. per regeL Kleine Advertentiên uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrechl Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANTS Voor Leiden per 3 maanden 72.35, per week 70.18 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn. per week „0.18 Franco per post 72.35 H- portokosten. Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen EERSTE BLAD. HET BLINDENCONCERT. Een ""irt nm in ds Leidsche concert wereld. Toen wij bij de eerste aankondiging van het concert te geven door blinden uit het instituut te Grave, daarover spraken als een „eigenaardig" concert, hebben wij ons niet voldoende rekenschap gegeven, hoe merkwaardig dit concert wel zijn zou Toen wij gisteravond de groote Stads- zaal binnentraden, vonden wij deze tot de laatste plaats bezet, terwijl tientallen gegadigden nog moesten worden afgewezen. Om ruim halfnegen werden de muzikale blinden naar hun plaatsen geleid en even daarna klonken de eerste tonen van de openingsmarsch door de zaal. Het was merkwaardig te hooren, boe deze blinde muzikanten, die uit den aard der zaak alles uit het hoofd spelen en het even begrijpelijke redenen zonder diri gent stellen, reageerden op het knippen met de vingers van hun leider, die in hun midden had plaats genomen en alleen in e rustmaten van zijn aanwezigheid blijk af. Het matig applausje na het eerste num mer bewees, dat het auditorium eigenlijk nog niet precies wist, welke houding aan te nemen, maar de verwondering in het begin maakte al heel gauw plaats voor warme bewondering en na het tweede nummer, een fantasie op de opera Carmen, klaterde het applaus op uit de zaal; minu tenlang hield het aan ter eere van die blinde musici, die op het podium stilletjes voor zich uit zaten te staren, niets zagen van de overvolle zaal doch alleen maar hoorden, dat aanhoudend applaus, waar aan geen einde scheen te komen en dat ten glimlach van stil geluk om hun lip pen tooverde En vanaf dat oogenblik werd elk num mer van het programma toegejuicht, zoo als den grooten Mengelberg en z'n be roemd orkest slechts zelden zal zijn ten deel gevallen. Het publiek werd niet moede applaudisseeren en toen na het laatst nummer voor de pauze, een potpourri van den leider, den heer C. van Kalmthout, mej. Ida Stumpel spontaan het podium opvloog den blinden componist naar voren haalde, scheen het alsof de muren zouden be zwijken onder de ovatie, welke het enthou siaste publiek hem bracht. En in trouwe, wanneer wij eens even de droeve conse quenties van volslagen blindheid aanvaar den en nagaan onder welke ongunstige factoren deze blinde concertgevers hun nummers moeten instudeeren; welk een ontzettend geduld ervoor noodig is, voor dal het geheele ensemble één nummer ge zamenlijk kan uitvoeren, dan dwingen pres taties, zooals we ze gisteravond hoorden, onze onverdeelde bewondering af. Duidelijk viel waar te nemen hoe hel sterk ontwikkeld maatgevoel en fijn muzi kaal gehoor dezer mannen het gemis hun ner oogen voor een groot gedeelte aan vulden, maar bovenal trof ons de zeker heid, waarmede zij hun blaas- en strijk instrumenten bespeelden en de doorvoelde auditie van hetgeen zij ten gehoore brachten. Dit laatste vooral is een factor, welke bij vele muziekvereenigingen, waar de concertgevers zich wel in het bezit van bun oogen mogen verheugen, maar al te vaak tevergeefs zoeken. Werd het gedeelte voor de pauze geheel in beslag genomen door de afdeeling har monie, in de tweede helft van den avond was het de beurt van het strijkorkest en ook hier stonden we versteld over de hoog te- waarop de blinden hun muzikale pres taties hebben weten op te voeren. In het bijzonder noemen we hier een viool-solo „Le Déluge" van Saint Saens met pianobegeleiding, waarvoor den violist eon grootsche ovatie w^rd gebracht. Ter afwisseling werd een demonstratie yan het blindenonderwijs gegeven. Vlot en zonder haperen, zoodat menig minder mis- Ql'old kind het hen niet zou verbeteren, 'azen jongens van 712 jaar oud, stukken voor in het Nederlandsch, Engelsch en Esperanto. Nog verrassender waren de re sultaten op het gebied der aardrijkskunde, waarbij een 12-jarige jongen met onfeil bare zekerheid op een grooten aardbol, waarop de landen, bergen, zeeën en plaat- in kant-relief waren aangegeven, de ^rschillende vragen beantwoordde, welke hem door zijn leeraar en vanuit de zaal werden gesteld. Zoo werden dit concert en deze demon straties een levende propaganda voor het blindenonderwijs en stellig zullen beide er lD niet geringe mate toe hebben bijgedragen het waandenkbeeld, dat blinden ach terlijke stumpers moeten blijven, uit de Gereld te helpen. De avond werd geopend met een inlei dend woord van de presidente van de af deeling Leiden der Le Sage ten Broeck-ver- eeniging, mevr. van OerleSpierenburg, waarin zij een beroep deed op alle aan wezigen om het doel der vereeniging uitbreiding van de Braille-bibliotheek ten dienst van blinden van alle gezindten te steunen. De directeur van het Sint-Henricus- gesticht te Grave, broeder Aurelius besloot met een opwekking om ook deze inrich ting te gedenken en woorden van dank tot de dames van Oerle, Jongemans en Stumpel voor hun propaganda en tot de aanwezigen voor hun opkomst. Het was een even mooie als leerzame avond. ERFELIJKHEIDSLEER EN EUGENETIEK. Vanwege het Ned. Nationaal Bureau voor Anthropologic wordt van heden tot en met 9 dezer in het anatomisch laboratorium der Rijksuniversiteit alhier een cursus gegeven over erfelijkheidsleer en eugenetiek, op wel ken cursus, zooals reeds gemeld, verschil lende geleerden, o.a. de hoogleeraren Tendo- loo, Bouman uit Amsterdam en Van Bem- melen uit Groningen een voordracht zullen houden. De cursus is gisteravond aangevangen met een uiteenzetting van dr. S. J. Wellensiek, verbonden aan de Landbouwhoogeschool te Wageningon. In de plaats van dr. H. J. Sirks, die\ wegens ziekte verhinderd was, gaf hij eein overzicht van de beginselen der alge- meene erfelijkheidsleer. Spr. herinnerde allereerst aan het grond principe der geslachtelijke voortplanting bij dieren en planten, namelijk de vereeniging van twee geslachtscellen. Deze geslachtscel- Ion vormen een schakel tusschen ouders en kinderen en aangezien aan deze geslachts cellen niets omtrent de kenmerkende over- ervende eigenschappen der ouders is waar te nemen, wordt door de moderne erfelijk heidsleer aangenomen, dat onzichtbaar klei ne verwekkers vajx de erfelijke eigenschap pen met de geslachtscellen worden aangedra gen. Kruisingsproeven, waarvan spreker en kele voorbeelden geeft, leeren, dat deze ver wekkers, de „erffactoren", in de lichaams cellen gepaard voorkomen, in de geslachts cellen echter enkel. Doordat een der leden van een paar ongelijke erffactoren kan do- mineeren over het ander, is het vaak niet mogelijk om aan den verschijningsvorm van eemg organisme uit te maken, hoe de erfe lijke samenstelling is. Deze blijkt slechts uit de nakomelingschap. Met „phaenotype" wordt de verschijnings vorm def organismen aangeduid, met „geno type" de erfelijke samenstelling. Verschil lende genotypen kunnen dus eenzelfde phae notype hebben. Doordat uitwendige levens om standigheden de ontwikkelingsrichting van een genotype bepalein, kunnen brj één en uet- zelfde genotype oo«k verschillende phaeno- typen behooren, wat spr. nader aantoont. Na kruising tusschen organismen, die in een zeker aantal erffactoren verschillen, heeft opnieuw combinatie der factoren plaats, het geen een sterke toeneming van de variabili teit beteekent. Naast d^ nieuwe combinatie van erffactoren en naast den invloed van l uitwendige levensvoorwaarden, het milieu, kan variatie veroorzaakt worden door muta tie, hetgeen een plotselinge verandering van j* een erffactor is. Deze mutaties, waarvan j spr. enkele voorbeelden geeft, zijn in haar l optreden onberekenbaar. Spr. besloot met het vertoonen van de beel tenis van Gragor Johann Mandel, door wiens werk in 1865 de grondslag gelegd werd voor i de moderne erfelijkheidsleer. LEIDSCHE EELASTING-OPHAALDIENST. Een eigen kantoor. Gisteravond heeft met eenige officialiteit i plaats gehad de ingebruikneming van een i der lokalen van de straatzijde van de Haarlemsche Bankvereenging als kantoor van den Leidschen Belasting-Ophaaldienst. Hierbij waren tegenwoordig behalve het be- I stuur van de vereeniging en het personeel van den dienst verschillende genoodigden, o.a. de inspecteur van de Rijksbelastingen de heer Moolcnburgh, de ontvanger bij de Rijksbelastingen de heer Koning, benevens j de heer Filippo, gemeente-óntvanger. De voorzitter van de vereeniging van den Belasting-Ophaaldienst de heer J. G. Val- kenburgh voerde allereerst het woord en begon met zijn spijt er over uit te drukken dat de heer v. Stralen in wiens plaats hij als voorzitter optreedt, door ziekte is ver hinderd hier tegenwoordig te zijn. Spr. hoopte dat de heer v. Stralen weer spoedig hersteld zal zijn. Spr. herinnerde daarna aan de motieven die tot oprichting van den dienst hebben geleid en aan de wijze waarop hij tot stand is gekomen. Dadelijk vanaf de oprichting heeft de dienst zich in een snellen groei mogen verheugen. Bij de oprichting op 28 April '27 stonden inge schreven 420 leden, op 1 Juli 664. Op 30 Juli moest een tweede bode worden aan gesteld. op 30 September een eerste admi nistrateur Op 28 September werd een le denvergadering gehouden waar goedgevon- I den werd om goedkeuring op de statuten te 4 vragen. Spoedig daarna moest een tweede administrateur en een 3e bode aangesteld worden, terwijl thans 9poedig een deide be ambte zal worden aangesteld. Over 1927 bedraagt het geïnde bedrag f. 80.000. Dat is du9 over 7 maanden. Over 1928 zal het be dragen waarschijnlijk f. 280.000. Op 1 Aug. 1928 was het ledenaantal 3000, op het oogenblik 3150. Uit dit alles blijkt wel zonneklaar dat de dienst in een behoefte voorziet. Spr. brengt daarna dank aan verschil lende heeren voor wat ze voor den dienst hebben gedaan, o.a aan den heer inspecteur den heer Moolenburgh, aan den heer ont vanger Koning en aan de heeren Vlaardin- gerbroek en Schoppe. Na een opwekkend woord tot het perso neel van den dienst besluit spr. met er op te wijzen welk een gemak ook de werk gevers van den Jienst hebben nu ze niet meer lastig behoeven le worden gevallen door ambtenaren van de belasting. Daarna sprak de heer Moolcnburgh, in specteur bij de Rijksbelastingen die bestuur en leden geluk wenscht met de ingebruik neming van dat kantoor. Het is ongetwij feld een belangrijk feil en een verblijdend teeken. Spr. heeft de gang van zaken van het begin af nagegaan en de gestadige groei is ongetwijfeld voor een groot deel te danken aan het energiek optreden van het bestuur en daarvoor is een woord van hulde zeker wel op zijü plaats. Vele perso nen in Leiden hebben vertrouwen in den dienst en voor eeD deel is dat ook te dan ken aan het personeel dat zich op lofwaar dige wijze van z'n taak heeft gekweten. De belasting-administratie zal ongetwijfeld ook verder den dienst met belangstelling volgen. Spr. dankt voor de tot de ambtena ren gerichte woorden en spreekt den wensch uit dat de vereeniging zich steeds in stij gende lijn zal ontwikkelen. Tenslotte sprak de heer Koning, ontvan ger bij de Rijksbelastingen een enkel woord van gelukwensch, met de ingebruikneming van dit kantoor, daarbij ook voor den dienst zijn be9te wenschen voegende. Hiermede waren de officialiteiten afge- loopen en bleef men nog een poosje gezellig bijeen. Zoo heeft dus de Leidsche Belasting- Ophaaldienst zijn eigen kantoor in gebruik genomen dat inderdaad heel mooi is inge richt en waarvoor men zoo in 't hartje van onze stad geen betere plaats hadden kunnen vinden. Het kantoor zal geopend zijn van 93 uur, Zaterdags van 912 uur, 's Woens dagsavonds van 78 uur. BAZAAR „L. E. D. A.G. O. H." In de gezellige zaal van „De Graanbeurs" die voor dit doel speciaal is ingericht het tooneel o.a. is weggebroken, zoodat ook het achter het tooneel liggende zaaltje beschik baar is houdt momenteel de Chr. zang- vereeniging „L. E. D. A. G. O. H." een bazaar die gisteravond officieel geopend is en die ook vandaag en morgen voor bezoekers toe gankelijk is van 25 en van 7.3011 uur. Op dezen bazaar treft men aan, naast de gewone verkoopsartikelen, waaronder dit maal wel bijzonder genoemd mag worden een stand met kunst-aardewerk, die onge twijfeld veel belangstelling zal trekken, ver schillende attracties, zooals sjoelbakken, rad van avontuur, postkantoor, grabbelton, behendigheidswedstrijd met het aansteken van kaarsen en last nol least een nieuwe attractie, de zgn. paardenren. die bijzonder aardig is. Ongetwijfeld heeft de bazaar veel moeite en werk gekost, maar het mag dan ook gezegd worden, dat het resultaat inder daad heel mooi is en ongetwijfeld op zich zelf reeds de moeite van een bezoek waard, waartoe we onze lezers dan ook gaarne, mede om het goede doel. dat wordt nage streefd, gaarne opwekken. Bij de officieele opening, die gisteravond te 6.30 uur plaats vond, sprak de voorzitter, de heer Verver, een kort woord van wel kom, speciaal tot ds. Meeter, die zich bereid had verklaard den bazaar te openen en tot de donateurs en donatrices van de vereeni ging, terwijl spr. hartelijk dank bracht aan de leden, speciaal aan de damesleden, voor het vele werk, dat ze voor dezen bazaar hebben verricht. Ds. Meeter, daarna het woord nemende, zegt, dat hij gaarne aan het verzoek om dezen bazaar te openen, heeft voldaan om dat hij een liefhebber is van muziek en wanneer „L. E. D. A. G. O. II.met de slem God wil loven, dan staat spr. achter deze vereeniging en is hij dankbaar dat, waar tegenwoordig meer God gelaakt dan verheer lijkt wordt door jonge menschen, hier de wensch aanwezig is om den naam des Hee ren groot te maken. De bazaar, die hier vanavond geopend wordt, heeft ten doel het tekort in de kas aan te zuiveren en is alzoo lot instandhouding van de Vereeniging. Spr. hoopt, dat door dezen bazaar getoond zal worden, dat het streven van deze vereeni ging door velen gesteund wordt niet alleen :net woorden maar ook metterdaad. Nadat zijneerw. vervolgens voorgegaan was in gebed, verklaarde hij den bazaar voor geopend. De voorzitter tracht ds. Meeter nog dank voor de bereidwilligheid om het openings woord te spreken en daarna verspreidden zich de aanwezigen door de zaal om de fraaie stands in oogenschouw te nemen. Dezen eersten avond mocht de bazaar zich reeds in een druk bezoek verheugen. AANBESTEDING. Door B. on W. dezer gemeente werd hedenmorgen in het openbaar aanbesteed het wijzigen en uitbreiden van het Wijkge- bouw Prinsenstraat No. 3 en 3a. Er waren 12 inschrijvingen, te weten van: G. Hillenaar, Oegstgeest f 4698; A. C. Joele, Den Haag f. 4337; Wed. H. v. Driel, Koudekerk f. 4270; J. v.. d. Wal en J. Klop penburg, Bergen (N.-H.), f.3943; Th. G. Barthen, f.3939; D. Kaay en Zn., f.3870; R. Massaar f.3800; A. Harteveld f.3750; C. J v. Valderen f.3741; J. C. Ginjaar en J. C. de Groot f. 3460; Marcelis en Heems kerk f. 3374 en H. Buys f. 2879. Waar geen woonplaats is vermeld, is deze Leiden. De gunning werd aangehouden. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd zijn aan onze Universiteit voor het aanvullings-doctoraal-examen Indisch recht de heer T. A. de Rijk (Leimuiden). j voor het doctoraal-examen geneeskunde I mej A. M. C. Cramer (Den Haag) en de heeren Goedbloed (Leiden) en G. W. Beijerinck (Den Haag). Beide laatsten cum laude. Wegens het overlijden van den oud- hoogleeraar prof. mr. W. van der Vlugt, hebben de R. K. Studentenvereemigingen „St. Augustinus", het Leidsch Studentencorps en de Vereeniging van Vrouweltjke Studenten* acht dagen rouw aangenomen en van de ge bouwen dezer vereenigingen hangt de vlag halfstok. Ook van het academie-gebouw is ten teeken van rouw de vlag halfstok gehe- schen. Donderdag zullen de universiteitsgebouwen gesloten rijn. Er zullen geen examens wor den afgenomen noch colleges worden gege ven. De begrafenis is bepaald op Donderdag namiddag te twee uur op het landgoed van den hoogleeraar te Tongeren bjj Epe, waar bet stoffelijk overschot zal worden bijgezet in liet familiegraf. Mr. A. v. d. Eist, ambtenaar van het O. M. bij het Kantongerecht alhier, heeft tegen 1 December eervol ontslag gevraagd als lia van den voogdijraad. I Gisteren slaagden te Den Haag voor het voorloopig diploma Machinist ter koopvaar dij de heeren: F. R. Brouwer te Leiden en A. Th. van den Toorn te Voorschoten, bei den leerlingen der Machinistenopleiding, ver bonden aan de Leidsche Ambachtsschool. De Leidsche faculteit der rechtsge leerd neid heeft voor de Prijsvraag-Marburg (ongeveer f. 200) het volgende onderwerp vastgesteld „Het opkomen tijdens den wereldoorlog van de gedachte aan een Volkenbond en van den naam „Volkenbond" zelf", te bewer ken uit de „Nouvelles de Hollande" (Leiden, Sijthoff). De antwoorden mogen niet langer zijn dan 25 foüo vellen gewoon getikt sdhrift; zij moeten een motto dragen, dat te herhalen is op een bij het manuscript gevoegde, verzegel de enveloppe, die den naam en het adres van den schrijver (Leidsch student) zal inhou den, en zullen moeten worden ingezonden vóór 1 Mei 1929 brj den voorzitter der juri dische faculteit der Leidsche universiteit. Men verzoekt ons mede te deelen dat de Donderdagavond te houden lezing van dr. Schokking over „Theosofie" niet door- gaal in verband met het overlijden van 1 prof. mr. Van der Vlugt. j Men verzoekt ons mede te deelen, dat het duo Rotowsky, hier t9r stede welbekend. Donderdagavond in de Oranjezalen van de Harmonie voor de leden van de afdeeling Leiden der Ned. Reisvereeniging, zgn af- sclieidsséance zal geven. Het kunstzinnige echtpaar vertrekt n.i. binnenkort naar zuidelijker landen. In het Leidsche Volkshuis heeft gis- teravond de heer H. C. Verkruysen op de hem eigen vlotte, leerzame en aangename wijze voor een geheel gevulde zaal een lezing met lichtbeelden gehouden over „De i Wereldstad Parijs". Op bewonderenswaar- dige wijze heeft de spr. de prachtige licht- beelofen eigen foto's toegelicht en aan de hand daarvan zijn auditorium ge leid langs de ontelbaar vele monumenten waaraan Parijs zoo rijk is. Monumenten, kerken en gebouwen en standbeelden, die herinneren aan de verschillende periodes van cultureelen bloei die zich zoo heftig hebben gemanifesteerd in deze onverge- j lijke schoone stad, de residentie der Bourbons en Bonapartes. En vooral ook heeft de heer Verkruysen gewezen op de schoonheid van den bouw, den aanleg van Parijs, met zijn pleinen als de Place de la Concorde, Place de l'Etoile, Place de Na- 1 tions, Place de la Bastille; en zijn tuinen BINNENLAND. Het jubileum van mevr. Esther de Boer- Van Rijk in den Leidschen Schouwburg. (Stadsnieuws, le Blad.) Het derde postvliegtuig naar Indié Is weer op weg. (Binnenland, le Blad.) In den voetbalwedstrijd op Zondag 2 December tegen Italië zullen Denis en van der Menlen vermoedelijk niet uitkomien. (Sport, 2e Blad.) BUITENLAND. De Graf Zeppelin weer naar Friedrichs- hafen terug. (Tel. le Blad.) Crises in Roemenië en Znid-Alrika en plotseling ook in Frankrijk. (Buitenland en Telegrammen, le Blad.) Het Engelsche parlement geopend. (Tel. le Blad.) Het Belgische binnenscheepvaart-congres. (3e Blad.) De Belgische Minister van Buitenland- sche Zaken over België's politiek. (3e BI.) Heden de Amerikaansche presidentskeuze (Buitenland en Telegrammen, le Blad.) van het Louvres, d© Tuilerieën, en van het Luxembourg; het Pare Monceau en niet te vergeten het Cour la Reine en het Bois de Boulogne. Op 19 dezer houdt de heer Verkruysen in aansluiting op zijn voordracht vaq gisteren, nog een tweede lezing. Daarbij zk 1 hij dan een film vertoonen. Op de Spoorhavenbrug heeft heden morgen een aanrijding plaat® gehad tus schen twee vrachtauto's, resp. bestuurd door M. N. te Haarlem en N. S. alhier. Met eenige materieel© schade konden beide wagens hun weg vervolgen: JUBILEUM ESTHER DE BOER-VAN RIJK. „Een Moeder", tooneelspel in 3 bedrijven door Cor Hermus. Van den schouwburg wapperden gister avond de vaderlandsche kleuren. In het bij kans uitverkocht huis heerschte een warme stemming. Was het niet het jubileum van Esther de Boer-Van Rijk ter gelegenheid van haar 55-jarige tooneelloopbaan en tevens haar 75sten verjaardag? Zooals le doen gebruikelijk is, had de i huldiging plaats na afloop van de voor stelling. Toen stelden zich op het tooneel op de leden van het comité, de medespelenden van dezen avond met de jubilaresse als middelpunt. Esther de BoerVan Rijk. Namens de commissie, die zich had ge vormd, trad als eerste spreker naar voren prof. mr. E. M. Meyers. Deze herinnerde er aan, hoe hij 5 jaar geleden op dezelfde plaats tegenover haar stond, om haar te huldigen met haar 70sten verjaardag en haar gouden tooneeljubileum. In deze laatste 5 jaren heeft hij nog meer bewondering voor

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1928 | | pagina 1