rechtzaken.
visscherij-ber1chten.
kunst en letteren.
scheepstijdingen.
geneeskundige brieven.
varia.
;ragenrubriek.
Burgerlijke Stand v. Leiden.
den de 12 art. des Geloofs en 1 Joh. 2 van
vers 1529. Ds. Mulder koos daarop tot
tekst Lucas 21 vers 33: „Hemel en aarde
zullen voorbijgaan, maar mijne woorden
zullen geenszins voorbijgaan".
Gezongen werd nog Ps. 25 vers 6: „Heer
ai maak mij Uwe wegen, door Uw Woord
en Geest bekend," en Gez. 55 vers 2 en 3.
Na zijn boeiende rede nam spr. in 't bij
zonder afscheid van ds. Mondt, wien spr.
de gemeente in zorg en liefde aanbeval.
Vervolgens van het Kerkbestuur dat hij be
dankte voor de leerzame en vriendelijke
wijze waarop het met hem samen heeft ge
werkt. Wat het leerzame betreft, bracht spr.
in verband met zijn jonkheid, daar het zijn
eerste standplaats was. Verder van jonge-
lings- en jongemeisjesvereenigingen, zang
verenigingen en in 't bijzonder van zijne
catechisanten en reeds kort geleden be
vestigde nieuwe lidmaten.
De godsdienstoefening eindigde met te
zingen Gez. 96: Halleluja, eeuwig dank en
eere".
Ds. Mondt sprak daarna den scheidenden
leeraar toe namens de gemeente en liet hem
toezingen Ps. 121 4.
Blijkbaar diep onder den indruk verliet
de gemeente het kerkgebouw.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Johannes Leonardus Wilhelmus,
7v. C. R. v. Vel zen en W. S traver.
Maria Antonia, di vi L. A. Zandbergen en
C. M. van Veen. Johannes Christiaan,
z. v. J. W. v. d. Ploeg en H. J. v. Leeuwen.
Magdafena Josina, d. v. C. Th. v. d.
Maat en W. van Haastrecht.
Ondertrouwd: Dirk Buys, 52 j. en Aagje
Adriana Blom, 44 j. Willem van Leeuwen,
25 j. en Sara Maria van Groeningen, 18 3.
Getrouwd: Paulus Bruinis en Anna Bernar-
dina de Jong.
Overleden: Johanna Cornelia v. d. Salm,
54 jaar.
In opdracht van den Inspecteur van
Veeartsenijkundigen dienst is door de politie
alhier proces-verbaal opgemaakt tegen den
veehouder Joh. de W., die niet tijdig aan
gifte ha-a gedaan bij den burgemeester, dat
onder zijn vee besmettelijke ziekte mond- on
klauwzeer heerschte.
ONDERTROUWD:
H. Th D. de Groot jm. 24 j. en C. J. L.
v. <3 Steen jd. 20 j. P. J. v. Leeuwen
ïeeeh. 31 j. en A. Vermeulen jd. 25 j. A.
.1 Huisman jm. 21 j. en J. C. v. Weeren id.
18 j. M. D. Segijn jm. 27 j. en A. M.
Huner jd.*fc) j. J. C. T. Pull ter Ganue
jm. 26 j. en S. J. M. limelinckx jd. 24 j.
P. Zwanenburg jm. 21 j. en G. Boogert jd.
21 j D. Duk jm. 22 j. en C. Crama jd.
28 j. J. V. d. Klugt jm. 23 j. en C. A. M.
Hendriks jd 22 j. M. Jansen jm. 26
■en E. Meyers jd. 29 j. L. de Vogel jm.
22 j. en A. Nievaart jd. 21 j. M. J. Wes-
selman jm. 23 j. en S. M. de Vrind jd. 22
j K. J. Peters jm. 26 j. en M. de Vink
)d 33 j. A. v. Tol jm. 22 j. en W. G. Zil-
man jd. 20 j. W. P. Demmenie jm. 22 j.
en H. M. Koppeschaar jd. 20 j.
KANTONGERECHT TE LEIDEN.
Er werden heden in de openbare zitting
van het Kantongerecht een 125-tal zaken
behandeld.
liet eerst kwam voor de 18-jarige P. J. O.
ie Leiden, gedagvaard wegens het feit dat
hij aan de Vischmarkt een meisje met een
scherp voorwerp in een dijbeen had ge
prikt.
Verdachte ontkende, doch het meisje als
getuige gehoord, hield vol dat het wel ge
beurd was, waarna de Ambtenaar f. 5 of 3
dagen eischte, waartoe de Kantonrechter den
jongeman onmiddellijk veroordeelde.
S. v. d. IL, 27 jaar, had aan de Haven
alhier te snel gereden met een tweewielig
motorrijwiel, wat den verbalisant, de politie
agent Straathof, op dat drukke uur zeer ge
vaarlijk achtte.
Verdachte was niet verschenen, doch na
verklaring van den verbalisant dat Van der
II. reeds eerder door hem was gewaar
schuwd, eischte de Ambtenaar van het O.
M. een boete van f. 25 subs. 10 dagen.
De Kantonrechter veroordeelde hem bij
mondeling vonnis tot f. 10 subs. 5 dagen.
S. T. tc Leiden had volgens het proces
verbaal op 28 Juni aan de Hoogewoerd een
handwagen onbeheerd laten staan, wat door
den agent van politie Boon was geconsta
teerd, die dit nu onder eede bevestigde.
Overeenkomstig den eisch van den Ambt.
werd verdachte veroordeeld tot f. 3 subs. 3
dagen hechtenis.
lL, vischventer te Katwijk, had aan de
Haarlemmerstraat een handwagen op het
trottoir laten staan, terwijl hij door den
agent van politie Boon was gesommeerd
den wagen er weg te nemen.
Verdachte ontkende dit laatste. Wel had
hij er gestaan visch schoon te maken en
als dit afgeloopen was zou hij den wagen
weggenomen hebben. Op straat durfde hij
den wagen niet laten staan, uit vrees dat de
tram dezen zou overrijden.
Dé Ambt. eischte f. 3 subs. 3 dagen.
De Kantonrechter veroordeelde verdachte
tot. f. 2 subs. 2 dagen.
Een bedelaar Th. v. L. zonder vaste
woonplaats had te Voorschoten tegen de
voordeur van mevrouw Balfoort baldadig
geschopt, nadat hij meende dat hom niets
zou worden gegeven, terwijl mevrouw R.
juist naar achteren was gegaan om een aal-
moest te halen.
Nadat behalve mevrouw B. als getuige
was gehoord de gemeentewerkman Hendrik
Beekman, die het geval had gezien, eischto
de Ambt. f. 15 subs. 30 dagen. De Kanton
rechter veroordeelde den verdachte tot f. 10
subs. 5 dagen.
C. v. d. V. te Katwijk zou volgens de
dagvaarding op 28 Juli aldaar met een rij
wiel op het klinkerpad hebben gereden,
hoewel er een waarschuwingsbord was ge
plaatst. Verdachte had het boord niet ge
zien. Nadat als getuigen waren gehoord de
marechaussee Th. Huisman en Van Mourik
eischte de Ambt. f. 4 subs. 2 dagen. De
Kantonrechter veroordeelde hem tot f. 3
subs. 2 dagen.
Jan B., te Leiden, had op 12 Juni 1.1.
met een met een paard bespannen wagen
langs de Oude Vest gereden en was niet be
hoorlijk uitgeweken toen hij een handwa
gen passeerde van den melkhandelaar Van
Noort, waardoor de wagen ernstig werd
beschadigd, zoodat van N. een schadever
goeding van f. 8 eischte.
Nadat ook nog getuige C. van Venetien
was gehoord, eischte het O. M. f. 5 subs.
5 dagen.
Uitspraak over 8 dagen.
Fr. H. v. H., student te Delft, wag op
de Breestraat op 17 Juni rechts voorbij een
stilstaande tram der N.Z.H.T.M. gereden,
juist bij het uit- e-n instappen.
Verdachte had blijkbaar het ernstige van
het geval niet ingezien.
Drie conducteurs: Van der Meer, Van
der Wills en Hollingen, legden voor gedaag
de bezwarende verklaringen af, waarna
de Ambt., die de overtreding zeer ernstig
vond, een boete van f. 25 eischte.
Uitspraak over acht dagen.
P. G. te Katwijk had blijkens de dagvaar
ding op\16 Juni aldaar met een klomp van
een buurvrouw naar die buurvrouw gewor
pen. De klomp brak daarbij. Daarvoor vroeg
dit vrouwtje f. 1.05 vergoeding.
De' Ambtenaar eischte f.5 of 5 dagen.
De Kantonrechter veroordeelde de ver
dachte tot f. 3 of 2 dagen en tot betaling
een er schadevergoeding van f. 1.05.
H. B. reiziger te 's Ha ge had een bekeu
ring gekregen wegetis het rijden met een
auto aan het Noordeindc alhier met een
snelheid van 33.8 K.M.
Verdachte die dit toegaf, werd veroor
deeld tot f. 4 sub. 2 vgen.
IJMUIDEN, 30 Juli 1928.
VISCHPRIJZEN.
Tarbot per K.G. f. 1.50—f. 0.36; Griet
per kist van 50 K.G. f. 43f. 18; Tongen
per K.G. f. 3.50f. 1.50; Groote Srhol per
kist van 50 K.G. f.36f.33; Middeischol
per kist van 50 K.G. f.29f.25; Zetschol
per kist van 50 K.G. f 32f.21; Kleine
Schol per kist van 50 K.G. f. 20f. 4.70;
Bot per kisl van 50 K.G. f. 2.40; Schar per
kist van 50 K.G. f. 111.10; Tongschar per
kist van 50 K.G. f.44; Roggen per 20 stuks
f 20f. 13; Vleeten per stuk f. 2,56f. 0.95;
Kleine roode Poon per kist van 50 K.G.
f.30; Pieterman en Poontjes per kist van
50 K.G. f. 15—f. 3.60; Groote Schelvisch per
kist van 50 K.G. f.35; Middel Schelvisch
per kist van 50 K.G. f.28f.25; Kleinmid-
del Schelvisch per kist van 50 K.G. f. 15 50
f. 13.50; Kleine Schelvisch per kist van
50 K.G. t. 7.50f. 2Kabeljauw per kist
van 125 K.G. f. 62f. 34; Gullen per kist
van 50 K.G. f. 15.50f. 5.50; Lengen per
stuk f. 0.90f. 0.47; Heilbot per K.G. f. 1.50
f. 1.15; Wijting per kist van 50 KG.
f. 4.90f. 1.60; Koolvisch per stuk f. 0.67
f. 0.26; Makreel per kist van 50 K.G. f. 17
tot f. 13.
De besommingen van de 20 binnengeko
men stoomtrawlers zijn: 1JM. 418 met
f.3072; IJM 374 met f.2179; I.IM. 203 met
f.1236; fJM. 81 met f.3145; IJM. 101 met
f.2561; IJM 326 met f.1478; IJM. 18 met
f. 1964; IJM. 61 met f.2323: IJM. 27 met
f.1587; IJM 41 met f.2338: MM. 19
met f.1443; IJM. 323 met t. 12O0; IJM. 43
met f.1700- IJM. 327 met f.1400; IJM. 74
met f. 1400; IJM. 136 met f. 1700; IJM. 135
met f.1600; IJM. 90 met f.1600: IJM. 50
met f.2000; IJM. 432 met f.2000. en van
de loggers- KW. 99 met f.333: KW. 112
met f. 601 en in den haringhaven KW 74
met 22 lastKW t30 met 510 kantjes
pekelharing voor Kalwijk.
EDITH VON SCHRENCK.
De Russische danseres Edith von Schrenck
zal een aantal dansavonden in de Neder-
landsche badplaatsen geven, o.a. te Noord-
wijk aan zee en Zandvoort.
MEVR. DE BOER—VAN RIJK 75 JAAR.
Mevr. de Boervan Rijk is 75 jaar ge
worden.
Zaterdagavond is haar verjaardag gevierd
in den Kon. Schouwburg te Den Haag, waar
mevr. De Boer thans successen oogst met
haar jongste creatie van „Juffrouw Domey"
in ,,De medailles van een oude vrouw".
Na afloop van de voorstelling waren er
geen officieel e speechen, wel waren er een
vijftal prachtige bloemenmanden en eenige
bouquetten en wat meer zegt een spontane
ovatie uit een bijna geheel bezetten schouw
burg.
Willm v. d. Veer, spelleider, huldigde me
vrouw de Boer in een hartelijk speechje en
bood haar namens de collega's een zilveren
sigaretten-doos aan. Hij herinnerde er voorts
aan, dat mevr. De Boer binnenkort haar
55-jarige tooneelloopbaan zal herdenken, en
hoopte, dat er dan wel officieele speechen
zullen zijn en dat dan ook de regeering onze
grootste actrice niet zal vergeten.
De aanwezigen brachten een driewerf
hoera uit op mevr. De Boer, die hartelijk
dankte voor deze spontane ovatie.
TIJDSCHRIFTEN.
Astra" komt met een gezellig badnummer
voor den dag. Het kleurige omslag, de vele
zcmersche verhalen en de fleurige foto's
maken het tot een prettigen reisgenoot en....
een troost voor de thuisblijvers.
Met „Tien jaren Berljjn" sluit Max Blok
zijl zijn Journalistieke Herinneringen af.
„Een week in Ween en" vertelt van den
ievue-koning Marischka, den auteur van
„Alles aus Liebe", en andere Weensche
tooneelfiguren.
Henri ter Hall causeert over scheldwoor
den en bijnamen; Jo Ooms zoekt het ver
band tusschen ,,-Vacantie en de Vrouw",
terwijl J. A. Pepin aardige bijzonderheden
over Emil Jannings en Filmland brengt.
Verder bevat het nummer verhalen van
Piet van Graven, H. Visser van Wouw en
Jo Nieboer, romantische novellen van F. C.
Tieskens en Tine BrinkgreveWjcherinck,
een Indische schets van Ton Vonk, enz.
Alexander de Haas en Chef van Dijk
stonden guitige liedjes af en Do Ris Jr.
weer één van zijn kostelijke parodieën.
„Zonneschijn", tijdschrift voor de Jeugd,
is met een aantrekkelijk Augustusnummer
verschenen. Inhoud en illustraties zijn weer
uitstekend verzorgd. Ella Riemersma teeken-
do den omslag in teere kleuren.
„Timotheus" is met een speciaal Koningin
Emma-nuramer verschenen. Men Vindt in dit
nummer o.a. een meditatie van dr. J. Th.
de Visser.
STOOMVAART-MIJ. „NEDERLAND".
MANOERAN, 28 Juli van Amst. n. Java.
KRAKATAU, thuisr., 1 Aug. te Triëst verw.
PRINSES JULIANA, uilr., 31 Juli te Sabang
verwacht.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
SAMARINDA, thuisr., 1 Aug. te Londen
verwacht.
INDRAPOERA, uitr., 31 Juli te langer ver
wacht.
SLAMAT, 28 Juli van R'dam te Batavia.
SITOEBONDO, 28 Juli v. Batavia n. R'dam.
HOLLAND—AMERIKA-LIJN.
NIEUW AMSTERDAM, 28 Juli v. New-York
n. R'dam.
EDAM, vertrekt 31 Juli v. New-Orleans n.
R'dam.
LEERDAM, R'dam n. New Orleans. pas9. 28
Juli Vlissingen van Antwerpen.
BOSCHDÏJK. 26 Juli v. Norfolk n. R'dam.
SPAARNDAM, New Orleans n. R'dam 27
Juli van Gorunna.
EEMDIJK. 27 Juli v. R'dam te Seattle.
MAASDAM. R'dam n. New Orleans, 27 Juli
v. Havana.
HALCYON-LIJN.
STAD AMSTERDAM, 28 Juli v. Montevideo
n. R'dam.
STAD DORDRECHT, 26 Juli v. B. Aires n.
San Nicolas.
STOOMVAART-MIJ. „OCEAAN".
EURYBATES, Java n. Amst., pass. 28 Juli
Gibraltar.
HOLLAND—BRITSCH-INDIË-LIJN.
IJSELKERK, uitr.. 27 Juli te Madras.
ANDI.TK. thuisr., 27 Juli van Algiers.
STREEFKERK, thuisr.. 28 Juli van Port Said
BILDERDI.1K, uitr., 27 Juli te Rangoon.
SCHIEKERK, 27 Juli van R'dam te Ham
burg.
BOVENKERK, uitr., 28 Juli van Suez.
JAVA—NEW-YORK-LUN.
MERAUKE. Java n. New-York. 28 Juli van
Port Said.
KON. HOLL. LLOYD.
FLANDRIA, thuisr., 27 Juli van Montevideo.
MAASLAND, uitr., 27 Juli van Rio Grande.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
SUMATRA, uitr., 27 Juli te East London.
NIJKERK, uitr., 26 Juli van Mozambique.
ALBIREO, uitr 27 Juli te Duala.
ALGENJB, thuisr., 28 Juli van Lagos.
HELDER, thuisr., 25 Juli v. Seccondee.
RIJNLAND, thuisr., pass. 27 Juli Las Palmas
SCHELDESTROOM. thuisr.. pass. 27 Juli
Las Palmas.
YLTELAND. uitr., 27 Juli te Duala.
IJSTROOM, uitr., 28 Juli te Duala.
ALKAID, arr. 27 Juli te Hamburg.
KON. NED. STOOMBOOT-MIJ.
ACHILLES, 27 Juli van New-York n. Hali
fax.
CRYNSSEN, 27 Juli van Amst. te Barbardos.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
ALOPtlBA. 28 Juli v. Antwerpen te Hamburg
DUBHE. 27 Juli v. Swansea n. Montreal.
EGBERDINA, m. s., arr. 28 Juli te Holtenau.
EIBERGEN, 27 Juli v. Wabana n. R'dam.
GOUWE, 27 Juli van Kalix n. R'dam,
PIROLA, m. 9., arr. 28 Juli te Holtenau.
PRO PATRIA, m. s., arr. 28 Juli te Holtenau.
RANDWIJK Methil n. Bordeaux, pass. 28
Juli Bevezier.
STAD ZWOLLE, R'dam n. Abehraa, pass. 28
Juli Holtenau.
STOLWIJK, 27 Juli v. Lisabon te Vivero.
VOORWAARTS, m. s., arr. 26 Juli te Hol
tenau.
VREDENBURG, 26 Juli van Wabana naar
R'dam,
JJSSEL. 27 Juli van Pitea n. R'dam.
YILDUM. Rosario n. Las Palmas, pass. 27
Juli Fernando Noronha.
MASSA-STERFGEVALLEN.
De dood is en blijft een mysterie. Zooals
het leven dat niet minder is. Maar over het
leven kan de mensch eerst denken wanneer
hij het bezit terwijl de dood zijn toekomst
is, en dat wel met de grootste zekerheid,
wat den pessimist aanleiding geeft, te be
weren, dat het eenige wat de mensch zeker
weet, is, dat hij moet sterven. Hij weet dat
van zichzelf, hij weet dat van zijn mede-
menschen, van zijn vrienden, van zijn
familie, van zijn vijanden zpo goed als van
wie hem het meest dierbaar zijn. Dagelijks
ziet hij rondom zich menschen van het
aardsch looneel verdwijnen. Er is dus wel
geen natuurverschijnsel, dat hem zoo be
kend, waarmee hij zoo vertrouwd is.
En toch bemerkt men zoowel bij zichzelf
ab bij anderen, dat het zoo gewone, be
kende, dikwijls verwachte gebeuren een
indruk maakt, welke niet in verhouding
staat lot het alledaagsche van het geval.
Het is zeker de moeite waard, een oogen-
blik te blijven stilstaan bij de wijze waarop
verschillende menschen reageeren op aller
lei sterfgevallen.
Wij spreken daarbij niei over het over
lijden van familieleden, van goede vrienden
en bekenden. Hier spelen toch zoovele per
soonlijke factoren een belangrijke rol, dat
een Zuivere beoordeeling en beschouwing
haast onmogelijk is. Wij dienen ons te be
palen tot die gevallen, waarbij men ver
neemt, dat een of meer personen, welke men
niet heeft gekend, het leven hebben ver
loren. Zelfs is het beter, ook zulke sterfge
vallen uit te schakelen, die algemeen be
kende persoonlijkheden betreffen, zoodat te
verwachten is, dat van dezen, ook zonder
persoonlijke bekendheid, toch zich een be
paald beeld bij het publiek heeft gevormd,
dat den verkregen indruk kan beïnvloeden.
Zoodra wij probeeren onze waarnemin
gen in deze richting te ordenen, dan valt
dadelijk op, dat ten aanzien van ons onbe
kende personen de indruk, welken wij krij
gen, bijna uitsluitend beheerscht wordt door
de uitwendige omstandigheden, waaronder
het sterfgeval plaats had. Het sterven op
zichzelf van een onbekende laat de meeste
menschen voor het overige vrij onverschil
lig. Bij het doorzoeken van de kolommen
der familieberichten in de courant speelt
nieuwsgierigheid de hoofdrol. Er konden
eens bekenden bij zijn! Maar verder maakt
die doodenlijst geen indruk.
Een bijzondere omstandigheid, met welke
eeh sterfgeval gepaard gaat, trekt dadelijk
de aandacht. Maar het moet dan ook wer
kelijk iets bijzonders zijn en niet te vaak
herhaald worden. Een verdrinkingsgeval is op
zichzelf ongetwijfeld een tragische gebeur
tenis. Maar och, het komt zoo vaak voor,
alleen in ons land komen jaarlijks ongeveer
duizend menschen door verdrinking om het
leven; in dezen warmen zomertijd, maar
ook als er ijs in het water is, kan men
icderen dag eenige doodelijk verloopende
gevallen in de courant lezen. Dat is te veel
om nog „intressant" te wezen. En de meeste
lezers gaan deze berichten met dezelfde on
verschilligheid voorbij als zooeven de doods
berichten voor zoover er geen bekenden bij
waren.
Wil het ongeluk echter, dat eens een
boot omslaat en daarbij meer personen het
leven laten, dan ontstaat ineens belangstel
ling. En dan kan het gebeuren, dat ieder
zich met het geval bemoeit, overal wordt
raad gegevener wordt op gestreng onder
zoek aangedrongen ,de gansche menschheid
moet zwemmen lecren enz. Alles heel mooi.
Maar waar blijven die goeden-raadgevers bij
de afzonderlijke verdrinkingsgevallen? I-Iet
massa-ongeval heeft misschien vijf of tien
offers geüischt. Wat beteekent dit tegen
over de jaarlijksche duizend! Het heeft er
soms veel van. dat alleen erg sterke prik
kels in staat zijn, den mensch er toe te
krijgen om tegenover misstanden doeltref
fend in te grijpen.
Het is een merkwaardig verschijnsel, dat
de veroorzaakte indruk afneemt naarmate
de gebeurtenis verder van huis plaats
heeft. Gedurende den grooten oor
log werd de courant dagelijks om
zoo te zeggen verslonden. Ook ge
durende perioden, waarin vrij wat minder
slachtoffers vielen dan in den laatsten tijd
in Oost-Azië regelmatig konden worden ge
teld. De belangstelling, waarmede deze
laatste tijdingen worden gelezen, is slechts
een zwakke schaduw'van het medeleven
gedurende 1914 tot 1918.
De mensch gewent zich ten slotte aan
alles. Die herhaalde, gelijksoortige onge
vallen treffen niet meer. Het verveelt, altijd
weer hetzelfde te lezen. Welk een conster
natie veroorzaakte niet het eerste vlieg
ongeluk in ons land! Voor het slachtoffer
werd een gedenkteeken opgericht/Valt nu
een vlieger te pletter, dan beteekent dit voor
velen niet anders dan een nieuw verkeers
ongeval. zooals er dagelijks voorkomen. Die
behooren er nu eenmaal bij. De aandacht
voor de vele gekraakte auto's begint al flink
te verslappen, anders zou zeker niet zoo
kalm berust worden in het maar steeds on
bewaakt laten van zoo vele spoorweg-over
wegen. Alleen als eens een volgeladen auto
bus verongelukt, zoodat er tientallen slacht
offers zijn, dan wordt er met iets meer aan
dacht naar het bericht gekeken.
Hetzelfde verschijnsel doet zich voor ten
opzichte van mijn-ongevallen. Het komt nog
al eens voor, dat men het bericht van een
doodelijk verloopend ongeluk leest, in elk
geval dikwijls genoeg, dat zulk een bericht
alweer gelijk gesteld wordt met het ander
„gemengde niuews". In de mijn Hendrik
heeft nu een massa-ongeval plaats gehad.
Opvallend is het verschil tusschen de wijze,
waarop dit wordt behandeld in vergelijking
van die andere op zichzelf staande gebeur
tenissen. Voor de betrokken personen zijn
toch feitelijk alle mijn-ongevallen gelijk. Het
mijnbedrijf heeft nu eenmaal een groot ge
varen-risico. Hoe zorgvuldig men ook alle
mogelijke maatregelen treft, tot nu toe mag
bet niet gelukken, alle ongelukken te voor
komen. Men weet dus dat af en toe een
slachtoffer moet vallen, even goed als wij
weten, dat dit voor den zeeman, voor den
bouw- en fabrieksarbeider en vele andere
neroepen geldt, hetzij dan in meerdere of
mindere mate. Voor de nabestaanden van
het slachtoffer zal het wel geen verschil
maken of er nog meer kameraden zijn ge
vallen. Het gemis van den echtgenoot,
vader of zoon zal daardoor niet veranderen.
Maar wel eigenaardig, hoe het publiek en
de gemeenschap, te beginnen bij de autori
teiten, op zoo bijzondere wijze bij zulk een
catastrophe reageert. Daaruit valt alweer af
te leiden, dat het nog meer de omstandig
heden, waaronder iets voorvalt, dan de ge
beurtenis zelf het zijn, welke den indruk op
den buitenstaander bepalen.
Het gebeurde op de „Insulinde" wijst in
dezelfde richting. Op de thuisreis van dit
stoomschip zijn verscheidene sterfgevallen
voorgekomen aan een soort keelontsteking.
Het gebeurt meer. dat een zoodanige ziekte,
die gewoonlijk gunstig verloopt, plotseling
een kwaadaardig karakter aanneemt. Zulke
onverwachte veranderingen komen bij aller
lei bacteriën voor, zonder dat wij precies
weten hoe het komt. Zoo kan vleesch, en
vooral worst, op overeenkomstige wijze ver
giftige eigenschappen krijgen. Een afdoend
middel om deze. gelukkig zeer zeldzaam
voorkomende gebeurtenis onmogelijk te ma
ken, kennen wij niet In deze omstandig
heden zou het dus dwaasheid zijn. den
leverancier van die worst aansprakelijk Ie
stellen, althans wanneer de vergifligheid bij
de aflevering nog niet bekend was. Evenmin
zal er in het geval van de „Insulinde"
sprake van zijn, dat iemand aan het ge.1
beurde schuld zou hebben. Maar wij zien
ook hier weer vragen om onderzoek enz. ah
bewijs van den grooten indruk, door het
massale optreden gewekt, terwijl een ge-
isoleerd geval van onverwacht kwaadaardig
verloop ongemerkt passeert.
H. A. S.
HET TOEVAL ALS UITVINDER.
Hoeveel grootsche dingen de menscfie-
lijke geest ook reeds heeft gepresteerd, vele
belangrijke dingen zouden toch voor hem
verborgen zijn gebleven, indien hem niet de
geweldige macht, die wij toeval noemen,
hem te hulp was gekomen. Toeval in dub
belen vorm. Dikwijls is het uitsluitend
een toeval, dat iemand tot uitvinder maakt
en aan den anderen kant hebben vele uit
vindingen haar ontstaan weer te danken
aan een toeval. Zoo kan men er zich niet
genoeg over verwonderen, dat dikwijls de
interessantste uitvindingen van leeken af
komstig zijn, die niet de geringste techni
sche kennis hebben en men verbaast er
zich ook weer over, dat zooveel uitvindin
gen van knappe technici niet het product
zijn van nuchter overleg en herhaalde
proefnemingen.
Zoo hebben onze naaimachines haar be
staan te danken aan... het bed. Singer lag
te bed en droomde natuurlijk van zijn ma
chine. die hem geheel in beslag nam. Daar
zag hij in zijn droom een soldaat met ge-
velde lans op hem afkomen. Het vlag
getje van de lans fladderde echter uit een
grooten ring aan het einde van de lans.
Singer werd wakker het groote pro
bleem was opgelost: aan de punt van de
naald hoorde het oog en niet zooals bij de
gewone naald aan het andere einde. De
moderne naaimachine was uitgevonden.
Het toeval heeft ook Senefelder bij de
uitvinding van de lithografie geholpen.
Op een dag sleep hij een steen glad, om
er op te kunnen etsen; op dat oogenblik
vroeg zijn moeder hem, de wasch voor
de waschvrouw, die stond te wachten, op
te schrijven. Papier was niet bij de hand
en daarom schreef hij de waschlijst m»t
inkt op den steen. Toen hij eenige dagen:
later het schrift wilde wegmaken, kwam
bij op het denkbeeld het met zuren weg tfl
etsen en ontdekte tot zijn verwondering,
dat het schrift bleef staan. Dit braóht hem'
op het procédé van hoogetsen en daarna
op de lithografie.
Bekend is de geschiedenis van de kinden
ren van den Nederlandschen brillenslijper,
die bij het spel twee geslepen brilleglazen
achter elkaar hielden en zoo hun vader tot
de uitvinding van den verrekijker inspi
reerden. Een glasslijper te Neurenberg liet
eenig zuur op zijn glas vallen en ontdekte
daardoor de methode, op glas te etsen.
Ook de saccharine heeft zijn uitvinding
te danken aan het toeval. De Duitsche
scheikundige Fahlberg was in den zomer
van 1878 in het laboratorium van de Hop
kinsuniversiteit te Baltimore bezig met po
gingen tot samenstelling van tot dat oogen
blik onbekende organische lichamen. Op
een avond viel het hem thuis op, dat zijn
brood zoo zoet smaakte; hij merkte echter
weldra, dat deze smaak van zijn handen
afkomstig was, ofschoon hij ze na het labo
ratoriumwerk terdege had gewasschen. Hot
geval interesseerde hem zoodanig, dat hij
nog denzelfden avond naar het laborato
rium terugkeerde, waar hij alle schalen ea
glazen op zijn werktafel onderzocht. Hij
ontdekte dat de inhoud van een der glazen
opvallend zoet smaakte. De chemische ana
lyse toonde aan, dat het benzolzuursul-
finide bevatte, dat later saccharine door
hem werd gedoopt, dus een afleiding van
benzol. Fahlberg begreep, dat hier de mo
gelijkheid bestond, een kunstmatig zoele
slof te winnen; hij werkte in deze rich
ting voort en in het jaar 1879 was zijn pro
duct zoover, dat het practisch bruikbaar
scheen. Naar Duitschland teruggekeerd
stichtte hij samen met zijn oom A. List uit
Leipzig aan de Elbe een fabriek, die lang
de eenige onderneiüing van dezen aard is
geweest.
Door een toeval legde ook Alfred Nobel
den grondslag voor het groote vermogen,
dat hij later verwierf. Hij was werkzaam
in de nitroglycerinefabriek van zijn vader.
Na jarenlange vergeefsche pogingen, dezei
vloeistof met een vaste stof te verbinden,
om. het gevaar van de behandeling en het
transport van deze explosieve stof te ver
minderen, ontdekte hij op een dag dat uit
het gat van een vat langzaam een deel van
de glycerine op het kiezel druppelde, dat
tot verpakking diende en zich daarmede
verbond. De aldus ontstane vaste massa!
had een even groote explosieve kracht als
de nitroglycerine, doch zij was minder ge-
vaarlijk te vervaardigen en gemakkelijk te
vervoeren. Het dynamiet was uitgevonden.;
Amerika heeft natuurlijk zijn specialitei
ten. Daar was bijvoorbeeld de Amerikaan-
sche, die op zekeren dag bij het wasscheh
van het vaatwerk den band van lutar schort
scheurde. Zij nam een stuk draad te hulp.
Dat bracht haar op een idee; korten tijd
later vervaardigde zij schorten, die in het
geheel geen banden meer hadden, maar in
het bovenstuk dunne stalen veeren hadden,
die met een snelle beweging weggenomen
konden worden, wanneer de huisvrouw de
bel hoorde. Zij heeft patent op de uitvin-
ring genomen, dat haar thans zeer groote
inkomsten bezorgt.
A. W. T.. te L. Lelden. Brug-Leiderdorp»
Groenendijk, Brug-Koudekerk, Alphen,
Zwammerdam, Bodegraven. Nieuwerbrug,
de Roskam. Woerden, Vleuten, Zuilen, Maar-*
tensdijk, Soestdijk, Soest. Totaal 71.6 K.M.
A. K. te Leiden. Aan uw verzoek kun
nen wij niet voldoen. Wendt u met yW
tweede vraag tot de V.V.V. naast het Station
alhier.
4—3
