ONZE STADGENOOT DE HEER Ir. F. STOKHÜYZEN OVER ZIJN WERK IN IERLAND. ifrfe JAARGANG ZATERDAG 19 MEI 1928 No. 20914 |ficieele Kennisgevingen. SPORT. Het voornaamste nieuws van heden. STADSNIEUWS. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DIÊR ADVERTENTIEN: 80 Cts. per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar (gentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere dvertentiên 35 CU. pet regel. Kleine AdvertentiCn uitsluitend ij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een [naximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 CU. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden 2.35. per weekƒ0.18 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0 18 Franco per post 2.35 portokosten. jiummer bestaat uit VIER Bladen EERSTE BLAD. DIENSTPLICHT. j Burgemeester der gemeente Leiden |t ter kennis van onderstaande dienst- ligen, dat zij in hun eigen belang wor- fcangeraden aan de afdeeling Militaire der Gemeente-Secretarie, Breestraat |19, hoek Wolsteeg, opgave te doen van Tegenwoordige verblijfplaats. JRARDUS THEODORUS PLASMEIJER, [tplichtige van de lichting 1925 uit de fcnte Alkemade en behoorende tot het ïgiment Veld-Artillerie; KLEM FREDERIK VAN DAM, dienst- Aige van de lichting 1923 uit de ge- ■te Leiden en behoorende tot het 6e lent Infanterie; tOBUS DREEF, dienstplichtige van de Jrig 1922 uit de gemeente Leiden en prende tot de Treinafd. der le Art.ie- JA MIN BLAASER, dienstplichtige [de lichting 1923 uit de gemeente Rot- i en behoorende tot het 22e Regiment literie. 1 aandacht van genoemde dienstplich- J wordt er op gevestigd, dat niet-nale- |van de bepalingen betreffende opgave dresverandering oproeping in werke- i dienst bij wijze van straf tengevolge lebben. V VAN DE SANDE BAKHUYZEN, Burgemeester. Iden, 19 Mei 1928. 9970 HINDERWET. rgemeester en Wethouders van Leiden; kien het verzoek van: a. de firma Le I en Co., om vergunning tot het oprich- fran een inrichting voor het bereiden, pn en drogen van huiden in het perceel K-e Brugsteeg No. 2. kadastraal be- Gemeente Leiden, Sectie D. No. 1545 b. A. A. van der Meij, om vergunning iet oprichten van een ondergrondsche jarplaats voor benzine op het perceel e-Rijndijk No. 220, kadastraal bekend iente Leiden, Sectie O. No. 85. met af- pichting op den Hooge-Rijndijk vóór ierceel let op de artt. 6 en 7 der Hinderwet; {ven kennis aan het publiek, dat ge verzoeken met de bijlagen op de plarie dezer gemeente ter visie gelegd mede dat op Zaterdag den 2den Juni [des voormiddags te halfelf uren op het |bui9. gelegenheid zal worden gegeven iezwaren tegen deze verzoeken in te feen. terwijl zij er de aandacht op ves- E dat niet tot beroep gerechtigd zijn zij. liet overeenkomstig art. 7 der Hinder- poor bet gemeentebestuur of een zijner zijn verschenen, teneinde hun be- pi mondeling toe te lichten. A VAN DE SANDE BAKHUYZEN. Burgemeester VAN STRTJEN. Secretaris. 9969 ■óm, 19 Mei 1928. kweekschool voor onder- Ijzers en onderwijzeressen te leiden. ■ders of Voogden, die hun kinderen of Ben wenschen geplaatst te zien als gkeüng (vereischte leeftijd: vóór 1 Wils 14 jaar) gelieven hen daarvoor J.te geven mondeling op 21. 22. 24 of 25 avonds tusschen 61/» en 8 uur, Vest 35 (trouwboekje meebrengen B of schriftelijk vóór 10 Juni. B Zonder toelatingsexamen kunnen tweede klas der 9chool worden loege- diegenen, welke met gunstig gevolg ■Jassen eener Middelbare school door Pjn hebben of in het bezit zijn van een L 0 diploma. De Directeur. H. VAN SLOOTEN Jr. VOETBAL. Programma voor morgen. derlandsche voetbalbond. van Nederland: Z.A.C.Noad. n?** degradatie: FrisiaW.V.V.; r V.U.C. II (Pomona-terrein). Mf® N-V.B.-beker (6de ronde) Ensch f E. C.; Alcmaria VictrixR. G. H.; '-D.F.C. Zijn adviezen aan the Electricity Supply Board van den Ierschen Vrijstaat 2rijPeIÜke vreugda in den lande verwekt en in het bijzonder wij, in Leiden, gevoelden ons gecocffeerd door de onderscheiding, onzen stadgenoot, ir. Stokhuyzen, den hoofd ingenieur der Stedelijke Lichtfabrieken, te beurt gevallen. En wij houden ons er van overtuigd, dat zeker niet weinige onzer lezers even zullen hebben stilgestaan by de lezing van het sobere bericht, 'dat de be noeming van ir. Stokhuyzen aankondigde, onder gelijktijdige vermelding, dat hem een verlof van drie maanden was toegestaan om zyn expeditie te gaan volbrengen. En iets, zij het slechts een vage glimp, van de onderscheiding straalde terug op de stad, wier ambtenaar werd geroepen tot dit ver antwoordelijke en moeilijke werk in den merkwaardigen Vrijstaat op het eiland, dat ten Noorden, Westen en Zuiden door den Atlantischen Oceaan wordt bespoeld, Ir. Stokhuyzen, wiens verlof met een maand verlengd werd, is thans terug uit Ierland. Zyn zending is volbracht, en in een onderhoud, dat hy ons gisteren heeft willen toestaan, heeft hy ons het een en ander van zyn arbeid ginder verteld. „Gy weet, dat Ierland, het land, dat ten gevolge van verschillende fnuikende invloe den, op een verleden terugziet, dat weinig anders heeft geleverd dan politieke struin belingen, zoowel in den Staat zelf als met betrekking tot zijn verhouding tot Enge land. Ierland, dat twee voor den bloei van een land voorname schatten, kolen en erts, ten eenen male ontbeert, een land, waar dientengevolge nagenoeg geen industrie worat gevonden, en dat een land is van sinds eeuwen uitgezogen landbouwers en paardenfokkers,, was er, toen het eenige jaren na het einde Van den wereldoorlog volkomen home rule kreeg, economisch ellendig aan toe. Land en bevolking verkeerden tot voor korten tijd in zeer achterlijken toestand en de regeering van den Vrijstaat moest ge weldige energie ontwikkelen, wilde zjj ver betering in uitzicht stellen. Maar de grooten- deels uit mannen van middelbaren leeftijd, veertigers en dus jonge regeerders bestaan de regeering heeft de energie ontplooid, die van haar werd geëischt en zoo gaat de Vrijstaat een toekomst tegemoet, waarin de zon door de samengepakte dreigende wolkenmassa begint te komen. Het streven eer regeering is gericht op herstel van der. bloei van het verarmde land en niets wordt bespaard om dit doel en daarmede de ontwikkeling van den Vrijstaat tot een Staat, waarin de bevolking in elk opzient onder gunstige omstandigheden tan leven. En reeds thans, nu dit regime nauwelijks zes jaar heerscht, zijn duidelijke sporen waarneembaar, dat Ierland zal worden een land, waarin welvaart even goed mogelijk zaï zijn als in andere landen. Reeds neemt de onrustbarende emigratie der Ieren naar Amerika aanmerkelijk af, reeds bereikt de landbouw en veeteelt tot voor korten tyd ongekende resultaten en al heerscht er overal in de steden, als Dublin, Cork en Limerick, nog schrijnende armoede, er is nieuw, gezxmd jong leven, dat wel besteed wordt en dat de waarachtige hoop wettigt, dat Ierland eerlang een bloeiend land zal worden. De regeering begrijpt haar moeilijke taak volkomen en vat haar aan met moed en prijzenswaardig gericht beleid. Zij kent de kwalen van het land en met de gevolgen, die daaraan inherent zyn voor oogen schroom', zij niet alles te ondernemen wat kan, wat moet leiden tot afdoende genezing. Zij weet het gemis aan het zwarte goud en aan erts als een duur gemis, dat slechts opgeheven kan worden door langs anderen, kunstmatigen weg de bron van kracht, die noodig is om aan de eischen van een modern volk in een modern land tegemoet te komen, aan te boren. Dien weg heeft de regeering van den Ierschen Vrijstaat gevonden toen zij het besluit nam, om het water van Ierland's voornaamste rivier, de 350 K.M. lange Shannon, met haar stroomgebied van bijna 12.000 K.M. 2, dienstbaar te maken aan de opwekking van de kracht, die het land bi) gebrek aan kolen, uit eigen bodem gewonnen, noodig heeft, op economische wijze te kunnen exploiteeren voor de elec- trificatie niet alleen van de steden, maar ook van het „platte"land, het land, dat wei geen kolen in zyn boezem verborgen hcudt, noch ertsen, doch dat gedeeltelijk vruchtbaar is, anderdeels moerassig turf land of rijk aan mineralen en visch. Het lanü. dat gezegend is met een vochtig, doch mild klimaat, waar het nooit vriest, ondanks de koude, die veroorzaakt wordt dooi de groute armoede, die er eeuwenlang ge woond heeft, doch die men thans wil bannen. De Shannon zal dus de bron leveren vooi ae waterkracht, waarmede de machtige Ir. P. STOKHUYZEN. Toen luitenant Koppen eenige maanden geleden hier een lezing hield over zijn succes volle vlucht naar Java en vertelde van zyn wederwaardigheden in de verschillende meer of minder beschaafde en geëxploreerde lan den der verschillende werelddeelen, die hy aandeed, heeft hy ook verteld van een ontmoeting met een Nederlandsch ingenieur, die wij meenen ergens in Engelsch-Indie belast was met de uitvoering van den bouw van een groote brug. Koppen vertelde dit om er weer eens dé aandacht op te vestigen, hoe men zich overal ter wereld voorziet van de diensten van onze Delftsche ingenieurs, van de civiele, waterbouwkundige en mijnbouwkundige ingenieurs vooral, wier kennis en practische geschiktheid beroemd is over de gansche wereld. Het mag dan ook een algemeen bekend feit heeten, dat deze ingenieurs overal ter wereld, en vooral buiten Europa, zeer veel nuttig werk verrichten en dat hun prestaties in niet geringe mate bijdragen tot verhooging van het Nederlandsch prestige in verre landen. Men kan wel byna zeggen, dat geen waterbouwkundig project van grooten om vang wordt uitgevoerd zonder dat Nederl., Delftsche ingenieurs aan de uitvoering mede werken of bij het ontwerpen er van bun adviezen uitbrachten. Anders is het met onze electro-technische ingenieurs, die wel is waar ook in den vreemde bekend staan als kundige man nen, wier uitstekende vorming een waar borg is voor goede bruikbaarheid, maar dio men in den regel in den vreemde niet noodig heeft, oindat de meeste andere be schaafde landen eveneens over uitstekende electro-technische ingenieurs beschikken. Frankrijk, Zwitserland, Duitschland, de Scandinavische landen en Engeland leveren bekwame electro-technische ingenieurs af en ook Amerika beschikt over een leger uiterst kundige ingenieurs, die de electro-techniek in al haar geleidingen tot een onderwerp van hun speciale studie hebben gemaakt. Men denke in dit verband slechts aan de concurrentie der General Electric met Phi lips Eindhoven, een' concurrentie, die vooral op de spits gedreven wordt omdat zoowel deze Araerikaansche fabrieken als onze be faamde Nederlandsche industrie over een staf van electro-technische (scheikundige e.a.) Ingenieurs beschikken, die man voor man groote geesten moeten zijn om zich een positie bij deze naarstig experimenteerende lichamen te verwerven. Maar al weten wij en vleien wij ons met de gedachte, dat de enorme vlucht der Einchovensche fabrieken haar ontwikkeling tot een bedrijf met meer dan 11.000 arbeids krachten, in de eerste plaats een gevolg is van den succesvollen geestesarbeid van onze ingenieurs, door wier genie telkens nieuwe technische overwinningen werden be reikt, die de aanleidende oorzaak zijn tot de vlucht en den bloei, wij weten ook, dat het gebied van onze electro-technici beperkt blijft tot het eigen land met zyn koloniën. Al bevestigt de uitzondering na- iuurlyk ook hier den regel. Het kwam daarom min of meer als een verrassing, toen men omstreeks de laatste jaarwisseling vernam, dat twee Nederland sche e. i. waren aangezocht om op te treden als adviseurs bij de in voorbereiding verkeerende electrificatie van den Ierschen Vrijstaat, een land, niet alleen bijna drie maal zoo groot als het onze, maar bovendien met nauwe relaties zoowel aan Engeland als aan Amerika verbonden. Het bericht, dat men niettemin een Neder lander had uitgenoodigd een opdracht van schier ongelooflijke grootte en gewichtige beteekenis uit te voeren, heeft destijds be- centrale gedreven moet worden, die met een vermogen van 180.000 P.K. de stroom zal moeten leveren voor den geheelen Ier schen Vrijstaat. SiemensSchuckert maakte het ontwerp voor deze centrale en voor den aanleg van stuwen en kanalen, die de Shannon haar drijfkracht voor moeten geven. Een commissie van Zwitsersche, Zweedsche en Noorsche waterkracht-specialisten, o. a ae vermaarde Waldemar Borgquist, beoor deelde de projecten en keurde en verbeterde het SiemensSchuckert-plan, welke uitvoe ring alleen reeds 5V2 millioen pond sterling vordert, een bedrag, dat by Act of Par- liamant voetstoots werd gevoteerd. Men is thans reeds eenige jaren met een paar duizend man naarstig bezig met de uit voering van dit plan, waarover ik u alleen eenige uren zou kunnen vertellen, aldus ir. Stokhuyzen, maar ter zake, u wilt weten waar voor men Nederlanders, den'heer ir. Bakker, directeur der Haagsche centrale, en mi], noodig had". Rustig en met een duidelijkheid, die den spreektrant van "den ingenieur par droit de naissance kenmerkt, gaat de heer Stok huyzen verder. „Wanneer eerlang, men hoopt op 't eind van 1929, de groote Shannon-central e gereed zal zijn, wanneer SiemensSchuckert haar arbeid bekroond zal zien, moet er ook een kabelnet zijn, dat de centrale verbindt met de 130 steden en dorpen, die de stroom van haar zullen betrekken. Maar niet alleen een kabelnet is er dan noodig, er moeten intusschen ook verschillende onder-stations gereed zyn en er zal nog veel meer zelfs dan dat noodig zijn om de centrale zoo spoedig mogelijk in bedrijf te kunnen stel len en rendabel te laten werken. Er moet een distributieplan worden go maakt, tarieven moeten worden vastgesteld, voorzieningen moeten worden getroifen in de drie steden, waar men thans reeds uit eigen centrales, die straks gesloten zullen worden, electrische energie gebruikt, Voor de bestudeering van al deze zaken heeft men ons, Nederlanders, laten- komen, en zoo rustte op ons de taak de planuen te ontwerpen, de projecties te teekeneu en te becijferen, de tariefskwesties en exploi tatie-mogelijkheden en alles wat daarmede samenhangt onder de oogen te zien. Natuurlyk hebben de heer Bakker en ik niet alleen gewerkt, doch met een staf van assistenten, Iersche ingenieurs, teekenaars, enz., zoodat langzamerhand een groot bureau met een dertigtal ingenieurs is gevestigd. De eerste weken van mijn verblijf in Ierland waren noodig voor oriëntatie in de verschillende steden en in de dorpen, voor besprekingen met de uitvoerders van Sie mensSchuckert enz. En in de volgende weken kwamen de conferenties en werden ae teekenaren aan het werk gezet en de typistes, die de plannen, welke ik ten slotte had vastgesteld, noteerden, overschre ven en toelichtten. Ook de onderhandelingen voor den aankoop van het benoodigde ma teriaal' voor de uitvoering van de plannen waren van belang, want ook te dien op zichte wenschten de Ieren van onze ervaring te profiteeren. Het is verheugend te zien, hoe men zich volkomen houdt aan onze adviezen, die zij herhaaldelijk verklaarden hoogeiijk tê waar- deeren. Welk een belangrijk afzetgebied de Shan- non-centrale straks zal hebben te voorzien van stroom, kunt u zich eenigszins indenken, wanneer u verneemt, dat alleen reeds Greater-Dublin of in goed Iersch Baile atha Cliath(spreek uit: Boy leklie) per jaar ge bruikt 40 millioen K.W.U., 20 mill, voor de particulieren en 20 millioen voor de tram. Cork verbruikt thans 8l/2 millioen K.W.U. 6D dat alles terwijl de stroom er duur is en dus straks goedkooper, het verbruik be langrijk zal stygen. Straks als men in Ierland ook electrische verwarming zal toepassen en nachtstroora waterreservoirs zal gebruiken, op electrici- teit gaat koken en met electriciteit zal strijken en stofzuigenEn als de boeren stroom zullen gebruiken in hun bedrijf, zoo als de boeren uit het Rijnland. Over die plattelands leverantie gesproken; gij meent toch niet, dat het zonder be redeneerde overweging is gegaan, dat men juist ons, Nederlanders, uitnoodigde deze zaak, alles wat er op den weg van de centrale, de producent naar den consument, de lichtpunten en de apparaten ligt, op poolen te zetten. Ik heb u reeds verteld hoe de Ieren het waterkracht-ontwerp door Scandinaviërs en Zwitsers, menschen van beproefde er varing op dit gebied, lieten beoordeelen. V. at de distributie betreft, kon men zich in lerlhnd niet beter richten dan naar de methoden, die in Nederland worden toe gepast, de systemen, welke hier met stjj- gend succes, dat tot uitdrukking komt in de gunstige exploitatie van onze centrales. In dit opzicht hebben de Nederlandsche in genieurs veel van de omringende landen gezien en verbeterd en zelf een rijke er- v*rinr opgedaan. Wij kennen de nooden van de consumenten en hebben geleerd in den loop der jaren de klippen te omzeilen. Ook wy propageerden en met succes BINNENLAND. Minister Beelaerts van Blokland over den Volkenbond (Binnenland, 2e Blad). Bij den Helder is een zeilsloep omgesla gen; één inzittende wordt vermist (Ge mengd, 2e Blad). Bekentenis van den gearresteerden secre taris in zake de oplichting bij de Rotter- damsche Bankvereeniging (Gemengd 2e BI Het Olympisch hockeytonrnooi; overwin ningen van Britsch-Indië en Denemarken (Sport. 4e Blad). BUITENLAND. Een uiteenzetting van Zaleski over de Poolsche bnitenlandsche politiek (Buiten land, 1ste Blad). Tsjang Tso Lin zon geweigerd hebben zich in Mandsjoerije terug te trekken (Bui tenland, 1ste Blad). De „Italia" it te Kingsbay teruggekeerd (Buitenl. Gemengd, 1ste Blad). gebruik van electriciteit by den boor en by den kleinen man, die in Ierland een muntmeterinstallatie krygt. En ook wy leven in een land, waar steenkolen wel niet geheel ontbreken, maar toch niet de rol spelen, zooals in landen ais Duitschland, Engeland e. a. Nu zal het u duidelijk zyn, waarom de aandacht van den Ierschen minister of In dustry and Commerce op ons Nederland viel. Ik geloof, dat de gedachte, die by de keuze voorgezeten heelt, gelukkig mag werden genoemd, en ik breng gaarne hulde aan de Iersche regeering voor het schran der verstand, het open oog, dat zy voor haar belangen zoo zeer blijk geeft te hebben. Dal bovendien by de keuze van de per sonen het lot ook op my mocht vallen, be schouw ik als een bijzonder voorrecht. Want dat was het mij mede te mogen wer ken aan de totstandkoming van de electri ficatie van dit land, dat straks ook door zyn goede electrificatie de struggle for life, dien het eeuwenlang moedig heeft gestre den, beter, moderner geoutilleerd, op waar diger, vaardiger wijze hoopt te kunnen vcortzetten. Gy zult het zeker alleszins verklaarbaar kui r en noemen, dat ik mij vlei by de dachte, dat, wanneer eens Ierland, dank zy zyc afdor"' beter tyden zal doormaken, ik my zal kunnen verge noegen met de wetenschap daartoe een be scheiden steentje te hebben bijgedragen. Moge het sympathieke Iersche volk, dat zooveel en zoo intens geleden heeft door politieke twisten en door den strijd voor vrijheic van geloof en zelfbestuur eerlang althanr economisch sterk worden, dank 4) het goed functioneeren van de Electricity Supply Board, aan de totstandkoming van wek bedrijf ook wy, Nederlanders, het voor recht genoten mede te werken. NEDERLANDSCH STUDIEFONDS PASTEUR. Eerste lnstrnm. De Nederlandsche Vereeiuging „Studie fonds Pasteur hield hedennamiddag haar aigemeene vergadering in prof. Gorter's af deeling van het Nieuwe Academisch Zie kenhuis alhier De voorzitter herinnerde er in zijn ope ningswoord aan dat het Nederlandsch Pasteurfonds heden 19 Mei juist 5 jaar bestaat Na het bezoek van prof. Cal- mette in 1922 ter gelegenheid van de her denking van Pasteur's geboorte vertoonde zich in ons land een dubbel initiatief tot stichting van een fonds, dat de geregelde uitzending van jonge Nederlandsche onder zoekers naar het Institut Pasteur te Parijs zou mogelijk maken. Samenwerking was spoedig verkregen en al9 resultaat van deze samenwerking kwam de Nederland sche Vereeniging „Studiefonds Pasteur" tot stand De voorzitter meende, dat er wel aanlei ding is. nu er 5 jaar zijn voorbijgegaan, zich een oogenblik rekenschap te geven' van hetgeen is verricht. Voor alles wilde hij echter dank brengen aan het uitvoe rend comité dat onder leiding van dr M. P. Schülte te Rotterdam en met den heer Thijssens als penningmeester zich zoo uitnemend van zijn taak kwijt. Dank past ook aan notaris mr. van Wijngaarden en4

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1928 | | pagina 1