ZATERDAG 21 APRIL 1928
No. 20891
FFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
Mi^cHiEri we wel
Het voornaamste nieuws
van heden.
09",# JAARGAVG
LEIDSCH
DAGBLAD
DHORfVD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
SO Cti per regel tooi advertentieD uil Leideo ep plaatsen waar
agentschappen »aD ons Blad gevestigd rijn Voor alle andere
advertentiên 35 Cta per regel Kleine Advertr-nfiPn uitsluitend
bil vooruitbetaling Woensdag» en Zaterdags 60 Cta. bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postreoht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cta porto le betalen Bewijsnummer 5 Cta
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden f 2 35. per weekƒ018
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd rijn, per week 0 18
Franco per post f 2.35 portokosten.
kit nummer bestaat alt VIER Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
I Burgemeester en Wethouders van Leiden
lengen ter algemeene kennis, dat door hen
irgiianing is verleend aan S. Brouwer en
chtverki^jgenden tot het oprichten van
Jen kopergieterij in het perceel Michielstraat
(is. 6—8, kadastraal bekend gemeente Lei-
Jfn, Sectie H. No. 3413.
A_ VAN DE SANDE BAKHÜIJZEN.
Burgemeester.
VAN STBIIEN Secretaris.
I Leiden, 21 April 1928.
NOGMAALS DE GARNIZOENS
WERKPLAATS.
Gi&tenniddag hebben de hoereD Goslinga
In Wijkmans, respectievelijk wethouder en
directeur van den Dienst van Sociale Za
len geconfereerd met ambtenaren van ae
jepartementen van Arbeid en Financiën,
Balks in verband met den voorgenomen
iaatregel tot opheffing der Garnizoeus-
Jerkplaata alhier, waarover wij reede eer-
jder schreven.
iHet plan blijkt een inventie te zijn van
Ie Bezuinigingsinspectie.
[De heeren hebben daarbij gewezen op de
tabillijkheid, welke in dezen maatregel je-
Jens de gemeente Leiden schuilt, terwijl
roj bovendien de belangen hebben bepleit
|an de aan deze inrichting te werk ge
leiden.
Voor de gemeente Leiden zou uitvoering
]»d het voornemen een wekelijks terugkee-
Bnde schadepost van f. 350 f. 400 aan
bungelden beteekenen; de betrokken ar-
Keiders zouden heel moeilijk een anderen
Jbrkkring kunnen vinden, daar in deze ca-
■gorie slechts weinig arbeidsbemiddeling
Tordt verleend.
JEenig uiteindelijk resultaat fs uit den
fcrd der zaak met deze conferentie nog
■iet bereikt, doch, naar wij vemempn,
Torden de onderhandelingen met kracht
Tortgezet.
TACHTIG JAAR GAS.
■Jen oude stam, maar in vollen wasdom
lach tig.
■Vijf en zeventig jaren, in noeste vlijt
fgonnen door het voorgeslacht, voortgezet
J)or XXe-eeuwers, die voor hun voorgan-
l?rs niet wijken willen.
[Aangevangen als een „toestel voor straat-
frlichting", geworden tot een centrum van
lergie-voorziening. Gesticht v.oor de goede
ftad Leyden", gegroeid tot over 1/4 van
pid-Holland.
angedurfd, toen de ijzeren spoorweg pas
[gon, vóór de telefoon er was, vóór de te-
Ïraaf naar Amerika seinde, vóór de Haar-
ïmermeer droog was, in Holland's ouden
"Btigen tijd. Maar jong van geest en
chlig in dit moderne, troebele heden,
kend en vindend nieuwe afzetgebieden,
we toepassingsmogelijkheid".
schreven wij vijf jaar geleden, toen
75 jaar geleden was dat wij gas in de
utelslad kregen, van de fabriek waar-
i den heer P. F. W. Timmerman de eerste
ecteur was, een fabriek die door Salo-
[on van der Paauw toenmaals stadsarchi-
en op dien9 initiatief „voor stadsreke-
werd opgezet. Met Alexander Augus
uit Londen bouwde van der Paauw
eerste gasfabriek en legde hij het
Plpennet.
^fceden is het tachtig jaar geleden dat
H) gas kregen in onze stad. Het jubileum
jjn vijf jaar geleden ligt ons nog goed
'l geheugen en wij willen geen inbreuk
gwken op de gewoonte om een tachtig
er:: bestaan te herdenken door er in den
U*de van te gewagen.
^Plaar het feit, dat een geheele stad, onze
IH^n stad. tachtig jaar geleden een voor-
tH&m bedrijf als dat der gasfabriek rijk
wer-j. een bedrijf waaruit later onze stede-
Lichtfabrieken gegroeid zijn, dient
wel even gememoreerd.
^1 ware het slechts om te getuigen van
jten gezonden bloei waarin dit thans
«ichtig-jarige overheidsbedrijf zicb mag ver-
Een bloei die ook sinds het 75-
g|>g bestarf in 1903 weer belangrijk is
^BKü°men ,rrimers, werd in 1923 rond
»or>000 M» gas afgeleverd, in 1927
men 14700.000 M'. (de productie-
lo 000 bedroegen in die jaren resp.-
Jgd8.000 en 15 542.000 MV) Maar niet
i*eeni Ver^)ruiL n^m in de laatste vij'
5» Ion 00^ aantal aansluitingen, dat
^■2° 930 in 1923 steeg tot 23.520 per
^H10 *927. De grondprijzen van het gas
J 6,1 "liupi IJ/.CII van 1ICI
intusschen van 11 cent per
iJT J ,0'9 en 7,/s cent in 19271
Hy.. 1®88 breidde het leveringsgebied
F ïdsch gas zich bovendien uit tot
2 yp.OOO ST&r4 TECj E Ly K
de gemeenten Noordwijkerhout, Voorhout en
Wassenaar.
Moge men in bovenstaande weinige re
gelen opnieuw een bevestiging zien van
de volgende dichterlijke ontboezeming ont
leend aan het jubileumboekje 18431923
der Stedelijke Lichtfabrieken.
Wij winnen eed'le energie
Uit 't zwarte goud en dragen die
Door onze stad en 't mooie land,
Breed langs den Rijn en 't Noordzeestrand
Licht is: verstand bij werk en plannen.
Kracht dat is: wil en spieren spannen.
Warmte is: 't arbeidstrouw gevoel.
Gericht, gedrieën, tot één doel:
Vooruit, omhoog op forsche wieken,
De Stedelijke Lichtfabrieken.
HET VUIL NAAR DEN OVEN OF NAAR
DEN AKKER?
De M.IJ.V.O. (Maatschappij tot ontgin
ning van verwoeste gronden door middel
van stadsvuil) heeft tegen Donderdag 26
April a.s. 's-avonds 8 uur een bijeenkomst
belegd in den Foyer der Stadsgehoorzaal,
die geleid zal worden door den heer J.
A. Bakhuizen, burgemeester van Leimui-
den en waarin de heer van den Hout te
Naaldwijk tuinbouwkundig-adviseur der Mij.
een causerie zal houden over het werk
der cultiveering, toegelicht door lichtbeel
den. Tal van corporaties en besturen van
vereenigingen zullen met hun dames wor
den uitgenoodigd. Mevr. Coert was zoo wei-
willend zich te willen belasten met het
aanbieden van ververschingen.
Ter nadere toelichting over de beteekenis
van dezen avond kan dienen dat de M.
IJ.V.O. ook een voorst^ aan Den Haag
heeft gedaan over het afnemen van haar
vuil, welk voorstel wordt gesteund door
een adres aan den gemeenten Oostelbeers
en Dussen in Noord-Brabant terwijl ad-
haesie met dit adres is betuigd door den
Noord-Brabantsche Chr Boerenbond waar
bij 274 plaatselijke afdeelingen en 39622
leden zijn aangesloten.
Bovendien kan vermeld worden dat de
Maatschappij zeer waarschijnlijk het ste
delijk vuil van Haarlem zal krijgen.
Wel een bewijs dat het streven der Mij.
belangstelling verdient.
FEDERATIE
VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN.
De Federatie van te Leiden gevestigde
Woningbouwverenigingen hield in het
Nutsgebouw haar jaarvergadering.
Van al de vier aangesloten vereenigingen
waren bestuursleden aanwezig.
De vergadering werd geleid door den heer
J. Metscher, die in zijn openingswoord
deed uitkomen, dat meer samenwerking de
Federatie ten goede zal komen en hij wek
te leden op. het Bestuur daartoe krachtig
in zijn taak te sleunen.
De notulen der vorige vergadering wer
den daarna voorgelezen door den secreta
ris, den heer van Leeuwen, die vervol
gens de ingekomen stukken behandelde,
waarvan verschillende in voorstellen waren
omgezet en aldus aan de orde kwamen.
Daarop volgden de jaarverslagen van
secretaris en penningmeester, welke wer
den goedgekeurd. Het batig saldo over 1927
bedraagt f. 530.17.
Namens de kas-commissie bracht de
heer J. Neuteboom verslag uit. Het beheer
van den penningmeester was in goéde orde
bevonden.
Met algemeene stemmen werd daarna be
sloten, de gedelegeerden-vergadering af te
schaffen, omdat zij de werkzaamheden der
Federatie belemmeren. Het bestuur zal op
de eerstvolgende vergadering met een re
glementswijziging komen.
Aan het besluit van de laatstgehouden
gedelegeerden-vergadering om de jaarlijk-
sche vergoeding van den secretaris te ver-
hoogen, werd met algemeene stemmen
sanctie verleend.
Een uitvoerige bespreking over de be
strijding van wandgedierte had tot resul
taat, dat met algemeene stemmen werd be
sloten, de woningen der aangesloten ver
eenigingen jaarlijks te doen inspecteeren,
ter bestrijding van dit euvel, door een be
kwaam zuiveraar.
Tenslotte werd een voorstel van „Tuin-
stadwijk" inzake artikel 2 van het Huish.
Reglement der Federatie door de voorstel
lers ingetrokken.
Daar van de rondvraag geen gebruik
werd gemaakt, werd de geanimeerde ver
gadering te ruim half elf door den voor
zitter met een woord van dank gesloten.
NEDERL. NATUURHISTORISCHE VER.
Afd. Leiden.
Voor de afd. Leiden van de Nedêrl. Na-
luurbist. Ver. hield de heer S. Broekhuizen
Jr. een voordracht over „Verdwijnend na
tuurschoon en natuurbescherming". Spr.
gaat eerst na welke factoren invloed heb
ben op het verdwijnen van het natuur
schoon; hiertoe behooren o.a. de uitbrei
ding van onze steden.
Hierna worden de plannen tot de ontgin
ning van de N. Veluwe en het dempen van
verschillende plassen met stadsvuil be
sproken, waarbij er op gewezen wordt, dat
men het in landbouwkundige kringen nog
steeds niet eens is over de vraag of het
stadsvuil al of niet gunstig werkt bij ont
ginning.
Na nog even stilgestaan te hebben bij det
afgraving van den Pietersberg en de duinen
tusschen Katwijk en Noordwijk. komt spr.
tot het tweede gedeelte van zijn interes
sante lezing, n.l. de Natuurbescherming In
de allereerst plaats wordt hier gewezen op
de Ver. tot Behoud van Natuurmonumen
ten. Aan de hand van een serie mooie lan
taarnplaatjes voert 9pr. zijn gehoor door
eenige bezittingen van deze Ver. als het
Naardermeer, Hagenau Muskusoord bij
Winterswijk enz., waarna spr. de aanwe
zigen opwekt de vereeniging te steunen
Het aantal leden moest zeer zeker veel
grooter zijn, dan zou 't bezit van de ver
eeniging ook veel grooter kunnen zijn. Bij
de bespreking van het „Naluurschoon-
wetje" zeide de minister aldus spr.
dat het particulier initiatief 't voornaamste
moet blijven; wat echter niet wegneemt,
dat 't Staatsbezit zeer zeker grooter waar
borgen biedt.
Wat de overheidszorg betreft zijn wij nog
▼er ten achter bij Duitschland en België;
wel krijgen de grondbezitters, die hun bui
tengoed ongerept laten reeds verlaging van
belasting en zoo ook indien ze hun bezit
tingen openstellen voor het publiek, maar
wij missen nog een kapverfcod, een wet
waarbij de herbebossching na stormschade
enz. geregeld wordt, enz.
Spr. eindigt zijn voordracht met de aan
wezigen op te wekken eens uit te zien naar
terreinen, die in aanmerking zouden komen
om tot natuurreservaat te worden en van
deze terreinen dan een verslag in te leveren
bij „Natuurmonumenten".
„DE JONGE ADELAAR".
„Oranjenaam, geliefde naam,
Wat klinkt gjj Neerland zoet".
Het is misschien afgezaagd om te zeggen,
dai de geschiedenis een schat is. evenals
het afgezaagd is, om Stadhouder Willem III
(want die wordt er mee bedoeld) de Jonge
Adelaar te noemen. Maar dat neemt nog
niet weg, dat er geen juistere beeldspraak
bestaat.
De geschiedenis is een schat, waarin men
met beide handen kan grissen, als in een
kist met juweelen en waaruit men van onder
het stof der eeuwen schitterende kleinodiën
en massieve stukken goud vandaan kan ha
len, het eene al mooier dan het anderu
Is bijvoorbeeld niet het stuk geschiedenis
van Stadhouder Willem III, zjjn persoon,
een onvergelijkelyk brok schoonheid?
William Fleetwood, bisschop van St. Apath,
„tart elke geschiedenis' om een Prins ten
tooneele te voeren, die in alle opzichten
zjjns gelijke is en roept alle mogelijke
sympathieën, aspiraties en godsdiensten ter
wereld op, om te getuigen, of zg ooit een
nmusch vonden, beter geschikt dan- hg, als
middelpunt".
En wjj durven deze uitdaging met een
gerust hart herhalen.
Het is zoo jammer, dat dergelijke personen
langzamerhand in het vergeetboek raken en
het deed ons dan ook goed, te hooren, dat
de Timdelerclub, onderafdeeling van de
Leidsche Chr. Oranjevereeniging, op den
SOöten April, ter gelegenheid van den ver
jaardag van H. K. H. Prinses Juliana, in
de Stadsgehoorzaal op een openbare feest-
vergadering, belegd door ovengenoemde ver
eeniging, op zal voeren een groot historisch
spel in vier bedrijven, getiteld: „De Jonge
Adelaar", en geschreven naar aanleiding
van het gekende boek van Marjorie Boven:
„Ik zal handhaven", het boek bij uitnemend
heid, dat een juist licht laat vallen op den
persoon en het werk van Stadhouder Wil
lem III, voor hij nog Stadhouder was en
even daarna.
Met genoegen plaatsen we dan ook hier
onder een korte beschrijving van het stuk,
„De Jonge Adelaar" heeft tot eenigste
strekking een stuk geschiedenis le laten zien
ora daarbij vooral naar voren te brengen
den persoon van een Oranje, neen. Oranje
in het algemeen, de naam Oranje, de macht,
de ziel van dat woord.
Het stuk, waarin niet minder dan 34
historische personen meespelen, geelt weer
den toestand in de Zeven Vereenigde Pro
vinciën, omstreeks het jaar 1672, den strijd
van den Prins om het Kapitein-Generaal
schap van het leger machtig te worden,
de intrigues van Frankrijk, de toestand in
het leger, de moeilijke oorlogsjaren, de
redding door het doorsteken der dijken.
In het eerste bedrijf, dat speelt in het
huis van Johan de Witt, treden op: Agneta
de Witt in een intiem tafereeltje met haar
vader, Jacobus de Witt, de vader van Johan
en Cornelis, zijn, broeder, ruwaard van
Dordrecht, terwijl later de Prins zelf ten
tooneele verschijnt.
Het gaat hier hoofdzakelijk om het feit,
dat de Prins rich tot Eerste Edele van
Zeeland heeft laten uitroepen, waarover de
gemoederen zeer zijn verontrust. Jacobus
de Witt is de haatzaaier: Vergeet Loevesteyn
niet, Johan!
Het tweede'bedrijf speelt in de retraite-
kamer van de balzaal, waar een Statenbal
wordt gegeven. Een van de hoofdpersonen
in dit bedrijf is Mad. Lavalette, een spionne
van Frankrijk, die den Prins tracht over
te halen tot onderhandelingen met Koning
Lodewijk. De Prins houdt zich eerst van den
domme en doet, of hij haar niet begrijpt,
maar weigert ten slotte pertinent.
Dit badrijf belooft zeer mooi te worden
door de costumeweelde van de dames en
heeren ait do hofkringen, die het bal be
zoeken, en door verschillende andere dingen,
waarvan we geen volledige beschrijving
kunnen geven. Dat zou ons le ver voeren.
Het derde bedrijf speelt in het oorlogs
kamp. Een deputatie van de Staten naar
Koning Lodewijk, onder leiding van mijnheer
De Groot, wordt door den Prins ontvangen
en op magistrale wijze de deur uitgezet.
Graal de Montbas, ae vertrouwde van Mijn
heer De Witt en ex-kap.-gen. van 't Staat
se he leger wordt gevangen genomen na een
scène met den Prins, wegens onteering der
vlag.
De Franschen komen!*
Het vierde bedrijf speelt eveneens in het
kamp. De moordaanslag op den Prins wordt
door tusschenkomst van Floris van Mander
BINNENLAND.
De Engelsche minister Chamberlain over
zijn bezoek aan Nederland. (Binnenland,
2de Blad).
Te Bovenkerk zijn vier kinderen door een
auto aangereden; één van hen is gedood.
(Gemengd, 2de Blad).
De Amerikaansche tennisspeelster, mej.
Helen Wills, zal vermoedelijk te Noordwijk
uitkomen. (Sport, 4de Blad).
BUITENLAND.
f
Verdere overwinningen der Zuidelijken
in China. (Buitenland, 1ste Blad).
Zal de „Bremen" ook naar Europa terug-
vliegen? (Buitenland, 1ste Blad).
Nadere gegevens over de aardbeving in
Bulgarije. (Buitenland, 1ste Blad).
verjjdeldt. De Prins, hierover in woede ont
stoken, belegt, nadat de uiterste voorwaar
den van Frankrgk hem zgn gemeld, een
krijgsraad, waarin hij een indrukwekkende
rede houdt, waarin hij allen er van over
tuigt, dat de eenige uitkomst voor het land
ligt in de zee, de machtige bondgenoot,
die reeds eerder Nederland heeft gered.
Enthousiasme ontwaakt. Opent de sluizen!
Steekt de dijken door! Weg met Koning
Lodewijk! Oranje boven!
Dat is in 't kort de inhoud van „De
Jonge Adelaar".
We voorspellen, mede door de andere
agenda-punten, den Oranjevrienden een
prachtige® avond.
SINT-JORISDAG.
De 23e April is voor de padvindersbe
weging een dag van bijzondere beteekenis.
Het is toch de gedenkdag van den schuts-i
patroon der internationale boy-scouts-be-«
weging.
Hoe goed was het van de hoofdleiding
gezien, juist Sint-Joris al9 voorbeeld te
stellen aan jongens, die bij hun intrede
in de beweging beloofden, hun plicht te
zullen doen en, waar mogelijk, iedereen te
helpen (een belofte, voor de allerjongsten
samengevat in: ik beloof mijn best te zul
len doen).
Zegt niet de Padvinderswet in een zijner
tien artikelen: een padvinder is ridderlijk?
En is niet Sint-Joris de personificatie van
dezen deugd!
Draken waren er volgens hem om te
bestrijden, niet om voor te vreezen. Wel
aan, zoo denken ook thans de echte pad
vinders er nog over. De dagelijksche dra
ken en draakjes, als gevolg van zelfzucht
en eigenwaan voorkomende *op ieders le
vensweg, zijn slechts moeilijkheden voor
wie niet den wil tot overwinnen heeft.
Wie ze moedig tegemoet treedt doet ze het
onderspit delven.
Het is goed, zich af en toe deze waar
heid nog eens helder voor den geest te
stellen, vandaar dat de viering van den
Sint-Jorisdag van zooveel beteekenis i3
De afdeeling Leiden der N P V., bestaan
de uit drie bloeiende troepen (ieder om
vattende voortrekkers, verkenners en wel
pen) zal Maandag a.s. den dag ten volle
tot zijn recht doen komen.
Voor het eerst zullen de troepen der af
deeling aan hot einde van den dag. die
speciaal gewijd zal zijn aan een exlra-
goede-daad, gezamenlijk een kampvuur
houden. Bijzonder in den geest der be
weging is het, dat ook de C J M V pad
vinders dit jaar als troep II in de afdee
ling hun plaats innemen. Het geeft een
sterke uiting van de broederschapsgedachte,
die de beweging propagpert: broederschap,
niet alleen van enkelingen, maar vooral
ook van groepen en niet in de laatste
plaats van volken.
DE BIOSCOPEN.
Het was gisteravond tjokvol in het
L u x o r-t h e a I e r en dit behoeft aller
minst 'verwondering te wekken, wanneer
men weel, dal als hoofdnummer de ver
maarde Polemkin film wordt vertoond,
waardoor reeds heel wat tongen en pennen
in beroering zijn gebracht.
Bij een eerste voorstelling van deze film,
welke in besloten kring voor leden van de
Ver. „Het Volksgebouw" werd gegeven na
ven wij reeds een uitvoerige beschrijving
van en toelichting op dit werk. zoodat we
daarop thans niet nader behoeven terug te
komen.
De inhoud draagt een ontegenzeggelijk
