69*" JAARGANG VRIJOAG 13 APRIL 1928 No 20884 Officieele Kennisgevingen. STADSNIEUWS. MUZIEK. KUNST EN LETTEREN. Het voornaamste nieuws van heden. LENTE-VREUGD. LEIDSCH DAGBLA 04G3LAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: SO Cta. per regel voor ad verten tien uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertentiën 35 Cts peT regel Kleine Advertenf'ën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdag? en Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cta porto te betelen. Bewiisnummer 5 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: foor Leiden per S maanden ƒ2.35. per week ƒ0 18 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn. per week „0.18 Franco per post 2.35 portokosten. Dit oonmar bestaat uit VIER Bladen EERSTE BLAD. DRANKWET. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter openbare kennis, dat J. Th. M. Gussenhoven te Leiden, een verzoek heett ingediend ter bekoming van verlof voor den verkoop van alcoholvrijen drank, voor gebruik ter plaatse van verkoop in het per ceel Oude Rijn No. 2. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN, Burgemeester VAN STRIJEN. Secretaris. Leiden, 13 April 1923. 7233 DRANKWET. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter openbare kennis, dat H. van Rossum Jr. te Leiden, een verzoek heeft ingediend ter bekoming van vergunning voor den verkoop van slerken drank in hel klein aan logeergaslen in het perceel Lange Agnielenstraat 9. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN, Burgemeester. VAN STRIJEN, Secretaris. Leiden, 13 April 1923.72S2 JAARVERSLAG DER VEREENIGING „ZUIGELINGENZORG" OVER 1927. Gedurende het afgeloopen jaar 1927 wer den op drie consultatie-bureau's der ver- eeniging tezamen 566 nieuwe zuigelingen ingeschreven. Volgens den leeftijd gerang schikt waren bij inschrijving 218 kinderen 12 dagen tot 1 maand oud; 171 kinderen 12 maanden; 71 kinderen 23 maanden. 38 kinderen 3-4 mnd; 19 kinderen 45 rrind.; 12 kinderen 56 mnd.; 14 kinderen 67 mnd.; 7 kinderen 78 mnd.; 6 kin deren 89 mnd.; 8 kinderen 910 mnd 1 kind 1011 mnd.; 1 kind 1112 mnd. Van het totale aantal van 566 zuigelingen waren er du 9 460, een overgoote meerder heid nog in het eerste kwartaal hun9 le vens bij het eerste bezoek aan een C. B. Gaal men na welke voeding de zuige lingen bij de inschrijving genoten, dan komt men tot het resultaat dat er 384 borstkinderen waren, 80 hadden gemengde voeding en 102 zuigelingen genoten reeds tij hun eerste bezoek geheel de fleschvoe- ding. Bij 49 kon men er in slagen de hulp bij de moeilijkheden met het voeden aan huis, door goeden raad en ook vaak door het steunen van de moeder door melk-versterking de borstvoeding te doen toenemen. Aan melk was hiervoor noodig 14571/2 Liter. Van deze kinderen waren er twee, één oud 13 dagen, de ander 1 maand oud, reeds geheel aan de flesch. De bezoeken aan de drie Con- sulatie-bureau's waren al3 volgt verdeeld; In de Boerhaavestraat 166 nieuwe kinderen 1434 bezoeken; in de Prinsenstraat, 257 nieuwe kinderen 1871 bezoeken; in de Heerenstraat 113 nieuwe kinderen 1126 bezoeken, totaal 566 nieuwe kinderen en 4136 bezoeken. Mejuffrouw A. v. Ditzhuyzen was als zuster aan de Consulalie-bureau's werk zaam en bracht 2802 huisbezoeken. Zij gaf ook twee maal een moedercursus, waarvoor de belangstelling nog niet over matig groot genoemd kon worden. Op de beide consul tatie-bureau's aan de Boerhaavestraat en de Prinsestraat hield dr. J. Munk zitting, in de Heerenstraat mejuffrouw F. v. Brero. Door de melk-keuken, die onder de lei ding is gebleven van mej. L. Korenhof, werden gemiddeld 56 voedingen per dag verstrekt. De sterfte der zuigelingen, die op. de consul tatie-bureau's kwamen, bedroeg in. het geheel 10, dus een sterfte van 1,76 pCt., terwijl de totale zuigelingensterfte te Leiden 3,55 pCt. bedroeg. Door een dreigende vermindering van de provinciale subsidie's werd het evenwicht der begrooting verstoord en moest de ver- eeniging trachten haar uitgaven te be snoeien. Uit het financieële Jaarverslag blijkt, dat men er in geslaagd is de kosten der melk-keuken, zij het ook met veel moeite en toewijding van onze helpsters, te doen afnemen en ook slaagde het bureau er in door de noodzaak gedwon gen een geringere huur te bedingen voor de lokalen waar de spreekuren gehouden worden. In de Prinsenstraat bleef de toe stand van het gebouwtje zooals deze reeds enkele jaren is. VEREENIGING NEDERLANDSCH FABRIKAAT. Het mijnbedrijf der Eilliton-Mij. In den foyer der Stadsgehoorzaal werd gisteravond door de afd. Leiden van de Jereeniging Nederlandsch Fabrikaat een filmavond gegeven, die buitengewoon goed bezocht was. De afdeelingsvoorzitter, de heer H. Pel, wees er in zijn inleidend woord op, dat uit de belangstelling, die het win terprogramma gehad heeft, geconcludeerd mag worden, dat de afdeeling reden van bestaan heeft. Spr. gaf hierna het woord aan den heer J. C. Mollema, oud-hoofdadministrateur van de^ Billiton-Maatschappij. Alvorens tot vertooning van de film over te gaan deelde spr. in groote trekken een en ander mede over het werk dezer mijnbouw- onderneming. Spr. begon, zooals te doen gebruikelijk is, met een stukje aardrijkskunde over de lig ging van Billiton. De kusten van Billiton zijn eentonig; langs de Westkust een smalle, hier en daar onderbroken strook zand grond, aan de Oostkust een breede zand vlakte met een van krokodillen wemelend moeras-, het overige deel der kust, behalve dat van de Westelijke helft der Zuidkust, waar een smalle strook zandgrond wordt gevonden, bestaat uit afzettingen van bakoe (zee- en moerasmodder) met nog hier en daar moerassen, waarvan het grootste (128 K.M.2) in het Zuidoosten is gelegen. De bevolking wordt onderscheiden in twee rassen, in orang Darat en orang Laoet, zeemenschen, nakomelingen van zeeroo- vers. Billiton is bijna uitsluitend bekend door haar tinerts. Tn 1850 werd door baron Van Tuyll van Serooskerken concessie aange vraagd voor de ontginning, welke in 1852 werd verleend. In 1860 werd de N.V. Billi- ton-Mij opgericht. Spr. schetst dan de moeilijkheden, waar mee de pioniers dezer beweging te kampen hadden en waardoor de resultaten in den aanvang heel mager waren In 1892 werd een nieuw contract gesloten voor den tijd van 35 jaar, waarbij de maatschappij zich verbond 5/8 van haar voordeelig jaar-saldo aan het Gouvernement af te dragen. Daar door is Billiton onontbeerlijk voor ons land geworden. Hierna werd een aanvang gemaakt met- de vertooning van de Billiton-film, vervaar digd door de Ned.-Indische Film-maat schappij. Nadat we in het eerste gedeelte een en ander van Biliiton op het witte doek had den gezien, kregen we in het tweede ge deelte de tinwinning in zijn primitieven vorm op zeer aanschouwelijke wijze voor gesteld. Doch ook hier heeft de techniek reusachtige vorderingen gemaakt en zien we hoe in de laatste jaren in toenemende mate de handenarbeid door machinale is vervan gen. In het laatste gedeelte krijgen we voorts nog eenige interessante gegevens over de gewoonten en zeden op Billiton te aan schouwen. zoodat het geheel een goed over zicht van Billiton geeft. Na de film-voorstelling werd den heer Mollema door den voorzitter dank gebracht voor zijn interessante voordracht. De Academie van Wetenschappen te Stockholm heeft prof. Einsteiji tot buiten- landsch lid gekozen. Geslaagd is te Amsterdam voor het examen handenarbeid A (papier, karton en klei) mej. N. Brouwer, alhier. Mej G. J. Klools slaagde gisteren 'e Haarlem voor diploma A. Handenarbeid (papier-, karton- en kleiarbeid). Met de a s. Zomerdienst zal een nieuwe avcmdsneltrein MaastrichtHeerlenEind hoven naar Leiden via Rotterdam worden ingelegd. In dezen trein die hier om half tien zal aankomen, zal ook een restauratiewagen loopen van Heerlen naar Leiden H. S. M. Tn de Memorie van Antwoord van den Minister van Onderwijs. Kunsten en Wetenschappen wordt o.a. gezegd: De minister heeft gemeend ter oplossing van de te Leiden gerezen moeilijkheden ten aanzien van het onderwijs in de zoölo gie en dat in de histologie bij deze begroo ting niet verder te mogen gaan dan het aanvragen van de gelden, noodig voor de benoe ning van een lector voor ieder van deze beide vakken. Mocht inderdaad blij ken, dal geschikte personen voor deze func tion niet te vinden zijn, dan zal de minister bij het samenstellen van de ontwerp-be- grooting voor 1929 de vraag in nadere over weging nemen, of althans niet voor een hoogleeraarszetel in de histologie gelden aangevraagd behooren te worden. In aansluiting op hclgeen wij gister avond schreven over de Huisvlijtlentoonstel- ling met bazaar, welke de C. J. V. „Dient den Heer" deze week in het Wijkgebouw. Levendaal 103, organiseert, kunnen we nog mededeelen, dat tot het welslagen van deze tentoonstelling ook de firma's Buurman, de Nie en Smits hun medewerking verleenden. Werd op den openingsavond, behalve door middel van de radio, door een strijk kwartet voor muziek gezorgd, voor heden avond den derden en laatsten avond heeft de Chr. Mapdoline-vereeniging „Mar- jacoff" haar medewerking toegezegd. Een autobus van het Stadsverkeer die links van den weg reed heeft gisteren een wielrijder die behoorlijk rechte hie'd aangereden De man kwam er goed ai, alleen zijn rijwiel werd beschadigd. Door de politie is aangehouden mej. A M. F. die nog een straf van f. 10 boele of 5 dagen hechtenis te goed had. Zij is naar Den Haag overgebracht. Door de politie alhier is pToces-ver- baal opgemaakt tegen zekeren J. J. S. uit Amsterdam, wegens poging tot oplichting. De man had in het weekblad De Boer derij een advertentie geplaatst waarin hij gegadigden opriep naar een betrekking. De advertentie vermeldde de bepaling dat gegadigden zich allereerst aan een genees kundige keuring hadden te onderwerpen. Deze keuring nu waarvoor een bedrag van f. 2.50 verschuldigd wa9, verrichtte J. J. S. zelf! Ten nadeele van den bewoner van de Uiterstegracht H S. is een muntgasmeter wederrechtelijk gelicht. W. R de B. heeft aangifte gedaan dat gisteren tusschen een uur en kwart voor twee uit zijn eostuum dal hij in het club gebouw van Njord had achtergelaten een gouden horloge merk Zenith is gestolen. Do E. H. D. is gistermiddag gealar meerd om een negenjarig jongetje dat van de fiets gevallen was en zijn onder been vrij ernstig had bezeerd te verbinden. Na het jongetje voorloopig te hebben ver bonden heeft de auto V3n den E. H. D. het naar het Acad. Ziekenhuis gebracht. Aan het postkantoor Leiden en zijne wijkkantoren, werd in den loop der maand Maart op spaarbankboekjes ingelegd f 90450.60, en terugbetaald f. 99624,81; der halve minder ingelegd dan terugbetaald f. 9.174.21 Het aantal nieuw uitgegeven spaarbankboekjes—bedroeg 103. Door tu9- schenkomst dezer kantoren werd ter Direc tie op staafsschuld'hoekjes ingeschreven no minaal f.3450. en afgeschreven f. 3350; derhalve meer in- dan afgeschreven f 100. Het aantal nieuw uitgegeven staatschuld boekjes bedroeg 4. DE VEREENIGDE ZANGERS. De tweede uitvoering van dit mannenkoor beleekent vergeleken met de eerste, een jaar geleden ondubbelzinnige vooruitgang. Daar ligt een jaar tusschen, waarin blijk baar met jjver en toewijding is gewerkt en dat is vruchtdragend geweest. De be lofte, die het eerste concert inhield, is in vervulling gegaan. De totaal-kjank heeft a3n charme gewonnen; alles is ronder, geslolener geworden; de beweging, bet rhythme, is aan merkelijk vrijer en soepeler; de zangers zingen al veel gemakkelijker, allergewich tigste factor vcor de zuiverheid. Daar is nu werkelijk al iets aanwezig van wat men koor-routine noem;. Het enthousiasme der koorleden, aangewakkerd door de vurige leiding van hun directeur, den heer Pielage, die dit toch ook weer binnen zekere grenzen weet te houden, is een waarborg, dat „de Vereenigde Zangers" zich verder zulien ont wikkelen en hun^vereeniging zullen opwerken tot een, die boven de „Liedertafelei" uit komt, tot een, die in waarheid de kunst dient. Dat is een verheugend verschijnsel in deze tijden van vervlakking en ver ruwing. De heer Pielage heeft een, zeer verklaar bare, voorliefde voor de koorwerken van Philip Loots. Het voorname en sterk ge spannen „Vides ut alta" hebben we ook op de eerste uitvoering gehoord. Nu echter in veel bezonkener uitvoering. En met het plechtige en statige „Domine, Salvam fac reginam nostram" zette de avond al bijzonder gelukkig in. Mendelssohn's aantrekkelijke „Reati mortui", toonbeeld van fraaie stem voering, genoot een niet minder verdienste lijke uilvoering. Na de pauze gaven het wat dik pathetische „de Rots in Zee" van Richard Hol en het als product van zijn tijd te waardeeren „In 't Bosch" van Ver hulst van ouds een paar geliefde mannen koornummertjes den zangers ruimschoots gelegenheid om te toonen wat ze konden. Kleurrijk, met mooi klinkende pianissimo, zonder al te veel gemanireerdheid op dit punt, werden deze dankbare nummertjes voorgedragen. En het schalksche „Wat ik heb" van Zander, dat zoowel door den onbolligen tekst als de frissche melodie, aitjjc inslaat, bleek een geschikt en ge waardeerd blij-eindend slot van den avond. Zangtechnisch gesproken viel op dat slotstukje wei iets aan te merken. Het klonk in het forto te ruw; waarvoor is toch die over dreven stemuitzetting noodig? Met als noodzakelijk gevolg, cat Jo zuiverheid (met name in het slotakkoord der strofen) niet geheel ongerept bleef. De aardig bezette groote Sladszaal heeft, terecht, het verdienstelijke koor en zjjn dirigent toegejuicht. De voortreffelijke sopraan-zangeres Jo van IJzerVincent met haar kristalhelder geluid, dat, dank zij een zich aldoor per- fee tioneerende zangkunst, steeds aan bekoring wint, heeft luister bijgezet aan den schooncn avond. Ze heeft zich voor de pauze in een viertal oude zangen op Italiaansche teksten doen hooren. Welk een verrukkelijke keel- vaardigheid in figuurtjes en trillertjes liet ze hierin bewonderen! En hoe voornaam en nobel droeg zij die klassieken, van onver woestbare schoonheid, voor! Na de pauze heeft ze met een drietal liederen van Schubert en twee van Wolff haar dankbare gehoor in verrukking gebracht. Schubert's „Du bist die Kuh" leed eenigszins, doordat de bege leidster niet de breedheid van beweging der zangeres aanvoelde en daardoor de een heid tusschen vocale en instrumentale partij verstoorde. Overigens kan van mej. M. Verwer als accompagnatrice veel goeds wor den getuigd. Ze was steeds bescheiden, correct en volgzaam. De pianopartij in „die Forelle" heeft ze zelfs heel mooi gespeeld. De beide dames ontvingen mooie bloemen. De vleugel kwam uit het magazijn Bik. EERE-TENTOONSTELLING JAN TOOROP. PULCHRI STUDIO DEN HAAG. (Slot). Toorop's werk wordt nu vol ideeën-in houd, literair-poëtisch of mystisch-religieus, bovenal is het lyrisch en sterk sensitief van lijn en kleur. Het jaar, volgend op dat, waarin de „Zwervers in de duinen" ontstond, brengt een phantastisch allegorische teekening „Vrouw met de papegaai". Het stelt de her denking van den tragischen dood van een Brusselschen musicus voor. Een vrouw ziet door het venster naar het landschap; naast haar zit de papegaai, vastgebonden met een ketting aan een der vele boeken, waarvaa de titels duidelijk leesbaar zijn; zoo lezen we op een er van, van Shakespeare „Mucft ado about Nothing". Op het basement van een gebroken zuil, waarom een slang zich kronkelt, leest men; „O Toi vil aminal h, pétrir un géne, o fangeuse grandeur, subli me ignominie". Het werk houdt lang lite raire tendenzen. Deze mooie gekleurde tee kening heeft een zwoele zinnelijkheid, die aan Felicier Rops herinnert. Een kléine, eveneens met waterverf verlevendigde tee kening van een vrouw aan een bron, draagt als bijschrift de regel van Thomas van Kempen. Alle vreugde, die van God niet is, spoedig vergaat, besmeurt en schendt. (Leo Balet). Schrijvers als Maeterlinck en Emile Yerhaeren hadden veel invloed, ook Thom Prikker's werk uit die dagen is vaak ont staan naar aanleiding van proza of gedich ten van deze schrijvers. Het vrouwentype, dat Toorop zich nu heeft geschapen, is verfijnd en vol gratie; een rank figuur en lang golvend haar en in de gelaatstrekken een mysterieuze ex pressie, als werden ze gedreven door don kere, duistere machten. Het fatale vinden we in twee teekenigen uit '91: „Hel en twijfel" of „Les calvinisles de Katwijck", (voorstellend twee oude visschers, gezeten naast elkaar op een duin. starend in de verte, met iels angstaanjagends in de ver wrongen magere gelaatstrekken en de diep in de kassen liggende witte oogen. en „de doodgeslagen illusiën", waar het mannetje aan de deur van het huisje zoo vreemd geheimzinnig gebaart en dwaas als krank zinnig lacht. Beide zijn van een aangrijpen de ongewone visionaire kracht. Het jaar daarop brengt de zwartkrijtteekening „O, grave where in thy Victory" het raadsel achtige mysterie van leven en dood. Sym bolische beteekenis heeft ook een teekening als „Opkomst met tegenwerking der mo derne kunst", voorstellend de strijd van een vluggen, slanken Oosterschen heldenfiguur (de scheppenden geest) tegen een loggen olifant (de trage, conservatieve massa): met de eveneens prachlis gestvleerde teekening „Anarchisme" vormt dit beeld van zijn ideeën-rijkdom en zijn diep gevoel voor het ornamentele, dat zijn oorsprong vindt in zijn half Aziatische afkomst Reeds eerder schreven wij over het schilderii „de jonge generatie". '92. dat Toorop i^ '93 hier le Leiden tentoonstelde, en dat zoo'n bron van dom vermaak was. Men begreep niets van phantastische verbeeldingen, waarin niet alleen de lijn. maar ook de kleur was ge- styleerd; met het waarneembare had het zoo weinig van doen. Omstreeks 1900, na het eveneens hier aanwezige indrukwekken de monumentale doek „Dorpelwachler der zee", vangen de geleekende portretten aan, ec-rst in potlood of waskrijt, later hoofdzake lijk in zwartknjt of z.g. Russisch houtskool. Een prachtig voorbeeld uit den eersten tijd is het portret van den Katwijkschen vis- schej Jacob van der Meulen; dan volgen voorafgegaan door enkele nog impressionis tisch geschilderde portretschetsen. o. a van Pablo Gassals. dr. Berlage en mevr Van Dam van teselt. en olieverfsludies uit Dom burg van boeren typen, hetzij gepointilleerd of gedivlseerd, zooals de „Dorpelwach ters der Zee", eenige ragfijn geteekende BINNENLAND. Verschillende bijzonderheden over de a.s. Aalsmeersche bloemententoonstelling. (3e Blad). Verschenen is de Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer over de Onderwijs- begrooting. (Binnenland, 2e Blad). Het beleid vail den gouvemenr-generaal van Indië. (Binncnl. 2e Blad). De voortgezette vergadering der Chr. Hist Unie. (Binnenland, 2e Blad). De vierde schaakpartij tnsschen Enwe en Bcgcljnbow is door laatstgenoemde gewon nen. (Sport, 2e Blad). BUITENLAND. Bijzonderheden over den aanslag op den koning van Italië. (Buitenl. en Tel. le Blad). Nog een ontploffing in een kazerne te Milaan. (Tel. le Blad). Nog geen bericht van de Dnitsche Oceaan vliegers nadat i op raim 800 mijl van Ier land waren gesignaleerd. (Buitenl. en Tel. le Blad). De verkiezingcampagne in Dnitschland. (Buitenl. le Blad). Op het drukste punt van Leiden. Waar 't verkeer des daags rumoert. En waarheen vier straten leiden, Ligt een nestje dat.... ontroert.... Heel beschut achter 't gevaarte Van de hooge Gijselaar-bank, Luch er boven, wijde klaarte, Onder riekt de grachten-stank. Dat is 't plekje, waar een moeder Van zes te verwachten eendjes, Als een stille trouwe hoeder Dapper waakt, zoo heel alleentjes. Rond haar staan de menschendrommen. Schilder, loopjongen, student! Zelfs, vóór hij op post moet komen Kijkt gauw de verkeersagent. Maar niets kan haar daar verjagen. Geen lawaai of tramgebel, Geen kwajongens komen plagen, Rustig speelt Natuur haar 9pel. Op 't drukste punt van Leiden. Waar 't verkeer des daags rumoert En waarheen vier straten leiden, Ligt een nestje dat.... ontroert.... Cf. subtiele kinderportretjes, waarop de schit terende reeks portretten van geestelijken, geleerden en kunstenaars volgt. De apos telen ontstaan en de Madonna's, de Christus en de wondere verbeelding van Brugge. Het schilderen raakt langzaam aan op den ach tergrond, als gevolg van lichame.ijk lijden, maar tot het einde bewaart Toorop zijn kleurgevoeligheid. Enkele late waterven- teekeningen, zooals no. 174, „Inspiratie der kunst", '21, „Jeremias", '23, „Litanie in de Kruisdagen", „de blinde en Jezus", beide uit '26, en een van zijn laatste werken uit '27, no. 231 „de nooit rustende Liefde", ver- toonen prachtig klare kleurgamma's. Tot een van de machtigste beeltenissen behoort het monumentale portret van St. Petrus Cani- sius Naast den feilen vitalen kop van dr. Arriens en enkele dames-portretten, zooals dat van mevr de wed. Sormani, de opstan dige en de berustende, vormt dit zeker een een der toppunten in zijn gansche oeuvre. Steeds weer wordt men geboeid door zijn laatste werk. het zelfportret, met de, prach tig "doorleefde, biddende handen. Is het niet merkwaardig, dat we juist in dit ontroeren de, diep menschelijke zelfportret herinnerd worden aan een ander universeel genie», dat juist vier eeuwen geleden stierf en dat men nu allerwegen gedenkt, n.l. Dürer. Maakte ook Dürer niet eens een studiekop van een apostel, die ook juist dat harts tochtelijke, haast extase gebaar maakt met het opgeheven hoofd? Zonal9 Dure- zal ook Toorop leven in zijn werk voor altijd A

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1928 | | pagina 1