DE HERDENKING VAN Prof. Mr. J. TH. BUYS.
68"'* JAARGANG
VRIJDAG 27 JANUARI 1928
No 20820
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
80 CU- per regel voor advertcntien uit Leiden cd plaatsen waar
agentschappen ran ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiëD 85 Cts per regel Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 80
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Ct9
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voot Leiden per S maanden 12.35 per week/0 18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „018
Franco per post f 2.35 portokosten.
Oil ouamor bastaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
BUTS-HERDENKING.
Aan het einde van de receptie in het
Universiteitsgebouw heeft de president-cura
tor der Universiteit jhr mr. dr N. C de
Gijselaar het herdenkingscomité en in het
bijzonder prof. Fabius bedankt voor het
nemen van het initiatief tot deze herdenking
Na afloop.van de receptie op het Rapen
burg begaven de ministers en de leden van
het comité zich met vele andere genoodigden
naar de Studentensociëteit waar de Senaat
van het Corps recipieerde.
SCHRIJVEN VAN CURATOREN VAN HET
GYMNASIUM AAN DEN MINISTER.
Curatoren van het Stedelijk Gymnasium
Alhier, hebben tot den Minister van Onder
wijs. Kunsten en Wetenschappen een schrij
ven gericht, waaraan wij het volgende ont-
leenen.
Blijkens verschillende statistische onder-
Boekingen. aldus Curatoren, bereiken van
de kinderen, die zich aanmelden voor het
Onderwijs op de Hoogere Burgerschool of
het Gymnasium, slechts 50 pet. het eind
diploma. De andere helft verlaat vroeger of
later de school, hetgeen voor hen een teleur
stelling, voor het land een noodelooze uit-
•ave beteekent. Verder behaalt bij den over
gang naar een hoogere klasse telken jare in
iedere klasse ongeveer 30 pet. voor één of
j meer hoofdvakken een onvoldoend cijfer.
Aan de Universiteit doet zich een overeen-
I iomstig verschijnsel voor. Wel is daar het
geval niet in alle faculteiten gelijk, maar
b.v. voor de medische faculteit moet het
1 aantal dergenen, die de studie tusschentijds
opgeven, op 40 pet. dat der onvoldoenden bij
eiamen ook weer op 30 pet gesteld worden.
Ware het mogelijk, op do opleidings-
inrichtingen de 50 pet. die hier de studie
opgeven, en aan de Universiteit de 40 pet.
daar niet tot het einde komen, te weren,
I dan zou hieruit voor het Rijk een groote be
sparing voortvloeien, en voor de betrokken
personen veel teleurstelling en moeilijkhe
den vermeden worden, daar dan niet meer
op lateren leeftijd naar een nieuwe studie
richting zou behoeven te worden gezocht,
terwijl anderzijds het onderwijs der over-
blijvenden veel beter tot zijn recht zou
komen.
Teneinde hiertoe te geraken, bepleiten
Curatoren bij de toelating tot het Gym
nasium, (tot welke inrichting van onder-
vijs het betoog zich dan verder bepaalt) de
toepassing eener strenge selectie, waarbij
rekening gehouden wordt niet alleen met
parate kennis, maar ook met het intellect,
dil woord kortheidshalve genomen voor dal
geheel van geestelijke eigenschappen, dat
▼oor zelfstandige wetenschappelijke werk
zaamheid het meest geschikt is. Voor het
eerste achten Curatoren een verplicht
admissie-examen gewenscht en, ter vermij
ding van foutieve beoordeeling. daarbij een
ernstig overwogen en verantwoorde verkla
ring van het hoofd der lagere school om
trent vorderingen en kennis. Voor het
tweede kan men met vrucht gebruiken
maken van z.g. „tests", zooals in het bui
tenland meer en meer in zwang komt. En
ook bij de beoordeeling van dit onderzoek
kan een verklaring van het hoofd der lagere
school, nu omtrent het inlel.'ect van den
leerling, voor misvattingen behoeden.
Intusschen wenschen Curatoren niet
allen, die bij deze dubbele schifting afval
len, definitief afgewezen te zien De beteren
onder hen zouden zij willen vereenigen in
I klassen welke in 3 jaren volbrengen, wat
nu in de eerste 2 jaren op het gymnasium
bereikt wordt, waarna alsnog voor hen de
mogelijkheid behoort open te staan, om over
te gaan naar de 3de klasse van het gym
nasium. Curatoren stellen zich voor. dat op
deze 3-jarige tusschenschool, welke zoo
mogelijk in 't organisatorische verband van
het gymnasium behoort te worden opgeno
men. het onderwijs meer gegeven zal wor
den door klasse- dan door vakleeraren.
want vrijwel naar het eenstemmige oordeel
van alle tot oordeelen bevoegden is een van
de redenen van de veelvuldige teleurstel
lingen daarin gelegen, dat het middelmatige
kind van 12 tof 13 jaar nog niet rijp is voor
onderwijs van vakleeraren en dat de vak
leeraren. univesitair gestudeerden, veelal
niet in voldoende mate de paedagogische
capaciteiten bezitten om aan deze kinderen
les te geven, hetgeen trouwens, zij het wel
licht in mindere mate. naar de meening van
Curatoren ook geldt voor de kinderen die
zij wel reeds dadelijk tot het gymnasium
toegelaten zouden wenschen te zien, voor
zoover de laagste beide klassen betreft.
Curatoren achten in deze een gemitigeerd
klasse-leeraren-svsteem het beste Gelijk ge
zegd. blijft voor de betere leerlingen na
het doorloopen van de tusschenschool over
gang naar de 3e klasse van het gymnasium
mogelijk. T>e overigen vinden in het door
loopen van het 3de jaar een redelijke afslui
ting van hun schooltijd en voor hen geeft
deze schod dan ongeveer hetzelfde als de
school voor uitgebreid lager onderwijs.
Nadat Curatoren dan voorts in het be
lang van het gvmnasiale onderwijs de
weder invoering van het Fransch op de la
gere 9chool en een wettelijke organisatie
van het in sommige gemeenten bestaande
instituut der aansluitingscommissie tusschen
lager en voorbereidend hooger onderwijs
hebben bepleit, houden zij zich meer in h*t
bijzonder met de inrichting van het gym
nasiale onderwijs en mei het gymnasiale
leerplan bezig. Het tegenwoordige aantal
van 30 leerlingen per klasse achten zij te
hoog: zij zouden het gesteld willen zien od
10 tü 15 en in geen geval hcoger dan 20
24 Ook het aantal lesuren per week wen
schen Curatoren te verlagen, en wel voor de
leerlingen tot ten hoogste 30. voor dö
leeraren tot ten hoogste 24 26 uren per
week
Ten slofte, aldus Curatoren, moet aan de
tegenwoordige overlading van het leerpro
gramma der Gymnasia, gevolg mede van
door verkeerde wetgeving in de hand ge
werkte concurrentievrees, een einde wor
den gemaakt door eensdeels de waarde van
het onderwijs weder meer te zoeken m de
qualiteit dan in de quantiteit van de ver
worven kennis andersdeels met betrekking
tot deze laatste, voor zoover zulks met de
doelstelling van het gymnasiale onderwijs
vereenigbaar is. nauwer aansluiting te zoe
ken bij hetgèen uitsluitend of bijna uitslui
tend den verschillenden leerlingen later
praktisch te stade zal komen Voor wat de
oude talen betreft wenschen Curatoren
voor de aanstaande ingenieurs, natuurphi-
losophen en medici een wijziging der
eischen in dier voege dat. bij behoud ten
volle van de aJgemeen vormende kracht
van het onderwijs in de oude talen, de om
vang der te verwerven kennis aanmerkelijk
worde gereduceerd, waarbij minder naar
het bijbrengen van een uitgebreide philo-
logische kennis moet worden gestreefd,
welke toch dikwijls slechts oppervlakkig
blijft, dan wel naar het verkrijgen eener
degelijke kennis van die elementen der oude
beschaving, welke van essentieele beteeke
nis. ook nog voor onze tegenwoordige ken
nis en cultuur moeten worden geacht, gelijk
die elementen door de studie der oude talen
kunnen worden gekend Curatoren hopen
dat van een zoodanig veranderde oriëntatie
met betrekking tot de te stellen eischen voor
wal de oude talen betreft, een terugkomen
in het bijzonder van de aanstaande medici
op het gymnasium het gevolg zal zijnhet
voordeel hiervan, op deze wijze verkregen,
achten zij zoo groot, dal zij daarnaast in
overweging geven het gymnasiale eind
diploma voor toelaling lot de universitaire
medische studie weder verplicht te stellen
Voor wat de natuurphilosophische vakken
betreft, ook ten deze behooren de eischen
en wel voor de A.-leerlingen mei behoud
alweer van de essenlieele, algemeen vor
mende elementen van het onderwijs in deze
vakken, gewijzigd te worden in gelijken zin.
waarbij zelfs ware te overwegen het onder
wijs in de Wiskunde voor hen evenals
trouwens voor de B-leerlingen het onder
wijs in het Grieksch vroeger te beëin
digen.
Aan het einde vatten Curatoren hun be
toog samen in de volgende desiderata:
lo. dat het Fransch op de lagere school,
waaraan het gymnasium aansluit, weer in
gevoerd worde;
2o. dat er een 3-jarige tusschenschool
tusschen de lagere school en de 3de klasse
van het gymnasium opgericht worde met
een gemitigeerd klasse-leeraren-stelsel;
3o. dat op grond van den uitslag van het
verplichte admissie-examen en van „tests",
beide getoetst aan verklaringen van het
hoofd van de betrokken lagere school,
worde bepaald, wie tot het gymnasium
wordt toegelaten, wie tol de tusschenschool,
en wie wordt afgewez-n-,
4o. dat het leerplan der gymnasia, en in
aansluiting hieraan het programma van het
eindexamen, herzien worde in dier voege,
dat voor de A-leerlingen en de 'aanstaande
juristen onder de B-leerlingen voor wat de
Wis- en Natuurkundige vakken, en voor de
B-leerlingen, uitgezonderd de aanstaande
juristen, voor wat de Oude Talen betreft,
de eischen gewijzigd worden, aldus, dat, bij
volledig behoud der essentieele algemeen
vormende elementen van het Onderwijs »n
die vakken, de omvang der leer- en examen
stof aanmerkelijk worde gereduceerd.
DE BOAZ-BANK.
In een in het Nutsgebouw gehouden ver
gadering van leden der Coöp. Spaar- en
Voorschotbank „Boaz" alhier werd beslo
ten een commissie van onderzoek in te stel
len. welke met het bestuur zal trachten een
weg te vinden welke tot de meest bevre
digende oplossing zal leiden.
Tot leden dezer commissie werden be
noemd de heeren C. Hoogendoorn. G. J. Vis
ser, M. Ziegelaar en C. Mizée. secretaris.
VOOR DE 70.000STE.
De juweliersfirma J. P Driessen, Koom-
brugsteeg 5 en Botermarkt 2 deelt ons mede,
dat zij besloten heeft evenals de firma
Meyers van den Nieuwe Rijn. den 70.000en
Leidenaar (geboorte) een verrassing te be
zorgen. Zij stelt een zilveren rammelaar be
schikbaar.
VLAAMSCHE PROPAGANDISTEN
BEWERKEN DE SLEUTELSTAD.
Een anti-Belgische Hetze.
Een aantal personen, zich noemende
„Groot-Nederlanders" heeft gisternacht
voor een verrassing gezorgd door op de
houten trap op het station alhier een groote
hoeveelheid op geel papier gedrukte procla
maties te deponeeren, die de reigers daar
gistermorgen vonden.
Het pamflet draagt het opschrift „Vlaan
deren en Holland", is gericht aan de Neder-
landsche mannen en vrouwen en is onder
teekend „Groot-Nederlanders". Hieronder
laten wij den inhoud volgen
Ten Zuiden van onze staatkundige grens
wonen meer dan 4 millioen menschen van
ons volk met gelijke taal en zeden.
Helaas, dat volksdeel is ziek. aangetayt
door een vreemden kanker, die zijn hart,
hersens en levenssappen aantast en de bes
ten reeds tot slachtoffers heeft gemaakt. Dat
volk begint heel Flauwtjes te herleven. Er
komt meer krach!, meer wil tot leven en
een vreeselijk uitputtende, maar bijkans
onzichtbare strijd wordt er gevoerd, om te
redden wat nog onaangetast, te herstellen
wat aangetast is, en uit te snijden de ver
rotte deelen
Zal de zieke herslelilen?
Het hangt gedeeltelijk van U af. Of is hol
de laatste opflikkering voor den dood. Moet
dit Nederlandsehe volksdeel roemloos onder
gaan in een poel van verbaslering en ver
kankering?
Of wilt ook Gij uw medegevoel schen
ken? Daartoe alleen is reeds voldoende het
besef dat 4 millioen Nederlanders in vreemd
staatsverband een wanhopigen strijd voe
ren om hun taal, zeden en levenswijze,
kortom hun Nederiandsch bestaan te hand
haven. hopende, dat zij zich niet voor niets
uitsloven een voorpost te zijn tegen opdrin
gende machten, die in tijds ook onze eigen
grenzen zullen trachten aan te tasten.
Ieder Hollander weet toch. dat de Vla
mingen Nederlanders zijn. Vlaanderen heeft
een groot deel bijgedragen tol onze bescha-
BINNENLAND.
Te Leiden is plotseling overleden dr. W.
J. Lente, predikant bij de Remonstrantsch
Gerei. Gemeente. (Laatste Ber., Ie Blad).
Een schrijven van curatoren van het
Leidsch Gymnasium aan den Minister van
Onderwijs. (Stadsnieuws, le Blad)
De vliegtocht LondenKaapstad, en
terng, zal over drie maanden aanvangen;
een onderhond met mr. Van Lear Black,
(Binnenland, 2e Blad).
Verschenen is de memorie van antwoord
aan de Tweede Kamer betreffende de re
geling van het radio-verkeer. (Binnenland,
2e Blad).
Het rapport van de commissie van onder
zoek in zake het tramongelnk bij Laren*
(Binnenland. 2e Blad).
Te Amsterdam zijn valsche munters ge
arresteerd. (Gemengd. 3e Blad).
De uit- en invoer van bloembollen ge
durende December. Land- en Tuinbouw,
3e Blad).
Bestrijding van knoeierijen in den handel
van veevoeder en plnimgediertevoeder.
(Land- en Tuinbouw. 3e Blad).
De Krakatan heeft een nieuw eiland ge
vormd. (Uit Ned. Oost-Indië, 2e Blad).
BUITENLAND.
In Noorwegen is de eerste arbeiderstee
geering gevormd. (Buitenland, le Blad).
Het conflict in het Dnitache centrum is
nog niet opgelost (Buitenland, le Bfad).
De secretaris der Action franpaise Delest
gearresteerd, (Tel. le Blad).
Eenige vul can en in werking. (Buiten
land, le Blad).
ving. Of is het misschien veroveringszucht
om belangstelling en liefde te wekken voor
hen, die gelijk aan ons willen zijn, maar
daarin door overmacht belemmerd worden,
die gesard, gehoond en uit hun werk ge-
slooten worden, omdat zij Vlamingen willen
zijn. dal is Nederlanders?
Ja, als zij slechts mee wilden heulen met
verraders, huichelaars, verklikkers, stroop
likkers enz., maar dat willen zij niet
Zoudl gij U laten vertrappen als minder
waardig burger door vreemde overheer-
schers, omdat gij niet gewillig waart uw ge
boorterecht te verkwanselen of weg te wer
pen al9 een afgedragen jas, alleen omdat
gij U zelf bewust zijt, vrije mannen te zijn?
Toto's W. Blenzê, Lelden.
rie Vuil üe v.cr ministers die gisteren de pkchtige buys-herdenKing in dc Au.a der
^ersiteit bijwoonden bij hun aankomst op het Rapenburg. V. 1. n. r. mr. J. B. Kan,
jr. W. H. van de Vegte en mr. dr. J. Donner.
Het Comité voor de Buys-herdenkmg. z.ilend v. I. n. r. mr. dr. 11. \os. mr. A S. ai i ecu ma. mr. A. H van Nieiup. prof.
mr. D. P. D. Fabius, mr. C. Fuhri-Snethlage, prof. mr. H. Krabbe, mr. D. Fock. Staande v. 1. n. r. mr. M. J. Bos,
mr. H. Zille8en, jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar, jhr. mr. dr. A. Roëll, mr. R. H. A. M. Romme, mr. G. Vissering.
