68"° JAARGANG
DINSDAG 27 SEPTEMBER 1927
No 20717
STADSNIEUWS.
MUZIEK.
De eerste rijvaardinheidspioeven
in den kring Leiden.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
30 Cts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Kleine Advertentiën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en
Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 portokosten.
ƒ0.18
0.18
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
ONDERSCHEIDING.
Aan onzen stadgenoot, J. Baart, meester
knecht bij de N. V. Fabriek van wollen
dekens v.h. J. Scheltema Jansz. alhier,
die Vrijdag 30 September den dag zal
herdenken, waarop hij voor vijftig jaar bij
genoemde firma in dienst trad, is de eere
medaille in zilver, verbonden aan de Orde
van Oranje-Nassau verleend.
De burgemeester, mr. A. van de Sande
Bakhuyzen. heeft hedenmiddag in tegen
woordigheid van het fabriekspersoneel met
eenige hartelijke woorden van gelukwensch
den trouwen werker het eeremetaal uitge
reikt.
LEIDSCHE BURGERWACHT.
De uitslagen der 1.1. gehouden onder
linge schietwedstrijden der Leidsche Bur
gerwacht zijn als volgt:
Afd. A: le pr. P. v. d. Drift; 2e pr. Van
Staveren; 3e pr. de Gunst; 4e pr. Van
Leeuwen.
Afd. B: le pr. Hageman; 2e pr. Neijen-
■huis.
Afd. Veteranen: le pr. Gadri; 2e pr.
v. d. Velden; 2a v. Bergen Henegouwen.
Afd. Personeel: le pr. Van Staveren;
2e pr. Bergman; 3e pr. Haverkorn.
Vrije Baan: le pr. Van Staveren; 2e pr.
De Gunst; 3e pr. Haverkorn; 4e pr. v. d.
Drift; 5e pr. Barendse.
De wedstrijden werden o.m. bijgewoond
Idoor den burgemeester, mr. A. van de
Sande Bakhuyzen; den voorzitter, mr.
Pijnacker Hordijk; den penningmeester, den
heer J. W. Henny en den heer H. J. P. Was
senaar namens het uitvoerend comité.
INSTITUUT VOOR ARB. ONTWIKKELING.
In de gisteravond in het „Volksgebouw"
gehouden ledenvergadering van de afdee-
ling Leiden van het „Instituut voor Arbei
dersontwikkeling" werd het ontwikkelings-
wérk uitvoerig besproken. Tenslotte werd
het bestuur opgedragen het programma
voor het winterseizoen samen te stellen.
Het zal daarbij met de gemaakte opmer
kingen zooveel mogelijk rekening houden.
•Voor November heeft het bestuur van
twee bekende stadgenooten reeds toezegging
tot het vervullen van een spreekbeurt. Op
7 Nov. zal n.l. dr. Horst, directeur van den
geneeskundigen dienst, spreken over „mis
vormden" en op 21 Nov. ds. Riemens over
„rechtsbesef en socialisme".
Het bestuur hoopt het geheele programma
spoedig klaar te krijgen en zal het dan in
druk laten verschijnen. Overwogen wordt
nog de leden op te roepen voor een gezel
lige bijeenkomst.
In plaats van den heer J. Vredeveld, die
als bestuurslid heeft bedankt, werd de heer
G. Eikerbout gejtozen. De voorzitter bracht
namens de vergadering den aftredenden
secretaris hartelijk dank voor het vele, dat
hij van de oprichting af voor de afdeeling
h^eft gedaan.
Mr. A. N. Molenaar, nieuw benoemd
privaat-docent, om onderwijs te geven in
Nèd sociale wetgeving en hare geschie
denis. stelt zich voor zijn ambt te aanvaar
den met het houden van een openbare les
op Maandag 17 October te 3 uur in het
klein auditorium van het Universiteits
gebouw.
Van een oud-leerling heeft het Leidsch
Universiteitsfonds in dankbare herinnering
aan het aan de Universiteit alhier genoten
voortreffelijk onderwijs een schenking van
duizend gulden ontvangen
In de zaal van het Leger des Heils
aan de Langebrug (stichter William Booth)
had het jaarlijksche Oogstfeest plaats. Op
verschillende tafels lagen een groot aantal
huishoudelijke artikelen en levensmiddelen
uitgestald, welke voor billijken prijs te
koop zijn. Het bedrag dezer opbrengst komt
ten bate voor de tehuizen van dakloozen.
Reeds gistermiddag werd aardig verkocht.
De verkoop staat onder leiding van de adju-
dante mej Valkenier met de goede hulp
van Luite. Stabersma. Aan de bezoekers
werd bovendien nog een kopje van Van
Nelle's thee (gratis door die firma beschik
baar gesteld) geschonken. Ook gisteravond
was het er echt gezellig, en ging de ver
koop vlot.
Zij. die,hebben medegewerkt tot het wel
slagen van dit feest komt zeker een woord
van hulde toe.
Men verzoekt ons mede te deelen. dat
de revue, uitgevoerd door de Vereeniging
van Mathesianen. niet door den heer
Ouweelen alleen, maar door hem in samen
werking met den heer Verstraaten, uit Den
Haag, lid der V.V.M., is samengesteld. Wel
heeft dé heer Ouwee'len het leeuwenaandeel
in het werk gehad.
Het bestuur van de Buurtcommissie
„Centrum-Belang" deelt mede dat de route
voor den optocht van versierde rijwielen op
morgenmiddag als volgt is vastgesteld: den
Bucht Burchlsteeg Nieuwe Rijn
Kraaierstraat Hoogewoerd Breestraat
Koorenbeurssteeg Botermarkt (keeren)
Botermarkt Vischmarkt Aalmarkt
Boommarkt K. Rapenburg Princesse-
kade Haarlemmerstraat Hooigracht
N. Rijn Vischbrug Vischmarkt
Koornbeurs Nieuwe Rijn Hooigracht
Nieuwstraat terug naar den BuchL
De politie deelt mede dat hier ter
stede een scharenslijper rondloopt die zijn
werk buitensporig hoog laat betalen. Voor
het slijpen van één schaar moest een stad
genoot dezer dagen f 2.10 betalen.
Men zij dus gewaarschuwd en zal ver
standig doen vooraf den prijs te bedingen,
wanneer men aan een scharenslijper werk
geeft.
In het Galgewater is gisteren een kano
drijvende gevonden.
Hedenmiddag is een zoontje van den
heer C. uit Oegstgeest, terwijl hij in een
tramwagen op het emplacement der N. Z. H.
T. M. aan het spelen was, met zijn hand
bekneld geraakt tusschen een ijzeren af
sluithek. Daar twee vingers deerlijk ge
kwetst werden, werd de knaap ter behande
ling naar het Academisch Ziekenhuis over
gebracht.
Gistermiddag ongeveer 6 uur is het
11-jarige dochtertje van den heer S.. wo
nende in de Weverstraat, in het Ulrecht-
sche Veer gevallen. Dit werd opgemerkt
door den heer N. v. d. Pluijm. eveneens
daar woonachtig, die het drengelingetje
door handreiking op den wal haalde.
KERKCONCERT PIETERSKERK.
Op het programma van het Kerkconcert,
waarmee de zangkunstenaars Mia Pel ten-
burg en Louis van Tulder en de organist-
componist Hendrik Andriessen het seizoen
in ieder opzicht waardig hebben geopend,
kwamen tien verschillende namen van
componisten voor, allen met werken, die
door titel en tekst geen ruimte openlaten
aan twijfel omtrent de bedoeling hunner
scheppingen. Wie nu echter mocht meenen,
dat het streven naar Godsverheeïlijking,
dat ongetwijfeld uitgangspunt is geweest bij
de diverse meesters van bet programma,
het criterium is, waarnaar de stijl van hun
werk kan worden beoordeeld, zou zich
schromelijk vergissen. Onder stijl (van het
Lalijnsche stilus griffel) verslaan wij:
schrijfwijze, factuur, wijze van opbouw. In
algemeenen of theoretischen zin als ken
merkende eigenschap van een bepaalde
soort muziek (vokaalstijl, orkeststijl, opera
stijl, kerkstijl. enz.); in concreten zin als
typische eigenaardigheid van een bepaald
auteur (Beethovenstijl, Brahmsslijl). In
verbinding met kerkconcert, voor de vraag
namelijk welke muziek in de kerk, die nu
eenmaal geen concertzaal is, thuis behoort,
hebben wij met het begrip stijl in eerst-
bedoelden zin te maken. Zoo zijn wij ge
wend in de eigenlijke kerkmuziek aan
soberen stijl' in een gebonden schrijfwijze
van klinkende stemmen. Het hoogtepunt
dier stijl ligt ver achter ons (Paleslrlna,
Bach) En in de latere tijden heeft de vrije
stijl in de kerkmuziek zoover de overhand
gekregen, dat de als kerkmuziek aange
diende, vaak zich in wezen nauwelijks van
de profane muziek onderscheidt. Hoeveel
schoons er ook moge liggen in het „En
prière" van Fauré en in de duetten van
Perosi. men moet over enkele bezwaren
heenstappen, om ze als „kerkmuziek" le
kunnen accepteeren. We doen dan ook goed
om „muziek in de kerk" en „kerkmuziek"
te onderscheiden. Door eischen der praktijk,
en die zijn vele. zijn wij evenwel gedwon
gen om ook aan de „muziek in de kerk"
recht van bestaan toe te kennen.
Afgezien van deze opmerking, die nage
noeg op elk kerkconcert slaat, was het pro
gramma met muzikalen zin samengesteld.
Dat Andripssen een eenvoudig liedje voor
den kerstboom, lekst en muziek van zijn
vader, liet zingen, is begrijpelijk. Bach was
het begin (prachtige pastorale suite met
bijna moderne chromatiek) en het einde
(koraalvoorspel en fuga in c). door Andries
sen virtuoos en met fijnen smaak voor
klankkleur ten ge'hoore gebracht Bovendien
heeft hij een „sonate da chiesa" van eigen
compositie gespeeld. Men moet den naam
losmaken van het gewone „sonate"-begrip:
het is een thema met een zestal variaties
en een finale, warm gevoelde muziek, een
thema, waar spanning op slaat, korte en
bondige maar pittige variaties en een
toccata-achtige finale, dat een pakkend slot
vormt van de sympathieke en met mees
terschap voor het instrument geschreven
..sonata" die althans naar de aanduiding
in den titel, „voor de kerk" is geschreven.
Mia Peltenburg heeft met haar prachtig
orgaan ongemeen voldaan in het reeds ge
noemde lied van Fauré. in een stemmings
vol „Cantique spiritueel", van Andriessen
en vooral in het subliem ernstige en voor
name .,0 Jesu ego amo te" van Diepenbrock.
Louis van Tulder heeft behalve het
kerstliedje van N H Andriessen. dat hij
conform den organist in vlotter tempo had j
moeten nemen een aantrekkelijk „Amor i
non amatur" van Pater Huygens, waarin
men den grooten kenner van het Gregori-
aansch terugvindt, een paar aardige strofen-
liederen van de Sévérac en een heel mooi
„Pater Noster" van Chausson gezongen.
Allervoortreffelijkst van klank en. behou
dens de opmerking van daareven, ook van
stijlvolle en warme voordracht
Beide zangkunstenaars vereenigden zich
tot een bijzonder schoon geheel in een
tweetal duetten uit de Italiaansche school
van dezen tijd (Perosi) en begin 18e eeuw
(Leonardo Leo).
De kerk wel niet vol. was goed bezet.
Gisteren zijn nabij de Groote Vink de
eerste examens afgenomen.
Bij „genoegzame animo" dagelijks
voortzetting.
Negen uur. Haagweg nabij de Groote
Vink.
Stroomende regen. Maar ondanks het
doordringende, huiverige weer staat er een
groep belangstellenden, wacht op de dingen
die staan te gebeuren.
Tien uur. Nog steeds niets te zien.
Half elf, daar komt een keurige auto aan
rijden. bestuurd door een dame, een heer
begeleid haar. De auto stopt ter hoogte van
de garage van de Groote Vink. De heer
stapt uit, geeft de dame een paar aanwijzin
gen. De dame kijkt ernstig, neemt den toe
stand achter zich vluchtig op en zet dan
voorzichtig haar auto achteruit,... in de
garage. Het gaat keurig en de heer knikt
tevreden.
Iedereen meent dat deze dame geëxami
neerd wordt voor het rijvaardigheidsbewijs.
Doch het blijkt mis te zijn. De dame achter
het stuur moet later examen doen en komt
zich nu alleen maar een beetje oefenen. Na
een oogenblikje geeft zij een trap op den
starter van haar auto en verdwijnt in de
richting van de stad.
Om half elf komt er een telefoontje uit
Den Haag en wordt aan de wachtende be
langstellenden medegedeeld, dat het exa
men voor de eerste candidaten voor een rij
vaardigheidsbewijs eerst om één uur zal be
ginnen. De wachtenden meest zelf chauf
feurs met rijbewijzen van na 1 Mei 192L
doch ook enkele van een oudere „lichting"
gaan naar huis.
Eén uur. Weer wacht een groepje belang
stellenden. Maar thans zijn er ook anderen
en onder hen bevinden zich in de eerste
plaats een der adviseurs van het Bureau tot
Afgifte van Bewijsstukken van xRijvaardig-
heid in den kring Leiden, de heer P. A.
H. Wernink Jr. En verder is de eerste
examinandus aanwezig met zijn auto, een
gesloten Amerikaan.
De heer Wernink neemt inzage van de
oproepingskaart van den candidaat en ver
zoekt hem die te willen leekenen (hetgeen
in tegenwoordigheid van den adviseur moet
geschieden). Daarna neemt hij plaats naast
den chauffeur en de auto verdwijnt in de
richting van de stad. Tol de Da Costaslraat
wordt in verschillend tempo en op verschil
lende versnellingen gereden en gedurende
den rit op den drukken Haagweg heeft de
heer Wernink reeds gelegenheid de rijvaar
digheid voldoende te beoordeelen. De Da
Costastraat wordt ingereden tot voorbij de
Borgerstraat, dan moet de candidaat ach
teruit de Borgerstraat inrijden en weer
vooruit optrekken over den Haagweg naar
de Vink. Daar wordt gestopt nabij den
spoorwegovergang en dan noodigt de heer
Wernink zijn „slachtoffer" uit, om tusschen
de beide boomen die terzijde van de garage
van de Groote Vink staan achteruit rijdende
de auto in die garage te zetten. Vandaar
gaat het tot de benzinepomp en daar is het
examen afgeloopen.
De eerste candidaat legde gisteren zijn
examen waarschijnlijk met goed gevolg af
en aan hem zal dus eerlang een bewijs van
rijvaardigheid worden uitgereikt. Van hem
wordt verwacht dat hij behoorlijk auto kan
rijden.
Na een kwartier was het eerste examen
afgeloopen en terstond richtte de heer Wer
nink zich tot de volgende candidaat die
tegen kwart voor eenen was opgeroepen te
verschijnen. Het is een chauffeur van een
Fordbestelwagen. Ook deze wagen zagen
wij in de richting Leiden verdwijnen en ook
hij kwam na tien minuten terug om de
garage-behendigheidsproeg af te leggen.
Deze tweede candidaat bleek eveneens over
voldoende rijvaardigheid te beschikken, zoo
dat de heer Wernink waarschijnlijk met een
gerust geweten zal adviseeren hem het daar
toe strekkende bewijs uit te reiken.
Onmiddellijk na den bestuurder van den
Fordbestelwagen zou een andere besluur-
der van denzelfden wagen den proef afleg
gen. En ook deze reed goed. Nog een derde
bestuurder reed den wagen, doch manoeu
vreerde minder handig bij het achteruit-
zetten in de garage. Zellfs kwam zijn wa
gen in minder zachte aanraking met een
der boomen waartusschen de auto doorge-
loodst moest worden. Doch de adviseur be
merkte aan 's mans gedragingen niettemin
dat hij het wèl kon en dat de zenuwen hem
op dezen middag wat parten speelden. Met
een vaderlijke waarschuwing, in het ver
volg vooral hij het achleruitzetten voor
zichtig te zijn werd ook dezen man naar
huis gezonden
De volgende gegadigde naar het bewijs
dat ieder bestuurder van een motorvoertuig
uiterlijk acht maanden na 1 November zal
moeten kunnen toonen, was een motor
rijder Een meneer die met een Douglas een-
pittertje gekomen was. Een beetje nerveus
liep hij rond, te wachten op den examina
tor. Maar keurig reed hij weg in de richting
naar Leiden, luide signaleerend als op on-
afzienbaren afstand een ..tegenligger' aan
kwam of als hij wilde passeeren. In de auto
van den heer Wernink. die den motorrijder
volgde hebben wij het examen van den mo
torrijder medegemaakt En wij hebben ge
hoord hoe de man angstig vroeg of het geen
„strikvraag" was. toen de heer Wernink
hem verzocht aan zijn linkerzijde te blij
ven rijden, opdat hij hem indien noodig
eenige aanwijzingen kon geven 1 Ook heb
ben wij gehoord hoe den man werkelijk
een paar vragen werden gesteld, vragen be
treffende de regels van het verkeer. Maai
de motorrijder die werkelijk een vaardig
weggebruiker en een voorzichtig motorist
bleek te zijn, wist alles. En toen hij terug
gaande naar de Vink tusschen de boomen
van den Haagweg keurig een heele serie
„achtjes" gereden had, tot zeer groote
verwondering van de voorbijgaande automo
bilisten, die waarschijnlijk meenden dat
het den man naar het hoofd gestegen was
krijgen wij den stelligen indruk dat ook
deze man glansrijk „er door" was.
Er zijn nog meer proefrijders geweest
gisteren, doch wij vonden het welletjes en
keerden naar huis terug, den indruk mee
nemend dat Nederland zich gelukkig mag
prijzen, dat men een aanvang heeft ge
maakt met het afnemen van dit examen in
rijvaardigheid. Wij namen tevens den in
druk mede, dat de examens door den heer
Wernink al op zeer doelmatige wijze wer
den afgenomen. Wie hem ontmoet zal zich
heusch niet zenuwachtig behoeven te ma
ken. En zelfs bij het achleruitrijden beware
men zijn kalmte. De adviseurs willen
gaarne een indruk van den candidaat krij
gen van een betrouwbaar, kalm rijder,
van iemand, die zijn verstand gebruikt eer
hij een beweging uitvoert.
Toen wij gisteren vertoefden in de buurt
waar de rijvaardigheidsproeven werden af
genomen en wij zagen dat de chauffeurs die
geëxamineerd werden, onverschillig of zij
meer of minder vaardig waren, zich strikt
gedroegen volgens de geldende regels van
den weg, toen wij hoorden hoe ze signa
leerden en zagen hoe ze telkens wanneer
dit noodig kon zijn, teekens gaven met de
hand of met de wijzers,.dachten wij
hoe kon het anders aan de rol van de
strafzitting van het Kantongerecht. En aan
de schier ontelbaar vele zaakjes tegen zon
daren tegen de regels van den weg, tegen
de onvaaTdige chauffeurs en roekeloos rij
dende motorrijders.
Voor den Kantonrechter en voor het Open
baar Ministerie (dat dagvaart) zal als
straks de meeste rijders geëxamineerd zijn
en met bet vaardigheidsbewijs in den zak
rijden,.... een ongekende tijd aanbreken.
Want bestuurders van motorvoertuigen
BINNENLAND.
Het afleggen der projven van rijvaardig
heid, (1ste Blad).
De kosten en voordeelen van de spoorweg»
electriiicatie AmsterdamRotterdam. (Bin
nenland, 1ste Blad).
Meeningsverschil tusschen de departe»
menten over onze handelspolitiek? (Bin.
nenland, 1ste Blad).
BUITENLAND.
Besluiten ter Volkenbondszitting. (Buitenl.,
lste Blad).
De overstroomingen in Zwitserland, Tirol
en Italië. (Buitenl., lste Blad).
Ernstige bioscoop-ramp in Zuid-Amerika,
(Tel., lste Blad).
die blijk geven de regels van den weg vooral
wat betreft %et passeercn en laten passee
ren, zóó goed te kennen als de proefrijders
die wij gisteren observeerdendie kun
nen eenvoudig niet anders dan correct
rijden.
Het is natuurlijk te verwachten dat de
strafmaat hooger zal zijn bij overtredingen
van rijders met een vaardigheidsbewijs in
den zak. En het is te hopen dat men, wan
neer zulke rijders zich aan overtreding
schuldig maken niet clement zal zijn.
Zij hebben het bewijs geleverd le welen
hoe het behoort, en mogen dus geacht wor
den hun wetenschap ook in praktijk le
brengen wanneer er geen examinator naast
hun zit.
Laten degenen aan wie het nieuwe rij
vaardigheidsbewijs wordt uitgereikt besef
fen, dat het bezit van zulk een bewijs een
verantwoordelijkheid medebrengt. Een ver
antwoordelijkheid die men niet onder
schatte.
Men verzoekt ons belanghebbenden
dat zijn dus alle houders van rijbewijzen af
gegeven na 1 Mei 1921 er aan te herin
neren, dat de gelegenheid thans geopend
blijft om de rijvaardigheidsproeven af te
leggen. Het verdient aanbeveling aanvra
gen om de proeven te mogen afleggen
zoo spoedig mogelijk in te dienen bij het
Bureau tot Afgifte van Bewijsstukken van
Rijvaardigheid te 's-Gravenhage. De aan
vragen moeten vergezeld gaan van een be
drag van vier gulden.
Vanwege het bureau te 's-Gravenhage
ontvangt men daarna zoo spoedig mogelijk
een oproeping om voor een der adviseurs in
den kring Leiden te verschijnen.
De heer Wernink Jr. examineert een candidaat
Nooit zal er zeker met zooveel aandacht naar deze aanwijzing gekeken zijn,
als thans tijdens de rijvaardigheidsproeven De groote moeilijkheid
achteruit de garage in 1