Mijn
man's favoriet!
2C VIRGINIA
No. 20685
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 20 Augustus
Derde Blad Anno 1927
OD Buitenl. Weekoverzicnt.
Mijn indrukken uit Amerika.
Ardath - London
Ook met goud en kurk mondstuk
SCHETSEN UIT CHINA.
Cosgiave eerst gered Om het
bezette gebied Tsjang-kai-sjek
exit Sacco en Vanzetti op
geofferd.
De waarde van één stem 1 Deze is geble
ken in het lersche parlement bij de stem
ming over de motie van wantrouwen, door
den leider der arbeiderspartij tegen de
regeering-Cosgrave ingediend. Dank zij het
feit, dat een der Redmondisten juist afwe
zig was hetzij dan omdat hij niet tegen
de regeering wilde stemmen en voor niet
durfde, hetzij dan omdat hij m een cafc
was blijven plakken, welke twee oorzaken
allebei zijn vermeld toen de stemming
werd gehouden, staakten de stemmen,
waarop de voorzitter den doorslag moest
geven. Waar deze natuurlijk voor Cosgrave
was, werd diens politiek leven tegen alle
menschelijke berekening in (de neuzen
waren immers geteld; verlengd tot October,
daar de Dadl tot die maand is verdaagd.
Mogelijk en waarschijnlijk zal dan echter
de nederlaag volgen, die nu zoo op 't nip
pertje werd ontgaan. Vermoedelijk zullen
dan nieuwe verkiezingen volgen in de hoop,
dat waar zal blijken: 't kan verkeeren...
Dit laatste is nog geenszins het geval
wat de verhouding tusschen Frankrijk en
Duitschland betreft. Zoo op 't eerste gezicht
zou men geneigd zijn, tot een ander in
zicht, gelet op het eindelijk na jarenlang
moeizaam onderhandelen, bereiken van een
handelsverdrag tusschen beide lalden, maar
in wezen is het toch anders. Om een tarie-
venoorlog te vermijden, was een handels
verdrag beslist noodzakelijk geworden en
beide betrokkenen hebben dat ingezien en
tenslotte aan al het tijdelijk en voorloopig
gewurm een einde gemaakt. Politieke toe
nadering van beteekenis vermogen wij in
het handelsverdrag niet be zien. Deze
hangt heelemaal af van de Fransche hou
ding ten aanzien van de al- of niet-ontrui
ming van het bezette gebied. En, voor
zoover reeds te oordeelen is, denkt Frank
rijk niet aan ontruiming, is het zelfs zeer
de vraag, of van een vermindering der
bezetting van eenigen omvang sprake zal
zijn. Achter de schermen schijnt thans
zeer hard in deze materie te worden ge
werkt met Engeland grootendeels aan
Duitsche zijde, waartegenover Frankrijk
stelt het rapport van generaal Guillaumat
en meer dergelijke gegevens over een totaal
gemis aan geestelijken ontwapeningszin bij
de Duitschers. Feitelijk is de bezettings-
sterkte al gedaald beneden het getal, door
Foch c.s. noodig geoordeeld, dat bedenke
men daarnevens .Niet-tem in heet het thans,
dat de bezetting nog met 5000 man zal
worden verkleind. Hetgeen voor Duitsch
land zooveel zou zijn als een fooitje, meer
niet. Met een zitting van den Volkenbond
voor de boeg in September komt dit
lichaam immers weer bijeen schijnt
Frankrijk tevoren de bezettingsaffaire van
de baan te willen hebben tot nader order.
Of dat evenwel lukken zal...
't Kan verkeerenI Aan den lijve heeft
dat weer een« een der Chineesche machti
gen ondervonden. Tsjang-kai-sjek, wiens
eter zoo hoog was gestegen, nadat hij te
Nanking zijn eigen regeering had gevormd,
is van het tooneel verdwenen, dank zij de
jongste nederlagen, door hem tegen de
Noordelijken geleden, waardoor de natio
nalisten plotsehng weer in 't gedrang zijn
gekomen.
TSJANG-KAI-SJEK.
Financieel is deze „generalissimus" na
tuurlijk binnen, daar niet van, doch met
zijn macht is het gedaan. Althans voor
eerst. Niet geheel buitengesloten is toch
dat eens weer om hem zal worden geroe
pen of hij zelf nog een-s weer ten tooneele
zal verschijnen, ongeroepen. Opstaan od
verzinken, eenige malen achtereen, is voor
Ohineesche generaals heel gewoon.
Vermoedelijk zullen Nanking en Hankau
thans weer tot elkaar worden gedreven om
de Noordelijken te weerstaan en dan kan
het spel in Ohina opnieuw gaan beginnen.
Arm volk, dat zoo met zijn belangen ziet
gesold en uit apathie blijkbaar zich niet
kan ontworstelen aan de greep van wat
feitelijk niet meer dan rooverhoofdmannen
zijn in den vorm van „redders in Oen
nood" uit zuivere eigenbaat en uit zucht
naar eer en macht.
Voor China is de tijd nog lang niet rijp,
om, gelijk Japan reeds zoo lang geleden
lukte, door een aanpassing aan de Wes-
tersche beschavine voor zoover eigen ge
woonten etc. dat mogelijk maken, zich vrij
te maken van Westersche invloedssferen
als anderszins. Zelfs het communisme
schijnt daarvoor geen vat genoeg te heb
ben op de Chineezen-zdel en Japan wordt
te zeer gehaat door al wat Chineesch is,
om invloed te kunnen oefenen.
Zoodat de landen, die in China zich be-
langensmacht hebben verschaft, heusch zich
vooreerst niet ongerust behoeven te maken.
Alle centrale gezag ontbreekt en wanneer
dit *r tijdelijk een« komen mocht, alle
macht.
't Kan verkeeren... doch niet meer, naar
het zich laat aanzien, voor Sacco en Van
zetti, daar immers het Opperste Gerechts
hof van Massachussetts het beroep heeft
geweigerd. Verdere pogingen om hen te
redden zijn daarmee zoo goed als vruchte
loos te beschouwen. Treurig voor beiden
is ongetwijfeld dat zij in de eerste plaats
aan hun naaste vrienden hun lot hebben
te danken, die door hun actie, die niet
meer de personen gold, alleen politieke
winst, in Amerika in breeden kring een
stemming hebben weten te wekken, die
zeer vijandig staat tegenover wat genoemd
wordt „buitenlandsche inmenging in zuiver
Amerikaansche aangelegenbeden". Zooal6
ook de invloedrijke Senator Borah duidelijk
naar voren deed komen. Een gratie of wat
ook is voor vele Amerikanen geworden een
wijken voor vreemde invloeden en dat
nooit ie voor hen de leus.
De communisten kunnen echter tevreden
zijn. Zij hebben boven de personen uit
wier lot hen blijkbaar onverschillig laat
kunnen age eren en stemming maken.
En daarom was het hun toch maar te
doen
door Dr. NEIL VAN AKEN.
New-York, 13 Aug.
Uncle Sam schrijft voor wat
zijn kroost eten en drinken en
lezen zal. De puriteinsche
geest der pelgrims is nog niet
uitgestorven. Een goed
ingerichte voorlichtingsdienst
voor zuigeling en volwassene.
Hoe men de alcoholische wenschen van
een natie van 140 millioen burgers den kop
kan indrukken, zal voorloopig wel tot een
der Amerikaansche puzzles blijven behoo-
ren. Men kan niet zeggen, dat het Ameri
kaansche volk toentertijd rijp was voor de
Droge Eeuw, en het is een Hercules-taak
om een gansch volk den wil van een min
derheid op te leggen. Het gaat ook nimmer
ongestraft Ook ditmaal niet. Het is over
bodig om nog eens op te sommen welke
ongewenschte gevolgen de Prohibitie gehad
heeft onder de jeugd, ofschoon men ver
trouwen mag, dat, ondanks deze minder ge
lukkige gevolgen, Amerika een droog land
blijven zal en het tweede geslacht al de
voordeelen plukken zal van het „nuchtere
voorgeslacht". Ondertusschen maken de
dranksmokkelaars (bootleggers) kleine for
tuinen. Zij vormen tezamen sterke en onaf
hankelijke groepen, die eigendunkelijk op
treden, en met geweld soms de wijnen weg
halen uit de wijnkelders van privaateige
naars. Deze groepen hebben ook hun on
derlinge bloedige veete. Kort geleden verga
derden in een groot hotel in Chicago de
vertegenwoordigers van twee dier vijande
lijke groepen om openlijk en in alle deugd
de handelstwisten bij te leggen. Er zijn
maar weinig Amerikanen, die niet gaarne
zouden willen opgenomen worden in het
dranksmokkelaarsgilde, want die duiten in
het eerbare vak verdiend, zijn heusch niet
te versmadenI Nu dat de Amerikanen niet
meer-te diep in het glas mogen kijken, tenzij
zij willig zijn om de dure en zure smokkel-
prijzen te betalen voor slechte of doodge-
vaarlijke jenever, schijnt de Yankee naar
iets anders omgekeken te hebben, en dat
wel niet voor den smaak, maar voor den
geest. Althans te oordeelen naar enkele ge
beurtenissen van den laatsten tijd. Hoe zou
men het anders moeten verklaren, dat er
een boekencensuur ontstaan is en zelfs een
nieuw vak, dat sterk naar smokkelarij ruikt
en waarvan de gildebroers „bookleggers"
geheeten worden. Dat beteekent, dat een
nieuwe prohibitie het Amerikaansche volk
knellen zal. Onder de vele staatsbureaucra
ten heeft een plaatselijke wettenmaniak,
gesteund door puriteinsche vereenigingen,
het gedaan gekregen, dat in een paar plaat
sen, zekere boeken, rijk aan sarcasme, doch
doodonschuldig, niet kunnen tentoongesteld
of verhandeld worden. Dus ook de weinige
Amerikanen, wier hersenen niet in rook
opgaan door vervalschte jenever en die niet
overgegeven zijn aan het heupkruikje (de
zilveren hipflask), kunnen voorlaan zich
ook niet meer verlustigen in het lezen van
gezouten of ongezouten waarheden. In den
beginne heeft men getracht rde klassieken te
verbieden, met hetzelfde bekende gevolg
natuurlijk, dat deze klassieken zich ver
heugen in een grootere, doch nu geheime
uitgave, want het blijft een zeer mensche-
lij^e karaktertrek: groote deugden te ver
onachtzamen en naar verboden vruchten te
smachten. In 1894 reeds probeerde men de
Decameron van Boccacio te onderdrukken,
maar het Hoog Gerechtshof besliste, dat,
indien men de Decameron censureerde, dit
ook zou moeten toegepast worden op den
Bijbel en op de werken van Shakespeare.
Terwijl dit in New-York plaats greep,
werd de politie van Boston door ae Watch
and Ward Society" bewogen om den ver-
kpop van negen contemporaire werken te
verbieden. Inmiddels was het nieuwe werk
van Sinclair Lewis verschenen, een gees
tige. natuurgetrouwe, doch langdradige pa
rodie op het predikantendom der Ameri
kaansche methodisten. De eerstvolgende
stap nu in cultureelen vooruitgang door de
verlichte Bostonianen was het verbod van
verkoop van Sinclair Lewis' ..Elmer Gan
try". Een boekverkooper werd terzei fdertijd
een boete van 100 dollars opgelegd, omdat
hij Theodore Dreisers' ..Een Amerikaansche
Tragedie" verkocht had. Biina twijfelt men
aan Amerikaansche verdraagzaamheid in
dien men uit het oog zou verliezen, dat dit
alles gebeurt in het stijve, hoogdunkelijke
Boston, een stad. die een9 beschouwd werd
het intellectueele centrum van Amerika te
zijn. We mogen dit dus aanvaarden als een
zuiver Bostoniaansche tragedie, en niet
vergeten, dat ook op ander gebied Boston
steeds prat ging op een paar waardelooze
excentriciteiten, waartoe o.a. behoort een
.geaffecteerde uitspraak van het Nieuw-
Engelsche idioom.
De Douane-autoriteiten hielden in die
zelfde maand de aflevering op van 500
stuks van een Europeesche uitgave van de
„Duizend en Eén Nacht", daar dit boek be
schouwd werd te vallen onder de rubriek
van pornografische werken, volgens de wet
van 1922 althans.
Hoe gretig deze boeken gekocht werden,
blijkt uit het feit. dat in de laatste 18>
maanden in de Vereenigde Staten ongeveer
750 stuks voor 50 dollar per stuk verkocht
werden. De Amerikaansche regeering mag
dus wel een groote lange lijst aanleggen
van alle mogelijke uitgaven die den puri-
teinschen geest der Amerikaansche vaderen
mochten kwetsen en, evenals voor liet
drankverbod, tot handhaving waarvan mil-
lioenen uitgegeven zijn, diep in den zak
tasten om een leger van censoren, zede
deskundigen en snuffelaars aan te stillen.
Amerika is zoo groot, dat in dezen niets ge
daan zou kunnen worden zonder een leger
van goed gesalarieerde ambtenaren op de
been te brengen. Natuurlijk dit alle tot
meerdere glorie, grooter». welvaart en tot
het welzijn der gansche natie, der beamb
ten en der nieuwbakken „bookleggers". Aan
de waakzaamheid der Moderne Puriteinen
ontsnapt evenwel de machtige p3rs, uitge
zonderd wanneer deze radicale tendenzen
heeft.
De uitgave van het communistisch week
blad ..Masses" is verboden geworden, en al.J
ik me niet vergis kan men in Californië
het tijdschrift van Mencken, die een fijn ge
slepen. scherpe pen heeft, en in de „Ame
rican Mercury" Amerikaansche zeden en
gedachten en daden becritiseert, niet in de
kiosken te koop aanbieden. Eenige maanden
geleden werd ook de zending per post door
het postbestuur geschorst. Door de invloed
rijke pers wordt het Amerikaansche volk
echter op eenzijdige wijze voorgelicht, het
geen tot nu toe tot geen groote bekommer
nis aanleiding schijnt gegeven te hebben
in het kamp der gezegende Zuiveraars.
Waarschijnlijk zou hun hand echter niet
ver reiken, als zij ook waagden op dit
vruchtbare terrein het onkruid uit te roeien.
Een paar boeken komen slechts in de han
den van eenige duizenden uitverkorenen,;
maar de krant is de dagelijksche opvoeder
van honderdduizenden En zij zal niet na
laten een blijvenden stempel te drukken op
het gansche volk. Dat een land als Amerika
ook zijn censuur-problemen heeft, kan geen
verbazing wekken, maar gewoonlijk heeft
de Europeaan den indruk alsof Amerika het
meest vrijgevochten land ter wereld is. Ter
voorlichting kan echter het bovenstaande
dienen, waaruit blijft, dat overal ter wereld
kleine geesten zich opblazen terwille vai.
kleine dingen. Totdat zij natuurlijk, even
als de kikker in dat kostelijke fabeltje van
La Fontaine uit elkaar springen en de
aarde in haren loop niet verstoren.
Uit het drankverbod en in eenigszins
anderen zin, uit het boekverbod, blijkt, dat
het den Amerikaan niet aan leiding en
voorlichting ontbreekt. De opvoeding van
den Amerikaan is een der gewichtigste
vraagstukken der regeering en heeft onge
twijfeld haar volle aandacht. Nergens ter
wereld, dank zij den rijkdom, zijn de scho
len zoo goed uitgerust als in de Vereenigde
Staten en het is een bekend feit. dat vele
geleerden, het aanbod om naar Amerika te
komen, aanvaarden, niet vanwege de sala
rissen,, maar vooral omdat al de noodige
middelen voor onderzoek en studie hun ter
beschikking gesteld worden.
Alle mogelijke informaties kunt ge ver
krijgen door eenvoudig een verzoek te rich
ten aan de betrokken departementen en
het duurt geen jaren alvorens het antwoord
binnenkomt. Soms staat men ver
stomd over de gekke' vragen, die aan de
inlichtingendiensten voorgelegd worden.
Een moeder in Nebraska had waarschijnlijk
langdurig met zich zelf overlegd of zij het
departement van Landbouw om advies zou
vragen. Haar brief kwam ten slotte aan op
de Kinderafdeeling van het departement
van Arbeid. Met den volgenden inhoud:
„Wilt u mij a.u.b. uw circulaire over
Zuigeling-Opvoeding zenden? Tk wist niet
goed aan wie ik het verzoek kon zenden
Deze brief illustreert voldoende, dat een
moeder in een der uithoeken van het land
zeker is de noodige inlichtingen te kunnen
bekomen in Washington
Maar Uncle Sam is zeer geïnteresseerd
in wat zijn zonen eten en drinken en lezen
en ook in het welzijn van zijn kleine nich
ten en neven. Hij heeft alle mogelijke
adviezen gereed, van af het diët van den
pas geborene tot zelfs een naam voorde
zuigeling. Er kwamen zooveel aanvragen
binnen voor een naam, dat het Kinder
bureau ten slotte lijsten liet drukken met
„Namen voor jongens" en „Namen voor
meisjes"1
NEIL VAN AKEN
RECLAME.
7097
hief Whip
DE MOORD TE ZUIDWOLDE.
Een nader onderzoek.
De rechtbank te Assen, gisteren vonnis
wijzende in de zaak tegen Roelof Roder-
mond te Zuidwolde thans gedetineerd, ver
dacht van moord op D Wit. gepleegd te
Schottershuizen heeft op grond dat het on
derzoek niet volledig is geweest, de zaak ge
schorst en verwezen naar den rechter-com
missaris om een onderzoek in te stéllen om
trent de persoonlijkheid de levensomstan
digheden or> do geestesgesteldheid van den
verdachle D- risoh was. zooals bekend le
venslange gevangenisstraf.
door Ir. F. J. BLOM.
Shanghai, Juni 1927.
L
Gf eerzame lezer van dit blad, schrikt
niet, wanneer gjj bjj uw eerste of tweede
kopje thee, om de gezellige Hollandsche
tafel gezeten, een artikel ziet over het verre
China. Het is niet mijn plan om u te doen
rillen, om den indruk van de Reuter-tele*
grammen nog wat aan te dikken en u de
gedachte te geven, dat wjj in Shanghai steeds
gepakt en gezakt zouden staan, gereed om
den geweldenaren te ontvlieden. Verre va&
dat.
Ik zal u Kever verhalen van ons dage-
lgksch leven, hetgeen u zal helpen de tele
grammen beter te kunnen schatten. Als ik
die telegrammen lees, krijg ik heusch mede
lijden met me zelf en zie me vermoord,
verbrand, gevierendeeld in het veroverde
Shanghai, terwijl ik toch zoo rustig op het
balcon aan den tuin vol zomerbloemen aan
u zit te schrijven.
Misschien zou ik u in vervoering kunnen
brengen als ik u een beschrijving gaf van
een Chineesch diner, of van het straatleven,
van handel en wandel in dit land. Het zou
u kunnen gaan als een jonge dame in
Holland, die ik de groeten ging brengen
van een verren vriend. Ik moest vertellen
van de Chineesche plichtplegingen, van het
reizen in het binnenland, van mijn Chinee
sche vrienden en van het Chineesche eten.
Ik haa ononderbroken verhaald van acht uur,
via 't eerste en 't tweede kopje thee, een
glas wijn met gebakje tot het klokje van
elf mij tot vertrek aanspoorde, en als een
laat-ste schot 't meiske met schitterende
oogen vroeg: en, heeft u wel eens muizen
gegeten
Ja, lezer, dat was me toch een open
baring. Als de vrienden thuis rich wel eens
beklaagden, dat ze geen touw konden vast-
knoopen aan de vele namen van generaals,
van steden, van politieke partijen in dit
enorme land, en rilden bg de telegrammen
van gruwelen bedreven, en 'tevens uit onze
brieven lazen over feestjes, concerten en
danspartijen, kon ik niets anders zeggen
dan: jullie hebt gelijk.
Waarom niet eens een beschrijving ge
geven van ons leven, zooals een enkeling
dat riet. En het zal u wel gaan als mij
zelf, als ik over gruweljke opstanden in
Nicaragua lees en zegwat beroerdtoch,
dat die kerels daar zoo onrustig zijn. Maar
veel verder denk je er toch ook niet bj.
Ik zai u dan ook niet vermoeien met verbalen
van veldslagen, van regeerings-politiek of
militaire fracties. Ik zal u trachten een
beeld te geven van ons dageljksch leven,
van onze belangen, huiselijk en zakelijk,
eD onze persoonlijke veiligheid. Zelfs voor
een oilQ-Java-gast is het begrijpen van den
toestand niet wel mogelgk. Daarvoor rijn
de omstandigheden te verschillend
Mogen de volgende schetsen u een duide
lijk beeld geven van ons leven in het verre
Oosten. j
Als om vgf uur het kantoor gesloten wordt
en je na een eindeloos gemodder van stoppen
en aanzetten, voor zijstraten, met stroomon
karren, rickshaws, kruiwagens en de richi
aan geen regel van verkeer storende wan
delaars, door de hoofdstraat hemt heeng3re*
den tot aan de renbaan, dan wordt je
telkens weer verkwikt door het groen van
de villa-buurt. De wagen snelt dan over dn
goed onderhouden asphaliwegen naar bui
ten.
Shanghai is een groote stad en lelt met
de voorsteden mee een twee millioen in
woners. Slechts een deel is aan de vreem-
delingen toebedeeld, de internationale ne-
derzetting en de Fransche concessie, daar-»
naast gelegen. Ten Zuiden daarvan ligt de
oude Chineesche stad, met de nauwe straten
waarvan U zich moeilijk een voorstelling
kunt maken, zoo smerig i9 het er.
We zullen er nog wel eens een wandeling
maken, in het najaar als 't koeler wordt.
De Chineesche huizen in de vreemde ne
derzettingen zijn onder het toezicht der
vreemdelingen gebouwd en daardoor gezon-
der. Een aantal zuiver Chineesche distric
ten liggen in het Noorden. Zuiden en Oosten,
buurten waar we liefst niet komen om de
slechte wegen en de overlast en onaange
name bejegening van het volk en de Chi
neesche bezettingstroepen.
De nederzettingen worden beschermd
door vreemde troepen maar enkele straten
loopen door Chineesche gebieden, vooral
in het Noorden en ze zijn daarom moeilijk
té verdedigen. De grens in het Noorden is
al spoedig bereikt als men de Soochow Kreek
overgaat over de groote brug bij het postkan
toor welke brug zoo trouw door onze jantjes
werd bewaakt met de voorjaartroebelen De
straat voert naar het noorderpark, en om
liggend villa-kwartier dat echter zoo be
stookt werd van uit de omliggende Chinee
sche buurten dat het ontruimd moest wor
den, toen de kogels ons om de ooren floten.
Thans zijn de bewoners teruggekeerd maar
moet men op zijn hoede blijven.
Zooals de meeste steden, groeit Shanghai
naar het Westen. De oude villa's worden
meer en meer opgekocht, gesloopt om plaat9
te maken voor blokken Chineesche huizen
in moderne stijl. De oude tuinen verdwijnen
jammer genoeg, en de stijging der waarde
van de terreinen maakt het schier onmoge
lijk voor een bescheiden tractement er een
tuin op na te houden.
Toen ik voor het eerst de rivier opvoer, de
Whangpoo, een zijrivier van de machtige
Yangtsekiang. moet ik eerlijk zeggen dat ik
teleurgesteld was. Groene weiden met
koeien, korenvelden, en enkele boomgroepen
om de dorpjes in een fijne motregen gaven
mij een eersten indruk. Ik verwachte min
stens direct golfdaken te zien en pagoda's en
hooge bruggetjes Niets dan een reeks pak
huizen en fabrieken. De kleine stoomer
waar we op overstapten bracht ons naar het
centrum van de 9tad. de Bund met haar
trotsche bankgebouwen van 6 en 8 verdie
pingen Was dat nu China? Neen. dat was
het ook niet Kiik maar eens naar de boeren
die op de Bund flaneeren met open monden
