INSCHRIJVING
No. 20643
ZATERDAG 2 JULI
Anno 1927
BERICHT.
Vacantiefoto-Wedstrijd
OFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
30 Cts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Kleine Advertentiën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en
Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindspleln Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 portokosten.
ƒ0.18
.0.18
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
Voor de wedstrijdbepalingen van
Onzen fotowedstrijd, ingegaan Zater
dag 25 Juni j.l„ verwijzen wij naar de
eerste pagina van het 2de blad van
dit nummer.
DE DIRECTIE.
VOOR DEN GELDERSCHEN ACHTERHOEK
EN TWENTE.
Wij ontvingen nog van: Personeel Licht
fabrieken f 104.26*.
In totaal ontvingen wij: 11907.18*.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Gezien het verzoek van de N.V. Holland-
sche Constructiewerkplaatsen, om vergun
ning tot het uitbreiden van de conslruclie-
werkplaatsen op het perceel Zoeterwoudsche
weg No. 1. kadastraal bekend Gemeente
Leiden, Sectie O Nis. 153 en 183;
Gelet op de a'rlt. 6 en 7 der Hinderwet;
- Geven kennis aan het publiek, dat ge
noemd verzoek met de bijlagen op de Secre
tarie dezer gemeenle ter visie gelegd is;
alsmede dat op Zaterdag, den 16 Juli e.k.
des voormiddags ie half elf uren op het
Raadhuis, gelegenheid zal worden gegeven
om bezwaren tegen dit verzoek in te bren
gen, terwijl zij er de aandacht op vestigen,
dat niet tot beroep gerechtigd zijn zij, die
niet overeenkomstig art. 7 der Hinderwet
voor het gemeentebestuur of een zijner le
den zijn verschenen, teneinde hunne be
zwaren mondeling toe te lichten.
AUG. L. REJMERINGER,
Weth. loco-Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris
Leiden, 2 Juli 1927.
5207
STORMRAMP-COMITé 1925.
Bij het Stormramp-Comité zijn de vol
gende giften ingekomen:
P. C. M. H. f5; G B K f 1mevr. S. A.
C. v. N.v. d. P. f 10. Gecollecteerd tijdens
de uitvoeringen der zangstukken door het
koor van de Mij. tot Bevordering der Toon
kunst op 23 Juni j.l. f 642.
Giften worden nog gaarne ingewacht bij
den penningmeester den heer F. Muys van
de Moer, Plantsoen 19. Leiden, postgiro No.
57171.
50 JAAR ONAFGEBROKEN IN 's RIJKS
DIENST.
Maandag 4 Juh zal een onzer stadgenoo-
ten den dag herdenken dat hij een halve
eeuw onafgebroken in 's Rijksdienst is ge
weest. Het is de heer J. C. Gaykema thans
rekenaar op de Leidsche Sterrewacht
Gaykema werd geboren 15 November
1863 te Leiden en trad op 14-jarigen leef
tijd dus in 1877 in dienst bij de marine.
Na verschillende rangen te hebben door-
loopen, werd hij in 1886 2de stuurman. Dat
hij zich in dienst meer dan naar behooren
van zijn taak kweet, bewijst het-feit dat
hij in 1886 het Eereteeken voor belangrijke
krijgsbedrijven met den Gesp ontving ln
datzelfde jaar werd hij door een geweer
schot gewond op de Westkust van Atjeh,
tengevolge waarvan hij tegen zijn zin den
dienst moest verlaten doordat hij werd af
gekeurd. De 23-jarige jongeman voelde zich
krijgsman in zijn hari en was in den Atjeh-
oorlog een kranig marineman. Er viel ech
ter niets aan te veranderen. Hij was even
wel ook een uitnemend rekenaar, en dat
gaf aanleiding dat hij in 1889 werd aange
steld aas rekenaar op de Leidsche Sterre
wacht onder het directoraat van dr. H.
G. v. d. Sande Bakhuyzen. Tot oj] heden
is hij in deze betrekking gebleven; thans
bekleedt hij den rang van rekenaar eerste
klasse.
Hem is speciaal toevertrouwd de zorg
voor alle op de Sterrewacht functionee-
rende klokken en chronometer? en het op
nemen van radiotelegrafische i dseinen en
hij doet dit werk met een nauwkeurigheid
en correctheid welke een jonge man hem
niet licht zal verbeteren.
Sinds de oprichting der Leidsche Schiet
vereniging „Willem Tell" is hij van deze
vereertiging secretaris, een bewijs dat bij
hem het bloed is gaan kruipen waar het
niet meer kon gaan.
Maandag te vier uur is er gelegenheid
den jubilaris te complimenteeren in de
Leeskamer van. de Sterrewacht.
^'11^ -
Naar wij vernemen, zal tijdelijk het Leidsche wapen worden hei-zien, en wel tot
na de radicale oplossing van het overweg vraagstuk.
De bekende gekruiste sleutels zullen worden vervangen door twee gekruiste slag-
boomen; het schild wordt gedekt door een kroon, Versierd met een wachtende tram,
geflankeerd door twee wachtende auto's.
Als schildhouders zien wij een van ongeduld steigerenden Rijnsburgerwegbewoner
en een dito Oegstgeestenaar, die hun werkkring in de stad hebben.
De beteekenis van het devies behoeft o.i. geen nadere toelichting, terwijl het irri
teerend rinkelende belletje allen overwegelingen wel bekend is.
JUBILEUM VAN DEN HEER N. v. WELZEN
Gisteren heeft de heer N. van Weizen den
dag herdacht, waarop hij 25 jaar geleden
werd verbonden aan de Groninger Rijwiel-
fabriek A. Fongers, Breestraat 85, alhier
Het was te voorzien, dat deze dag voor den
jubilaris niet ongemerkt zou voorbijgaan.
Maar dat er zooveel belangstelling zou
zijn als gisteren is gebleken, zal de jubilaris
wel niet hebben durven verwachten. Er
waren bloemen van den directeur uit Gro
ningen en van het kantoorpersoneel uit
Groningen en van het personeel van het
filiaal te Leiden, aan welks hoofd de heer
Van Weizen thans staat. En dan zond de
directie uit Groningen, die verhinderd was
naar hier te komen, een hartelijk schrijven
van gelukwensch en een gouden horloge,
benevens een enveloppe met inhoud. Het
personeel uit Groningen en uit Leiden bood
cadeaux aan en ook en dit heeft de heer
Van Weizen zeker op hoogen prijs gesteld
ontving hij verschillende stoffelijke blij
ken van waardeering van cliënten.
Het is een mooi jubileum geweest.
TOESTAND VAN HANDEL, SCHEEPVAART
EN NIJVERHEID IN HET DISTRICT
RIJNLAND IN 1026.
Uit het jaarverslag van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Rijnland van
1926, blijkt, dat omtrent het bankwezen, de
resullaten, in vergelijking met het vorig
jaar niet ^tegengevallen zijn, waarmede
echter nog niet gezegd is, dat de algemeene
toestand gunstig kan genoemd worden. Het
middensta'ndsbankwezen ondervond moei
lijkheden door de van zekere zijde tegen
het bedrijf gevoerde perscampagne. Na
goedkeuring in de Tweede Kamer der Staten
Generaal van de toegezegde staatsgarantie
keerde allengs het vertrouwen terug en zoo
worden de komende jaren hoopvol tegemoet
gezien.
De algemeene toestand van de Coöpera
tieve Boerenleenbanken was in 1926 goed.
Het ledental breidde zich uit, de omzet werd
grooter en het aantal spaarders nam mede
aanmerkelijk toe.
Omtrent het bloembollenbedrijf wordt
medegedeeld, dat de export, ondanks de in-
voerbelemmeringen, met een paar millioen
K.G i° toegenomen. Werd in 1925 ruim
31.000.000 K.G. geëxporteerd, in 1926 be
droeg dit ruim 33.000.000. Ondanks dezen
verhoogden export in aantal K.G., vermin
derde tengevolge van prijsdaling de totale
geëxporteerde waarde van 45 tot 39 mil
lioen Hoewel hieruit blijkt, dat de z.g. top
jaren voorbij zijn, stemt de algemeenè toe
stand in dit bedrijf niettemin tot tevreden
heid.
Het forceeren van tulpen en andere
bloembollen, waarvan Rijnsburg en omge
ving het centrum is in Zuid-Holland, was
niet bevredigend. Er werden in 1926 min
stens 30 millioen bollen gebroeid. Spijt de
slechte uitkomsten breidt zich deze kwee-
kerij jaarlijks nog gestadig uit. De handel
en export, met name naar Enge'and, viel
ook niet mee. Aan de veiling „Flora" wer
den echter niet minder dan voor f 050.0(10
bloemen geveild. Daar het bedrijf zich ge
stadig uitbreidt, ziet men de toekomst niet
ongunstig in. vooral ook, omdat de winke
liers in onze groote steden, die zelf een tijd
lang hun bloembollen „broeiden", dit meer
en meer aan de trekkerij in Rijnsburg over
laten omdat het hun tenslotte nog voordee-
liger uitkomt.
De toestand der boomkw.eekerijen bleef
vrij stabiel. De uitvoer van rozenonderlagen
naar de Vereen. .Staten nam echter met
25 pCt. toe, wat een moedgevend teeken is.
De bloemkweekerijen maakten het over
't algemeen goed, niet enkel door de was
sende vraag van Duitschland en Engeland,
doch ook door minder goeden oogst in de
Rivièra.
Voor het bouwbedrijf was de toestand in
1926 bevredigend. Ook het bouwmaterialen-
bedrijf was, vergeleken bij het vorig jaar,
gunstig en toonde eenigen vooruitgang.
De toestand van den houthandel was
evenwel minder bevredigend en de ver
wachtingen over 1927 zijn verre van
gunstig.
De resultaten van drukkers- en uitgevers
bedrijven waren zeer varieerend. Sommigen
klagen, anderen hadden reden tot tevre
denheid.
Voor de meelfabrieken en voor den meel-
en graanhandel was de toestand eveneens
bevredigend en ook de verwachtingen voor
de naaste toekomst worden vrij gunstig
geacht.
De Kon. Ned. Grofsmederij, die in Rijn
land de metaalnijverheid voor een groot
deel vertegenwoordigt, gaf geen bijzonder
bevredigend resultaat. Geringe vraag en ze
kere terughoudendheid was daarvan de
oorzaak. De Anker- en Kettingfabriek had
voldoende werk, maar de prijzen waren
te laag.
De scheepsbouwnijverheid vertoonde in
1926 echter eenige verlevendiging.
De oliefabrieken leden in 1926 onder de
ongunstige verhouding tusschen de prijzen
van lijnzaad en het hoofdproduct lijnolie.
De beschermende rechten, die in andere
landen bestaan op den invoer van lijnolie,
belemmeren den export tegen loonende
prijzen.
Betreffende de textielindustrie wordt in
't kort vermeld: wollen deken-industrie iets
beter, maar niet schitterend; de sajet-fabri-
cage iets voordeeliger dan het vorige jaar;
laken- en wollen-stoffen-industrie matig
voldoende; de Leidsche katoenindustrie had
-een stabielen afzet, de toestand bleef sta
tionair en aan een volle ontplooiing valt
nog niet te denken; de toestand in het don
zen deken-bedrijf was in zooverre goed,
dat er voldoende orders waren, die echter
werden verkregen door zwaar te concurree-
ren, waardoor de winst niet groot kon zijn.
De machinale breierijen, die hun afzet
geheel in het binnenland hebben, ondervon
den groote schade van de mode, die lichteFe
katoenen kousen propageert. De prijzen
werden daardoor gedrukt.
Het transport- en expeditiebedrijf acht
zich te veel bemoeilijkt door niet te voor
komen zware exploitatiekosten. En wan
neer het elkaar onnoodig beconcurreeren
zoo doorgaat, zal het jaar 1927 nog slechter
zijn dan 1926.
Omtrent het tuinbouwbedrijf, dat in Rijn
land van groote beteekenis is, wordt gezegd,
dat het nauwelijks aan zeer matig gestelde
verwachtingen heeft beantwoord.
In den nazomer werd het iets beter door
dat Rijnland als kooper optrad.
België verhoogde 2 November zijn in
voerrechten op versche groenten met niet
minder dan 100 pCt. en die op versch fruit
met 50 pCtwelke maatregel ongetwijfeld
over 1927 den export naar dat land ongun
stig zal beïnvloeden.
Op enkele uitzonderingen na zijn de uit
komsten van de visscherij in het afgeloopen
jaar weer zeer ongunstig geweest, waartoe
onvoldoende vangsten tegenover altijd nog
te hooge exploitatiekosten, veel hooger dan
in de oorlogsjaren, in hoofdzaak hebben
bijgedragen, ln het geheel genomen heeft
de visscherij in 1926 verlies opgeleverd.
De prijs der haring is in 1926 circa f 6
per ton lager geweest dan die van 1925. En
voor Katwijk kwamen daar nog bij de be
kende verliezen aan schepen.
Voor de bokkingrookerijen was het bedrijf
in 1926 evenwel vrij bevredigend.
Ook voor de conservenfabrieken was <^e
toestand gedurende de eerste 7 8 maanden
van 1926 zeer precair. De invoer nam on
rustbarende afmetingen aan; vooral Belgiö
importeerde steeds grootere hoeveelheden.
Bedroeg de totale invoer in 1925 1652 ton,
in 1926 bedroeg deze tot en met November
2419 ton. In 1926 werd pl.m. 500 ton meer
in- dan uitgevoerd.
De algemeene toestand der distilleerde
rijen was in 1926 ook weder onbevredigend.
De 'opbrengst van den gedistilleerd accijns
in Januari 1927 was alweer f200.000 min
der dan in Januari 1926. Ondanks het ver
scherpt toezicht is het aantal geheime distil-
leerderijtjes naar schatting nu reeds geste
gen tot 1000.
Voor het winkelbedrijf en ambachten was
de toestand over 1926 niet gelijkmatig. Te
genover klachten van meerdere winkeliers
staan uitingen van tevredenheid van an
deren. De gemakkelijke verbinding met Den
Haag had een nadeeligen invloed op de sta
biliteit van den omzet in Leiden. De be
richten ingekomen van verschillende af
zonderlijke branches doen de weegschaal
naar den ongunstigen kant overslaan, zij
het dan ook dat sommige branches wij
noemen hier de slagerijen niet klagen.
Dat de Leidsche kaasmarkt en hier
mede willen we ons vluchtig overzicht be
sluiten zich ondanks de concurrentie
van Alphen, op een behoorlijk peil heeft
kunnen handhaven, bewijzen de volgende
cijfers:
Aanvoer: Jaar Parlijen Gewicht
1922 5309 L840.481 K.G.
1923 5142 1 717.428
1924 4893 1.565.760
1925 5007 1.563.556
1926 5262 1.665.743
Stemt dus de vermeerdering van den aan
voer, vergeleken bij 1925 tot tevredenheid,
zoo mag toch niet worden vergeten, dat de
verhoogde productie van kaas van zelf
reeds een verhoogden aanvoer tengevolge
heeft gehad, waarbij nog koml. dat het
„aan huis" verkoopen in vergelijking met
vroeger veel minder voorkomt.
De botermarkt te Leiden blijft haar plaat
selijk karakter behouden, waarbij onder
plaatselijk dan Leiden en omgeving moet
gerekend worden. In den aanvoer komt ook
weinig verandering, n.l. jaarlijks ruim
112.000 kilo. In 1925 bedroeg de aanvoer
112.810 kilo tegen 112.515 K.G. in 1926.
TENTOONSTELLING ONZE VOEDING
EN MELKHYGIËNE.
Wij hebben gistermiddag nog eens een
kijkje genomen op de tentoonstelling in de
Stadsgehoorzaal. En het was er toen al aar
dig druk. Veel leerlingen van huishoudscho
len en kookcursussen liepen er onder lei
ding van leeraressen rond en ook andere
belangstellenden waren gekomen om het
tentoongestelde in oogenschouw te nemen.
Vooral de stands van de Leidsche firma's
trokken veel belangstelling, hetgeen niet te
verwonderen is, omdat deze werkelijk zon
der onderscheid keurig voor den dag zijn
gekomen.
Daar is bijvoorbeeld de stand van de Leid
sche Broodfabriek, die in een smaakvol in
gerichte ruimte door. licht- en andere re
clame de aandacht vraagt voor haar fabri
katen, in de eerste plaats verschillende
broodsoorten, maar ook koek, beschuit, ban
ket. Beter nog dan door reclame wordt het
oog van den bezóeker hier gelrokken door
de uitstalling van de producten zelf. Het ziet
er alles ook de chocolade en de drups
zoo smakelijk uit, dat men onwillekeurig
even de stand van naderbij gaat beschou
wen, en de fraaie collectie luxebrood gaat
bekijken. Van kijken komt dan al heel gauw
proeven. Eet meer brood zegt de Leidsche
Broodfabriek.maar bij voorkeur van de
L. B. F.!
Tegenover de stand van de broodfabriek
staat de firma F. van der Kloot met een
stand waarin zij haar producten, melk, bo
ter, kaas. ijs in pakjes en emmertjes Choco-
ijs en dan o m. haar nieuwste product
Yoghurt in flesschen exposeert. Een ma
chine die het Choco-ijs maakt is op gezette
tijden in werking te zien en trekt zeer de
aandacht en dan verdienen zeker de volle
aandacht de laboratorium-instrumenten, die
op den stand liggen en de stetistische gege-
vehs, waaruit blijkt op welk omzichtige
wijze de melk bij deze firma wordt behan
deld, hoe van iederen leverancier df melk
week in week uit gecontroleerd wordt naar
de reinheid, naar het vetgehalte, enz. Zelfs
wordt de melk van lijd tol tijd aan een
bacterpnlri'jis'-h onderzoek onderworpen.
Ook de Coöp. Leidsche Melkinrichting
De Landhouw" laat de bezoekers van deze
tentoonstelling duidelijk zien dat er verschil
BINNENLAND.
De ontginning van aardolie in Indie (Bin
nenland, 2e blad).
De radio-inzie ten einde (Binnenland, 2e
blad).
Snccessen der L.Z.C.-waterpolo-zevental-
len (Sport, 4e blad).
BUITENLAND.
Bijzonderheden over den vliegtocht van
Byrd (Buitenland le blad).
De kieswetswijziging in de Fransche Ka
mer (Buitenland, le blad).
In Japan dreigt een kabinetscrisis door
financieels moeilijkheden (Buitenl., le blad)«
is tusschen melk en melk en dat wie bij
haar iets meer betaalt dan bij een ander
niet vergeten mag dat hij een gegarandeerd
product krijgt, dat volgens eischen die het
publiek algemeen behoorde te stellen hygië
nisch is behandeld. En wie de melk nog
wat duurder wil betalen, kan van „De
Landbouw" de z.g. modelmelk betrekken,
dat is de melk die absoluut ziektekiemvrij
direct van de producent (de koe) naar de
consument gaat, nadat zij in de modelstal
machinaal gewonnen is, zooals men dat
tweemaal per dag op deze tentoonstelling
kan zien.
Dat is hetgeen de drie exposanten uit Lei
den op deze tentoonstelling hebben ge
bracht. Het behoort wel tot het belang
rijkste.
Er zijn tal van stands, van de firma's die
wij in ons blad van gisteren reeds noemden,
die producten tentoonstellen waarvan het
haast belachelijk zou zijn nog iets te zeg
gen. De verschillende producten van de
Pindakaasmaatschappij zijn overbekend, en
ook Mellonahoning heeft burgerrecht ver
kregen. Het Fruco-apparaat moet men op
stand 6 eens gaan bekijken. Het is aardig
voor de huisvrouw.
Mólenaar's kindermeel, Sunmaid Rozij
nen, het zelfwerkendwaschmiddel Persil en
dr. Oetker's bakpoeder „Backin" kent
iedere huisvrouw. En ook Durea-maizena,
Kings Custard, Electrolux koelkasten en
stofzuigers behoeven wij niet meer bij de
Leidsche dames als nieuwigheden aan le
kondigen. Dat kan immers ook gezegd wor
den van Ranja, Mokka en Advocaat, C. P,
van Hornby's Qatmeel en zelfrijzend bak
meel. Het zijn allemaal beproefde artikelen
die men dagelijks gebruikt.
Anders is het met enkele dingen die wij
nog op de tentoonstelling zagen, zooals de
machines van de firma Dikema. Het zijn
spoel- en andere machines van de nieuw
ste vinding voor de zuivelindustrie. Er zijn
zeker in Leiden vele belanghebbenden die
wij niet genoeg kunnen aanraden eens met
deze machines die in een modern bedrijf
niet mogen ontbreken, kennis le gaan ma
ken.
Het Youmabrood dat een week versch
blijft zal er ook in Leiden wel ingaan. En
Trisla-gebak en Inca-pudding, kan men
evenals gedroogde limonade kan men lee-
ren kennen. De „Manus" melkmachine gaat
natuurlijk iedereen in werking zien, om
2!/a uur 's middags en om 7l/a uur 's avonds.
En wie zich voor plombeertangen en blik
jes interesseert kan hier ook weer iets
nieuws vinden. En dan kan men er nougat
in verschillende smaken krijgen. Er resten
ons nog eenige stands te bespreken. Die van
de Columbus Stoomkap maatschappij, waar
gedemonstreerd wordt ga men bekijken.
Beter dan wij in woorden kunnen weer
geven zullen de demonstralies met dit ap
paraat tot de huisvrouw spreken. En men
verzuime dan niet even aandacht te schen
ken aan de badtoestellen „Neptunus". waar
mede het Technisch bureau „Smedenborgh"
is gekomen. Deze goedkoope toestellen zijn
verbazend nuttig en verdienen minstens
even populair le worden als b.v. de stofzui
ger. En laten de dames niet verzuimen een
kijkje te nemen in den leerzamen stand van
het Groene Kruis, waar omtrent oude,
slechte toestanden en moderne gebruiken
voor zuigelingenzorg heel wat te zien en te
lerren valt.
Nog een stand rest ons ter bespreking.
De grootste van deze tentoonstelling. Die
van de Lichtfabrieken.
De Lichtfabrieken zijn hier schitterend
voor den dag gekomen. Zij toonen letterlijk
alle mogelijkheden van toepassing van gas
en »lectriciteit voor de huisvrouw en in de
bedrijfskeuken Alles te noemen wat hier
wordt geëxposeerd zou ondoenlijk zijn En
wij volstaan daarom met te wijzen op ver
schillende bad- en warmwalerinstallalies,
op een door de Amerikaansrhe vrouwen
vereniging goedgekeurde huiswaschma-
chine. een zeer practische bordenwasch-
machine en een gecombineerd apparaat,
