Per Electrische Trein
van Rotterdam naar Haarlem en terug.
Een toegangsweg tot onze Stad practisch afgesloten.
No. 20568
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 1 April
Tweede Blad Anno 1927
IN EN OM DE HOOFDSTAD.
r
Zooals wij reeds in ons Blad van gisteren
midden, hebben wij op uitnoodiging van de
Diectie der Nederlandsche Spoorwegen
deqgenomsn aan een rit per electrisciien
tref v^n Rotterdam D. P. naar Haarlem.
En ook de terugreis naar Rotterdam heeft
het gezelschap journalisten, vertegenwoor
digd van de bladen, die verschijnen in
de jlaatsei, welke gelegen zijn aan de
spoobaanvfckken, waarover straks de elec-
triscle treinen zullen rollen, per extra-
•lectiBchen trein ondernomen.
De nitnooiiging vermeldde 11.30 v.m. als
uur 'an vertrek van het Delftsche-Poort-
statioi te Rotterdam, en dus waren wij
omst-rteks <Jen tjjd op het Rotterdamsche
Centnal-Staton aanwezig, waar op een der
zijsporen de trein, die ons even later met
een oigekench snelheid via de gewone route
van Schiedam Delft, Den Haag en Leiden,
zou brsngen laar Haarlem, stond te wachten.
Naarmite het uur van vertrekken vorderde
groeide het amtal reizigers, dat het voor
recht genoot (de reis te mogen meemaken
aan, en ook ian de zijde der directie van
de Spoorwegei was er groote belangstelling
voor de reis.
behalve de heeren ir. J. A. Kalff en
0r. H. van lanen, de beide directeuren
der Nederlandiche Spoorwegen, maakten
ook de heeren prof. ir. J. Franco, ir. Van
Dijk en ir. Vaa Loenen Martinet, alle drie
chef van dienst bij de N. S., den rit naar
Haarlem v.v. rode, terwijl ook de heeren
ir. Hupkes, ir. Goedhart, ir. Van Lessen,
de genoodigden op reis hebben begeleid en
hun zoowel geurende het rijden als bij
bet oponthoud U Haarlem van voorlichting
dienden. Ook de chef der afdeeling Publi
citeit bij de N. S. Baron Krayenhoff, maakte
'deel van het gezeschap spoorwegautoriteiten
onze gastheeim uit.
Precies op tgd ring de bekende „panne-
koek" van den statons-assistent omhoog, tot
teeken, dat de tran vertrekken moest.
De trein vertrok, en nog maar nauwelijks
'dertig seconden lahr hadden wjj gelegen*
held
een dei vele voordeelen van
den elettrischen trein.
waar te nemen, namelijk bet ongelooflijk
snel aanzetten. Reeds na de eerste halve
minuut wees de snelheidsmeter aan, dat de
trein een vaart had van dertig kilometer
per uur! Na de eerste minuut wees de
metor reeds vijftig aan en het duurde maar
net drie minuten eer wij met een gangetje
van 90 K.M. over de taan gingen.
Doch het bleef niet bij negentigde
snelheid werd weldra belangrijk opgevoerd j
en nog voor Delft ging het pijltje op den
snelheidsmeter over de honderd
Zoo werd Den Haag in precies achttien
minuten bereikt, inplaats van in drie-en-
twintig minuten, zooals met den stoom-snel-
trein. Op dit betrekkelijk korte traject (24
K M.) was dus reeds vijf minuten voorsprong
behaald op den stoomtrein. Maar hel zou
nog mooier worden! De ristand van Den
Haag naar Haarlem n.l., waarover de stoom
trein tegenwoordig 37 miniten rijdt, reden
wij gisteren „electrisch" in juist 31 min
Zoo hadden wjj het traject Rotterdam D. P.
Haarlem, met twee minuten oponthoud in j
de residentie, in 51 minuten, of 11 minuten
korter dan „met stoom" gereden- En ge-
reden op een wijze zooals wij dat nimmer
met een stoomtrein hadden gedaan. Zelfs
wanneer de electrische een snelheid van 4
honderd en meer K.M. per uur bereikte,
gingen de wagens rustig over de* baan,
zonder slingeren of schokken, zonder dat
men zelfs van het versnellen of verminderen s
van het tempo ook maar iets gevoelde.
Daartoe werkt ook zeker het schitterende
materieel mede, dat de N. S. voor de nieuwe 1
electrische treinen hebben laten bouwen, ge-
deellelijk bij Werkspoor, gedeeltelijk ook bjj
Beynes en voor een klein deel in het
buitenland.
De nieuwe wagens zijn allen uiterst
comfortabel ingericht; zij zijn gezelliger
dan de doorloopt® de rijtuigen van de
stoomtreinen, ruimer en vooral lichter en
luchtiger, Door groote ramen heeft men j
uit deze doorloopende wagens een heerlijk
onbelemmerd uitzicht over de velden en
wegen langs de rails. Van het tochten 3
door de kieren van deurportieren is hier
geen 6prake, daar men alleen aam de beide
zijden van de wagens in- en uit kan stap
pen. Op die ruime balcons zijn iets wat
wij tot nu toe niet kemden ook telkens
twaalf staanplaatsen ingericht, waarmede
men bij plotselinge overstelpende drukte,
onverschillig welke klasse men reist, ge
noegen ra] moeten nemen.
De treinen bieden echter ruim voldoen
de plaats. In iederer electrisciien trein
van z.g. nonnale samenstelling vijf rijtui
gen kunnen niet minder dan 322 passagiers
een zitplaats vinden, terwijl de tien bal
cons aan tien maal twaalf aan 120 pas
sagiers dus, zoo noodig staanplaats bie
den. Bij normale samenstelling van den
trein kunnen 66 reizigers 1ste, 152 reizi
gers 2de en 221 reizigers 3de klasse wor- 1
den vervoerd in deze treinen, die een
lengte zullen hebben van 99 meter. En
dan' is er in een van de beide motorwa-
gens nog ruimschoots voldoende plaats voor
bagage en fietsen.
Wie gaarne ijsberen wil eti opziet tegen
de enge ruimte van een „oudcrwetsehe"
spoorwegcoupé zal deze treinen een dorado
vinden. Wanineer hij' eerste klasse reist
kan hij negen-en negentig meteT heen en
hetzelfde aantal meters terngloopen en
deze wandeling zoo dikwijls hij maar wil
herhalen Want alle rijtuigen zijn in deze
treinen door vouwbalgen onderling ver
bonden. De tweede klasse passagier heeft
uit den aard der zaak een meer beperkt j
wandelgebied en de derde klasse reiziger
ral zich met de lengte van twee wagons j
(3G meter) tevreden moeten stellen. Maar
het enge idee van een beuauwden coupé
komt, wanneer men van deze treinen ge
bruik maakt te vervallen.
Natuurlijk is in ieder rijtuig een hygië
nisch ingericht toilet niet vergeten.
De verlichting, evenals de verwarming
electrisch, voldoet uitstekend en ook deze
details werken er toe mede, het reizen
in de toekomstige electrische treinen te
veraangenamen.
Het gaat er snel, rustig en prettig!
De electrificatie.
Na aankomst te Haarlem heeft de heer
ir. Van Loenen Martinet in een korte be
schouwing het een en ander medegedeeld
over de electrificatie bij de Nederland
sche Spoorwegen, over het voorbereiden
de werk en over hetgeen bereikt is eir in
de naaste en verdere toekomst zal wor
den verwezenlijkt.
De spreker heeft erop gewezen, hoe het be
sluit tot electrificatie van de lijn Amster
damRotterdam, in 1921 door de directie
van de N. S. genomen, den ingenieurs, die
met de uitvoering van dit besluit belast wa
ren, tot op het huidige oogenblik handen vol
werk heefl gegeven. En hij bracht daarbij in
herinnering hoe hel noodig was allereerst op
de bestaande lijn Den HaagRotterdam
Hofplein de bovenleiding en de motoren van
de op die lijn le gebruiken wagens geschikt
lé maken voor het nieuwe stroomstelsel,
1-500 Voltgeüjkstroom.
Ook bleek uit de beschouwing van den
heer Van Loenen Martinet, dat
Leiden een belangrijk punt.
zou worden, reeds in de jaren waarin men
experimenteerde,.waarin men hel nieuw
aan te schaffen materiaal probeerde en de
conlructie der bovenleiding aan elkaar toef-
sen ging. Het baanvak LeidenDen Haag
immers was het eerste gereed, en daar heb
ben nu reeds vele proeftreinen het mate
riaal geleverd, dat noodig was om lot de
vaste voor de toekomst te volgen lijnen 'e
komen.
Spreker herinnerde er ook aan dat de
proefritten, op dit traject gehouden, niet be
perkt bleven tot z.g. dienslproefritten, maar
dat men tijdens de feesten in October 1924
ook reizigerstreinen heeft laten rijden tus-
schen Leiden en Den Haag. Die ritten
men zal het zich nog goed herinneren
verliepen zeer vlot en het publiek toonde
zich toen reeds ten zeerste ingenomen met
het nieuwe vervoermiddel.
De heer Van Loenen Martinet vertelde
voorts dat wanneer straks de verbindingen
AmsterdamRotterdam en Haarlem-IJmui-
den lol stand zullen zijn gekomen, de Spoor
wegen len dienste van de eleclrische treinen
van niet minder dan drie electrische centra
les stroom zal betrekken. Met de gemeenten
Rotterdam en Den Haag en de „Pegem"
(Centrale Noord le Amsterdam) werden b°-
langrijke contracten voor de stroomleveran-
lie afgesloten en zoo zal de door deze drie
bronnen geleverde krachtstroom via zeven
onderslations de motoren van de electrische
treinen voeden.
De zeven onderslations waar, behalvp op
enkele plaatsen waar motorgeneratoren ge
plaatst worden kwikdampgelijkrichters van
de nipuwsle vinding in bedrijf komen, vindt
men bij het station alhier, in Den Haag, te
Haarlem, (e Amsterdam, te Lisse, te Delft en
nabij Schiebroek. De in die stations ge
plaatste kapitale machines zullen zoo
economisch mogelijk geheel zonder be
diening. dus automaJtisch werken. Alleen
voor het in- en buiten bedrijf stellen voor
den aanvang en na afloop van den dienst is
een man noodig. Men zal daarvoor aan een
spoorwegbeambte van het nabij het onder
station gelegen spoorwegstation iederen
morgen en avond opdracht geven.
Zoo werkt ook deze omstandigheid mede
tot de verwezenlijking van het ideaal der
spoorwegdirectie: door de electrificatie een
goede en goedkoope dienst in het leven te
roepen.
De heer Van Loenen Martinet heeft ten
slotte nog het een en ander medegedeeld
over de tijdstippen, waarop de electrificatie
der lijnen AmsterdamRotterdam en Haar
lemIJmuiden zal tot stand komen. En hij
deelde thans als vaslslaand mede, dat
op 4 April,
dus "Maandag a.s. enkele (acht) aan alle
tussdhenstations stoppende stoomtreinen
tusschen Haarlem en Rotterdam D P. vice
versa door electrische treinen zullen wor
den vervangen. De rijtijden van deze treinen
en de rijsnelhid blijven natuurlijk zooals die
in de laatste dienstregeling staan aangege
ven. Het komt dus practisch hierop neer dat,
wie denkt ..met stoom" naar Haarlem of
Rotterdam te gaan nu en dan een lectrischen
trein zal zien komen aanrollen.
Op 15 Hei,
bij de invoering van de nieuwe dienstrege
ling, worden de rijtijden van deze treinen
verkort.
Het gaat dus dan iets sneller. En tevens
worden op dien dag de eerste eleclrische
treinen van Haarlem naar IJmuiden en te
rug in dienst gesteld.
Eerst op 1 Juli
worden eenige sneltreinen Amsterdam
Rotterdam electrisch.
Zij blijven rijden op de tijden in het spoor
boekje van 15 Mei aangegeven.
Of deze treinen alle le Leiden zullen stop
pen welen wij op dit oogenblik niet met ze
kerheid te zeggenWe! staat nu reeds vast dat
op 2 October
een volledige dienst van Amsterdam naar
Rotterdam, waarbij ieder halfuur uit beide
stations een electrische trein vertrekt, in
werking treedt. En op de drukke uren zullen
deze treinen zelfs om het kwartier uit beide
richtingen vertrekken.
De treinen, die dan in Haarlem. Leiden,
Den Haag, Delft en Schiedam zullen stop
pen, rijden het traject AmsterdamRotter
dam in 76 minuten. De tegenwoordige
sloomlreinen doen over deze reis 101 mi
nuten. De sneltreinen (electrisch) Amster
damDen Haag gaan dan in 46 minuten
rijden (met stoom 56 min.).
En bovendien begint op 2 October op de
lijn HaarlemIJmuiden een halfuurs-
dienst. De treinen op dit traject rijden den
afstand dan met 7 maal stoppen in 23 mi
nuten. Thans doet men er 32 minuien over.
En dan heet hot met sloom le gaan
De uit Amsterdam via Rotterdam naar
het buitenland vertrekkenden treinen b'ij-
ven ook na 2 October met stoom rijden Ook
met de overige doorgaande treinen, zooals
die naar Vlissingen bijvoorbeeld zal dit het
geval zijn.
Bij den aanvang van den volledigen elec-
trischen dienst zullen de N. S. beschikken
over 89 motorrijtuigen en 104 aanhang
wagens.
Er zullen dan 135 K.M. dubbelspoor ge-
electrificeord zijn; 350 K.M. enkel spoor zal
dan van bovenleiding zijn voorzien
Na het „coliege"*van ir. Van Loenen Mar
tinet, vercenigden de spoorwegautoriteiten
zich met de journalisten aan een noenmaal.
Bij het dessert nam directeur ir. J A.
Kalff het woord. Hij gaf in een paar gees
tige woorden uiting aan zijn gevoelens
jegens de Pers, die de Spoorwegen aldus
spr. niet altijd even wélgezind was en is.
Dc- heer Kalff wees op de vele moeilijk
heden, die zich steeds in hel spoorwegbe
drijf voordoen en die ook wat de electrifi
catie betreft nog wel niet alle overwonnen
zullen zijn. Daarom vroeg hij ook wat de
zen nieuwen tak van dienst betreft, milde
criliek.
Dr. Rademaker heeft namens de gasten
daarna nog enkele woorden gezegd.
Het college van ir. Van Loenen Martinet
had een halfuurtje geduurd en men moest
zich daarom na de lunch terstond spoeden
naar den le Haarlem wachtenden trein, die
ons weer vliegensvlug naar Rotterdam zou
brengen.
Het werd weer een heerlijke rit, het ging
weer snel, 90.... 95.... 100.... 102 op
een oogenblik haalden wij zelfs 105 K.M.
p u. Overal langs de baan belangstellenden
die in de handen klapten of met zakdoeken
zwaaiden. Het was een ongewoon uur
men verwachtte den Parijschen trein, die
ook snel rijdt, lang zoo snel niet als deze
eleclrische evenwel.
In Delft
moedigden een aanlal jongelui den wagen
voerder aan, om nog harder le gaan rijden.
Men lachte en keek als overal verheugd.
Waren dit technische studenten, die deze
electrificatie, om hel technisch succes be
wonderen?
Na een kort oponthoud le Den Haag liep
onze trein om 3 u. 34 precies Rotterdam
D.P. binnen.
De welgeslaagde proeftocht was ten einde.
Mei den trein van 5 u. 42 arriveerden
wij weer te Leiden. Wij waren 5 u. 2 van
Rotterdam gegaan. Veertig minuien dus,
hadden wij erover gereden.... Wat ging
het in onze verbeelding langzaam!
Zoo zullen wij dus met de invoering van
den winlerdienst J927 de fraaie groen en
geel geschilderde Ireinen iederen dag ten
minste vier maal per uur ook Leiden zien
voorbijrijden, of.... aandoen, om er rei
zigers uit te laten en op te nemen. En zoo
zal, wanneer deze treinen loopen,, mogelijk
ook het bezoek van vreemdelingen wij
bedoelen daarmede natuurlijk vooral land-
genooten aan de Sleutelstad toenemen.
Voor onze stad, die reeds zulk een be
langrijk kruispunt van electrische trams
vormt, zal de opening van den volledigen
eleclrischen dienst op het baanvak Am
sterdamRotterdam v.v. zeker van groote
beleekenis blijken.
Leiden mag zich wel gelukkig achten met
de nieuwe verbindingen.
c* -
Van een bekend gebouw. Gaslevering
aan bniten-gemeenten.
In de dagen, toen het Amslerdamscho
gildewëzeii, hetwelk zulk een belangwek
kende geschiedenis heeft gehad, nog krach
tig gloeide, zijn een aantal gebouwen ont
staan. die de zetels van verschillende in
vloedrijke en dikwerf rijke gilden waren.
Zij zijn voor een goed deel verdwenen, voor
een ander deel bewaard gebleven, doch
hebben nu natuurlijk geheel andere beslem
mingen gekregen.
Toen in het laatsle gedeelte der vorige
eeuw de economische verhoudingen van
onzen tijd leidden tot het oprichten van
allerlei vakvereenigingen onder de werk
lieden, alsmede van werkgeversvereni
gingen. zijn langzamerhand ook gebouwen
verrezen, waarin deze vereenigingen zetel
kozen, maar van een eigenlijk .Volkspaleis"
een „Maison du Peuple", zooals Brussel het
bijv. bezit, i9 te Amsterdam nog geen sprake.
Wel heeft men af en toe gehooid van plan
nen -om in deze stad een dergelijke stichting
te doen verrijzen, doch tol heden is het
daartoe nog niet gekomen. Hel meest ba
kende vakvereenigingsgebouw is nog altijd
dat van den Diamantbewerkersbond, het
door Berlagè in de Fransche Laan. Plantage,
geslichte tehuis van de belangrijkste en
zeker best-georganiseerde werklieden-ver-
eeniging in deze stad. Een groot gebouw,
dat dienstbaar zou kunnen worden ge
maakt aan het houden van vakverecniging-
vergaderingén op grooter of kleiner schaal
en van groole nationale en internationale
congressen; een gebouw, dat bovendien zou
kunnen beschikken over een goede zaal tot
het geven van tooneelvoorstellingen voor
het volk en volksconcerten; voor het hou
den van populaire lezingen e. d., missen,
wij nog steeds. De volksconcerten hebben
plaats in het Concertgebouw, welks groote
zaal ook menigmaal tot het houden van vak-
vereen i gin gs-con grossen en politieke betoo
gingen dienstbaar is gemaakt. Verder wor
den dergelijke samenkomsten gehouden in
verschillende gebouwen over de slad ver*»
spreid. De zalen van het Paleis voor Volks
vlijt, van „Bellevue" aan de Leidsche knd^
van het gebouw der „Maatschappij van den
Werkenden Stand" aan den Kloveniers
burgwal, van ..Handwerkersvriendenkring",
doen in dergelijke gevallen dienst en voor
hot overige worden vele meelings van werk-
liedenvereenigingen gehouden in kleinere
zalen, in verschillende stadsgedeelten ge
legen. In hol laatst der vorige eeuw. toen
de socialistische- en workloozen-betoogin-
gen, die vaak na afloop gevolgd werden
door verboden optochten en relletjes
met de politie, die er het uitvloeisel van
waren, veel talrijker waren, dan tegenwoor
dig het geval is. waron de meest gozorhte
plaatsen van samenkomst 'l gpbouw „Plan-
eius" in do Plantage; het uit den tijd van
Domein Nieuwenhuis bekende ..Volkspark-
gebouw" buifpn de Raampoort roods
lang tor ziele en het gebouw „d'Gcel-
vinok" aan dén Singel.
Het waren over het algemeen geen schit
terende verzamelplaatsen, doch groote, on
gezellige, verwaarloosde zalen, die ook
