Mijn indrukken uit Amerika.
HOESTENDE
KINDEREN
Th i j m s i roop j
GEMENGD NIEUWS.
Leidscne Begrafenis On erneming
IN EN OM DE HOOFDSTAD.
door Dr. NEIL VAN AKEN.
XIX,
New-York, 24 November.
Vanochtend ontdekte ik in mijn brieven
bus een biljet dat mij verwittigde, dat ik
den 208ten December a.s. voor de recht
bank te White Plain*, N.-Y.f moest ver
schijnen met de bedoeling zitting te ne
men in de jury.
Geheel onverwacht kwam dit bericht
niet, want men had mij reeds in het begin
van dit jaar medegedeeld dat ik op de lijst
voor a.s. jury-leden stond, terwijl tevens
op een afzonderlijk biljet de redenen wer
den vermeld, die ik zon kunnen opgeven
om van de lijst geschrapt te worden. Aan
gezien ik noch een dokter, een advocaat
of onderwijzer ben, noch andere geldige
motieven kon aanvoeren om gespaard te
worden voor een zitting in een mogelijk
tijdroovend proces, kon ik elk oogenblik
een oproep verwachten. En zoo zal ik mij
dus waarschijnlijk in December in de bank
der juryleden bevinden, indien ik ten
minste zoowel door de aanklagers als de
verdediging „geschikt" bevonden word
want beide partijen mogen opkomen tegen
een jurylid dat hun niet bevalt. En even
min zou ik geschikt zijn als ik familie was
van een der partijen, reeds bevooroordeeld
was door de kranten of anderszins com
mercieel of financieel belang had bij den
afloop van het proces, of uitgesproken ge
wetensbezwaren had tegen de doodstraf,
in Staten waarin deze bestaat.
De wet bepaalt dat de beklaagde geoor
deeld moet worden door een jury „of his
peers" van zijn gelijken. Onder die „gelij
ken" verstaat het in beginsel democrati
sche Amerika ieder belastingbetalend
Amerikaanseh burger. En de jury bestaat
ook gewoonlijk niet uit millionairs, maar
eerder uit menschen die geen politieken
invloed of middelen genoeg hebben om zich
aan dezen burgerplicht te kunnen onttrek
ken. Timmerlieden en bankbedienden, Han
delslieden, beambten en reizigers, alles zit
door elkaar als de twaalf „gelijken" die
den beklaagde zullen oordeelen. Dat men
zich er graag aan wil onttrekken, is dui
delijk bijna ieder voelt als het ware hoe
het werk zich op zijn lessenaar of elders
opstapelt, en de vergoeding van 3 dollar
per dag is nu niet zoo geweldig voor een
„belastingbetalend Amerikaanseh burger"
dan dat dit eenige gewicht in de schaal
zal leggen.
Een Amerikaanseh proces hoeft Diet
door een juiy beslist te worden, zooals men
vaak in Europa denkt. Men kan de uit
spraak aan een rechter overlaten, die zich
in dit geval meestal van de assistentie van
twee andere rechters verzekert. Maar deze
procedure wordt zelden, en dan alleen in
civiele zaken, toegepast. De Prosecutor
(Officier van Justitie) zoowel als de Ver
dediging hebben het recht een geding met
jury te eischen Zoowel bij echtscheidings
processen, moordzaken, omkooperijen, etc.
is dan ook een jury aanwezig. De rechter
vervult in dit geval voornamelijk de rol
van arbitrageur, legt de wet uit aan de
juryleden, en kan beslissingen vellen over
geschillen die tusschen de partijen kunnen
ontstaan. Ek zal hiervaD een voorbeeld ge
ven. De Prosecutor stelt een getuige eeD
VTaag, die, volgens de verdediging, niets
met de zaak te maken heeft; hij pro
testeert dus tegen de beantwoording van
deze vraag. In deze gevallen heeft men
zich bij de uitspraak van den rechter neer
te leggen.
Indien een jury bestond in Holland, zou
het zeer wel mogelijk zijn dat 90 pCt. van
de bevolking het leven zou doorbrengen
zonder ooit in een jury zitting genomen te
hebben De misdaden zijn in Holland ge
lukkig sporadisch Maar in Amerika, waar
do criminaliteit verontrustende afmetingen
aanneemt, waar proces na proces de aan
dacht vaD de bevolking bezighoudt, heeft
ieder een redelijke kans om een of meer
keer jury-lid te zijn. In New-York bedraagt
het aantal moorden per jaar zesmaal het
aantal moorden in Londen, en twintig keer
het aantal moorden per jaar iD geheel Ne
derland. Waaraan deze geweldige crimina.
liteit toe te schrijven is, kan niemand nog
met zekerheid uitwijzen. Velen nemen aan
dat de geweldige weelde, die in Amerika
wordt ten tooD gespreid, de minder be
voorrechten aanzet om te trachten dit ook
voor zichzelf te verkrijgen, op een gemak
kelijke manier AndereD noemen de ras
senvermenging de schuld, of het Amen-
kaansche gezinsleven, en verder de Darco-
tische middelen. Vele van de tegenwoor-
dige ,,hold-up men", die met een onbewo
gen gezicht en een ijzeren hand banken en
winkels berooven, en hun weg vrij schie
ten bij een mogelijken tegenslag, zijD jon
gens van twintig jaar en nog jonger, ver
slaafd aan cocaïne of een andere „dope",
wier moed geheel verdwenen is wanneer
ze geen nieuwen voorraad kunneD krijgen
van het middel dat hun zenuwen staalt
en hun een bovennatuurlijke tegenwoor
dige van geest geeft De slachtoffers van
deze gedegenereerde jonge boeven zijn
meestal politieagenten, die „en masse"
worden doodgeschoten. Een pa-ar dagen
geleden werdeD nog twee politieagenten
gedood door een twintigjarigen misdadiger,
die echter gevangen werd doordat eeD der
stervende mannen een eveneens aanwezi
gen boef net zoolang vasthield tot er hulp
op kwam dagen. De gevangen misdadiger
werd net zoo lang geprest tot hij den naam
en het verblijf van zijn handlanger had
opgegeven.
Ondertusschen is er weinig hoop op een
vermindering der criminaliteit zoolang de
toestanden onder degenen, die belast zijn
met de vervolging en de straf van de mis
dadigers niet volkomen zuiver zijn. In de
eerste plaats is het duidelijk dat zij die
geld hebben bevoordeeld zijn boven ande
ren, omdat zij de beste advocaten kunnen
engageeren die hen door hun handigheid
in elk geval van den stoel kunnen redden,
terwijl met een armen drommel, die geen
duren verdediger kan nemen, korte met
ten worden gemaakt Maar zelfs nadat zij
in d© gevangenis zijn aangeland, schijnt
er niet één wet voor allen te gelden. Het
bekende New-Yorksche dagblad de
„World" pubbceert op het oogenblik een
reeks anonieme artikelen, waarin een ad
vocaat, die zich wegens verduistering zelf
bij de politie had aangegeven, en twee
jaar lang in verschillende gevangenissen
doorbracht, zijn lotgevallen beschrijft. De
omkooperij was enorm; hij kon van alles
krijgen als hij er maar voor betaalde, ci-
garetten, etc. tot cocaïne toe. Ook bij het
onderzoek dat onlangs werd ingesteld na
dat vier gevangenen getracht hadden uit
d© bekende gevangenis de „Tombs" te
ontsnappen, wat den dood van den direct,
der gevangenis en den zelfmoord der mis
dadiger ten gevolge had, bleek dat den
voornaamsten van deze zelfmoordenaars
alles was toegestaan, zelfs bezoek bij dag
en bij nacht, zoodat controle op het bin
nensmokkelen van wapens en werktuigen
practisch onmogelijk was. Een andere wan
toestand waar men onlangs tegen opkwam,
is het op „parool" loslaten van gevange
nen, van wie velen de gegeven kans zoo
snel mogelijk benutten om e©n inbraak of
een roof op touw te zetten.
Ook valt er veel te zeggen over het over
dreven plezierige leven dat 6ommige ge
vangenissen haar tijdelijken gast aanbie
den; zij hebben hun bioscoop, hun eigen
baseball- of voetbal-elftal, waarmee zij uit
komen op Zon- en feestdagen, en bovendien
nog speciale pleziertjes, als de onlangs
gehouden wedstrijd wie de meeste appel
taart kon eten. Zoo is de Amerikaan
hij vervalt altijd in uitersten.
Verder is er ook iets in de processen
wat een buitenlander eigenaardig aandoet.
Het Proces van den Dag is de zaak-Hi 11-
Mills; een Dominó in Somerville, Dr. Hall,
werd vier jaar gcledeD in gezelschap van
een Mrs. Milis in de bosschen doodgescho
ten gevonden Van dezen dubbelen moord
zijn na al deze jaren de vrouw van
den vermoorden Dominé en drie familie
leden van haar aangeklaagd. Men vTaagt
zich af waarom de zaak indertijd gesust
werd, maar ook waarom zij nu weer opge
rakeld wordt. Men vermoedt dan ook dat
de Prosecutor, die de zaak weer in bewe
ging heeft gebracht, een promotie voor
hem zelf in zicht zag als hij deze geschie
denis tot een bevredigend en overtuigend
einde bracht.
En het persoonlijke interesse dat deze
Prosecutor als vertegenwoordiger van den
Staat, in deze zaak neemt, is iets wat een
Hollander vreemd aandoet
Dit proces kenmerkte zich trouwens door
veel verwarring, veel getuigen en groote
langdurigheid.
D© getuigen, die als paddestoelen uit
den grond schieten, spreken elkaar tegen
al naar gelang 'ze de getuigen van de aan
klacht of van de verdediging zijn, zoodat
men met goed geloof kan bewereD, dat
de helft in ieder geval eeD valschen eed
heeft afgelegd. In Holland kan men
iemand dwingen te komen getuigen, ter
wijl hier een detective, van wien wordt
vermoed dat hij vier jacr geleden in op
dracht van Mis. Hall de zaak heeft ge
sust, en zich nu buiten den staat New-
Jersey bevindt, weigert getuigenis af te
leggen en daartoe niet gedwongen kan
worden, omdat iedere staat een konink
rijk op zichzelf is, en niet uit hoett te
leveren.
Dat de jury-leden door al deze tegen
strijdigheden van de wijs gebracht kunnen
worden, is duidelijk. Hopelijk blijf ik in
December voor een dergelijke zitting be
spaard! Vrijspraak was tenslotte de uit
slag.
RF"LAME.
nemen
gaarne
MIJNHARDT'S
Bij Apoth en Drogisten
Naam Mijnhardt op de B
verpakking Let hierop!
5138
VERDRONKEN.
Gisternamiddag werd aan de noodwonin
gen, uit een sloot nabij de Vondelstraat te
Voorburg het lijkje opgehaald van het 5-
jarig zoontje van den in een der bedoelde
huizen wonende werkman v. W. Hoe het
knaapje te water is geraakt, is niet bekend.
DE INBRAAK IN HET PRINSENHOF
TE DELFT.
In verband met den diefstal van een zeer
waardevolle partij antieke gouden munt
stukken uit het Prinsenhof te Delft, waar
voor reeds een 32-jarige smid uit de Wie-
ringschestraat te Den Haag, werd gearres
teerd. heeft de politie gistermiddag in de
Wagenstraat aldaar nog twee personen aan
gehouden, de losse werklieden v. d. K en
K., die verdacht worden eveneens bij den
diefstal betrokken te zijn geweest. Zij zijn
ter beschikking van de politie te Delft ge
steld.
DE SCHOONVADER OVERLEDEN.
In het ziekenhuis aan den Coolsingel te
Rotterdam is overleden de 60-jange J. v.
d. Lelie, die Dinsdagavond na een twist
met zijn schoonzoon, deD <±8-jarigen J. A.
P., welke hem zijD jas over het hoofd
wierp, in de Jonker Fransstraat onder een
autobus geraakte.
Tegen den schoonzoon is thans proces
verbaal opgemaakt wegens het toebrengen
van zwaar lichamelijk letsel, den dood ten
gevolge hebbende.
EEN DAPPER NACHTWAKER.
Donderdagavond te kwart voor elven be
merkte de nachtwaker v. d Schot van den
Gecontr. Part. Nachtveiligheidsdienst te
Rotterdam, dat vaD pand 8 aan de Nieuwe
Haven, waarin de firma D. en v. D. kan
toor houdt, de buitendeur op een kier
stond. De man wildo de deux verder open
duwen om te onderzoeken wat hier gaande
kon zijn, doch slaagde hier niet in, daar
aan de achterzijde iemand ex tegen duwde.
Hij achtte het toen het verstandigst, ae
deur in het slot te trekken en af te wach
ten wat er zou gebeuren. Inmiddels trok
hij zijn gummistok. Na eenigen tijd gewacht
te hebben, zag hij de deur weer opengaan
en een hoofd om den hoek komen gluren.
Toen sprong de waker naar voren en gaf
het hoofd een fiksehen klap.
De man die geslagen was, viel achter
over, doch herstelde zich zoo spoedig mo
gelijk en rende straat op om den nacht
waker te lijf te gaan.
De mannen trachtten elkaar te over
meesteren, waarbij de nachtwaker, dank
zijn wapen, de meerdere bleek. Hij kon
zelfs, terwijl hij zich den kerel van het
lijf hield, op zijn alaxmfluit blazen, waar
door eenige agenten te hulp schoten en
den inbreker arresteerden.
Zooals later bleek had deze een hand
langer die reeds een barometer en een gas
kachel uit het pand had weggehaald. De
man die gesnapt was, stond vermoedelijk
op den uitkijk en op zijn „collega" te
wachten, opdat ze opnieuw hun slag kon
den slaan. Deze handlanger werd even
later door eenige agenten in een zijstraat
aangehouden.
De inbrekers waren broers, resp. M. N.
en J. T. A_ N. goheeten. Zij werden in
verzekerde bewaring gesteld.
MOTOR TEGEN VRACHTWAGEN.
Op de Zandvoortschelaan botste de mo
torrijder C. tegen een vrachtwagen. De heer
C. passeerde een naar Zandvoort rijdende
auto en zag daarna waarschijnlijk den
vrachtwagen niet, die midden op den weg
reed. Hij heeft in volle vaart willen pas-
seeren. De voerman van den vrachtwagen
werd van den bok op straat geslingerd. De
motor van den heer C. werd versplinterd,
terwijl hij zelf ernstige verwondingen op
liep. De overblijfselen van den motor zijn
door de politie in beslag genomen.
EEN DRONKEN CHAUFFEUR
MAAKT TWEE SLACHTOFFERS.
In Amsterdam reed gisteravond op den
Amstel een auto, waarin naast den chauf
feur een oude man was gezeten. Daar de
auto in de verkeerde richting reed, trachtte
een agent den chauffeur daarop attent te
maken. De chauffeur reed echter met volle
vaart door, tengevolge waarvan de agent
werd aangereden en lichte kwetsuren be
kwam, terwijl vermoedelijk een enkel is ge
broken.
De chauffeur reed door in de richting
van den Adm. de Ruyterweg, waar weer
een agent hem trachtte aan te houden, doch
zich bijtijds in veiligheid wist te brengen.
Dicht bij Halfweg reed de auto door een
haag en kwam in botsing met de Haar-
lemsche tram, die de auto totaal vernielde.
De twee inzittenden waren nog bijtijds van
de auto gesprongen, waarbij de oude man
echter viel en met een diepe hoofdwonde
bewusteloos werd opgenomen.
De chauffeur nam de vlucht doch werd
door een veldwachter aangehouden en naar
een politiebureau te Amsterdam overge
bracht.
Het bleek, dat beide inzittenden van de
auto dronken waren. De chauffeur had den
wagen van den eigenaar om te verkoopen,
doch was er met zijn ouden vriend een
toertje mee gaan maken.
Hij zal vervolgd worden wegens het niet
voldoen aan het sein om te stoppen en we
gens toebrengen van lichamelijk letsel.
EEN OVERVAL
VAN DRIE GEMASKERDE BANDIETEN.
Donderdagavond heeft een brutale over
val plaats gehad bij den landbouwer Dijks
in de Schellerallee, juist tegenover café „De
Bierton", te Zwolle.
Terwijl de vrouw alleen thuis was, zijn
drie gemaskerde kerels het huis binnenge
drongen. Ongeveer tusschen zeven en half-
acht werd er getikt op de deur van het huis
van Dijks. Het was er donker in de omge
ving en er liep geen sterveling haast op dat
uur. De deur was echter gegrendeld en de
vrouw, die niet ieder durfde binnenlaten,
vroeg wie er was. „Goed volk, Van Kamp
huis", riep een der gemaskerde. (Kamphuis
is de buurman van Dijks) Hierdoor gerust
gesteld opende zij de deur. Meer dood dan
levend van schrik zag zij plots drie gemas
kerde bandieten voor zich. „Waar is het
geld," riep weer een der bandieten, doch
de vrouw antwoordde, dat er geen geld was.
Ze smeten haar op den grond en drukten
haar een prop in den mond.
Terwijl een der mannen, die naar schat
ting jonge kerels waren van 22 24 jaar, bij
de vrouw bleef staan, doorzochten de twee
'anderen heel de huiskamer. Ze snuffelden
nog wat in de kasten, doch vonden niets van
hun gading.
Hierop namen zij de vlucht, de hevig
ontstelde vrouw achterlatend.
De hevig verschrokken vrouw kon zich
nauwelijks roeren en heeft aldus ruim een
uur gewacht tol haar man uit de kerk thuis
kwam.
De politie stelt een onderzoek in.
BOTSING.
Gisteravond is te Enschede op den hoek
van den VVooldriksweg een vrachtauto in
botsing gekomen met een autobus met 15
personen. Laatstgenoemde sloeg om. Al de
inzittenden werden min of meer gewond,
doch niet ernstig. Drie ervan zijn naar het
ziekenhuis vervoerd.
BRANDEN.
Aan de Snippeling te Diepenveen is door
onbekende oorzaak het dubbele woonhuis,
bewoond door de gezinnen Evers en Doorn
bosch, tot den grond afgebrand. Ook de
inboedels en voorraden hooi en rogge gin
gen verloren. Alles was laag verzekerd.
Onder Scheemda is gisteren het winkel
huis van H. Mulder afgebrand. Er is weinig
gered. Alles was verzekerd.
VERDUISTERING.
Gisteren is de reiziger H. H. te Win
schoten door de politie gearresteerd, ter
zake oplichting en verduistering van gel
den ten nadeele van de cxediet- en han
dels-Mij. „Volkswelvaart", te Ba&rle-Naa-
sau, gepleegd, te Nieuwolda. De aangehou
dene ia naar Nieuwolda overgebracht.
MOORD TE GRONINGEN.
De 37-jarige machinezetter E. Sch., van
de drukkerij en Uitg.-Mij. J. B. Wolteirs,
in de Bakkerstraat te Groningen, is gister
avond, bij het verlaten van de drukkerij
in de gang naast het gebouw, onverhoeds
aangevallen en doodgestoken.
De dader is ontvlucht.
Op de plaats van den moord zijn twee
scheermessen gevonden.
De verslagene was gehuwd en vader van
4 kinderen.
TUSSCHEN EEN DORSCHMACHINE.
Te Bocholz heeft naar de „L. K." meldt,
een droevig ongeluk plaats gehad. Een 13-
jarige jongen geraakte tusschen een in be
weging zijnde dorschmachine. Hoewel de
machine aanstonds werd stopgezet, werd het
kind toch nog ernstig verminkt. In deer-
niswekkenden toestand werd hij opgenomen
en overgebracht naar het St. Joseph hospi
taal te Heerlen. Zijn toestand is zeer ernstig.
FAILLISSEMENTEN IN NEDERLAND.
Volgens mededeeling van het Handels
informatiebureau van Van der Graaf
Co.'s Bureaux voor den Handel zijn over
de afgeloopen week, eindigende 9 Decem
ber in Nederland uitgesproken 71 faillisse
menten tegenover 80 faillissementen in de
zelfde week van het vorige jaar.
Van 1 Januari tot en met 9 December
1926 3565 faillissementen tegenover 3866
over hetzelfde tijdperk van het vorige
jaar.
„Dat moet iemand me maar eens na
doen", zei Knap, „daar overrijd ik gister
avond, zonder lantaarn op verboden weg,
in strafbaar tempo, met een gestolen fiets
'n politieagent, zonder gesnapt te worden."
RECLAME.
auto-transporten, crematie
H. P. H. KEEREWEER
TEI.EFOOM 8«1 - l.KI '»EN
JU
Een nienw museum. „Week-ends" en
uitgaan.
We zijn hier weder een museum rijker
geworden, een gebeurtenis, waarop zeker de
aandacht mag worden gevestigd van alle
provincie-menschen, die af en toe ons Am
sterdam voor enkele dagen komen bezoeken,
met de bedoeling er alle beslommeringen
eens van zich af te schudden en het groote
stadsleven, dat zij in hun zooveel kleinere
omgeving moeten derven, mede te leven. In
vroegere jaren was een uitgang naar de
hoofdstad of naar de hofstad voor vele pro
vincialen, met name voor hen, die hun
woonplaats niet zoo erg dicht bij die steden
hadden, een gebeurtenis, waartoe men, al
thans met het gezin, niet zoo spoedig over
ging; dikwijls was zoo iets toch een reis, die
vermoeiend was en bovendien kostbaar op
de treinen. Maar sedert Juli j.l., toen de
aanmerkelijk verlaagde spoorweg-tarieven
begonnen te gelden en bovenal nu veicn
zich door middel van de auto gemakkelijk
en vlug kunnen verplaatsen, zijn de Engel-
sche „week-ends" ook in ons land hoe lan
ger hoe meer bij velen gewoonte geworden.
Hotelhouders hebben mij verzekerd, dat zij
dit wel degelijk in hun bedrijf kunnen be
merken en verklaarden mij, dat het bezoek
van provincialen van Vrijdagavond tot Zon
dag- of Maandagavond steeds toeneemt en
degenen, die van zoo'n „week-end" te Am
sterdam genieten willen, doen tegenwoordig
verstandig zich vooraf van logies te verze
keren, willen zij niet de kans loopen geen,
of met moeite slechts, hun onderdak te vin-
den.
Het najaars-seizoen met al zijn gelegen
heid tot uitgaan, is te Amsterdam thans
wederom begonnen en niemand, die hier en
kele dagen toeft, zal zich behoeven te be
klagen over gelegenheid uit te gaan, want
we worden hier ongetwijfeld hoe langer hoe
meer grootsteedsch.
Merkwaardig is hoe het aantal restau
ranis zich in ie laatste jaren hier heeft ver
meerderd; zij wedijveren met elkander om
den bezoekers het beste in de aangenaamste
omgeving te kunnen voorzetten; nog maar
korten tijd geleden is hun aantal met een,
de „Bordelaise" in de Leidsche straat, ver
meerderd en deze nieuwe plaats van restau
ratie heeft al dadelijk even veel bezoek ge
trokken als de vele andere, die men in de
oude stad reeds had er kan er nog wel
een bij in een stad met steeds toenemend
inwonertal en vermeerderd vreemdelingen-
bezoek. en er zullen er nóg wel meer volgen.
Onlangs heb ik de aandacht gevestigd op
de verschillende musea, die Amsterdam
heeft, doch die, vooral omdat men ze bui
tenaf nog niet vo'doende kende, slechts be
trekkelijk weinig bezocht werden, maar on
getwijfeld zal het nieuwste museum, waar
op ik in den aanvang van lit schrijven wees,
wel spoedig druk bezoek krijgen, ook van
buiten, want ofschoon het 't Historisch Mu
seum van Amsterdam is bevat het veel dat
eiken Nederlander, Amsterdammer of niet,
belang zal inboezemen.
Toen verleden jaar do Historische ten
toonstelling hier gehouden werd in Rjjka.
museum en Stedeljjk Museum, heeft men
kunnen ontwaren, hoeveel mei kwaaruigs er
oit de gesch.euenis der hoofdstad op menig
gebied te z.en en te beetudeeren is. Dis
tentoonstelling heeft ex veel toe bijgedra
gen om de oogen voor al dat oude (lezer
stad te openen en het is een groote aan.
winst, dat thans zooveel er van blijvend
bijeen is gebracht in het nieuwe museum-
gebouw. Niet nieuw als bouwwerk, want
de verzamelingen bevonden zich thans in
een der alleroudste gebouwen, die hier
bewaard zgn gebleven, t w. in het vroegers
Waag-gebouw aan de Nieuwmarkt. een
plaats, waar een provinciaal allicht geen
museum zou gaan zoeken.
Het gebouw op de Nieuwmarkt is het
eenige overgeblevene der drie Waag-ge-
Louwen, die Amsterdam vroeger geteld
heeft. Het oudste stond voorheen op den
Dam en is door den Franschen Koning
Lodewjjk voorgoed verwjjderd; het andere
stona bü de Reguliersbreestraat en was
als boterwaag gevestigd in óe vroegere
Regulierspoort, in de onmiddellijke nabij
heid der Botermarkt, die in het midden
der vorige eeuw tot Rembrandsplein her
doopt werd. De derde Waag eindelijk waa
in 1619 gevest'gd aan de Nieuwmarkt in
de SL-Antoniuspoort, die reeds in 1438
wae gebouwd, doch in het begin der 17e
eeuw reeds binnen de stad was komen ia
staan.
Dit Waag-gebouw had bovendien nog
andere beteekenis. Er was behalve de
Waag gevestigd een wachthuis der schut
tel ij en de, voor dien tijd hooggeroemde,
cntieedplaats voor de professoren in de
ontleedkunde aan het Amsterdam-che Athe
naeum de bekende schilderstukken, die
de „Anatomische les" voorstellen, vonden
daar hun oorsprong en in de boven
lokalen bevonden zich de gildenkamers van
de chirurgijns-, schilders-, smids-, metse
laars- en schoenlappersgilden. De Waag
deed tevens dienst in het belang van de
scheepvaart, in zooverre er ook ankers en
ankerkettingen werden gewogen, die 111 de
onmiddellijke nabijheid, op de Gelder.-che
Kade, werden gekeurd. Men ziet, een brok
oud© en merkwaardige Amsterdamsche ge
schiedenis; een gebouw, dat wel ten volle
gerechtigd was tnans als Historisch Museum
te worden ingericht.
In de vorige eeuw is het oude Waag
gebouw geworden het oud-Amsterdamsen
Archief en hebben de bekende stids-archi-
varissen, als De Roever, Veder, Breen, er
voor de geschiedenis der hoofdstad vaak
hoogst belangrijke nasporingen ge laan en
de liefde voor de kennis van oud-Amsterdam
bij stadgenoot en landgenoot door hun
schrifturen helpen vermeerderen. Tot de
plaats voor archief niet langer doelmatig
was en dit verplaatst werd naar het
bouw aan den Amsteldijk, dat oorspronkelijk
verrezen was Ms raadhuis van het toen
malige, nog niet aan Amsterdam toegevoegde
Nieuwer-AmsteL
Ziedaar de geschiedenis van het nieuwe
Museum in enkele trekken gegeven, een ge
schiedenis, die zeker op zichzelf reeds merk
waardig genoeg zal wezen om bezoekers der
hoofdstad te bewegen daar ook eens te gaan
kijken. Zij zullen dan tevens gelegenheid
hebben de Nieuwmarkt te zien, die door de
bedrijvigheid, welke daar heerscht, altijd een
kijkje waard is. Men denkt zoo dikwijls, dat
de Nieuwmarkt „maar zoo'n oud-rommel
markt" is, maar Amsterdamsche vrouwen
zullen u dat anders vertellen; er zijn er ve
len, die u zullen v rzekeren, dat ze op de
Nieuwmarkt dikwerf de mooiste stukken
lijnwaad wisten te koopen en heel wat voor-
deeliger dan in de schitterende nieuwe mode
magazijnen van Kalverstraat of Leidsche-
straat mits ge er maar kijk op hebt en
weet hoe te koopen. En dat men van stads
wege overtuigd is van de beteekenis, die de
Nieuwmarkt inneemt in het Amsterdamsche
straatleven, wordt wel het best bewezen
door het feit, dat de Raad juist onlangs cre-
dieten verleend heeft om deze markt te voor
zien van een electrische installatie, die den
kraamhouders op dit marktplein gelegenheid
zal geven electrische verlichting aan hun
„winkeltjes" aan te brengen, in plaats der
walmende olielampen, die jaren en jaren
aan de avondmarkt een fantastischen aan
blik gaven, doch die toch heel vaak niet erg
bevorderlijk waren voor de linnens, ka
toentjes, garens, e. d., die uitgestald lagen.
En meer nog, die electrische inrichting is
van dien aard, dat de kooplieden, indien zij
daarvan gediend mochten zijn, zich ook ge
durende hun markt-arbeid van electrische
verwarming kunnen voorzien. Al die veran
deringen bij de oude St. Antoniuspoort zijn
een paar mijlpalen in de geschiedenis van
oud-Amsterdam.
Van mijlpalen gesproken. Voor al degenen
die geen vreemdelingen zijn bij ons vader-
landsch tooneel, is het meermalen opge
voerde, uit het Engelsch vertaalde stuk
„Mijlpalen", geen onbekend werk. Daar
naast is thans gekomen een ander tooneel-
werk, hetwelk, hoewel onder anderen naam,
feitelijk ook mijlpalen voor ons brengt en
wel mijlpalen uit ons vaderlandsch familie
leven, ik bedoel „De Opstandigen", door Jo
van AmmersKuiler en A. Defresne, ont
leend aan den bekenden roman van eerstge
noemde, hetwelk j.l. Zaterdag voor de eerste
maal door „Het Nederlandsch Tooneel" in
den Hollandschen Schouwburg in de Plan
tage voor het voetlicht is gebracht.
Mijn vrienden uit de provincie, die voor
nemens zijn eerlang een „week end" in deze
stad te komen doorbrengen, zullen wèl doen
op hun uitgaan-programma dier dagen een
bezoek aan genoemden Schouwburg te
brengen, om er dit nieuwe tooneelwerk te
zien, dat ongetwijfeld even goed als „Blanke
Ballast", hetwelk voor Royaard's schouw
burg zoo'n buitengewoon succes is geworden,
voorbestemd is gedurende tal van avonden
de massa te trekken.
Indien er ooit bewezen is, dat een werk
van een Hollandsch auteur in tal van krin
gen aandacht heeft getrokken en tot de le
zers er van gesproken heeft, dan geldt zulD
voor mevr. Ammers' roman, nu deze voor
het tooneel bewerkt en „opgevoerd" wordt
Drie dagen vóór de eerste opvoering was
gelegenheid gegeven plaatsen daartoe te be«
23
