Leidsche Begrafenis-Onderneming
NIEUWS UIT BELGIE.
KUNST EN LETTEREN.
SCHEEPSTIJDINGEN.
VARIA.
maten en Leiden een voorsprong le bezor-
gen.
Beide partijen zijn gelijke sterkte en het
snelle spel wordt slechts al te vaak onder
broken door de vele fouten door de spelers
gemaakt.
Vooral Leiden's rechtervleugel loopt her
haaldelijk in de off-side val, door de tegen
partij handig gezet.
Tijdens een warm oogenblik voor het
Leidsche doel. bleek de lijn overschreden te
hebben en werd aan Victoria een doelpunt
toegekend Leiden blijft echter flink aanval
len en uit een vrij schot, even buiten de
slagcirkel, door van der Meuten zuiver ge
nomen, weet Hamerslag te scoren (21).
Na de rust zijn het vooral de gastheeren
die er alles op zetten den wedstrijd fe win
nen Weldra hebben zij succes, als na een
snelle doorbraak, Victoria's mid-voor een
duel met den Leidschen keeper weet te
winnen.
Niet lang daarna weet Hannivoort, ge
heel alleen, voor de derde maal aan Leiden
en de leiding te bezorgen, doch reeds enkele
minuien later wordt gelijk gemaakt, welken
sland beide partijen welen te handhaven.
WIELRENNEN.
DE ZESDAAGSCHE TE BERLIJN.
Gisleravond om tien uur was de sland:
1. Marcillac—Junge 119 p.; 2. Wambst—
Lacquehaye 60 p.
Op één ronde: 3. Behrend—Tietz 137 p.
Op twee ronden: 4. Koch—Miethe. 68 p.;
5 AertsVan Hevel 65 p.
Op drie ronden- 6 KnappeRieger 227
p.;: 7. HuschkeTonani 150 p.
Op zeven ronden: 8. HorderHouran 96
punien.
Op negen ronden: 9. Gottfried—Nebe 217
p.; 10,-FrickeVerschueren 78 p.
Aan het einde van den vierden dag was
afgelegd 2197,6 K M.
BOKSEN.
SGOTT—VAN DER VEER.
De heer Lucas, manager van Piet Van der
Veer, heeft een uitdaging gericht aan Phil
Scott, kampioen van Engeland, voor een
malch legen een inzet van 200 pond aan
elke zijde Reeds langen tijd heeft Scott op
deze uitdaging gewacht en dit was ook de
roden, waarom hij zijn bezoek aan Amerika
indertijd heeft uitgesteld. Thans moet nog
een promotor worden gevonden, die van de
geboden gelegenheid gebruik wenscht te
maken om den wedstrijd te organiseeren.
DEMPSEY BOKST WEER.
Tex Rickard heeft een match vastgesteld,
zegt de „Tel." tusschen Jack Dempsey en
Berlenbach De wedstrijd zal in December
plaats vinden te New-York in Madison
Square Garden.
SCHAKEN.
COMPETITIE-WEDSTRIJDEN,
DISTRICT Z.-HOLLAND.
Dc districtscommisaris heeft voor de com
petitie-wedstrijden o.m. de volgende data
vastgesteld.
Tweede Klasse A- 25 Nov Leidsch Sch I
Schev Sch. I; 13 Dec. N. Rolt S II—L.
S G. I; 25 Jan L. S. G I—Resid Sch I:
22 Febr L. S. G. I—Rolt Arb. Sch. I: 29
Maarl Disc Dis IIL S. G. I. Leider de
heer J. van Wijk, te 's-Gravenhage.
Derde klasse A: 23 Nov. Wassnaar
Philidor" en „Steinitz"Voorshcolen: 14
Dec. „Sleinitz"—„Philidor": 21 DEC. L. S.
G IIWassenaar; 4 Jan. WassenaarVoor
schoten-, 10 Jan. „Philidor"Leiderdorp; 8
Febr. L S G II„Philidor"; 10 Febr Lei
derdorp„Sleinitz": 28 Febr „Philidor"
Voorscholen: 3 Maart LeiderdorpL S G.
II. 8 Maart ,Steinilz"-Wassenaar; 22 Maart
VoorschotenLeiderdorp: 5 April Voorscho
tenL. S G Tl; 12 April WassenaarLei
derdorp en 19" April L. S. G. II„Sleinitz".
Leider- de heer G. Bosscha, alhier.
Derde klasse D- 28 Dec H Arb. Sch III
L. S G. m: 25 Jan. L. S G III—Resid
IV. I Febr D D V—L. S. G. III: 24 Febr.
Resid IV—L S. G III; 22 Maart L S G.
Ill—H. Arb III; 3 Mei L S G. Ill— D.D.V.
Leider: de heer H. POELMAN, te 's-Graven
hage.
De ontvangende clubs zijn steeds het j
eerst genoemd.
RECLAME.
AUTO-TRANSPORTEN, CREMATIE
H. P. H. XEEREWEER
TEMCKOON Sfil - LEIDEN
4030
CVan onzen bijzonderen correspondent.)
Eet huwelijk van Kroonprins Leopold van
Belgi§ met Prinses Astrid van Zweden.
Brussel, 5 Nov. 1926.
Wat er thans in het brandpunt staat van
te openbare belangstelling, hier te lande,
13 het huwelijk van Kroonprins Leopold met
Prinses Astrid van Zweden, dat, wat de bur
gerlijke plechtigheid betreft, in de Zweed
sche hoofdstad Stockholm, heeft plaats ge-
pd. Immers, het is de Kroon prins, die
bouwt, die van uit het verre rijk der Scan-
jhoaafsche mythen, het rijk der Vikings de
oekomstige koningin der Belgen meebrengt.
^en gewichtige gebeurtenis niet alleen voor
Qp evolutie van de Belgische dynastie maar
yoor heel de oriënteering van België zelf
os een mooi kijkspel met protocole en
Pracht van staatsie, dat, nu de zenuweD
^an het Belgische publiek maandenlang in
Panning zijn gehouden door de franc-
ellendi
e- een gelukkige openbare verpoozing
^°rnu. Men weet. dat de kerkelijke plechtig
stad. ln *s voltrokken, in de hoofd-
De sedert 3 November 25 jaar geworden
oudste zoon van Koning Albert en KoningiD
Elisabeth, hertogin in Beieren heeft sym
pathie onder het volk gewonnen, voora!
sedert de laatste jaren, vóór en na zijn
Congo-reis, door zijn ongedwongen optreden
en flink voorkomen. De pers heeft er het
hare toe bijgedragen Want de gebeurtenis
van heden was voorzien Een reeds goed
opgeschoten kroonprins blijft immers niet
ongetrouwd, en was er al eens uitgezien
naar een geschikte politiek passende
vrouw voor prins Leopold, die reizen deec
naar het Spaansche en het Italiaansche
Hof, van welke stappen er wel af en toe iets
tot de pers doordrong. Om de beurt was er
sprake van een Spaansche en een Italiaan
sche prinses, maar aan de. nu reeds her
togin van Brabant geworden, prinsps Astrid
van Zweden dacht niemand, te meer daar
in de Belgische bladen zelf. een paar dagen
voor de officieele bekendmaking van de
verloving van de prinses met prins Olaf van
Noorwegen, die toen eeniren tijd aan ht*
Zweedsche Hof verbleef. Maar zoo is het
dan niet gebeurd: de 21-jarige Zweedsche
prinses met den mooien naam wordt, VToeg
of laat. Je koningin van België. Men zegt
en officieel wordt dit bevestigd, o.m. door
Koning Albert zelf, toen deze de Brussel-
sche journalisten in het paleis aan de Wa
randa ontving dat het gesloten huwelijk
een mariage d'inclination" is. of een hu
welijk uit liefde: Het prinselijke paar zou
elkander voor de eerste maal ontmoet heb
ben aan het Hof van de Groothertogin van
Luxemburg, en uit deze ontmoeting is een
genegenheid ontstaan, die thans wordt be
zegeld. Het komt bij 'ons niet op dit ko
ninklijk woord in twijfel te trekken Liefde
dient hier echter dan ook belangen en plan
nen, die wij dezer dagen uiteengezet hoor
den al wenschen wij er geen verant
woordelijkheid voor te aanvaarden.
Het is de gewoonte „uit de school te
klappen" bij dergelijke gelegenheden over
het private leven van de personen, die de
belangstelling van het .publiek genieten
Van deze traditie wijkt men hier thans af.
Het leven van een prins moet nochtans voor
velen niet zoo eenvoudig lijken als dat van
een gewoon sterveling. Inderdaad Maar
prins Leopold heeft nog nooit de tongen in
ongunstigen zin te zijnen opzichte aan het
roeren gebracht, al ontbreken de kwatongen
natuurlijk niet. Hij is de „prince charmant",
zooals een jonge dame zich den held van
haar droomen denken moet. die alles heeft
wat zijn hartje lusten kan: dienaars, pa
leizen, weelde, reizen, eer en lof en een
schitterende tookomst als de a.s. koning van
een land. Een détail verdient bijzondere
aandacht; nog jong zijnde ongeveer 16
jaar nam hij. met toestemming van zijn
vader, als eenvoudige piot gecjurende er-ni-
gen tijd dienst in het leger tijdens den oor
log, en diende in de vuurlinie. Het heeft
niet lang geduurd, en het was, in de oogen
van iedereen, zeer moedig. De prins is er
van toen af sympathiek door geworden Men
zegt ook. dat hij ten opzichte van de'Vla
mingen, die ruim vier millioen inwoners
vormen van het rijk, goed zou gezind zijn
Hij kreeg lessen in de Nederlandsche let
terkunde van Herman Teierlinck en bij
sommige gelegenheden is ook wel gebleken,
dat de zin voor realiteit nog niet heelemaal
aan het Belgische Hof, met het oog op de
Vlamingen, is verloren al mag men zich
hieromtrent niet veel beloven.
Belangwekkend z(jn in verband met het
huwelijk, andere bijzonderheden, inzonder
heid de godsdienstkwestie, waarom sedert
het ontstaan van het Belgische koninkrijk
reeds heel wat is te doen geweest Prinses
Astrid is immers Protestant en prins iLeo
pold Katholiek. Het aangekondigde huwelijk
zou er dus een gemengd zijn, met het ge
volg, dat de oude wrijving tusschen de
dynastie en de hoogere katholieke overheid
in het land weer eens uiting zou vinden,
wat reeds bij de aankondiging van het hu
welijk plaats had. De eerste gelukwenschen
aan het Koninkljjk gezin te Brussel kwamen
namelijk van den Opper-Rabbijn, uit naam
van den Joodschen eeredienst, en van den
president van de synode d?r gereformeerde
terken, uit naam der Belgische Calvinis
ten. De Belgische roomsch-katholieke kerk
heeft er echter eerst wat gras laten over
groeien en heeft het terrein verkend al
vorens gelukwenschen aan te bieden. Immers
artikel 1060 van het Kerkelijk Wetboek
verbiedt de gemengde huwelgken en artikel
1064 ran genoemd Wetboek „beveelt" den
kerkvoogd en andere zieleherders de ge-
Ioovigen, zooveel ze kunnen, van gemengde
huwelijken af te houden. Eigenlijk zou
aartsbisschop van Roey, in plaats van den
vorstelijken gploovige te mogen gelukwen
schen met het voorgenomen huwelijk, hem
moeten berispen en aanraden er ran af te
zien.
Maar de roomsch-katholieke kerk kan
ontslaging verleenen van het verbod een
gemengd huwelijk te sluiten wanneer daartoe
gegronde en zware redenen aanwezig zijn
(art. 1061). Dan moet echter alle gevaar
voor den katholieken echtgenoot om van
zgn geloof ai te dwalen, geweken zijn en
moet de waarborg bestaan, dat de kinderen
alleen in het roomsch-katholiek geloof zul
len gedoopt en opgevoed worden. Deze
verzekering moet schriftelijk worden ge
geven. De akte, die prins Leopold en
prinseé Astrid daaromtrent zullen behooreo
te onderteekenen en hebben ondertee-
kend zal op het aartsbisdom te Mechelen
berusten, hetwolk te allen tijde ijverig zal
moeten toezien of de vorstelijke beloften wel
gehouden worden. Kerkelijke plechtigheid
wordt verboden, doch de bisschop mag, om
grooter kwaad te vermijden, een klein
ceremonieel toelaten. In géén geral mag,
b(j zulk huwelijk, een misoffer opgedragen
worden.
Onder de andere bepalingen door het
roomsch-katholiek wetboek voorzien is er
nog deze, dat alleen de Heilige Stoel macht
heof om ontslaging van het beletsel voor
gemengd huwelijk te verleenen. Dus slechts
toen de vereischte ontslaging uit Rome te
Mecbeleii is aangekomen, was het aan aarts
bisschop van Roey toegelaten te Brussel
een bescheiden gelukwensch te gaan aan
bieden.
Na de bekendmaking van de verloving
were hel gerucut verbeid, dat de prinses
zich tot net. roomsch-kaihoiieke geloof zou
Dekeeren. Men gelooide bet geruimen liju,
maa. het Dericiu is onwaar geulekea. Rnn-
se>o Astrid bldft haar prouestantscne be-
ijjuenis trouw. Nu zwijgt men over de
kwestie.
Het schijnt trouwens in de traditie te
liggen van ue Belgische dynastie geineague
buwelgken «qji te gaan. inuöruaad, ue eeioie
Belgische Koning, Lieopold I van Saksen-
Go uur g-Gotha, een l>uiiscii protestant,
trouwue op y Augustus 1852 met een Kar
tlioiieke prinses, doenter van oen Eransehea'
Koning. Zjjn iiuweltfk werd te Compiegne
ingtztgenu eerst volgens aen roomsch-
knwoiieken en uan volgens üoü protesumt-
scüen ritus. Van een godsdienstige plecn-
tigbeid in België zelf was er, ouiten een
'ie uonm in £>t. Goeüeiekerk, en gelijk
aardige ceremomën, in ue Evangelische en
Israëlitische kerken, geen sprase.
Het voortleven van de irauitie is wel
aan bet practisch beladen ran bet protes-
oantisme, uoor Leopold 1, tot aan zijn dood,
te danken. Door zyn protesiantsck gedoof
is bet óob, dat bet fooinsch-kauiolicisme in
België met tot Staatsgousuienst is verheven,
en ue Belgische Gronuwet aLe godscüeusten
erkent en de bediening er van oezoidigt,
onuanks bet feil, dat de overgroot© meer
derheid der Beigiscne bevolking roomsen-
katt-oiiek is, alWans een uusuamge opvoeding
kr^gt. Leopold 1 van Beigm werd Otf zyu
dood door een bedienaar van den protestant
se hen eeieuicnst omgestaan en zijn negra-
ferns bad uitsluitend volgens den proves-
tantschen ritus plaais. Toen is bet ook in
broederen kring bekend geworden, dat
Leopold I reeus sedert löi3 in de vrij-
óenkersloge opgenomen was en er de waar
digheid bad van den 30sten graad.
b»e begrafenis van aen vorst gaf nog
aanleiding tot een incident met de r.-katK
kerk. Het stoffelijk overschot zou bijgezet
I woraen in den grafkelder, onder de Kerk
I te Laken. Vóór de kerk was vlug een
1 protestanische kapel opgetimmerd, waarin
met groote plechtigneid ue openbare pro-
tebtaiiische godsdienstoefening plaats bad.
Daarna werd het lijk van Leopold f naar
de kerk gebracht, doch de geestelijke
overheid weigerde eerst den toegang
A'oeilykheden werden gemaakt en er moest
onderhandeld worden. Die onderhandelingeu
leidden tot de overeenkomst, dat het ïyk
langs de kerk mocht bijgezet worden in
de krocht, echter de proiestantsche bedio-
narra moesten buiten blyven, wat dan ook
gebeurde.
Op de traditie van een gemengd huweljjk
maakte Leopold li van België uitzondering,
toen hij, op 22 Augustus 1853 in het
j huwelijk trad met de Oostenrijksche aarts-
j hertogin Marie Henrietta. Het is in de ge
schiedenis ran België het eenige prinselijk
huweljjk, dat werd ingezegend in de colle
giale kerk van St. Goedele en St. Michel
te Brussel, en dat ook gepaard ging met
de klassieke „overdracht" en „ontvangst"
van de bruid, alsmede met een voorafgaan
delijk huweljjk per procuratie, in het kasteel
van Schoenbrunn. De broeder van Leopold
II trouwde te Berlijn, prins Albert, do
huidige Koning, trouwde te München en
het huwelijk van prinsen Sfcefanie werd
ingezegend te Weenen.
Inlus9chen zullen prin9 Leopold en prin
ses Astrid zich moeten vergenoegen met een
klein ceremonieel„a grand spectacle"
evenwel.
Aldu9 is de atmosfeer, waarin over het
huwelijk wordt gesproken, afgezien van het
feestelijk karakter natuurlijk, dat vooral de
menschen uit de kleinere plaatsen behoort.
Maar dan is er nog de politieke beteekenis,
waarover wij boven schreven. Het is ons
niet gegeven de diepe geheimen der hoogere
politiek bij prinselijke huwelijken te ont
sluieren voor het groote politiek, maar toch
schijnen ons de mededeelingen van iemand
„die het weten kan" uit de diplomatieke
kringen te Brussel van geen belang ont
bloot. Deze diplomaat een Belgische
meent te welen, dat de prinselijke echtver
bintenis wel zou kunnen dienen als de eer
ste stap tot het verbond van de kleine
Noordelijke staten, waarover reeds meerma
len sprake i9 geweest Persoonlijk weten wij
uit goede bron. dat de huidige burgemeester
van Antwerpen tijdens en na den oorlog, n.l.
in Nederland in dien zin werkzaam is ge
weest. Er was toen kwestie van een Bel-
gisch-Nederlandsch Verbond, met het doel
België aan den Franschen invloed te ont
trekken. Het ontwerp van den heer mr. Fr.
van Cauwelaert vond echter, noch in Bel
gië, noch in Nederland bijval, wegens aller
lei bezwaren. Van Nederlandsc.he zijde ech
ter zou let wel: hier spreekt de boven
bedoelde diplomaat de entente tusschen
Nederland en de Scandinavische rijken
voortgezet geworden zijn, in welk verband
het bezoek van Koningin Wilhelmina aan
de Scandinavische havens door hem wordt
genoemd, welk bezoek echter geen gunstige
resultaten zou hebben opgeleverd. De Scan-
dinaafsche politiek won eerst een entente
met België. Door de nu tot stand gekomen
verwantschap van den a.s. Koning van
België met de Scandinaafsche vorstenhui
zen zou de vroeger gedroomde entente van
de Noordelijke kleine rijken een schijn van
verwezenlijking krijgen, des te meer daar
het huis Bernadotte verwant is aan de hui
zen van Nassau (Luxemburg) en Oranje
Nassau (Nederland). Bovendien zou het
feit, dat een protestantsche vorstin in België
mede den troon zal bestijgen de versland
houding bijzonder bevorderen en aldus
steeds de diplomaat zouden er plannen
bestaan van toenadering tusschen Neder
land en België door een huwelijk.
Tenslotte is het huwelijk van den Belgi
schen kroonprins met een nicht van Koning
George van Engeland zeer welgevallig De
Scandinaafsche dynasties zijn alle aan de
koninklijke familie van Groot-Brittannië
verwant. zooal9 overigens deze van België
°n Spanje Engeland heeft aldus invloed in
Noorwegen. Zweden. Denemarken België,
Spanje, ook Nedprland. Van Frankrijk en
Duitschland heeft Engeland aldus, met
Italië als bnndgenonf niet veel te vreezen
Bedoeld zou tenslotte worden de vorming j
van een democratisch blok der lage landen
aan de zee, naar Groot-Britlanniê georiën
teerd, als tegengewicht voor een gebeurlijke
Duitsch-Fransche samenwerking of aan
eensluiting. De heer Vandervelde zou ge
wonnen zijn voor deze politiek
Wij zeiden het reeds: wij laten deze uit
latingen voor wat zij waard zijn, meenende
echter, dat er nooit rook is zonder vuur, al is
de „hooge diplomatieke fantasie" niet al
tijd te vertrouwen.
Naast het geluk van twee menschenkin-
deren, al ziin zij dan nog van vorstelijke af
komst, is dit alles tenslotte onaangenaam
nuchter. Mooier is het idee van het rijke
nestje, dat men aan het bouwen, of juister,
aan het gereed maken is om de prinselijke
tortelduiven te ontvangen in den linkervleu
gel van het paleis te Brussel, het oude prach
tige „Hotel de Belle-Vue" het nestje,
waar beiden vorstelijk geluk of leed te
wachten staat.
DE LAKENHAL.
Tentoonstelling van schilderijen en
teekeningen door
Prof. Walther Iilner en P. P. Koster.
Na het seizoen geopend te hebben met
een tentoonstelling \an to Breman, die van
de Leidsche Kunstvereeniging uitging, Heelt
nu de Commissie voor het Stedelijk Museum
„De Lakenhal" haar beide expositiezalen
opengesteld voor twee kunstenaars, waar
van de Hollander ons alleen bekend is,
voornamelijk als teekenaar van portret-
chargee meest van collega's in de Groene.
Koster bezit de verdienste een kop goed
in elkaar te kunnen zetten en hij doet
dat op een eigene wijze, hoekig en met
zware contourlijnen. Met de geljjkenis heeft
hij, die graag sprekende typen geelt, niet
veel moeite. Een heele reeks artisten po
seerden voor hem. We noemen o. ra. Gerhart
Hauptmann, J. D. Lobo, Alex Schmüller,
Ludwig Wiillner, Albert van Dahum. Jan
Musch, Dr. Karl Muck, Speenhof! en nog
vele anderen en natuurlijk zouden we ha:i. t
zeggen, ook Toorop, van wiens imponeerende
verschijning zoo zilJen iets wrkelgk goeds
werd gemaakt. Ons trof nog een jongens
portretje, fijntjes geteekend en waar met
een paar levendige lijnen wat van een
overhemd werd gegeven. Zuiver en onopge
smukt zjjn een vieital teekeningen in rood-
krjjt op grijsblauw papier, rotspartijen uit
Saksisch Zwitserland. In 't algemeen vinden
J we in Koster's werk fots maniëristisch, hij
geeft in zijn portretten wel accenten. We
denken hierbij aan de portretten van Le-
beau, die een tijd geleden aan deze zelfde
wanden hingen. De vergelijking met wat hij
van dezelfde personen maakte, kunnen da
teekeningen van Koster niet doorstaan. De
andere zaal biedt meer afwisseling, d.w.z.
wat onderwerp betreft. Prof. Ulnar schil
dert portret, landschap en stilleven. Zijn
portretten zjjn anders dan bij Koster, zuhor
i als gelijkende afbeelding bedoeld en hierin
lijkt h(j ons wei te zijn geslaagd; man zie
de beeltenissen van de familie Staib, maar
nok deze portretten z?ggon ons niets meer,
dan dat de maker goede oogen heeft en
academisch onderlegd is, een uitzondering
vormt de scherp geobserveerde kop van
den Burgemeester van Darmstadt, ook het
portret van Dr. Corwegb is beter dan de
anderen. Van de landschappen, vrijwel aile
uit het hooggebergte, is no. 5 beter van
klem en compositie dan de overigen, het
zelfde kunnen we voor de stillevens van
no. 24, Zonnebloem met pop, zeggtrp het
is rustig en evenwichtig en ook spreekt
de achtergrond, die mee tal onbestemd van
kleur en materie is, hier minder nadruk
kelijk.
Beide kunstenaars, Koster zoowel als
Iilner, bezitten zeker te waardearen kwa
liteiten, maar ze komen toch niet ver boven
het middelmatige uit. Het is niet aange
naam de vraag te moeten stellen of het nu
werkelijk zoo moeilijk is kunstenaars van
grooter beteekenis bereid te vinden hier
in „De Lakeuhal" te exposeeren. Men
moet bedenken, dat er wat te herwinnen valt,
nj. de belangstelling, zooals die vroeger
ook in Leiden voor beeldende kunst bestend,
daartoe behoort men van hot beste te geven, i
We zijn niet blind voor wat de Commissie
voor „De Lakenhal" vroeger reeds pres
teerde.
STOOMVAART-MIJ. „NEDERLAND".
BOEROE, thuisreis, 8 Nov. te Londen.
RIOUW, 6 Nov. van Batavia n. Amst.
PRINSES JULIANA, thuisreis, 8 Nov.* van
Sabang.
SAPAROEA, thuisreis, 10 Nov. te Suez
verwacht.
KONINGIN DER NEDERLANDEN, uit
reis, 10 Nov. te Sabang verwacht.
KAM BANG AN, thuisreis. 6 Nov. te Bela-
wan.
MAPLA, thuisreis, 6 Nov. t© Colombo.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
SITOEBONDO, thuisreis, pass. 8 Nov.
Sagres.
HOLLAND—AMERIKA-LIJN.
NIEUW AMSTERDAM, 7 Nov. van R'dam
te Ne* York.
BOlCHDIJK, R'dam n. Philadelphia,
pass. 7 Nov. Prawlepoint.
BURGERDIJK, 6 Nov. van R'dam to
Boston.
EDAM. R'dam n. New Orleans, pass. 7
Nov Ouessant.
LOCH MONAR, Pacific Kust n. R'da.n,
6 Nov. van Liverpool.
KON. HOLL. LLOYD.
MONTFERLAND, thuisreis, 7 Nov. van
Havre.
EEMLAND, 8 Nov. van Hamburg te Ant
werpen.
STOOMV.-MAATSCH. „OCEAAN".
PYRRHUS, i Nov. van Yokohama naar
R'dam.
PERSEUS, Japan n. R'dam. 6 Nov. te
Londen
ROTTERDAM—ZUID-AMERIKA-LUN.
ALG01U13. thuisreis. 6 Nov. van Santos.
EON. PAKETVAART-MAATSCHAPPIJ.
CREMER. Amst. n. Batavia, pass. 8 Nov.
Kaap Carvoeiro.
HOLLANDBRITSCH-INDIE-LIJN.
BOVENKERK uitreis, 6 Nov. te Genua.
JAVA—CHINA—JAPAN-LIJN.
TJISONDARI, 6 Nov. van Batavia naar
Hongkong.
KON. WEST-INDISCHE MAILDIENST.
STUYVESANT, vertrekt 10 Nov. van Bar
bados n. Amst.
CALLISTO. 8 Nov. van Hamburg te Amst.
KON. NED. STOOMBOOT-MIJ.
AURORA, R'dam n. Middl. Zee, 8 Nov. te
Gibraltar.
ORESTES, R'dam n. Middl. Zee, pass. 7
Nov. Gibraltar.
PLUTO, arr 8 Nox. te Bordeaux.
MARGARETE, 7 Nov..van Koningsbergen
n. Slettin.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
AMSTEL, R'dam n. Raumo, 8 Nov. Hol-
tenau.
AMSTERDAM, 6 Nov. van Amst. te New
Orleans.
BRUNSWIJK, R'dam n. Spanje, pass. 7
Nov. Ouessant.
DONAU, 5 Nov van Bourgas n.
JACOB VAN HEEMSKERK sleepboot,
naar Valencia, pass. 6 Nov. Gibraltar.
KEILEHAVEN, R'dam n. Montreal, pass.
7 Nov. Bishops Rock
MONT BLANC. 3 Nov. van Salerno na
MIR ACH. 6 Nov. van Montreal n. R'dam.
MAAS, 7 Nov. van Frcderikshavn naar
R'dam.
NOORD, R'dam n. Rafsö, pass. 7 Nov.
Iloltenau.
RIJSWIJK. Bilbao n. R'dam, pass. 7
Nov. Ouessant.
SCHOUWEN, 6 Nov. van R'dam te Mon
treal.
SIRRAH, Philadelphia n. de Mersey, was
7 Nov. 575 mijlen van Ierland.
WAAL, 7 Nov. van Kopenhagen te Sunds-
wall.
1JSELIIAVEN, Bremen n. Norfolk, pass.
5 Nov. Cape Race.
TJSSEL, 6 Nov. van Kopenhagen te Her-
nosand.
ELLEWOUTSDIJK, 6 Nov. van Gravesend
n. Baltimore.
FRIESLAND, sleepboot. 6 Nov. van Tor-
bay n. B. Aires.
HOFPLEIN, R'dam n. Narvik, pass. 8 Nov.
Kopervick.
JONGE ANTHONY, R'dam n. Tuni9, pass.
7 Nov. Ouessant.
TEXEL, 6 Nov van Singapore n. R'dam.
WITTE ZEE, 7 Nov. van Baltimore naar
Belfast.
ZWARTE ZEE, R'dam n. Baltimore, pass.
6 Nov Cape Race.
WM. VAN DRIEL Sr.. Baltimore n. Gran
gemouth, was 6 Nov. 500 mijlen W. van
Sally:
BELLATRIX, R'dam n. Montreal, pass. 6
Nov. Point Amour.
ONTPLOFFINGSMIDDELEN.
Peeds in de oudheid was het gebruik
van ontploffingsmiddelen in deo oorlog een
bekende zaak, maar niet om kogels of
andere zware voorwerpen naar den vijanrl
to slingeren; men gebruikte ze rechtstreeks
als wapenen en wel om brand te sticjiton
in het vijandelijk leger. Pyien werden met
salpeter, teer en dergelijke stoffen bestre
ken, de punt, die met pek besmeerd was,
weid aangestoken en zoo werd de brandend©
pijl naar don sqjand geschoten. Brandend
bereikten zij het doel, waar het salpeter
aanleiding gal tot een ontploffing, waardoor
do getroffen menschen en voorwerpen in
brand geraakten, terwijl het pek of de
teer het blusschen bemoeilijkte. Dit door
de Grieken uitgevonden oorlogswapen is in
de geschiedenis bekend als „het Grieksche
vuur"
He eigenlijke ontdekking der springstoffen
dagteekent van de waarneming, dat een
mengsel salpeter (Chineeeche sneeuw, zoo
als men het noemae), zwavel en houtskool
bij het aantëteken ontploft. Men neemt aan,
dat de Chineezen in de tiende eeuw kruit
vervaardigd hebben. De Arabieren zouden
omslTeeks dien tijd het kruit voor het eerst
gebruikt hebben om zware sternen uit mor
tieren te slingeren. In Duitschland heet de
monnik Berthold Schwarz, die in het begin
der veertiende eeuw leefde, de uitvinder
van het buskruit. In 1340 werd de eerste
buskruit-fabriek te Straatsburg opgericht en
in I34o een tweede te Spandau.
In de zestiende eeuw werden voor het
eerst bommen gebruikt. Meo vulde holle,
metalen bollen met kruit en spijkers; met
hoi kruit wns een koord verbonden, dat met
pek gedrenkt was, 't welk vóór men de bom
wegwierp, aangestoken werd.
In de kolenmijnen werden springstoffe«
het eerst toegepast in de 17de eeuw; in
het jaar 1823 maakte men daarbg voor
het eerst gebruik van electrioiteit.
In 1843 vond de scheikundige Schönbein
te Pasel het schietkatoen uit, dat h(j ver
kreeg door katoen in salpeterzuur te dom
pelen.
Kort daarna ontdekte Nobel, dat, als deze
vloeistof opgezogen wordt door zand, zq
haar exploitieve kracht behoudt, terwijl het
gevaar, aan haar gebruik verbonden, ten
zeerste verminderd wordt, zoodat zij in dien
v jnn voor technisch gebruik geschikt is.
Dit mengsel van schietkatoen of oitro-gly-
cptine met zand i9 het bekende dynamiet.
Opgelost in azijnaether ontstaat het spring-
gflarine (rookloos kruit).
Het in alle slaghoedjes voorkomende
knal kwik werd in 1799 door Howard ont
dekt Men verkrijgt het door In^ikzilver in
zeeg sterk salpeterzuur op te lossen en deze
oplossing in alcohol te gieten: het knalkwik
echeidt zich dan als een grijs poeder af.
3—2
